شناخت و تشخیص دستگاهها و گوشه های موسیقی ایرانی

[Razoniaz]

سلام دوستان
همه ما به عنوان نوازنده باید با ردیف موسیقی ایرانی آشنا باشیم و دستگاهها و گوشه های آوازی را تا حد امکان بشناسیم. مثلا وقتی نوازنده یا خواننده ای مشغول نواختن یا خواندن بود باید بدانیم در چه دستگاه و چه گوشه ای می نوازد یا می خواند. با توجه به صحبتهایی که با دوستان عزیز سنتور نواز داشتم و طبق تجربیات شخصی خودم احساس کردم که بعضی از دوستان در این مقوله ممکنه ضعفهایی داشته باشند.
بهترین راه برای شناخت ردیف موسیقی گوش کردن دقیق است. مثلا دستگاه شور را در نظر بگیرید برای مثال "خلوت گزیده" اثر استاد شجریان و زنده یاد استاد پایور را به دقت و چند بار گوش کنید تا چهارچوبی از ساختار و از فراز و فرود دستگاه شور در ذهنتان نقش ببندد بعد اثری دیگر مثلا "مژده بهار" اثر زنده یاد ایرج بسطامی و استاد مشکاتیان را گوش دهید و با آلبوم قبلی مقایسه کنید و نکات مشترک آن را پیدا کنید...
همین کار را چندین بار برای آلبومهای دیگری که در شور اجرا شده اند مانند :معمای هستی، لاله بهار، یاد ایام و ... انجام دهید.
پس از مدتی تمام ساختار دستگاه شور از درآمد گرفته تا شهناز و قرچه و رضوی و حسینی و ... در ذهن شما نقش می بندد و به محض شنیدن اثری در این دستگاه بلافاصله پی می برید که اثر اجرا شده در دستگاه شور می باشد. پس از تسلط بر دستگاه شور همین کار را می توانید در مورد بقیه دستگاهها و آوازها انجام دهید...
برای این که این تاپیک هم در این راستا کمکی باشه برای دوستان پیشنهاد می کنم از دستگاه شور شروع کنیم و دوستان هر کدام پیش درآمد، آواز، چهارمضراب، رنگ، قطعه و ... از دستگاه شور سراغ دارند اینجا آپلود کنند.

[Razoniaz]

من فکر می کنم برای اینکه این تاپیک پر بارتر بشه نیازه که به دستگاههای موسیقی نگاه علمی تر و تخصصی تری بشه برای همین از دستگاه شور شروع کردم و مطالبی که می تونه در این زمینه موثر و مفید باشه خدمت شما عزیزان آوردم.

دستگاه شور:
شور در حقیقت بزرگترین دستگاه موسیقی ایرانی است که شامل چهار آواز بیات ترک، ابوعطا، افشاری و دشتی می شود (همچنین کرد بیات). این دستگاه بیشترین تعداد گوشه ها را در بین دستگاههای موسیقی دیگر دارا می باشد گوشه‌های ردیفی این دستگاه عبارت‌اند از:

درآمد اول
درآمد دوم
درآمد سوم: کرشمه
درآمد چهارم: گوشهٔ رهاب
درآمد پنجم: اوج
درآمد ششم: ملانازی
نغمهٔ اول
نغمهٔ دوم
رهاوی
زیرکش سلمک
ملانازی
سلمک
گلریز
مجلس‌افروز
عزال
صفا
بزرگ
کوچک
دوبیتی
خارا
قجر، فرود
حزین
شور پایین دسته
گوشهٔ رهاب
چهار گوشه
نشیب و فراز
مقدمهٔ گریلی
رضوی، حزین، فرود
حسینی
شهناز
قرجه
شهناز کت (عاشق‌کش)
رنگ اصول
گریلی
رنگ شهرآشوب و ...
قبل از اینکه به بحث تخصصی در دستگاه شور وارد شویم نیاز هست که با چند اصطلاح آشنا بشید:

گام: عبارتست از تعدادي اصوات پي در پي كه با فواصل معيّن وحساب شده بدنبال هم قرار مي گيرند. به عبارتي ساده تر گام از صداهاي اصلي سازنده يك قطعه موسيقي كه زير وبم هايي متفاوت دارند و بترتيب از بم به زير يا از زير به بم مرتب شده اند، تشكيل شده است.

درجات گام:
اصوات معين و پي در پي در يك گام را درجات گام گويند.

1- درجه اول گام، موسوم به تونيك(Tonic) است كه ريشه آن از كلمه تن و صدا دار بودن گرفته شده و تونيك گام در حقيقت نام همان گام است.

2- درجه دوم گام، موسوم به روتونيك (Supertonic) است، يعني : نتي كه روي نت تونيك(درجه اول) واقع است.

3- درجه سوم گام را مياني(Mediant) گويند زيرا در واقع ميان دو نت مهم گام كه همان درجات اول و پنجم است، واقع شده است.

4- درجه چهارم گام را زير نمايان(Sub dominant) گويند.

5- درجه پنجم گام را نمايان(Dominant) گويند به اين علت كه بعد از تونيك، مهمترين نت گام يا بعبارتي واضح ترين و نمايان ترين نتي است كه گام را معرفي مي نمايد.

6- درجه ششم گام را رو نمايان(Submediant) گويند.

7- درجه هفتم گام را محسوس(Leading note) گويند به اين دليل كه اين درجه از گام، حس شنيدن نت هشتمين را در شنونده بطور طبيعي ايجاد مي نمايد.

8- درجه هشتم گام را هنگام يا اكتاو(Octave) گويند. طبيعتا" چون تعداد نت هاي موسيقي هفت عدد است(Do-Re-Me-Fa-Sol-La-Ci)هميشه نت هشتم گام ، همنام با نت اول گام خواهد بود منتها با فركانسي دوبرابر فركانس نت اول.

نت هاي با اهميّت در هر گام:
1- نت شاهد : نتي كه در نغمات و گوشه ها ، بيشتر از ساير نت ها به صدا در مي آيد و در واقع محور آن آهنگ است.

2- نت ايست: براي فرودي موقت در نغمات و گوشه ها ، از ميان نت هاي گام، يك نت بيشتر جلوه نمايي مي كند كه به نت ايست معروف است.بعبارتي، نت ايست به نتي گويند كه پس از جلوه و خودنمايي نت شاهد، روي آن ايست مي كنيم. بعنوان مثال : درجه دوم گام شور ، نت ايست ابوعطا است(نيم فرود ابوعطا) ويا درجه سوم گام شور، نت ايست دشتي است(نيم فرود دشتي).

3- نت متغير: نتي است كه براي بيان احساسات دروني( حالات تأثر انگيز، شادي بخش و...) بطور موقت از حالت طبيعي خود خارج شده و تغيير مي يابد( قاعدتا" حدود يك ربع پرده) و دوباره به حالت نت اصلي بر مي گردد. براي مثال : در آواز دشتي است كه درجه پنجم گام شور موقتا" ربع پرده بالا و پايين ميرود تا بهتر حالات اندوه و غم انگيزي آواز دشتي را به شنونده برساند.

برای اینکه مطالب طولانی و خسته کننده نشه ادامه این مبحث رو می گذارم برای بعد.

[Avazekhan]

سلام
باتشکر...
توی این تاپیک قراره فقط درباره ی ردیف سازی بحث بشه یا ردیف آوازی هم مد نظر هست؟

[SOLAIEN]

سلام آقای راز و نیاز ...
خیلی ممنون از ایجاد این تاپیک خیلی می تونه کمک کنه ...
من گوشه های شور فقط با آنهایی که در کتاب دوره ابتدایی هست آشنا هستم و گوشه های دیگر را نمی شناسم ...
گوشه شهناز ...................... دانلود (You can see links before reply)
گوشه ی شهناز را تقریبا فهمیدم ( فکر کنم بیشتر روی نت دو تاکید داره ؟ )
گوشه ی قرچه ( بیشتر روی نت می تاکید داره ؟)
رضوی رو نمی دونم
حسینی ( روی نت سل تاکید داره )
برای این که گوشه ها را بهتر یاد بگیریم , این چهارمضراب استاد پایور را می گذارم تا گوشه های آن را با ذکر زمان مشخص کنید تا بهتر متوجه یشویم ... مرسی
دانلود (You can see links before reply)
لطفا کمک کنید تا گوشه های شور را بهتر درک کنیم ...
با تشکر

[Razoniaz]

سلام
باتشکر...
توی این تاپیک قراره فقط درباره ی ردیف سازی بحث بشه یا ردیف آوازی هم مد نظر هست؟

سلام دوست عزیز
من فکر می کنم خیلی عالی می شه اگه ردیف آوازی هم مطرح بشه. مطمئنم دوستان هم استقبال می کنند.

[Razoniaz]

ممنون محسن عزیز بابت این تاپیک مفید و پربار.

به عنوان اولین سوالم درباره دستگاه شور میخوام بپرسم که من توی کتاب "نظری به موسیقی ایرانی" ، تالیف استاد روح الله خالقی، خوندم که نوشته بود "گام شور پایین رونده هست زیرا در حال صعود محسوس ندارد درصورتیکه در موقع پایین آمدن درجه دوم گام با درجه اول فاصله دوم نیم بزرگ دارد"

خب کلیت این مطلب رو متوجه نمیشم. تعریف گام پایین رونده و بالا رونده . اینکه چرا ایشون گفته شور فقط پایین رونده هست. منظور از اینکه در حال صعود محسوس ندارد؟

ممنون میشم توضیح بدین :)

آرش عزیز سلام
ممنون بابت سوالی که مطرح کردید. قبل از اینکه به بحث گام بالا رونده و گام پایین رونده بپردازیم بهتره نگاهی به موارد زیر بندازیم:

نت محسوس: درجه هفتم گام را محسوس(Leading note) گويند به اين دليل كه اين درجه از گام، حس شنيدن نت هشتمين را در شنونده بطور طبيعي ايجاد مي نمايد.

نت روتونیک: درجه دوم گام، موسوم به روتونيك (Supertonic) است، يعني : نتي كه روي نت تونيك(درجه اول) واقع است.

حال اگر در گامی فاصله نت تونیک به نت روتونیک از فاصله نت محسوس تا درجه هشتم گام کمتر باشد. به این گام، گام پایین رونده می گویند و بالعکس اگر فاصله نت تونیک با روتونیک از فاصله نت محسوس تا درجه هشتم گام بیشتر باشد به این گام گام بالا رونده می گونید.
برای اینکه مسئله روشن شود همین دستگاه شور را مثال می زنم.
ببینید در شور "سل" فاصله نت تونیک (که همان نت سل می باشد) تا نت روتونیک که در اینجا "لا کرن" میباشد سه ربع پرده است. و فاصله نت محسوس یعنی نت درجه هفتم که نت فا می باشد با نت درجه هشتم که نت سل می باشد یک پرده است. پس گام شور یک گام پایین رونده است چرا که فاصله نت سل تا لا کرن که فاصله نت تونیک با نت روتونیک است از فاصله نت فا تا سل که نت محسوس و نت درجه هشتم گام می باشند کمتر است.
در حقیقت این حس بالا روندگی و پایین روندگی گام چیزی هست که به گوش و احساس ما از شنیدن بر می گرده به طور مثال شما در گام شور وقتی نت لا کرن (روتونیک) را می زنید گوشتون بیشتر منتظر شنیدن نت سل (نت تونیک) هست ولی وقتی نت فا (نت محسوس) را می زنید انگار گوش زیاد منتظر شنیدن نت سل (درجه هشتم گام) نیست.
برای اینکه دقیقا متوجه این بحث بشید از شما می خوام که گام ماهور و یا اصفهان را بررسی کنید ببینید آیا اونها مانند شور پایین رونده هستند یا بالا رونده.

[Razoniaz]

سلام آقای راز و نیاز ...
خیلی ممنون از ایجاد این تاپیک خیلی می تونه کمک کنه ...
من گوشه های شور فقط با آنهایی که در کتاب دوره ابتدایی هست آشنا هستم و گوشه های دیگر را نمی شناسم ...
گوشه شهناز ...................... دانلود (You can see links before reply)
گوشه ی شهناز را تقریبا فهمیدم ( فکر کنم بیشتر روی نت دو تاکید داره ؟ )
گوشه ی قرچه ( بیشتر روی نت می تاکید داره ؟)
رضوی رو نمی دونم
حسینی ( روی نت سل تاکید داره )
برای این که گوشه ها را بهتر یاد بگیریم , این چهارمضراب استاد پایور را می گذارم تا گوشه های آن را با ذکر زمان مشخص کنید تا بهتر متوجه یشویم ... مرسی
دانلود (You can see links before reply)
لطفا کمک کنید تا گوشه های شور را بهتر درک کنیم ...
با تشکر

سلام فرزان عزیز
اولا ممنونم بابت چهارمضراب بسیار زیبای شور از سی قطعه چهارمضراب زنده یاد استاد پایور که گذاشتید. نت شاهد گوشه های شهناز، قرچه و رضوی و حسینی به شرح زیر هستش:
گوشه شهناز: نت شاهد درجه چهارم شور (در شور "سل" نت دو)
گوشه قرچه: نت شاهد درجه ششم شور (در شور "سل" نت می)
گوشه رضوی: نت شاهد درجه هفتم شور (در شور "سل" نت فا)
گوشه حسینی: نت شاهد درجه هشتم شور (در شور "سل" نت سل)
لازم به ذکر که در گوشه های فوق نت درجه پنجم شور ربع پرده کاهش داره. مثلا در شور "سل" درجه پنجم که همون نت "ر" هستش باید کرن باشه.
در مورد چهارمضراب هم فرزان عزیز تا اونجایی که دامنه اطلاعات من می رسید بررسیش کردم که نتیجه رو خدمتتون عرض می کنم:
چهارمضراب از درآمد اول شور شروع می شه و بعد ثانیه 31 درآمد دوم و تا زمان 2:45 در حقیقت روی درآمدهای اول و دوم شور اجرا می شه. البته مواقعی به گوشه های دیگه ای هم اشاره می شه بعنوان مثال در زمان 2:11 اشاره ای به گوشه "رهاوی" داره.
در زمان 2:45 گوشه شهناز شروع می شه تا زمان 3:03 که اشاره ای داره به قرچه و رضوی و بعد در زمان 3:12 اشاره ای به گوشه حسینی داره. در زمان 3:28 دوباره به شهناز فرود میاد تا زمان 3:45 که در حقیقت فرود به درآمد شور داریم.

[Razoniaz]

محسن جان ممنون از جواب کامل و توضیح خوبی که دادی . کاملا متوجه شدم تعریف گام پایین رونده و بالارونده رو. فقط چند تا ابهام دارم هنوز.

1- طبق گفته استاد خالفی درباره شور (گام شور پایین رونده هست زیرا در حال صعود محسوس ندارد درصورتیکه در موقع پایین آمدن درجه دوم گام با درجه اول فاصله دوم نیم بزرگ دارد) ایشون گام شور رو پایین رونده معرفی کردند ولی دلایلی که آوردند یه مقدار برام ابهام ایجاد کرده.
اگه در اینمورد هم توضیح بدین ممنون میشم.
مثلا اینکه در حال صعود محسوس ندارد!!!

2- در ضمن یه سوال دیگه هم داشتم: شما در پست اولتون در تعریف نت میانی گفتین که درجات اول و پنجم گام مهمترین درجات هستند. چرا اینطوری هست ؟ مخصوصا برای درجه پنجم؟


*در ضمن طبق توضیحات شما گام ماهور و اصفهان رو که بررسی کردم متوجه شدم که هردو بالارونده اند.

سلام آرش عزیز
1- منظور زنده یاد استاد خالقی از اینکه گام شور در حالت صعود محسوس ندارد دقیقا بر میگرده به تعریف نت محسوس. گفتیم که نت محسوس نت درجه هفتم گام هست و از این جهت به این نام خوانده شده که اين درجه از گام، حس شنيدن نت هشتمين را در شنونده بطور طبيعي ايجاد مي نمايد. ولی با توجه به اینکه در گام شور این فاصله یعنی فاصله نت محسوس تا نت هشتمین یک پرده است و نواختن نت محسوس حس شنیدن هشتمین نت را برای شنونده ایجاد نمی کند استاد خالقی به این صورت تعبیه کرده اند. و این که ایشون گفتند هنگام پایین آمدن درجه دوم گام با درجه اول یا همان تونیک فاصله دوم نیم بزرگ دارند در حقیقت همان موضوعی است که قبلا هم بررسی کردیم اینجا منظور از دو نیم بزرگ یعنی فاصله سه ربع پرده بین نت تونیک (درجه اول گام) و نت روتونیک (درجه دوم گام).
در حقیقت منظور ایشان این بوده که از آنجا که فاصله نت محسوس تا نت درجه هشتم گام شور بزرگتر است از فاصله نت تونیک تا نت روتونیک گام شور گامی پایین رونده است.
برای این که این موضوع بصورت عملی هم جا بیافته شما روی سنتور قطعه ای در شور "سل" اجرا کنید بعد یه جایی از قطعه نت فا را بزنید و سکوت کنید می بینید با این که این نت، نت محسوس هستش ولی شما انگار بعد از زدن نت فا احساس نواختن نت سل رو ندارید. ولی حالا نت لا کرن رو بزنید و کمی سکوت کنید می بینید که انگار یه چیزی گم کردید و همینطور ناخودآگاه دلتون می خواد نت سل رو بزنید.

2- ببینید درجه پنجم هر گام نقش مهمی را در اون گام بازی می کنه مثلا گام شور رو در نظر بگیرید با تغییر ربع پرده ای گام پنجم (در شور "سل" درجه پنجم گام نت "ر" می شود) گوشه های جدیدی بوجود می آید مانند شهناز، قرچه، رضوی و ... یا مثلا سه گاه را در نظر بگیرید با تغییر ربع پرده ای گام پنجم (در سه گاه "لا کرن" درجه پنجم گام نت "می" می شود) گوشه مخالف که یکی از گوشه های مهم سه گاه است خلق می شود. به همین خاطر این درجه از گام اهمیت ویژه ای داره.

در مورد گام ماهور و اصفهان هم درست حساب کردید. هر دوتای این گامها، گام بالا رونده است. از دوستان عزیزی هم که ممکنه ابهامی توی این زمینه داشته باشن خواهش می کنم ابهامشون رو مطرح کنند تا موضوع دقیقا براشون روشن بشه.

[SOLAIEN]

سلام دوستان ...
ضمن تشکر از آقای راز و نیاز بابت پاسخ کاملی که دادند , چند تا سوال دیگر هم دارم که ممنون می شوم جواب بدهید ...
پیشنهاد شما برای درک گوشه های آواز ابوعطا چه آلبومی است ؟
تفاوت های شور و آواز ابوعطا در چیست ؟

[Razoniaz]

سلام دوستان ...
ضمن تشکر از آقای راز و نیاز بابت پاسخ کاملی که دادند , چند تا سوال دیگر هم دارم که ممنون می شوم جواب بدهید ...
پیشنهاد شما برای درک گوشه های آواز ابوعطا چه آلبومی است ؟
تفاوت های شور و آواز ابوعطا در چیست ؟

سلام فرزان عزیز
همونطور که خودتون می دونید آواز ابوعطا یکی از آوازهای چهارگانه متعلق به دستگاه شور هستش. گام ابوعطا دقیقا با گام شور یکی هستش ولی تفاوتهایی در نت شاهد و ایست و ... هست که خدمتتون عرض می کنم. برای راحتی کار من تمام مثالها را روی شور سل در نظر می گیریم.
در دستگاه شور نت شاهد همون نت تونیک یا نت سل هست ولی در ابوعطا نت شاهد درجه چهارم گام شور یعنی نت "دو" می باشد. به عبارت ساده تر در شور تکیه شما بیشتر روی نت سل هست ولی در ابوعطا این تکیه روی نت دو هستش.
اختلاف دیگه مربوط به نت ایست هستش که قبلا این نت را تعریف کردیم. در دستگاه شور نت ایست همون نت شاهد یعنی سل هست ولی در ابوعطا نت ایست درجه دوم گام شور یعنی نت "لا" می باشد.
اختلاف دیگه مربوط به نت متغیر هستش. می دونید که در شور نت پنجم گام یعنی نت "ر" متغیر هستش. بدین معنی که در درآمد شور نت "ر" بکار هست ولی در گوشه هایی مثل شهناز و قرچه و رضوی و ... نت "ر" کرن می شود. ولی در ابوعطا درجه پنجم متغیر نیست و ثابت است یعنی نت "ر" همیشه بکار کوک می شود و نیازی به "ر" کرن نداریم. البته در کتاب دوره ابتدایی سنتور زنده یاد استاد پایور "ر" زرد کرن کوک شده که فکر کنم فلسفه ایشون بیشتر به خاطر این بوده که برای اجرای این آواز نیاز به تغییر کوک سنتور توسط هنرجو نباشه.
وگرنه شما در بقیه ردیفها و یا حتی آثار زنده یاد استاد پایور که دقت کنید می بینید که همه جا "ر" زرد هم مانند "ر" سفید بکار کوک می شود.

پس اگه بخواهیم جمع بندی کنیم تفاوت شور با ابوعطا در سه عنوان بیان می شه: 1- نت شاهد 2- نت ایست 3- نت متغیر

ولی در مورد آثاری که در ابوعطا اجرا شدند و می تونید از اونها استفاده کنید از کارهای استاد شجریان:
آلبوم جاودانی و بسیار زیبای "عشق داند"
پیام نسیم
آلبوم بسیار زیبای "شبهای نیشابور" به همراه زنده یاد استاد پایور
پیوند مهر به همراه استاد ارجمند فرهنگ شریف
بهار دلکش
و ...

از آثار استاد ناظری هم می تونم به آلبوم گروه اساتید که به همراه زنده یاد استاد پایور برنامه ای در ابوعطا اجرا کردند اشاره کنم.
از زنده یاد ایرج بسطامی هم آلبوم فسانه.

[Razoniaz]

فکر کنم تنها تفاوتی که میشه برای شور و ابوعطا قائل شد نت شاهد باشه .
همونطور که محسن عزیز گفتند نت شاهد ابوعطا درجه دوم گام شور هست. یعنی برای شور سل نت شاهد ابوعطا میشه لا کرن.
همینطور نت شاهد بیات ترک و افشاری و دشتی بترتیب درجات سوم و چهارم و پنجم گام شور میشوند. (شور سل --> سی-دو-ر)

حالا انشالله خود محسن جان کاملتر توضیح میدن به سوالتون

آرش عزیز سلام.
اگه شور سل را در نظر بگیریم، نت شاهد ابوعطا درجه چهارم گام شور یا همون نت "دو" هست و نت "لا کرن" که شما ذکر کردید در حقیقت نت ایست ابوعطا می باشد.

در بیات ترک نت شاهد درجه سوم (نت "سی" ) هست و نت ایست درجه هفتم (نت فا) می باشد.
در افشاری مانند ابوعطا نت شاهد درجه چهارم (نت "دو" ) هستش و نت ایست درجه دوم (نت لا) می باشد ولی تفاوت در این است که در افشاری نت درجه پنجم یا نت "ر" متغیر است ولی در ابوعطا ثابت
در دشتی نت شاهد درجه پنجم (نت "ر") هست و نت ایست درجه سوم (نت "سی") می باشد.
لازم به ذکره که نت شاهد و ایست در نوا دقیقا مانند ابوعطا می باشد و همچنین در نوا هم درجه پنجم مثل ابوعطا ثابت هستش. برای همین این دو حال و هوای بسیار مشابهی دارند و اگر نوازنده ای زیاد حرفه ای نباشه این دو را با هم اشتباه می گیره.

[Razoniaz]

ممنون محسن جان کاملا متوجه شدم منظور استاد رو. خیلی لطف میکنی با توضبحات کاملی که میدی.

سوالی که درباره درجه پنجم گام داشتم رو هم متوجه شدم فقط به عنوان یه سوال کوچیک اینکه این خاصیتی که درجه پنجم داره جزء ویژگی درجه پنجم هست ؟ یعنی ذاتا این خاصیت رو داره ؟


سوال دیگه هم اینکه استاد خالقی درباره دستگاه چهارگاه میفرمایند که هم بالارونده هست هم پایین رونده زیرا در هر دو حالت دارای محسوس هست.
طبق حساب کتابی که من کردم در چهارگاه دو بین تونیک و روتونیک (دو و رکرن) سه ربع پرده فاصله هست و بین محسوس و اکتاو (سی بکار و دو) نیم پرده.
خب همونطور که شما گفتید فاصله بین تونیک و روتونیک (4/3) از محسوس و اکتاو (2/1) بیشتر هست پس باید بالارونده باشه .ولی متوجه منظور استاد نمیشم.

در ضمن فکر کنم وقتی رکرن میزنیم گوشمون منتظر شنیدن دو هست ولی وقتی سی میزنیم گوشمون کمتر نیازمند شنیدن دو هست.

ممنون از پاسخت محسن جان

اختیار دارید آرش عزیز بنده فقط انجام وظیفه می کنم.
در مورد درجه پنجم گام عرض کنم که اگه به تعریف این درجه از گام یکبار دیگر دقت کنیم متوجه اهیمت این درجه از گام خواهیم شد. طبق تعریف گفتیم که درجه پنجم گام را نمايان(Dominant) گويند به اين علت كه بعد از تونيك، مهمترين نت گام يا بعبارتي واضح ترين و نمايان ترين نتي است كه گام را معرفي مي نمايد. من فکر می کنم همانطور که شما گفتید این اهمیت جزو خصوصیات ذاتی این درجه از گام باشه.

اما در مورد چهارگاه باید عرض کنم که چهارگاه واقعا دستگاه منحصر بفردی است که میشه اون رو تلفیقی از همایون و سه گاه در نظر گرفت. در حقیقت در چهارگاه چون هر دو فاصله تونیک با روتونیک و همچنین محسوس تا درجه هشتم گام کمتر از یک پرده هست در حقیقت در هر دو حالت یعنی چه بالا رونده و چه پایین رونده ما نت محسوس را داریم. مثلا در همان چهارگاه "دو" که شما مثال زدید ذاتا با شنیدن صدای "ر کرن" گوش منتظر شنیدن نت دو یا همان نت تونیک هستش. همچنین با شنیدن نت "سی" (نت محسوس)، گوش متمایل به شنیدن نت "دو" هستش.
شاید تمایل به شنیدن نت "دو" بعد از نت "سی" نسبت به شنیدن نت "دو" بعد از نت "ر کرن" کمتر باشه ولی اگه عملا امتحان کنید می بینید که وقتی چهارگاه "دو" می زنید و یه لحظه روی نت "سی" مکث می کنید ناخودآگاه تمایل به اجرای نت "دو" خواهید داشت.

[habib_best]

سلام.ممنون از تاپيك بي نظيرتون.ميخواستم بدونم كه چجوري شده دستگاههاوآوازها بوجود اومده و نام گذاريشون چجوري بوده؟ممنون ميشم راهنماييم كنين.
:30::30::39:

[Razoniaz]

سلام محسن جان
قبل از هرچیز یه عذر خواهی میکنم ازت که هی سوال میپرسم و سرتو درد میارم

کاملا درست میفرمایید. ولی من هنوز متوجه تعریف گامی که هم بالارونده باشه و هم پایین رونده نشدم.
این گام چه ویژگی ای باید داشته باشه؟ طبق تعاریف گامهای بالارونده و پایین رونده یک گام یا باید بالارونده باشه یا پایین رونده.
در قسمتی از صجبتتون هم گفتید که "در هر دو حالت یعنی چه بالا رونده و چه پایین رونده ما نت محسوس را داریم"
من باز متوجه نمیشم که چطور چهارگاه هر دو حالت رو داره.
ممنون...

سلام آرش عزیز
اختیار دارید دوست عزیز. اگه این سوال و جوابها نباشه که اصلا گاهی یادمون میره زنده ایم. قشنگی زندگی به همین سوال و جوابهاست.
آرش عزیز برای این که این موضوع کاملا روشن بشه من چند تا سوال از خدمت شما می پرسم و ازتون می خوام که بدون توجه به بحثهایی که تا الان توی این تاپیک شده، بر حسب اطلاعات قبلی و بر اساس اطلاعاتی که کاملا براتون جا افتاده هست و عملا بهشون باور و یقین دارید به اونها جواب بدید.
1- گام چیست؟
2- ارتباط دستگاه با گام چیست؟
3- منظور از درجات گام چیست؟
4- گام بالا رونده چیست؟ منظور از عبارت بالا رونده در اینجا چیست؟
5- گام پایین رونده چیست؟ منظور از عبارت پایین رونده در اینجا چیست؟

[SOLAIEN]

سلام ...
باز هم چند تا سوال برام پیش اومده که خوشحال می شوم جواب بدید ...
1) فرق ردیف چپ کوک با راست کوک چیست ؟
2) من بعضی جاها دیدم که می نویسند دستگاه ابوعطا یا بیات ترک , مگر اینها آواز نیستند در دستگاه شور ؟
3) اگر ممکنه چند آلبوم خوب برای درک بهتر گوشه های آواز بیات ترک پیشنهاد کنید ؟

[Avazekhan]

سلام
من لبوم آستان جانان استاد شجریان رو پیشنهاد میکنم برای بیات ترک
روی aبیات ترکه
روی bافشاری
با سنتور استاد مشکاتیان

[Mezrab]

سلام ...
باز هم چند تا سوال برام پیش اومده که خوشحال می شوم جواب بدید ...
1) فرق ردیف چپ کوک با راست کوک چیست ؟
2) من بعضی جاها دیدم که می نویسند دستگاه ابوعطا یا بیات ترک , مگر اینها آواز نیستند در دستگاه شور ؟
3) اگر ممکنه چند آلبوم خوب برای درک بهتر گوشه های آواز بیات ترک پیشنهاد کنید ؟

1) از نظر کوک بخوایم بگیم شما گام هر دستگاه رو با فاصله 5 نت بالاتر یعنی درجه پنجم کوک کنی همون دستگاه چپ کوکش پدید میاد. مثلا شور"سل" دستگاه معمول در راست کوک هست، حالا اگه ما بخوایم این رو چپ کوک کنیم، ر رو به جای سل مبنا قرار میدیم، به همین ترتیب همه نت های گام شور سل رو روی درجه پنجم کوک میکنیم. با اینکار صدا های تولیدی زیر تر میشند و بیشتر اجراها روی پشت خرک قرار میگیره.
علت اینکار این هست که در آواز ها به طور مثال بشه از صدای کودکان و خانوم ها استفاده کرد، راست کوک بیشتر برای خوانندگی به همراه مردان هست.

2) چرا آواز هستند، اما چون خودشون وسعت دارند و در آمد و پیش درآمد و ... دارند به وسعت یک دستگاه شناخته میشند به همین دلیل ممکن هست بعضی جاها بنویسند دستگاه ابوعطا مثلا، ولی خوب اشتباهه..ابوعطا یک آواز وسیع محسوب میشه.

3) جناب آواز خان آلبوم خوبی معرفی کرد.

[Razoniaz]

ممنون محسن عریز

1- برای توضیح گام اگه بخوایم کتابی بیانش کنیم باید بگیم 8 تا نتی که پشت سر هم قرار دارند . مثلا از فا تا فای پوزیسون بعدی.
مثلا وقتی ما میگیم گام شور ،منظورمون 8 تا نتی هست که بواسطه فواصل بین درجاتشون شور تلقی میشوند.
همونطور که میدونید مثلا اگر ما بخوایم شور x کوک کنیم باید فواصل بین درجاتمون به صورت زیر باشه :
3/4 - 3/4 - 1 - 1 - 1/2 - 1 -1
البته ناگفته نماند که در هر گامی یه سری نتهای متغیر هم داریم که در گوشه های خاصی ازش استفاده میشه.

2- خب این یه سوال خیلی اساسی هست که چرا ما از طرفی میگیم موسیقی ما دستگاهیه و مثل غرب گامی نیست ولی بحث گام شور و اصفهان و ... را مطرح میکنیم.

در موسیقی غربی وقتی ما گام ماژور رو نگاه میکنیم فاصله بین درجات سوم و چهارم و فاصله بین درجات هفتم و هشتم باید نیم پرده باشه و باقی یک پرده.

ولی وقتی ما میگیم دستگاه شور ،فقط بحث کوک و فواصل بین درجات مطرح نیست. بلکه بحث گوشه ها و حال و هواهای مختلف در میونه.
اگه بخوام با یه مثال توضیح بدم دستگاه رو باید بگم که دستگاه مثل یه باغی میمونه که گلهای مختلفی داره . شما شروع میکنی به ترتیب گلها رو بو کردن .
مثل باغی که توش گلهای مختلفی هست که هرکدوم بوی خودشونو میدن ولی در عین حال متعلق به همون باغ هستند.
دستگاه هم با وجود گوشه های مختلف و حس و حالهای زیبا چنین هست.

منظور ما از بکاربردن واژه "گام" برای شور یا ... فقط بخاطر درجات و فواصل و بحث کوکیه قضیه هست.

3- خب درجات یک گام مثل پلکان یک نردبان هستند.
درجه اول یک گام همون نتی هست که باهاش اون گام شروع میشه. مثلا درجه اول شور سل همون سل هست. یا مثلا درجه هفتم شور سل میشه فا.
در واقع وقتی میگیم درجه چهارم یعنی چهارمین نت اون گام.

4-اگه بخوام برداشت خودمو از گامهای بالارنده و پایین رونده بگم اینجوریه که گام بالارونده فکر کنم یعنی درجه هفتم خیلی یبشتر نیاز داره که برسه به درجه هشتم تا درجه اول به درجه دوم. و بخاطر همین بهش میگن بالارنده.

5- طبق برداشت خودم گام پایین رونده فکر کنم یعنی درجه اول خیلی یبشتر نیاز داره که برسه به درجه دوم تا درجه
هفتم به درجه هشتم و بخاطر همین بهش میگن پایین رونده.


ممنون...

سلام آرش عزیز
بابت این که دیر جواب می دم عذرخواهی می کنم. اواخر هفته قبل سرم خیلی شلوغ بود.
ممنون بابت مطالب مفید و ارزشمندی که نوشتید. فقط یک نکته در بند 4 و 5 هست که باید بهش دقت کنید. من قسمت اشتباه را با قرمز مشخص کردم.
گام بالا رونده گامی است که با شنیدن درجه هفتم گام که نت محسوس نام داره ناخودآگاه گوش منتظر شنیدن درجه هشتم گام هست.
و گام پایین رونده گامی است که با شنیدن درجه دوم گام که روتونیک نام داره ناخودآگاه گوش انسان منتظر شنیدن نت تونیک یا درجه اول گام هستش.
خب نکته اصلی این هستش که گوش چه موقعی ناخودآگاه منتظر شنیدن نت درجه اول یا درجه هشتم میشه. موقعی که فاصله نت روتونیک تا تونیک یا محسوس تا گام هشتم کمتر از یک پرده باشه.
برای مثال در گام اصفهان و ماهور که گفتیم بالا رونده هستند فاصله نت تونیک تا روتونیک یک پرده کامل هستش ولی فاصله نت محسوس تا درجه هشتم گام نیم پرده هست.
و در گام شور و همایون که پایین رونده هستند فاصله نت تونیک تا روتونیک سه ربع پرده و فاصله محسوس تا گام هشتم یک پرده کامل هستش.
اما در چهارگاه هر دوی این فاصله ها یعنی هم تونیک تا روتونیک و هم محسوس تا درجه هشتم گام از یک پرده کمتر هستند. به خاطر همین می گوییم چهارگاه هم بالارونده است و هم پایین رونده یعنی هم با شنیدن نت محسوس گوش ناخوداگاه منتظر شنیدن درجه هشتم گام می باشد و هم با شنیدن نت روتونیک گوش منتظر شنیدن نت تونیک می باشد.
پس طبق این تعریف الزاما نباید یک گام یا پایین رونده باشد و یا بالا رونده. بلکه گامهایی مثل چهارگاه هم بالارونده هستند هم پایین رونده.
خب آرش عزیز در مورد سه گاه چی فکر می کنید؟

[Razoniaz]

سلام
من لبوم آستان جانان استاد شجریان رو پیشنهاد میکنم برای بیات ترک
روی aبیات ترکه
روی bافشاری
با سنتور استاد مشکاتیان

سلام دوست عزیز
ممنون بابت آلبوم زیبایی که بری بیات ترک معرفی کردید. فقط یه مورد آلبوم آستان جانان در آوازهای بیات ترک، کرد بیات و گوشه هایی از آواز دشتی اجرا شده. ولی آواز افشاری در این آلبوم اجرا نشده...

[Razoniaz]

سلام ...
باز هم چند تا سوال برام پیش اومده که خوشحال می شوم جواب بدید ...
1) فرق ردیف چپ کوک با راست کوک چیست ؟
2) من بعضی جاها دیدم که می نویسند دستگاه ابوعطا یا بیات ترک , مگر اینها آواز نیستند در دستگاه شور ؟
3) اگر ممکنه چند آلبوم خوب برای درک بهتر گوشه های آواز بیات ترک پیشنهاد کنید ؟

سلام فرزان عزیز
عذر میخوام بابت تاخیر در جواب
خب آقا محسن زحمت کشیدند و جواب شما را دادند من فقط چند نکته را برای تکمیل بحث به صحبتهای آقا محسن اضافه می کنم. ببینید به طور کلی صدای زنها و مردها تقریبا به اندازه یک اکتاو با هم تفاوت داره یعنی صدای آقایون یک اکتاو بمتر هستش. خب با توجه با اینکه هر شخص وسعت صدای مشخص و محدودی داره برای این که این مشکل حل بشه اغلب برای خوانندگان زن از گام چپ کوک استفاده می شه و برای آقایون اغلب گام راست کوک.
اما انتخاب دو اصطلاح چپ کوک و راست کوک بر می گرده به قرارگرفتن سيم ها نسبت به هم بر روي دسته سازهاي آرشه اي ( ويولون و كمانچه ) و مضرابي ( تار و سه تار و بربط و ..). بدین صورت که اگر نوازنده دسته ساز را كمي بالا بگيرد، سيمهاي بم ساز در طرف راست و سيمهاي زير ساز در طرف چپ نوازنده قرار مي گيرد. حال اگر ملودي منطبق بر صداي خواننده ، روي سيمهاي كلفت ( بم ) قابل نواختن باشد ، راست كوك و بر عكس اگر ملودي موردنظر قابل اجرا روي سيمهاي نازك ( زير ) باشد، چپ كوك گويند.
در مورد بیات ترک هم خوشبختانه آلبومهای زیاد و زیبایی وجود داره . از کارهای استاد شجریان می شه به آلبومهای زیر اشاره کرد:
آستان جانان
در خیال
به یاد عارف
سرود مهر

[Razoniaz]

سلام دوستان
امروز به یکی از موضوعات مهم و مفید در مورد گام شور می پردازیم. بحث فواصل در گام شور.
در حقیقت بحث فواصل در گامها نقش بسیار اساسی و مهمی را بازی می کنند. به طوری که ماهیت گام از فواصل درجات گام نسبت به یکدیگر نشات می گیرد.
نه تنها ماهیت گام بلکه حالات کیفی و درونی و همچنین مانوس بودن یا غیر مانوس بودن یک گام بستگی به فواصل درجات گام نسبت به یکدیگر دارد.
به عبارت ساده تر مثلا در گام شور تا وقتی فواصل طبق استانداردی که تعریف می کنیم باشد، آن را گام شور می نامیم ولی با تغییر هر کدام از این فواصل گام شور به گام دیگری مثل سه گاه یا همایون یا ... تبدیل می شود و یا مثلا به گام ناشناخته ای تبدیل می شود که صدای آن برای ما نامانوس و یا حتی ناخوشایند می شود.
درک موضوع فواصل همچنین می تواند ما را در کوک کردن سنتور در گامهای مختلف شور یاری دهد. مثلا گاهی برای اجرای قطعه ای نیاز داریم سنتور را روی شور "می" یا شور "لا" کوک کنیم. که با درک این فواصل، این کار برای ما بسیار آسان و قابل درک خواهد بود.
خب بپردازیم به بحث فواصل در گام شور. فواصل درجات گام شور بدین صورت می باشد:
1- درجه اول تا درجه دوم سه ربع پرده
2 - درجه دوم تا درجه سوم سه ربع پرده
3- درجه سوم تا درجه چهارم یک پرده
4- درجه چهارم تا درجه پنجم یک پرده
5- درجه پنجم تا درجه ششم نیم پرده
6- درجه ششم تا درجه هفتم یک پرده
7- درجه هفتم تا درجه هشتم یک پرده
(دقت داشته باشید که درجات دوم، پنجم و ششم متغیر می باشند بطوریکه در مواقعی درجه دوم و پنجم ربع پرده کاهش و درجه ششم ربع پرده افزایش خواهد داشت)

خب برای اینکه همه ما بیشتر با گام شور "سل" آشنا هستیم من مثال فواصل را روی همین گام در نظر می گیرم.
خب در شور "سل" درجه اول گام یا همان نت تونیک، نت "سل" می باشد. گفتیم فاصله درجه اول گام با درجه دوم باید سه ربع پرده باشد. خب در حالت طبیعی فاصله سل تا لا یک پرده است برای بدست آوردن حالت سه ربع پرده باید "لا" را کرن کوک کنیم. پس اولین فاصله بدین صورت بدست می آید.
خب فاصله درجه دوم تا سوم هم باید سه ربع پرده باشد. حساب می کنیم ما الان "لا کرن" داریم فاصله "لا" تا "سی" هم یک پرده است برای بدست آوردن فاصله سه ربع پرده ای باید "سی" را بمل کوک کنیم. خب تا اینجا فاصله دوم هم بدست آمد.
خب گفتیم درجه سوم تا درجه چهارم باید یک پرده باشد. الان ما "سی بمل" داریم و می دانیم به طور طبیعی فاصله "سی بکار" تا "دو" نیم پرده است و چون الان "سی" بمل می باشد پس برای فاصله یک پرده ای کافی است که "دو" را بکار کوک کنیم. این هم از فاصله سوم.
درجه چهارم تا پنجم باید یک پرده باشد. الان "دو بکار" داریم. خب فاصله "دو" تا "ر" هم یک پرده است پس کافی است "ر" بکار کوک شود. خب تکلیف فاصله چهارم هم معلوم شد.
فاصله درجه پنجم تا ششم هم باید نیم پرده باشد. خب "ر" بکار هستش و فاصله "ر" تا "می" یک پرده پس کافی است "می" بمل کوک شود.
خب فاصله درجه ششم تا هفتم گفتیم باید یک پرده باشد. خب ما "می" بمل داریم و می دانیم فاصله طبیعی نت "می" تا "فا" نیم پرده است. کافی است "فا" را بکار کوک کنیم تا به خواسته خودمون برسیم. به همین راحتی فاصله ششم هم بدست اومد.
و بالاخره گفتیم فاصله درجه هفتم تا هشتم هم باید یک پرده باشد. خب الان نت "فا" بکار داریم و می دونیم فاصله "فا" تا "سل" یک پرده است. پس کافی هستش که "سل" را بکار کوک کنیم.
و اما می رسیم به استثنائاتی که در مورد درجه دوم و پنجم و ششم داشتیم. گفتیم در مواقعی درجه دوم و پنجم گام نیاز هست که ربع پرده کاهش داشته باشند و درجه ششم ربع پرده افزایش داشته باشد. برای دسترسی به این خواسته"لا" (درجه دوم گام) پشت خرک را بمل کوک می کنیم و "ر" (درجه پنجم) زرد را کرن کوک می کنیم و همچنین "می" (درجه ششم گام) خرک اول را کرن کوک می کنیم.
خب الان داره برامون روشن می شه که چرا مثلا در شور "سل" نت "لا" کرن کوک می شه و یا "سی" بمل کوک می شه و ...
خب من برای این که بحث طولانی نشه به همین حد کفایت می کنم. اگه سوالی بود حتما در خدمت شما هستم.از یکی از دوستان هم میخوام که کوک سنتور را طبق فواصل فوق برای شور "لا" بدست بیاره.

[SOLAIEN]

سلام...
خیلی خیلی ممنون از مطالب پربار و تخصصی که خیلی به من و همچنین بقیه کمک میکنه...
یه درخواست داشتم : لطفا ترک 4 آلبوم مژده بهار سنتور (مشکاتیان)و آواز(ایرج بسطامی) را تجزیه و تحلیل کنید ..!!
یعنی گوشه هایش را مشخص کنید (البته هر موقع وقت داشتید و حالش را داشتید) ... من خودم که گوش دادم یه شباهت هایی با درآمد دوم شور کتاب دوره ابتدایی حس کردم ...
دانلود ترک 4 (You can see links before reply)
باتشکر

[BaBak_ParSian]

من خیلی دوست دارم ردیف های ایرانی رو یاد بگیرم فعلا کمی پیش رفتم به امید خدا مشکلم حل شه بیام کلاس اواز

[Avazekhan]

سلام دوست عزیز
ممنون بابت آلبوم زیبایی که بری بیات ترک معرفی کردید. فقط یه مورد آلبوم آستان جانان در آوازهای بیات ترک، کرد بیات و گوشه هایی از آواز دشتی اجرا شده. ولی آواز افشاری در این آلبوم اجرا نشده...
بله... شما درست میگی ...
من با آلبوم دل مجنون اشتباه کردم
اون هم واقعا بیات ترک جالبی داره بعد از شکسته اشاره ای به قرچه و رضوی و حسینی هم داره من از همه ی آلبوم هایی که معرفی شد بیشتر پیشنهاد میکنم....
البته همراه با سه تار و نی هست (پیرنیاکان و عندلیبی) نه سنتور
روی b هم افشاری هست...

[r_a_m_i_n]

از محسن عزیز بابت مطالب مفیدش تشکر میکنم
من مدتها بود دنبال کتابی بودم که این مطالب رو کامل توضیح بده...ولی از هرکی پرسیدم گفت باید خودت تجربی یاد بگیری....و این نشون میده که موسیقیه ما هنوز از لحاظ مکتوب ضعیفه
خب منم شور لا رو میگم
نت تونیک لا.....و هممون میدونیم در شور لا علامت سر کلید فقط سی کرن
نت اول که لا بکار
نت بعدی که باید 3/4 پرده فاصله داشته باشه....پس مسلما سی تبدیل میشه به سی کرن......
درجه سوم....نت دو باید یه چهارم پرده با نت قبلش فاصله داشته باشه...که چون سی رو قبلا کرن کردیم...اتوماتیک این فاصله بدست اومده....
نت بعد که باید 1 پرده با نت قبلش فاصله داشته باشه که فاصله ی دو تا ر 1پرده هست....
نت بعد هم می...باید با نت ر 1 پرده فاصله داشته باشه...که چون ر بکاره....پس بازم کاری بهش نداریم
نت بعدش که فا...........باید با نت قبلش نیم پرده فاصله داشته باشه ..که بازم نیازی به تغییر نیست و این فاصله درسته
نت بعد سل ...که باید با درجه ی قبلی 1 پرده فاصله داشته باشه که هممون میدونیم فاصله ی فا تا سل بکار 1 پردس
فاصله ی بعدی نت لا.....که بازم باید 1 پرده باشه و هست

[Mezrab]

از محسن عزیز بابت مطالب مفیدش تشکر میکنم
من مدتها بود دنبال کتابی بودم که این مطالب رو کامل توضیح بده...ولی از هرکی پرسیدم گفت باید خودت تجربی یاد بگیری....و این نشون میده که موسیقیه ما هنوز از لحاظ مکتوب ضعیفه
خب منم شور لا رو میگم
نت تونیک لا.....و هممون میدونیم در شور لا علامت سر کلید فقط سی کرن
نت اول که لا بکار
نت بعدی که باید 3/4 پرده فاصله داشته باشه....پس مسلما سی تبدیل میشه به سی کرن......
درجه سوم....نت دو باید یه چهارم پرده با نت قبلش فاصله داشته باشه...که چون سی رو قبلا کرن کردیم...اتوماتیک این فاصله بدست اومده....
نت بعد که باید 1 پرده با نت قبلش فاصله داشته باشه که فاصله ی دو تا ر 1پرده هست....
نت بعد هم می...باید با نت ر 1 پرده فاصله داشته باشه...که چون ر بکاره....پس بازم کاری بهش نداریم
نت بعدش که فا...........باید با نت قبلش نیم پرده فاصله داشته باشه ..که بازم نیازی به تغییر نیست و این فاصله درسته
نت بعد سل ...که باید با درجه ی قبلی 1 پرده فاصله داشته باشه که هممون میدونیم فاصله ی فا تا سل بکار 1 پردس
فاصله ی بعدی نت لا.....که بازم باید 1 پرده باشه و هست

این مطالب به صورت مکتوب هم موجود هست، اما مربوط به یه ساز خاص هست که در کنارش این ها رو توضیح داده، مثلا در کتاب سنتور جناب آقای شهاب منا، تمام یادداشت های استادان و مطالب مربوطه نوشته شده، دستگاه ها توضیح داده شدند، کوک چپ کوک و راست کوک و همه هست..حتی این بحث چپ کوک بیشتر به حالت ساز های آرشه ای که آقای راز و نیاز زحمتش رو کشید هم در اونجا نوشته شده بود.
باید بین کتاب های مرجع هر ساز به دنبال این مطالب بود.

[Avazekhan]

سلام...
خیلی خیلی ممنون از مطالب پربار و تخصصی که خیلی به من و همچنین بقیه کمک میکنه...
یه درخواست داشتم : لطفا ترک 4 آلبوم مژده بهار سنتور (مشکاتیان)و آواز(ایرج بسطامی) را تجزیه و تحلیل کنید ..!!
یعنی گوشه هایش را مشخص کنید (البته هر موقع وقت داشتید و حالش را داشتید) ... من خودم که گوش دادم یه شباهت هایی با درآمد دوم شور کتاب دوره ابتدایی حس کردم ...
دانلود ترک 4 (You can see links before reply)
باتشکر
والا این چیزی که من شنیدم هیچ ربط و شباهتی به بیات ترک نداشت
تا اینجایی که من شنیدم کرد بیات بود ... البته قسمت آوازو میگما..
توی بیت دوم اشاره ی کوچکی به بیات راجع داشت و بعد هم فرود..

[r_a_m_i_n]

mezrab عزیز.....اینها تئوری موسیقیه ما هستند و تو سازهای مختلف که فرقی نمیکنن
اگه فرق میکردن که من نمینشستم اینهمه تو تاپیک سنتور بشینم مطالب شما رو بخونم
من تمام صحبتهایی که تو این تاپیک شده رو متوجه شدم....و بحث خاصی که فقط مختص سنتور باشه و من متوجه نشم ندیدم
بهر حال اگه کتاب کامل و خوبی سراغ داری بهم معرفی کن
با تشکر

[SOLAIEN]

والا این چیزی که من شنیدم هیچ ربط و شباهتی به بیات ترک نداشت
تا اینجایی که من شنیدم کرد بیات بود ... البته قسمت آوازو میگما..
توی بیت دوم اشاره ی کوچکی به بیات راجع داشت و بعد هم فرود..

:ad
سلام
مگه من گفتم این بیات ترکه ؟؟؟
این آلبوم در دستگاه شور نواخته شده و من می خوام برخی از گوشه هاش که برام تازگی داره باش آشنا بشم >>>.

[Mezrab]

mezrab عزیز.....اینها تئوری موسیقیه ما هستند و تو سازهای مختلف که فرقی نمیکنن
اگه فرق میکردن که من نمینشستم اینهمه تو تاپیک سنتور بشینم مطالب شما رو بخونم
من تمام صحبتهایی که تو این تاپیک شده رو متوجه شدم....و بحث خاصی که فقط مختص سنتور باشه و من متوجه نشم ندیدم
بهر حال اگه کتاب کامل و خوبی سراغ داری بهم معرفی کن
با تشکر
آخه توضیحات در اون کتاب بر ساس مکان سیم ها در سنتور گفته شده و بر او نمبنا توضیح داده بعضی مسائل رو. همین کتاب سنتور نوشته شهاب منا مناسبه..کتاب قطور و بزرگی هست به شکل کتاب مرجع.

[Razoniaz]

از محسن عزیز بابت مطالب مفیدش تشکر میکنم
من مدتها بود دنبال کتابی بودم که این مطالب رو کامل توضیح بده...ولی از هرکی پرسیدم گفت باید خودت تجربی یاد بگیری....و این نشون میده که موسیقیه ما هنوز از لحاظ مکتوب ضعیفه
خب منم شور لا رو میگم
نت تونیک لا.....و هممون میدونیم در شور لا علامت سر کلید فقط سی کرن
نت اول که لا بکار
نت بعدی که باید 3/4 پرده فاصله داشته باشه....پس مسلما سی تبدیل میشه به سی کرن......
درجه سوم....نت دو باید یه چهارم پرده(سه چهارم پرده) با نت قبلش فاصله داشته باشه...که چون سی رو قبلا کرن کردیم...اتوماتیک این فاصله بدست اومده....
نت بعد که باید 1 پرده با نت قبلش فاصله داشته باشه که فاصله ی دو تا ر 1پرده هست....
نت بعد هم می...باید با نت ر 1 پرده فاصله داشته باشه...که چون ر بکاره....پس بازم کاری بهش نداریم
نت بعدش که فا...........باید با نت قبلش نیم پرده فاصله داشته باشه ..که بازم نیازی به تغییر نیست و این فاصله درسته
نت بعد سل ...که باید با درجه ی قبلی 1 پرده فاصله داشته باشه که هممون میدونیم فاصله ی فا تا سل بکار 1 پردس
فاصله ی بعدی نت لا.....که بازم باید 1 پرده باشه و هست

ممنونم از آقا رامین عزیز بابت زحمتی که کشیدند و کوک مربوط به فواصل شور "لا" را توضیح دادند. فقط من برای تکمیل بحث ایشون این نکته را بگم که همونطور که قبلا هم گفتیم درجه دوم ، پنجم و ششم شور متغیر هستند. بدین صورت که گاها درجه دوم و پنجم ربع پرده بم می شوند و درجه ششم ربع پرده زیر می شود. پس یکی از نتهای "سی" (درجه دوم) را باید بمل کوک کرد. همچنین یکی از نتهای "می" (درجه پنجم) را باید کرن کوک کردن و نهایتا یکی از نتهای "فا" (درجه ششم) را هم باید سری کوک کنیم تا قادر به اجرای همه گوشه های شور در کوک "لا" باشیم.

[r_a_m_i_n]

mezab عزیز مرسی...
فعلا که دارم کتاب سرایش از حسین مهرانی رو میخونم که به نظر من خیلیییییییی از لحاظ تئوری بهتر و کامل تر از کتاب پرویز منصوری یا پورترابه
فقط عیبش اینه که آکورد رو توضیح نداده
..................
محسن خان...دیگه شرمنده...کوک سنتورشو بلد نبودم که بگم
چون ما تو ساز خودمون تمام فواصل رو همیشه داریم :-D:16:

[Razoniaz]

سلام...
خیلی خیلی ممنون از مطالب پربار و تخصصی که خیلی به من و همچنین بقیه کمک میکنه...
یه درخواست داشتم : لطفا ترک 4 آلبوم مژده بهار سنتور (مشکاتیان)و آواز(ایرج بسطامی) را تجزیه و تحلیل کنید ..!!
یعنی گوشه هایش را مشخص کنید (البته هر موقع وقت داشتید و حالش را داشتید) ... من خودم که گوش دادم یه شباهت هایی با درآمد دوم شور کتاب دوره ابتدایی حس کردم ...
دانلود ترک 4 (You can see links before reply)
باتشکر

سلام فرزان عزیز
صمیمانه تشکر می کنم بابت قطعه زیبایی که گذاشتید. یکی از زیباترین کارهای زنده یاد استاد مشکاتیان و زنده یاد بسطامی. روان هر دوی ایشان شاد و قرین رحمت باد.
این قطعه با اجرای سنتور در دستگاه شور آغاز می شه. البته این سبک نوازندگی در شور مختص زنده یاد استاد مشکاتیان هستش که نمونه اش را در آلبوم تمنا شاید گوش کرده باشید. در این سبک تکیه روی نتهای "ر" و "می" (در شور سل) این شور را بیشتر به حال و هوای کرد بیات نزدیک می کنه و حالتی سحرآمیز و غمگین به شور می بخشه که در سبکهای دیگه کمتر شاهد اون هستیم.
قسمت آوازی همانطور که دوست خوبمون avazekhan عزیز گفتند در کرد بیات آغاز می شه. نمونه هایی از آواز کرد بیات را می تونید در آلبوم آستان جانان (سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی ... ) و یا در آلبوم پیام نسیم (دلبر برفت و دلشدگان را خبر نکرد ...) گوش کنید.
جمله های اول و دوم بیات کرد توسط زنده یاد بسطامی خونده می شه. در زمان 5:20 استاد مشکاتیان با اشاره ای به شور زمینه را برای فرود خواننده به شور مهیا میکنه و بعد از اون زنده یاد بسطامی با اشاره ای به سلمک (5:30) به درآمد شور فرود میاد (5:50). لازم به ذکره که اغلب قبل از فرود به درآمد شور گوشه سلمک اجرا می شه (بطور مثال در آلبوم خلوت گزیده مصراع "آن شد که بار منت ملاح بردمی")... بعد از اون هم استاد مشکاتیان تا آخر قطعه جملاتی رو در درآمد شور اجرا می کنند.

[SOLAIEN]

سلام فرزان عزیز
صمیمانه تشکر می کنم بابت قطعه زیبایی که گذاشتید. یکی از زیباترین کارهای زنده یاد استاد مشکاتیان و زنده یاد بسطامی. روان هر دوی ایشان شاد و قرین رحمت باد.
این قطعه با اجرای سنتور در دستگاه شور آغاز می شه. البته این سبک نوازندگی در شور مختص زنده یاد استاد مشکاتیان هستش که نمونه اش را در آلبوم تمنا شاید گوش کرده باشید. در این سبک تکیه روی نتهای "ر" و "می" (در شور سل) این شور را بیشتر به حال و هوای کرد بیات نزدیک می کنه و حالتی سحرآمیز و غمگین به شور می بخشه که در سبکهای دیگه کمتر شاهد اون هستیم.
قسمت آوازی همانطور که دوست خوبمون avazekhan عزیز گفتند در کرد بیات آغاز می شه. نمونه هایی از آواز کرد بیات را می تونید در آلبوم آستان جانان (سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی ... ) و یا در آلبوم پیام نسیم (دلبر برفت و دلشدگان را خبر نکرد ...) گوش کنید.
جمله های اول و دوم بیات کرد توسط زنده یاد بسطامی خونده می شه. در زمان 5:20 استاد مشکاتیان با اشاره ای به شور زمینه را برای فرود خواننده به شور مهیا میکنه و بعد از اون زنده یاد بسطامی با اشاره ای به سلمک (5:30) به درآمد شور فرود میاد (5:50). لازم به ذکره که اغلب قبل از فرود به درآمد شور گوشه سلمک اجرا می شه (بطور مثال در آلبوم خلوت گزیده مصراع "آن شد که بار منت ملاح بردمی")... بعد از اون هم استاد مشکاتیان تا آخر قطعه جملاتی رو در درآمد شور اجرا می کنند.

سلام خدمت شما آقای رازونیاز ...
من منظورم تکنوازی های استاد مشکاتیان بود که شما ردیف های آوازی آن را هم بش اضافه کردید و خیلی پربار تر و بهتر شد ... سپاسگذارم
راجع به آن نکته ای هم که اشاره کردید من هم موافقم واقعا سبک نوازندگی استاد پایور و استاد مشکاتیان با هم فرق داره و وجه شباهت خیلی کم داره...
خیلی ممنون

[Bloody_Diamond]

دوستان عزیز سعی کنید این تاپیک ادامه داشته باشه خیلی مفید هست.
************************************************** *************************************
Razoniaz جان لطفاً آهنگ های بیشتری رو در مورد اینکه کدام گوشه در چه زمانی اجرا شده بذارید.
ممنون.

[z_m]

من یه سوال دارم که آیا مثلا گوشه قرچه صبا با سماعی یا با کریمی یا با لطفی و اساتید دیگر فرقی دارد؟ یا کاملا مشخص است که مثلا گوشه قرچه دارد نواخته میشود؟

[z_m]

سلام فرزان عزیز
اولا ممنونم بابت چهارمضراب بسیار زیبای شور از سی قطعه چهارمضراب زنده یاد استاد پایور که گذاشتید. نت شاهد گوشه های شهناز، قرچه و رضوی و حسینی به شرح زیر هستش:
گوشه شهناز: نت شاهد درجه چهارم شور (در شور "سل" نت دو)
گوشه قرچه: نت شاهد درجه ششم شور (در شور "سل" نت می)
گوشه رضوی: نت شاهد درجه هفتم شور (در شور "سل" نت فا)
گوشه حسینی: نت شاهد درجه هشتم شور (در شور "سل" نت سل)
لازم به ذکر که در گوشه های فوق نت درجه پنجم شور ربع پرده کاهش داره. مثلا در شور "سل" درجه پنجم که همون نت "ر" هستش باید کرن باشه.
در مورد چهارمضراب هم فرزان عزیز تا اونجایی که دامنه اطلاعات من می رسید بررسیش کردم که نتیجه رو خدمتتون عرض می کنم:
چهارمضراب از درآمد اول شور شروع می شه و بعد ثانیه 31 درآمد دوم و تا زمان 2:45 در حقیقت روی درآمدهای اول و دوم شور اجرا می شه. البته مواقعی به گوشه های دیگه ای هم اشاره می شه بعنوان مثال در زمان 2:11 اشاره ای به گوشه "رهاوی" داره.
در زمان 2:45 گوشه شهناز شروع می شه تا زمان 3:03 که اشاره ای داره به قرچه و رضوی و بعد در زمان 3:12 اشاره ای به گوشه حسینی داره. در زمان 3:28 دوباره به شهناز فرود میاد تا زمان 3:45 که در حقیقت فرود به درآمد شور داریم.



وای خیلی سخته تشخیص اینکه در کدوم دقیقه چه گوشه ای میزنه... این همیشه سوال من بوده که چه جوری بفهمم الان داره کدوم گوشه رو میزنه.شما چجوری میفهمید؟ یعنی برچه اساسی تشخیص میدین؟
و یه سوال دیگه که چجوری وسط 4مضراب که وزن داره میان گوشه که بی وزن هست میزنن؟
شاید سوالام از کم اطلاعی من باشه، ولی خواهش میکنم برام توضیح بدین. ممنون...

[z_m]

الان من سوالم اینجاست که شمایی که میفهمید کجای آهنگ مثلا گوشه قرچه هست و کجای اون رضوی و ... یعنی از روی نت شاهد و ایست میفهمید؟ یعنی گوشتون میفهمه که الان مثلا نت دو یا سل یا .. است؟ در همه سازها؟
تو را به خدا یکی جواب من رو بده دارم گیج میشم....
میخوام بدونم باید چه جوری به آهنگ گوش بدم تا بفهمم؟
...............

[شایان سنتوری]

الان من سوالم اینجاست که شمایی که میفهمید کجای آهنگ مثلا گوشه قرچه هست و کجای اون رضوی و ... یعنی از روی نت شاهد و ایست میفهمید؟ یعنی گوشتون میفهمه که الان مثلا نت دو یا سل یا .. است؟ در همه سازها؟
تو را به خدا یکی جواب من رو بده دارم گیج میشم....
میخوام بدونم باید چه جوری به آهنگ گوش بدم تا بفهمم؟
...............

بله دوست عزیز.هر گوشه ای توی موسیقی ایرانی یک مشخصه ی نتی داره همنطور که دوستان توی پست های قبلی شون توضیح دادن.

یک راه برای شناختن این مسائل هست اون هم گوش دادن زیاد.شما کمک با گوش دادن گوشه های مختلف به اون ها عادت میکنید و بعد از چند وقت میتونین بفهمین که کدام گوشه هست.

تنها راه فهمیدنش هم گوش دادن مداوم هست تا گوش تون به صدا ها عادت کنه

[r_a_m_i_n]

والا به نظر من که حتما باید اون گوشه رو زده باشی تا به محض شنیدن ( هرچند که تو یه دستگاه دیگه باشه ) بتونی تشخیصش بدی....
چون وقتی خودمون میزنیمش و واسش وقت میذاریم خیلی بیشتر تو ذهنمون میمونه

[ALI2323]

گوش دادن زیاد خیلی همه هست ولی همونطور رامین عزیز هم فرمودند اگه اون ردیف یا گوشه رو اجرا کرده باشی تشخیصش خیلی راحتتر میشه..

[ALI2323]

دوستان من دیدم که بیشتر داریم در باره ی دستگاه شور بحص میکنیم...گفتم برای ادامه دادن این تاپبک مفید به تشریح یکیدیگر از دستگاه های ایرانی...من باری این پست دستگاه همایون رو انتخاب کردم..امیدوارم مفید باشه
دستگاه همایون یکی از هفت دستگاه موسیقی ایرانی است.
به دلیل استفاده از یک گام خاص و تفاوت محسوس در گام بالا رونده و پایین رونده دستگاه همایون منحصر به فردترین دستگاه موسیقی ایرانی به شمار می‌رود. مقایسه سایر دستگاه‌های موسیقی ایرانی با موسیقی دیگر ملل و خصوصاً کشورهای هم‌جوار تشابه و یکسان بودن ریشه برخی را نشان می‌دهد. اما این مطلب در مورد دستگاه «همایون» صادق نیست.
دستگاه همایون و یا به تعبیری «دستگاه عشاق»، با حالت محزون و اسرار آمیز خود گوشه‌های متعددی دارد که گوشه «بیداد» اوج این دستگاه تلقی می‌شود.
آثار ارزشمندی از موسیقی ایرانی در سده قبل در این دستگاه ساخته و اجرا شده‌اند. «رنگ فرح» از جمله این آثار است.
از لحاظ مرکب خوانی این دستگاه به دستگاه‌های سه گاه و شور ارتباط دارد و وسعت این دستگاه را بیشتر می‌کند.
یکی از آوازهای ایرانی که اسم آن در کتب موسیقی هست آواز اصفهان است که آن را از متعلقات دستگاه همایون دانسته‌اند. یکی دیگر از آوازهایی که از متعلقات دستگاه همایون است،آواز شوشتری است. فواصل پرده‌ها در این دستگاه به صورت زیر است:
سل(بکار).لا(کرن).سی(بکار).دو(ب کار)ر(بکار)می(بمل).می بم(کرن).فا (بکار).
نت شروع این دستگاه به طور معمول «فا» است. البته این دستگاه در کوک‌های دیگری با نام‌های همایون «دو» و «رِ» نیز نواخته می‌شود. در ردیف مرحوم کریمی از شوشتری به عنوان یکی از گوشه‌های این دستگاه نام برده شده است. گوشه‌های ردیفی این دستگاه عبارتند از:

چهارمضراب
درآمد اول
درآمد دوم: زنگ شتر
موالیان
چکاوک
طرز
بیداد
بیداد کت
نی‌داود
باوی
سوز و گداز
ابول چپ
لیلی و مجنون
راوندی
نوروز عرب
نوروز صبا
نوروز خارا
نفیر
فرنگ و شوشتری گردان
شوشتری
جامه‌دران
راز و نیاز
میگلی
موالف
بختیاری با موالف
عزال
دناسری
رنگ فرح
همچنین آلبوم بیداد استادشجریان با آهنگ‌سازی استاد مشکاتیان از جمله آهنگ‌هایی است که در این دستگاه ساخته شده است.

[Razoniaz]

من یه سوال دارم که آیا مثلا گوشه قرچه صبا با سماعی یا با کریمی یا با لطفی و اساتید دیگر فرقی دارد؟ یا کاملا مشخص است که مثلا گوشه قرچه دارد نواخته میشود؟



وای خیلی سخته تشخیص اینکه در کدوم دقیقه چه گوشه ای میزنه... این همیشه سوال من بوده که چه جوری بفهمم الان داره کدوم گوشه رو میزنه.شما چجوری میفهمید؟ یعنی برچه اساسی تشخیص میدین؟
و یه سوال دیگه که چجوری وسط 4مضراب که وزن داره میان گوشه که بی وزن هست میزنن؟
شاید سوالام از کم اطلاعی من باشه، ولی خواهش میکنم برام توضیح بدین. ممنون...


الان من سوالم اینجاست که شمایی که میفهمید کجای آهنگ مثلا گوشه قرچه هست و کجای اون رضوی و ... یعنی از روی نت شاهد و ایست میفهمید؟ یعنی گوشتون میفهمه که الان مثلا نت دو یا سل یا .. است؟ در همه سازها؟
تو را به خدا یکی جواب من رو بده دارم گیج میشم....
میخوام بدونم باید چه جوری به آهنگ گوش بدم تا بفهمم؟
...............

سلام دوست عزیزم
خوشحالم که این بحث برای شما و دیگر عزیزان مفید بوده و مورد توجه قرار گرفته. من از همه عزیزان بابت غیبت طولانی که در نت آهنگ داشتم و نتونستم این تاپیک رو ادامه بدم صمیمانه عذر خواهی می کنم.
سوالات بسیار خوب و بجایی پرسیده بودید که ممکنه سوال بسیاری دیگر از دوستان نیز باشد.برای پی بردن به جواب این سوالها باید به مفهوم کامل و جامعی از گوشه در موسیقی ایرانی برسیم.

"گوشه چیست؟
گوشه قطعه ای ثبت شده از موسیقی سنتی ایرانی است که در طول زمان توسط استادان موسیقی ایرانی گردآوری شده و به هنرجویان آموخته می شود.
هر دستگاه موسیقی سنتی دارای تعدادی گوشه است که توسط استادان مختلف به شکل‌های متفاوت ولی بسیار مشابه ثبت شده اند. منبع جمع ‌آوری گوشه‌ها، عموماً قطعات نواخته شده در میان نوازنده‌های بومی نواحی مختلف ایران است.

انواع گوشه‌ها
بسته به اهمیت، گوشه‌ها را می‌توان به سه گونه تقسیم کرد:
1. گوشه‌های بزرگ: که دارای این قابلیت هستند که به مدت زیادی درطول یک اجرا نواخته شوند مانند گوشهٔ بیات کرد در شور، مخالف در سه‌گاه و چهارگاه، حجاز در آواز ابوعطا و شوشتری در همایون.
2. گوشه‌های کوچک: که در همه آوازها و دستگاه‌ها وجود دارند.
3. گوشه‌های سرگردان: که قابلیت اجرا در دستگاه‌های مختلف را دارند، مانند مثنوی، جامه‌دران و کرشمه.

گوشه‌های موجود در دستگاه‌های موسیقی ایرانی در حقیقت قطعاتی جدا ولی در عین حال مربوط به هم هستند که از پیوستن آنها به یکدیگر دستگاه‌های موسیقی بوجود می‌آیند. به اولین گوشه در هر دستگاه، «درآمد» آن دستگاه گفته می‌شود.

گوشه‌ها در یک دستگاه ممکن است دارای گام‌های مختلف یا همانند باشند. در ردیف نوازی، گوشه‌ها به ترتیب از درجات پایین گام شروع شده و طبق یک روند منظم به تدریج اوج گرفته و دوباره به گام اصلی دستگاه بازگشت می‌کنند. هر یک از گوشه‌ها بر اساس گام و یا حالت و یا نت شاهدی که دارند، حالت احساسی خاصی را تداعی می‌نمایند. در دستگاه‌های مختلف ممکن است گوشه‌هایی با حالات یکسان وجود داشته باشند که از طریق آنها می‌توان به تعویض دستگاه‌ها (مرکب نوازی) پرداخت. "

مسلما با مطالعه مطالب فوق دیدگاه شما نسبت به گوشه تغییر خواهد کرد برخی از سوالات شما جواب داده می شوند و همچنین سوالات جدیدتری برای شما پیش می آید. از شما خواهشمندم که مطالب فوق را به دقت مطالعه فرمایید و سوالاتی که برای شما پیش می آید را عنوان بفرمایید.

[poryasantori]

البته حرکت قشنگیه .منم برای این که شما بتونین دستگاهها و گوشه ها رو تشخیص بدین یک راهی بهتون پیشنهاد می دم فقط یک پیشنهاد تو قبول کردن یا نکردنش ازادین من از این راه یاد گرفتم ردیف اوازی موسیقی سنتی ایران به روایت محمود کریمی
تمام گوشه های اواز و بدون اهنگ دونه دونه میخونه البته کتاب نت هم همراش داره که به صورت اوایی نوشته.اواز بدون اهنگ. بعد می شه راحت با کارای دیگه مقایسه کرد .می تونه یه سر مشق خوب باشه که به کارتون جهت میده

[ALI2323]

دوستان صحبت گوشه و دستگاه صحبتی نیست که به راختی بشه در موردش حرف زد..کار چندین سال تلاش و زحمته و ما فثط یه پیش زمینه ای از اون ها رو میگیم...

[ALI2323]

بعد از دستگاه همایون میخوام مختصر توضیحی در رابطه با دستگاه سه کاه و گوشه های اون بدم...به شما پیشنهاد میکنم که طبق صحبتهای جناب رازونیاز حتما نوع این گوشه ها رو مشخص کنید..مفید هست....

دستگاه سه‌گاه اين دستگاه تقريباً در همه ممالك اسلامي متداول است. اين دستگاه بيشتر براي بيان احساس غم و اندوه كه به اميدواري مي گرايد مناسب است. آواز سه گاه بسيار غم انگيز و حزن آور است.گوشه هاي مهم اين دستگاه عبارتند از: در آمد، مويه، زابل، مخالف، حصار، گوشه هاي ديگر مانند: آواز، نغمه، زنگ شتر، بسته نگار، زنگوله، خزان، بس حصار، معربد، حاجي حسيني، مغلوب، دوبيتي، حزين، دلگشا، رهاوي، مسيحي، ناقوس، تخت طاقديس، شاه ختايي، مداين، نهاوند. آوازی است بی نهایت غمگین و ناله های جانسوز آن ریشه و بنیاد آدمی را از جا می کند و از راز و نیاز عاشقان دوری کشیده و از بیچارگی بی نوایان و ضعیفان گفتگو می کند ( روح الله خالقی- نظری به موسیقی).
البته حالت این دستگاه در همه جا ثابت نیست و بویژه در مخالف بسیار با شکوه است و حتی آهنگهای شادی آوری در سه گاه فراوان هستند از جمله "امشب که مست مستم" .
گوشه های مهم دستگاه سه گاه عبارتند از :
1- درآمد : که معمولا همه دستگاه ها با گوشه ای به نام درآمد که نشان دهنده حالت دستگاه است آغاز می شود.
2- زابل : بر درجه سوم گام تاکید دارد.
3- مویه : که بر درجه پنجم گام تاکید می کند و حالتی مانند شور دارد .
4- مخالف : که بر درجه ششم گام تاکید دارد و حالت آن با سه گاه فرق دارد و می توان از این گوشه برای مرکب خوانی به اصفهان نیز استفاده کرد .

[mohsen1706]

سلام

خیلی ممنون که این تاپیکرو راه انداختی . برای امثال من خیلی مفیده.یه سوال در آواز اصفهان دارم:(البته در مورد تاره شاید در سنتور چنین نباشه که فکر نمیکنم چراکه تئوری تئوریه.به ساز مربوط نیست(

چرا وقتی اصفهان فا (درجه چهارم اصفهان دو) میزنیم ، برخی از اساتید مثل استاد لطفی بجای پرده می (درجه هفتم اصفهان فا )پرده می کرن رو استفاده میکنن در حالیکه مثلا استاد علیزاده همون پرده می رو بکار بردند؟؟؟؟

البته این کار (می کرن ) باعث میشه که آواز اصفهان بسیار غم انگیزتر بشه و به گوشه مخالف سه گاه (همونطور که دوست عزیز ALI2323 اشاره کرد ) رفت.

خیلی ممنون میشم پاسخ سوالم رو بدین

[ALI2323]

من خیلی مطمئن نیستم ولی برای این که قطعه به یک گوشه ی زیبا بره این کار رو میکنند..فکر میکنم یه امر سلیقه ای باشه...

[ALI2323]

دیدم بازهم این تاپیک مفید کم بازدید و نظر بوده گفتم یه پست دیگه بدو ودوستان شما هم نظر بدید تا این بحث مفید ادامه پیدا کنه...

[ALI2323]

دستگاه چهارگاه از نظر علم موسیقی یکی از مهمترین و زیباترین مقامات ایرانی است. گام آن مانند شور و همایون، پایین رونده و مثل گام ماهور و اصفهان بالارونده می‌باشد، چرا که در دو حالت محسوس است. یعنی می‌توان گفت که این گام، مخلوطی از گام سه‌گاه و همایون است و اگر نت دوم و ششم گام ماهور را ربع پرده کم کنیم، تبدیل به چهارگاه می‌شود.
در گام چهارگاه همیشه دو علامت نیم پرده برشو و دو علامت ربعی فرو شو با هم وارد شده‌اند و فواصل درجات این گام نسبت به تونیک عبارتند از: دو نیم‌ بزرگ، سوم بزرگ، چهارم درست، پنجم درست، ششم نیم بزرگ، هفتم بزرگ و هنگام، که دانگ‌های آن هم با یکدیگر برابرند. نت شاهد (تونیک) این دستگاه نیز در راست کوک «دو» است. حالت آغازین درآمدهای چهارگاه، با نت «لا» بسیار واضح و مشخص است و به این وسیله به راحتی می‌توان آن را از سایر گام‌ها تشخیص داد.
از میان مقامات ایرانی و به خصوص موسیقی مشرق زمین، شور، سه‌گاه و چهارگاه هستند که از این میان، مقام چهارگاه از همه مهمتر است. چهارگاه را گامی کاملاً ایرانی و خالص می‌دانند. این گام با گام بزرگ (ماژور) ارتباط دارد چرا که مانند گام بزرگ بالا رونده است. سوم بزرگ مانند گام بزرگ است (دانگ‌هایش مثل گام بزرگ (ماژور) مساوی بوده و فاصلهٔ آخر آنها نیم پرده است) و همین طور فاصلهٔ هفتم آن مانند هفتم گام بزرگ است و فاصلهٔ محسوس تا تونیک نیم پرده می‌باشد.
از طرف دیگر این چهارگاه با گام کوچک (مینور) نیز ارتباط دارد و به طریقی تمامی گام‌های مختلف در یک جا جمع شده‌اند و بهترین صفات هر گام را انتخاب کرده تا گام چهارگاه را با صفات عالی تشکیل دهد. گام چهارگاه هم از نظر آوایی و هم گوشه‌های مشترک، شباهت زیادی با گام سه‌گاه دارد.
چهارگاه در گوشه زابل، کمی به اوج می‌رود. این گوشه با وجود اینکه نت شاهد و ایست ثابتی ندارد، ولی از حالت ریتمیک و ضربی بالایی برخوردار است ولی از این نظر، هیچ وقت به پای گوشه مخالف نمی‌رسد. مخالف اوج زیبایی چهارگاه است. حصار گوشه‌ای است که در عین زیبایی، کمی از نظر کوک برای نوازندگان به خصوص سنتورنوازان، مشکل‌ساز می‌شود. زیرا برای اجرای این گوشه در ادامه ردیف چهارگاه، بایستی نت «فا» را دیز کوک کرد (البته در راست کوک). یعنی نت فا، نیم پرده زیر می‌شود. این گوشه تا حدودی معادلات چهارگاه را به هم می‌ریزد و برای اینکه بتوان به ادامه ردیف پرداخت، بایستی فرودی مجدد به درآمد داشته باشیم. گوشه منصوری نیز معمولاً پایان بخش دستگاه چهارگاه است. حالات کرشمه، بسته نگار، حزین و زنگ شتر، به زیبایی در تمام چهارگاه، خودنمایی می‌کنند.
آواز چهارگاه نمونه جامع و کاملی از تمام حالات و صفات موسیقی ملی ماست. چرا که درآمد آن مانند ماهور، موقر و متین است و شادی و خرمی خاصی دارد. در ضمن آواز زابل در همه دستگاه‌ها و در اینجا حزن و اندوه درونی در آواز ما دارد. آوازی نصیحتگر، تجربه آموز و توانا مانند همایون دارد و آواز مویه و منصوری غم انگیز و حزین است. پس این دستگاه نیز به دلیل کمال خود هم گریه و زاری می‌کند و هم شادی می‌آفریند و گاهی مسرور و شادمان است و گاهی نیز غم‌انگیز و دل‌شکسته و با توشه‌ای از متانت و وقار عارفانه شرقی.
اما روی هم رفته چهارگاه را می توان دستگاهی محسوب کرد که مانند پیری فرزانه دارای روحی بلند و عرفانی است و احساسات عالی انسانی را در کنار خصایص و محسنات انسانی صبور و شکیبا داراست. از ناکامی‌ها و ناامیدی‌ها اشک غم می‌ریزد و در شادی‌ها و خوشی‌ها اشک شوق و سرور. این دستگاه، بهترین گزینه برای ساخت قطعات و تصانیف ملی میهنی و حماسی است به طوری که به زیبایی می‌تواند حالت شوق و افتخار وصف ناپذیری را در شنونده به وجود آورد. نوازندگی در این دستگاه با هر یک از سازهای ایرانی، زیبایی خاص خود را دارد ولی هنگامی که تارنوازی به اجرای چهارگاه می‌پردازد، چیز دیگری است.
از گوشه های اصلی این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: درآمد، بدر، پیش زنگوله و زنگوله، زابل، حصار، مخالف، مغلوب، ساز بانک، حدی، پهلوی و منصوری.

[r_a_m_i_n]

سلام

خیلی ممنون که این تاپیکرو راه انداختی . برای امثال من خیلی مفیده.یه سوال در آواز اصفهان دارم:(البته در مورد تاره شاید در سنتور چنین نباشه که فکر نمیکنم چراکه تئوری تئوریه.به ساز مربوط نیست(

چرا وقتی اصفهان فا (درجه چهارم اصفهان دو) میزنیم ، برخی از اساتید مثل استاد لطفی بجای پرده می (درجه هفتم اصفهان فا )پرده می کرن رو استفاده میکنن در حالیکه مثلا استاد علیزاده همون پرده می رو بکار بردند؟؟؟؟

البته این کار (می کرن ) باعث میشه که آواز اصفهان بسیار غم انگیزتر بشه و به گوشه مخالف سه گاه (همونطور که دوست عزیز ALI2323 اشاره کرد ) رفت.

خیلی ممنون میشم پاسخ سوالم رو بدین

درود
چه سوال جالبی کردید....
اتفاقا این سوال مدت هاست که ذهن منو مشغول کرده
ولی اگه اگه اشتباه نکنم.....فکر کنم نت محسوس ( درجه ی هفتم ) اصفهان متغیره و گاهی ربع پرده کم و زیاد میشه
یه مثالش این بود که شما زدی.....
یه مثال دیگش اینه که در اصفهان سل هم که اصولا سر کلید باید si بمل...mi کرن...و fa سری باشه........گاهی فا رو دیز میزنیم......
استاد وزیری میگفت اصل اصفهان اینه که فا سری باشه.....اگرم بخوایم فواصل اصفهان رو رعایت کنیم میبینیم اصولا فا سری میشه....
ولی استاد خالقی تو کتابشون محسوس رو نیم پرده واسه اصفهان تعریف کرده....
بهمین خاطر همه ی قطعات خالقی رو با فا دیز میزنیم

[z_m]

البته حرکت قشنگیه .منم برای این که شما بتونین دستگاهها و گوشه ها رو تشخیص بدین یک راهی بهتون پیشنهاد می دم فقط یک پیشنهاد تو قبول کردن یا نکردنش ازادین من از این راه یاد گرفتم ردیف اوازی موسیقی سنتی ایران به روایت محمود کریمی
تمام گوشه های اواز و بدون اهنگ دونه دونه میخونه البته کتاب نت هم همراش داره که به صورت اوایی نوشته.اواز بدون اهنگ. بعد می شه راحت با کارای دیگه مقایسه کرد .می تونه یه سر مشق خوب باشه که به کارتون جهت میده


بله. اتفاقا گوشه قرچه ایشون رو گوش دادم. ولی چون به قول شما بدون آهنگ بود یه خورده گیج شدم...

[ALI2323]

باز هم که دوستان کم لطف اند نسبت به این تاپیک... دوستان شناخت ردیفی های موسیقی مهمترین رکن برای یه نوازنده هستش.. حتما در این باره بحث کنید...

[ALI2323]

دستگاه ماهور یکی از گسترده‌ترین دستگاه‌های موسیقی ایرانی است و در ردیف‌های گوناگون در حدود ۵۰ گوشه دارد. دستگاه ماهور به علت حالت و ملودی روانی که دارد اغلب به صورت موسیقی شاد در جشن ها و اعیاد نواخته می شود. این دستگاه دارای گوشه های متنوعی است که با مقام های کاملاً متفاوت در سه بخش بم، میانی و زیر اجرا می شود. ناگفته نماند تمام گوشه ها به وسیلهٔ فرود به درآمد رجعت می کنند.

ماهور «دو»
ماهور دو، ماهوری است که گام آن از دو شروع می‌شود. یعنی نت شاهد آن دو می‌‌باشد و در تار وسه تار با کوک دو سل دو دو نواخته می‌شود. در ماهور دو همه پرده‌ها بکار هستند یعنی دو – ر – می‌‌– فا - سل – لا - سی – دو.
ماهور «ر»
برای ویلن و کمانچه معادل آن ماهور «ر» می‌‌باشد که شاهد آن نت «ر» است و نت «دو» نیز دیز می‌‌شود.

گوشه‌های اصلی و زیر مجموعه‌های آنها

1. درآمد : ( نت شاهد آن نت اول گام است یعنی «دو»)
2. گوشه گشایش(داد) : ( نت شاهد آن نت دوم گام است یعنی «ر»)
3. گوشه شکسته : ( نت شاهد آن نت پنجم گام است یعنی «سل»)
4. گوشه دلکش : ( نت شاهد آن نت پنجم گام یعنی سل است )
5. گوشه عراق : ( نت شاهد آن نت هشتم گام یعنی دو است )
6. گوشه راک: (شاهد و ایست آن نت دو یک اکتاو بالاتر از شاهد و ایست درآمد است)
7. گوشه فیلی: (شاهد آن فاصله درست پنجم بالاتر از درآمد یعنی «سل» می باشد و ایست آن می کرن که البته درصورت بازگشت به ماهور ایست آن مطابق با ایست ماهور خواهد بود)

گوشه‌های ریتمیک

1. کرشمه
2. مجلس افروز
3. خسروانی
4. چهار پاره
5. زنگوله

[ALI2323]

دوستان بعد از این چند دستگاه میخوام یه توضیحی راجع به آواز دشتی در دستگاه شور بدم...

آواز دشتی از متعلقات دستگاه شور است، از مشهورترین آثار در آواز دشتی به سرود ای ایران اثر روح‌الله خالقی می‌توان اشاره کرده، عارف قزوینی نیز بسیاری از تصنیف‌های خود را در این آواز ارایه کرده است.
گوشه‌ها
* درآمد دشتی
* اوج
* بیدگانی
* دیلمان
* دشتستانی
* پیش درآمد دشتی
* حاجیانی
* چوپانی
* غم‌انگیز
* مثنوی
* گیلکی
* کوچه باغی
* سملی
* سارنگی

[hale]

سلام مي خواستم بدونيد تشخيص دستگاه يا گوشه خيلي اسونه .من قبلا واقعا برام مشكل بود .مي خوام كمكتون كنم .1.بايد پيش درامد وفقط چند گوشه مهم ان را با ساز بزنيد وفقط براي شروع كار روي يك دستگاه كار كنيد2.نت شاهد گوشه را بشناسيد تا از حفظ بزنيد.3.از كاراستادي كه همين گوشه را زده گوش دهيد.4.گوشتان كاملا اشنا ميشود. لطفا نتيجه را به من اطلاع دهيد.ممنون

[habib_best]

سلام به دوستان.میشه فاصله درجات دستگاه هارو بگین تا ماهم بتونیم بزنیمشون؟باید الگوهاشونو بدونیم بعد بزنیم دیگه

[AFRooGH]

با درود به همه دوستان
کسی هست که جواب این سوال رو بدونه؟!

سوالم در مورد مخالف هست
همونطور که میدونید در دستگاه چهار گاه گوشه ای با نام مخالف وجود داره و در دستگاه سه گاه نیز گوشه ای با همین نام وجود داره حالا من اینو میخوام بپرسم که چرا اسم این دو گوشه در این دو دستگاه مخالف هست مثلا ما در دستگا های مختلف گوشه های مختلفی داریم مثل طرز در راست پنجگاه یا تخت طاقدیس در نوا یا گوشه گر یلی در شور و .....
به چه دلیل این حالت هایی رو که در این دو قسمت (یعنی مخالف در 3 گاه و 4گاه)رخ میده رو مخالف نامیدن؟!
ضمنا اینو بگم که دلیل علمیش رو میخوام
خواهشن اگه کسی میدونه جوابش رو.بگه
سپاس...

[AFRooGH]

این مطالب به صورت مکتوب هم موجود هست، اما مربوط به یه ساز خاص هست که در کنارش این ها رو توضیح داده، مثلا در کتاب سنتور جناب آقای شهاب منا، تمام یادداشت های استادان و مطالب مربوطه نوشته شده، دستگاه ها توضیح داده شدند، کوک چپ کوک و راست کوک و همه هست..حتی این بحث چپ کوک بیشتر به حالت ساز های آرشه ای که آقای راز و نیاز زحمتش رو کشید هم در اونجا نوشته شده بود.
باید بین کتاب های مرجع هر ساز به دنبال این مطالب بود.
میشه بگین در مورد ویولن در چه کتابی و توسط چه کسی این مطالب گفته شده؟

[ALI2323]

سلام مي خواستم بدونيد تشخيص دستگاه يا گوشه خيلي اسونه .من قبلا واقعا برام مشكل بود .مي خوام كمكتون كنم .1.بايد پيش درامد وفقط چند گوشه مهم ان را با ساز بزنيد وفقط براي شروع كار روي يك دستگاه كار كنيد2.نت شاهد گوشه را بشناسيد تا از حفظ بزنيد.3.از كاراستادي كه همين گوشه را زده گوش دهيد.4.گوشتان كاملا اشنا ميشود. لطفا نتيجه را به من اطلاع دهيد.ممنون
سلام دوست عزیز... خیلی هم کار ساده ای نیست چون ما 7 دستگاه داریم و یه صد تایی گوشه معروف...پس یاد گرفتن همه این ها کار سختیه... اما کار هایی که شما گفتید بسیار مفید و موثر هستش...امید وارم دوستان استفاده کنند...فقط این که میگید کار ساده ایه برای کسی که حداقل یک بار همه گوشه های یک دستگاه رو زده باشه..باز هم کار سختیه چون مثلا توی دستگاه شور و گوشه شهر آشوب ما وسعت بسیاری رو میبینیم پس کار ساده ای نیست..تلاش میخواد:30::30:

[ALI2323]

سلام به دوستان.میشه فاصله درجات دستگاه هارو بگین تا ماهم بتونیم بزنیمشون؟باید الگوهاشونو بدونیم بعد بزنیم دیگه
دوست عزیز اگه شما سنتور کار میکنید... کتاب بعد از کتاب ردیف ابتدایی خودتون میفهمید ولی باز هم جناب راز و نیاز یه توضیحی در صفهات قبل دادند..:48:

[ALI2323]

با درود به همه دوستان
کسی هست که جواب این سوال رو بدونه؟!

سوالم در مورد مخالف هست
همونطور که میدونید در دستگاه چهار گاه گوشه ای با نام مخالف وجود داره و در دستگاه سه گاه نیز گوشه ای با همین نام وجود داره حالا من اینو میخوام بپرسم که چرا اسم این دو گوشه در این دو دستگاه مخالف هست مثلا ما در دستگا های مختلف گوشه های مختلفی داریم مثل طرز در راست پنجگاه یا تخت طاقدیس در نوا یا گوشه گر یلی در شور و .....
به چه دلیل این حالت هایی رو که در این دو قسمت (یعنی مخالف در 3 گاه و 4گاه)رخ میده رو مخالف نامیدن؟!
ضمنا اینو بگم که دلیل علمیش رو میخوام
خواهشن اگه کسی میدونه جوابش رو.بگه
سپاس...
دوست خوب این دو گوشه فقط در اسم با هم شبیه نیستند بلکه در گام ها و صدا هم شبیه اند شما اگه این دو گوشه رو اجرا کنی خودت به صورت عملی یاد میگیریپپباید اجرا بشه:23:

[ALI2323]

آواز بیات ترک یا بیات زند از آوازهای چهارگانه دستگاه شور است که از لحاظ رابطهٔ فواصل با درآمد، قدری یکنواخت به گوش می‌رسد. نُت شاهد آن، درجهٔ سوم گام شور و نت ایست، درجهٔ هفتم آن است.



بیات ترک به دلیل نزدیکی به ماهور، قابلیت اجرایی بسیاری از گوشه‌های ماهور را دارد. بیات ترک تنوعی در تغییر بنیهٔ شور است که در انتها نیز به شور ختم می شود؛ زیرا اختلافی در فواصل شور و ترک (با علامت تغییر دهنده) وجود ندارد.
فواصل بیات ترک را دوم و سوم بزرگ، چهارم و پنجم درست، ششم بزرگ، هفتم نیم بزرگ و هنگام تشکیل می‌دهند که با رعایت تطابق فواصل با مقام ملایم دلگشا در موسیقی مقامی منطبق است.

[hale]

سلام دوست عزیز... خیلی هم کار ساده ای نیست چون ما 7 دستگاه داریم و یه صد تایی گوشه معروف...پس یاد گرفتن همه این ها کار سختیه... اما کار هایی که شما گفتید بسیار مفید و موثر هستش...امید وارم دوستان استفاده کنند...فقط این که میگید کار ساده ایه برای کسی که حداقل یک بار همه گوشه های یک دستگاه رو زده باشه..باز هم کار سختیه چون مثلا توی دستگاه شور و گوشه شهر آشوب ما وسعت بسیاری رو میبینیم پس کار ساده ای نیست..تلاش میخواد:30::30:
با سلام .بايد بگم براي هر كاري دقت وعلاقه در درجه اول قرار دارد پس به هيچ چيز سخت نگاه نكنيدو تلاش در درجه بعدي است .من گفتم در ابتدا فقط يك دستگاه كار كنيد متوجه مي شويد بسيار اسونه و به راز ان پي مي بريد.

[hale]

آواز بیات ترک یا بیات زند از آوازهای چهارگانه دستگاه شور است که از لحاظ رابطهٔ فواصل با درآمد، قدری یکنواخت به گوش می‌رسد. نُت شاهد آن، درجهٔ سوم گام شور و نت ایست، درجهٔ هفتم آن است.



بیات ترک به دلیل نزدیکی به ماهور، قابلیت اجرایی بسیاری از گوشه‌های ماهور را دارد. بیات ترک تنوعی در تغییر بنیهٔ شور است که در انتها نیز به شور ختم می شود؛ زیرا اختلافی در فواصل شور و ترک (با علامت تغییر دهنده) وجود ندارد.
فواصل بیات ترک را دوم و سوم بزرگ، چهارم و پنجم درست، ششم بزرگ، هفتم نیم بزرگ و هنگام تشکیل می‌دهند که با رعایت تطابق فواصل با مقام ملایم دلگشا در موسیقی مقامی منطبق است.
سلام ممكنه در مورد موسيقي مقامي كمي توضيح بدهيد؟:am

[hale]

سلام به دوستان.میشه فاصله درجات دستگاه هارو بگین تا ماهم بتونیم بزنیمشون؟باید الگوهاشونو بدونیم بعد بزنیم دیگه
سلام دوست عزيز به كتاب تئوري موسيقي كمال پور تراب مراجعه كنيد و يا مباني نظري موسيقي .:21ox66r:

[ALI2323]

کتاب مبانی موسیقی نظری هم کتاب خوب و مفیدیه.

[M_KORD]

از دوستان ستتورنواز که اکثرا نسل جوون هستن خواهش دارم که انقدربااین شدت خودشون رو اسیر محدودیت های این دستگاهها نکنند .چرا که امروزه سنتور قدرتش رو در تمام سبکهای موسیقی نشون داده و بهتره که علاوه بر حفظ کارهای اساتید گذشته به فکر ایجاد سبکی نو دستگاهی نو ردیفی نو باشیم چراکه این دستگاهها و گوشه ها همه در زمان های مختلف ساخته شده پس نسل ما هم باید در این راه سهیم باشه. به امید پیشرفت روزافزون وجهانی شدن موسیقی ملی ایران.

[شایان سنتوری]

از دوستان ستتورنواز که اکثرا نسل جوون هستن خواهش دارم که انقدربااین شدت خودشون رو اسیر محدودیت های این دستگاهها نکنند .چرا که امروزه سنتور قدرتش رو در تمام سبکهای موسیقی نشون داده و بهتره که علاوه بر حفظ کارهای اساتید گذشته به فکر ایجاد سبکی نو دستگاهی نو ردیفی نو باشیم چراکه این دستگاهها و گوشه ها همه در زمان های مختلف ساخته شده پس نسل ما هم باید در این راه سهیم باشه. به امید پیشرفت روزافزون وجهانی شدن موسیقی ملی ایران.

سلام دوست عزیز.

خب اگر ما نتونیم با شناخت دستگاه های گذشته و گوشه های موسیقی اصیل ایرانی آشنا نشیم که نمیتونیم به ایجاد دستگاه های جدید بپردازیم.مثل درس تاریخ میمونه.ما اگر تاریخ رو نشناسیم و ندونیم در گذشته چه اتفاقاتی افتاده که نمیتونیم پیشرفت کنیم.باید از گذشته عبرت بگیرم.

در مورد موسیقی هم همینطوره!ما باید با دستگاه های گذشته خوب آشنا بشیم تا بتونیم نو آوری کنیم.

موفق باشی

[M_KORD]

سلام دوست عزیز.

خب اگر ما نتونیم با شناخت دستگاه های گذشته و گوشه های موسیقی اصیل ایرانی آشنا نشیم که نمیتونیم به ایجاد دستگاه های جدید بپردازیم.مثل درس تاریخ میمونه.ما اگر تاریخ رو نشناسیم و ندونیم در گذشته چه اتفاقاتی افتاده که نمیتونیم پیشرفت کنیم.باید از گذشته عبرت بگیرم.

در مورد موسیقی هم همینطوره!ما باید با دستگاه های گذشته خوب آشنا بشیم تا بتونیم نو آوری کنیم.

موفق باشی

حرفت رو کاملا قبول دارم منم خودم شاگرد همین مکتب هستم و همین کتاب های آموزشی امروز سنتور که تماما توهمین دستگاهها هستن رو میزنم.پس نوازنده ایرانی بعد از چند سال نوازندگی این کتابها.ردیفها و چهارمضرابها و گوشه ها حتما خواه ناخواه بااین نوع موسیقی آشنا میشه ـــولی به نظرشما اگه یه آمریکایی بخواد سنتور یاد بگیره بازم باید کتابهای ردیف صباومیرزاعبدالله رو بزنه یا تمام گوشه های موسیقی ایرانی رو یاد بگیره تا یه نوازنده حرفه ای محسوب بشه ؟؟؟ باید توجه داشت که ساز سنتور جدای از ردیف موسیقیه سنتیه . ردیف رو میشه بابیشتره سازهای ایرانی زد.ولی شاید خیلی از سازها توانایی سنتور رو در اجرای سبکهای مختلف نداشته باشن.حرف من نگاه کلی به ساز سنتوره نه ردیف موسیقیه ملی

[mary1510]

دوستان لطفا برای هردستگاه یا آواز چندتا آلبوم از اساتید مختلف نام ببرید تا ازمقایسه آنها شناخت بهتر دستگاه ها میسر بشه . متشکرم

[salem89]

سلام!

لطفا بهم بگین قطعه زیر در چه دستگاهی هست ؟

You can see links before reply

[Razoniaz]

سلام!

لطفا بهم بگین قطعه زیر در چه دستگاهی هست ؟

You can see links before reply

سلام دوست عزیز. چه قطعه جالبی مرکب نوازی ماهور و دشتی :)
اصل قطعه درآمد دشتی از کتاب دوره ابتدایی سنتور هستش که متاسفانه اصلا خوب نواخته نشده و نکته مهم تر اینکه کوک سنتور ماهور هستش!. برای همین نتیجه کار یه چیز عجیب و غریب و البته جالب از کار دراومده :)

[salem89]

دیروز خونه دوستم بودم و دوستم 3ساله سنتو میزنه! بعد کمی سنتور زد منم با موبایلم صداشو ضبط کردم ولی چون روم نشد ازش بپرسم که چه دستگاهیه (چون اونوقت میفهمید من نمیتونم تشخیص بدم) اومدم اینجا بپرسم!

نمیدونم کوک سنتورش چی بود ولی برام جالبه که شما کوک سنتورشو تشخیص میدین! :)

مرسی :)

[soroosh_269]

درود بر بر و بچه های سنتور
دو تا قطعه رو میخواستم دستگاهشو بدونم
یکی اون سنتوری که ابتدای آهنگ آزادی از شادمهر زده میشه و یکی اونی که تو آهنگ قیصر از آلبوم جدید داریوش هستش.
پیشاپیش ممنون

[z_m]

سروش من نمیدونم چی هست...آهنگشم ندارم..به قول آقا آرش آهنگا رو اگه بتونی بذاری بهتره....

[soroosh_269]

درود
بله چشم دوستان
الان لینکو میزارم
آزادی:
You can see links before reply[128].mp3.aspx
قیصر:
You can see links before reply
از دوستم پرسیدم حالا چرا این قطعاتو میخوای گفت که تو یه گروه تلفیقیم میخوام ببینم با قطعات راک و پاپ باید کوکم رو چه دستگاهی باشه بهتره
من بهش گفتم ماهور مثل ماژور و اصفهان مثل مینور هارمونیک پس اینا بهتره ولی خب گفت حالا تو این قطعاتو بپرس گفتم باشه.
:am
ممونم

[AFRooGH]

درود به همه دوستان فکر کنم که جواب این سوال منو جناب رازونیاز بهتر بتونن بدن ولی باز خواهش میکنم از باقی دوستان اگه جوابشو میدونن بگن
سوالم اینه....
میگن در موسیقی ایرانی دستگاه 4گاه در بالاترین قسمت قرار داره(منظور همون فواصل پرده هاست) و همایون در پایین ترین قسمت اگه میشه این بالاترین و پایینترین رو برای من بگین یعنی چی؟واینکه منظور همون فواصل پرده هاست یعنی چی؟
ایا همون بالارونده و پایین رونده هست منظور؟اگه اره پس 4گاه که هم بالاروندست هم پایین....
سپاس

[r_a_m_i_n]

سوالتون رو درست متوجه نشدم....ولی مثلا توی تار......در دستگاه چهارگاه فواصل پرده ها از هم زیادتر از بقیه ی دستگاه هاست....
و انگشت گذاریش سخت تره.....

[Razoniaz]

درود به همه دوستان فکر کنم که جواب این سوال منو جناب رازونیاز بهتر بتونن بدن ولی باز خواهش میکنم از باقی دوستان اگه جوابشو میدونن بگن
سوالم اینه....
میگن در موسیقی ایرانی دستگاه 4گاه در بالاترین قسمت قرار داره(منظور همون فواصل پرده هاست) و همایون در پایین ترین قسمت اگه میشه این بالاترین و پایینترین رو برای من بگین یعنی چی؟واینکه منظور همون فواصل پرده هاست یعنی چی؟
ایا همون بالارونده و پایین رونده هست منظور؟اگه اره پس 4گاه که هم بالاروندست هم پایین....
سپاس

درود دوست عزیزم
با نگاهی دقیق به فواصل در دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی می تونید پی به جواب این سوال ببرید:
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده
دستگاه همایون:
1-سه ربع پرده 2- یک و ربع پرده 3- نیم پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه شور:
1- سه ربع پرده 2-سه ربع پرده 3- یک پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه سه گاه:
1-سه ربع پرده 2-یک پرده 3-سه ربع پرده 4-سه ربع پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- سه ربع پرده
دستگاه ماهور:
1- یک پرده 2-یک پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- نیم پرده

دستگاه نوا و راست پنجگاه هم به ترتیب مانند شور و ماهور می باشد.
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
و اما به همایون که نگاه کنیم می بینیم که دو فاصل نیم پرده ای یا به اصطلاح دوم کوچک داریم. این مورد برای دستگاه چهارگاه و ماهور نیز صدق می کند. در مورد چهارگاه که نیاز به بحث نیست ولی با توجه به فاصله سه ربع پرده ای که در همایون داریم باعث شده این دستگاه از نظر فاصله پرده ها در پایین ترین قسمت قرار بگیرد.
امیدوارم تونسته باشم جواب سوال شما رو بدم. به هر حال اگر نیاز به توضیح بیشتری بود در خدمت شما دوست عزیز هستم.

[hashem2]

این سنتوری که دوستمون ضبط کرده یک شاهکاره!! اصلا تعجب نکنید یه بار دیگه گوش کنید= بداهه نوازی. مرکب نوازی. ناکوک نوازی بر پایه ردیف موسیقی ایرانی و ...

[Avazekhan]

سلام دوست عزیز. چه قطعه جالبی مرکب نوازی ماهور و دشتی :)
اصل قطعه درآمد دشتی از کتاب دوره ابتدایی سنتور هستش که متاسفانه اصلا خوب نواخته نشده و نکته مهم تر اینکه کوک سنتور ماهور هستش!. برای همین نتیجه کار یه چیز عجیب و غریب و البته جالب از کار دراومده :)
به نظر من هم جالبه
اما من فکر کنم اون دوستت چند ثانیه وسط کار یه سر به ماهور زده که امتحانت کنه ببینه چقدر گوشت حساسه!:39: و چقدر ردیف رو میشناسی

[AFRooGH]

درود دوست عزیزم
با نگاهی دقیق به فواصل در دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی می تونید پی به جواب این سوال ببرید:
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده
دستگاه همایون:
1-سه ربع پرده 2- یک و ربع پرده 3- نیم پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه شور:
1- سه ربع پرده 2-سه ربع پرده 3- یک پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه سه گاه:
1-سه ربع پرده 2-یک پرده 3-سه ربع پرده 4-سه ربع پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- سه ربع پرده
دستگاه ماهور:
1- یک پرده 2-یک پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- نیم پرده

دستگاه نوا و راست پنجگاه هم به ترتیب مانند شور و ماهور می باشد.
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
و اما به همایون که نگاه کنیم می بینیم که دو فاصل نیم پرده ای یا به اصطلاح دوم کوچک داریم. این مورد برای دستگاه چهارگاه و ماهور نیز صدق می کند. در مورد چهارگاه که نیاز به بحث نیست ولی با توجه به فاصله سه ربع پرده ای که در همایون داریم باعث شده این دستگاه از نظر فاصله پرده ها در پایین ترین قسمت قرار بگیرد.
امیدوارم تونسته باشم جواب سوال شما رو بدم. به هر حال اگر نیاز به توضیح بیشتری بود در خدمت شما دوست عزیز هستم.
اوه sorryyyyyyyyyyyy واقعا متاسم چون هیچی نفهمیدم
اول از همه منظورتون از این 1.2.3.4.5.6که زدین چیه"؟(
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده)
و بعدش نوشتین به عنوان مثال...4گاه. یک و ربع پرده این اصطلاحات رو هم نفهمیدم. واینکه در این قسمت گفتین......
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
میشه یه کم راحت تر یا واضح تر بگین که من بفهم
ممنون.

[ali3tar]

اوه sorryyyyyyyyyyyy واقعا متاسم چون هیچی نفهمیدم
اول از همه منظورتون از این 1.2.3.4.5.6که زدین چیه"؟(
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده)
و بعدش نوشتین به عنوان مثال...4گاه. یک و ربع پرده این اصطلاحات رو هم نفهمیدم. واینکه در این قسمت گفتین......
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
میشه یه کم راحت تر یا واضح تر بگین که من بفهم
ممنون.

سلام
ممنون که این سوالو پرسیدی.
آخه منم دقیقا همین سوالا رو داشتم ولی...
به هر حال ممنون میشم تا دوست عزیزمون جواب بده.
ممنون:am

[habib_best]

اون 1و2و3و4و5و... همون فاصله ي بين درجات گام هستش ديگه.الگوي دستگاههاست.
مثلا تو چهارگاه فاصله نت اول با نت دوم بايد سه ربع پرده باشه(4/3 سه چهارم پرده)و فاصله نت(درجه) دوم با سوم بايد يك و ربع پرده(يك پرده+يك چهارم پرده) باشه.
به فاصله ي يك و ربع پرده فاصله دوم بيش بزرگ نيز گفته ميشود

[Razoniaz]

اوه sorryyyyyyyyyyyy واقعا متاسم چون هیچی نفهمیدم
اول از همه منظورتون از این 1.2.3.4.5.6که زدین چیه"؟(
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده)
و بعدش نوشتین به عنوان مثال...4گاه. یک و ربع پرده این اصطلاحات رو هم نفهمیدم. واینکه در این قسمت گفتین......
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
میشه یه کم راحت تر یا واضح تر بگین که من بفهم
ممنون.

سلام آقا مصطفی عزیز
ببخشید اگه زیاد روی بحث فواصل توضیح ندادم. من فکر کردم چون این سوال تخصصی رو کردید حتما به بحث فواصل در گام های موسیقی ایرانی آشنایی دارید.
به هر حال توی همین پست (You can see links before reply) بحثهایی در مورد فواصل در گام شور اومده که می تونید مطالعه کنید و با بحث فواصل بیشتر آشنا بشید. اگه سوالی بود در خدمت شما دوست عزیز هستم.

[AFRooGH]

ممنون تقریبا متوجه شدم. از جنابbest guitarist (You can see links before reply)هم سپاس گذارم
ولی یه ابهاماتی هنوز هست
اول اینکه 4گاه که توضیح دادین فکر کنم در مورد فواصل 4گاه لا باشه درسته؟
ولی همایون رو درست نفهمیدم که در مورد فواصل پرده های کدوم همایون گفتین؟؟
و اینکه گفتین به خاطر فاصله ی 3ربع پرده ای که در همایون داریم باعث شده از نظر فواصل پرده ها در پایین ترین قسمت باشه.اگه میشه این ارتباط بین 3ربع پرده و این که باعث میشه همایون رو در پایین ترین قسمت قرار بده یه کم بیشتر توضیح بدین...
یه سوال دیگه هم دارم....
همون طور که ارتباط بین 4گاه و همایون رو از لحاظ فواصلشون توضیح دادین اگه میشه ارتباط 3گاه و اصفهان رو هم از همین دید بگین .
مممنون.

[habib_best]

خواهش ميكنم.من كه خودم چيز زيادي در مورد دستگاههانميدونم و ترك ادبي كردم وسط حرف اساتيد پريدم به همين خاطر عذر ميخوام.
اين فاصله نت هاي دستگاههايي كه دوست عزيزمون رازونياز فرمودندالگوي مخصوص هر دستگاه هستش.يعني شما از هر نتي كه بخواين شروع كنين بايد اين فاصله هارو رعايت كنين.

[Razoniaz]

ممنون تقریبا متوجه شدم. از جنابbest guitarist (You can see links before reply)هم سپاس گذارم
ولی یه ابهاماتی هنوز هست
اول اینکه 4گاه که توضیح دادین فکر کنم در مورد فواصل 4گاه لا باشه درسته؟
ولی همایون رو درست نفهمیدم که در مورد فواصل پرده های کدوم همایون گفتین؟؟
و اینکه گفتین به خاطر فاصله ی 3ربع پرده ای که در همایون داریم باعث شده از نظر فواصل پرده ها در پایین ترین قسمت باشه.اگه میشه این ارتباط بین 3ربع پرده و این که باعث میشه همایون رو در پایین ترین قسمت قرار بده یه کم بیشتر توضیح بدین...
یه سوال دیگه هم دارم....
همون طور که ارتباط بین 4گاه و همایون رو از لحاظ فواصلشون توضیح دادین اگه میشه ارتباط 3گاه و اصفهان رو هم از همین دید بگین .
مممنون.

سلام دوست عزیز
همانطور که دوست عزیزمون best guitarist فرمودند این فواصل در مورد همه گامها ثابت هستند. یعنی فرقی نمی کنه که چهارگاه دو بزنید یا چهارگاه سل یا چهارگاه لا. در همه این موارد باید فواصل طبق ترتیبی که ذکر شد تنظیم بشه.
در مورد همایون هم دقیقا همینطور. به این نکته دقت داشته باشید که وقتی گفته می شه مثلا فواصل همایون بدین صورت هستش (1-سه ربع پرده 2- یک و ربع پرده 3- نیم پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده) هیچ فرقی نداره که همایون رو از کجا شروع کنیم بلکه مهم اینه که کوک نتها باید به صورتی باشه که مطابق این الگو باشه.
در مورد همایون هم دقت کنید گفتم علت این که می گویند همایون در پایین ترین نقطه از نظر فواصل پرده ها قرار داره بخاطر اینه که علاوه بر وجود دو فاصله نیم پرده ای یک فاصله سه ربع پرده ای هم داره. (اگه دقت کنید می بینید که ماهور هم دو فاصله نیم پرده ای داره ولی فاصله سه ربع پرده ای نداره)

در مورد آواز اصفهان هم فواصل به شرح زیر هستش:
بین درجه ی اول تا دوم=یک پرده
بین درجه ی دوم تا سوم=نیم پرده
بین درجه ی سوم تا چهارم=یک پرده
بین درجه ی چهارم تا پنجم=یک پرده
بین درجه ی پنجم تا ششم=سه ربع پرده
بین درجه ی ششم تا هفتم=یک پرده وربع پرده
بین درجه ی هفتم تا هشتم=نیم پرده

اما در مورد ارتباط اصفهان و سه گاه یک نکته فراموش شده وجود داره و اون این که در قدیم اصفهان به گونه دیگری نواخته می شد بدین صورت که درجه هفتم گام اصفهان را ربع پرده بمتر می گرفتند. در حقیقت می شه گفت که در قدیم اصفهان مانند گوشه مخالف سه گاه نواخته میشد.
به خاطر همین موضوعه که گاها بعضی از اساتید مانند استاد علیزاده وقتی اصفهان می نوازند درجه هفتم گام را ربع پرده پایین تر می گیرن.
همچنین در مرکب نوازی از گوشه مخالف به راحتی به آواز اصفهان می روند...
امیدوارم که تونسته باشم به سوال شما دوست عزیز جواب داده باشم. به هر حال اگه جایی ابهامی بود حتما بفرمایید.

[Razoniaz]

درود
بله چشم دوستان
الان لینکو میزارم
آزادی:
You can see links before reply[128].mp3.aspx
قیصر:
You can see links before reply
از دوستم پرسیدم حالا چرا این قطعاتو میخوای گفت که تو یه گروه تلفیقیم میخوام ببینم با قطعات راک و پاپ باید کوکم رو چه دستگاهی باشه بهتره
من بهش گفتم ماهور مثل ماژور و اصفهان مثل مینور هارمونیک پس اینا بهتره ولی خب گفت حالا تو این قطعاتو بپرس گفتم باشه.
:am
ممونم

سلام دوست عزیز
مسلما در این مورد باید دوستان عزیزی که توی این نوع موسیقی تخصصشون بیشتره اظهار نظر کنند. ولی به هر حال برداشتی که من از این دو قطعه داشتم رو خدمتتون می نویسم. امیدوارم که بقیه دوستان که اطلاعات بیشتری دارند توی این زمینه کمکمون کنند.
قطعه اول که از شادمهر بود فکر کنم توی گام سل ماژور بود. در این گام همه نتها بکاره به غیر از نت فا که دیز هستش.
قطعه دوم هم در لا مینور. در این گام همه سر کلیدها بکار هستند. البته احساس می کنم در مواردی از سل دیز هم استفاده شده.
توی شکل، نت یکی دو میزان از قسمت های شروع این دو قطعه رو آوردم که ممکنه کمکتون کنه.

[soroosh_269]

بسیار ممنونم از شما دوست گرامی
حالا این دو گام رو میخواستم بدونم با چه کوکی روی سنتور میبایستی اجرا کرد؟
ممنونم

[Razoniaz]

بسیار ممنونم از شما دوست گرامی
حالا این دو گام رو میخواستم بدونم با چه کوکی روی سنتور میبایستی اجرا کرد؟
ممنونم

سلام دوست عزیز
برای اجرای قطعه دوم(داریوش) کافیه که تمام خرکها رو بکار کوک کنید. و برای قطعه اول (شادمهر) هم همه خرکها به جز فا که دیز کوک می شه رو بکار کوک کنید.

[AFRooGH]

سلام دوست عزیز
همانطور که دوست عزیزمون best guitarist فرمودند این فواصل در مورد همه گامها ثابت هستند. یعنی فرقی نمی کنه که چهارگاه دو بزنید یا چهارگاه سل یا چهارگاه لا. در همه این موارد باید فواصل طبق ترتیبی که ذکر شد تنظیم بشه.
در مورد همایون هم دقیقا همینطور. به این نکته دقت داشته باشید که وقتی گفته می شه مثلا فواصل همایون بدین صورت هستش (1-سه ربع پرده 2- یک و ربع پرده 3- نیم پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده) هیچ فرقی نداره که همایون رو از کجا شروع کنیم بلکه مهم اینه که کوک نتها باید به صورتی باشه که مطابق این الگو باشه.
در مورد همایون هم دقت کنید گفتم علت این که می گویند همایون در پایین ترین نقطه از نظر فواصل پرده ها قرار داره بخاطر اینه که علاوه بر وجود دو فاصله نیم پرده ای یک فاصله سه ربع پرده ای هم داره. (اگه دقت کنید می بینید که ماهور هم دو فاصله نیم پرده ای داره ولی فاصله سه ربع پرده ای نداره)

در مورد آواز اصفهان هم فواصل به شرح زیر هستش:
بین درجه ی اول تا دوم=یک پرده
بین درجه ی دوم تا سوم=نیم پرده
بین درجه ی سوم تا چهارم=یک پرده
بین درجه ی چهارم تا پنجم=یک پرده
بین درجه ی پنجم تا ششم=سه ربع پرده
بین درجه ی ششم تا هفتم=یک پرده وربع پرده
بین درجه ی هفتم تا هشتم=نیم پرده

اما در مورد ارتباط اصفهان و سه گاه یک نکته فراموش شده وجود داره و اون این که در قدیم اصفهان به گونه دیگری نواخته می شد بدین صورت که درجه هفتم گام اصفهان را ربع پرده بمتر می گرفتند. در حقیقت می شه گفت که در قدیم اصفهان مانند گوشه مخالف سه گاه نواخته میشد.
به خاطر همین موضوعه که گاها بعضی از اساتید مانند استاد علیزاده وقتی اصفهان می نوازند درجه هفتم گام را ربع پرده پایین تر می گیرن.
همچنین در مرکب نوازی از گوشه مخالف به راحتی به آواز اصفهان می روند...
امیدوارم که تونسته باشم به سوال شما دوست عزیز جواب داده باشم. به هر حال اگه جایی ابهامی بود حتما بفرمایید.
واقعا ممنون ازت.

[hashem2]

به نظر من دستگاه ماهور حالت روشن و امید بخشی داره و من رو به یاد این تصنیف میندازه مرغ سحر ناله سر کن داغ مرا تازه تر کن زآه شرر بار این قفس را برشکن و زیر و زبر کن البته یک غم و بغض نهان و ظریف هم در این دستگاه وجود داره که به نظرم در تمامی دستگاه های موسیقی ایرانی و تمام تنالیته های موسیقی بی نظیره

[z_m]

ممنون آقا آرش.... خیلی خوب شد که این بحث رو دوباره دارید شروع میکنید..... البته من این تاپیکو خوندم قبلا ...اما فکر میکنم دوباره بخونم بهتر باشه....

ببخشید تا بحث هنوز به طور کلی شروع نشده یه چیزی بگم....
در مورد این کتاب نظری به موسیقی ایرانی تالیف استاد روح الله خالقی ... من نفهمیدم بالاخره یکی میگه این کتاب منسوخ شده یکی میگه نه.... من همشو خوندم ولی نمیدونم میشه بهش استناد کرد یا نه.... به خاطر همین گذاشتمش کنار و دنبال کتاب سرایش هستم....

[ostadbanan]

درود و تشکر از جناب آقای (راز و نیاز ) و سایر دوستان به خاطر راهنماییهاشون :

البته ساز من سنتور نیست ولی چند تا سوال عمومی داشتم اگه لطف کنید جواب بدین ممنون میشم:

1- اول اینکه این الگوی فواصل و گامها چه جوری بدست اومدن؟ آیا به صورت تجربی و در زمان طولانی توسط اساتید کشف شدند ؟
من فکر می کنم که ابتدا آواها و نغمه های محلی مناطق مختلف ایران وجود داشتند و بعد سالها اساتید موسیقی با بررسی این آواها - فواصل دستگاهها را استخراج کردند و دستگاههای موسیقی کشف شدند؟

چون چیزی که مسلمه قدمت چند هزار ساله موسیقی نواحی ما از موسیقی دستگاهی بسیار بیشتره.

2- لطفا اگر شما اطلاع دارید بگین که این دستگاهها طی چند سال کشف شدند؟ و چرا سالیان درازی است که به تعداد اونها افزوده نمیشه؟

3- اگر ما الگوی فواصل رو در هر دستگاه به اشکال مختلف تغییر بدیم و تمام فواصل ممکن رو استخراج و بررسی کنیم همیشه صدای حاصله ناهنجار خواهد بود- منظورم اینه که برای هر دستگاه بهترین و مناسب ترین حالت فواصل - همینه که الان وجود داره؟ یعنی در گذشته همه این موارد به صورت تجربی توسط اساتید موسیقی امتحان شده و بهترین الگو برای هر دستگاه استخراج شده؟

4- در مورد مبحث (چپ کوک و راست کوک ) در مورد ویولن شما گفتید سیمهای بم طرف راست قرار میگیره ولی من وقتی ویولن دستم میگیرم سیمهای بم طرف دست چپم و سیمهای زیر طرف دست راستم است؟ میشه یکم بیشتر توضیح بدید ؟

5- لطفا اگه میشه گامهای متداول هر دستگاه که کاربرد بیشتری در موسیقی ایرانی دارند رو ذکر کنید.

ممنون.

[ostadbanan]

از دوستان اگه کسی جواب سوالات منو میدونه لطفا راهنمایی کنه.
بازهم ممنون

[Razoniaz]

درود و تشکر از جناب آقای (راز و نیاز ) و سایر دوستان به خاطر راهنماییهاشون :

البته ساز من سنتور نیست ولی چند تا سوال عمومی داشتم اگه لطف کنید جواب بدین ممنون میشم:

1- اول اینکه این الگوی فواصل و گامها چه جوری بدست اومدن؟ آیا به صورت تجربی و در زمان طولانی توسط اساتید کشف شدند ؟
من فکر می کنم که ابتدا آواها و نغمه های محلی مناطق مختلف ایران وجود داشتند و بعد سالها اساتید موسیقی با بررسی این آواها - فواصل دستگاهها را استخراج کردند و دستگاههای موسیقی کشف شدند؟

چون چیزی که مسلمه قدمت چند هزار ساله موسیقی نواحی ما از موسیقی دستگاهی بسیار بیشتره.

2- لطفا اگر شما اطلاع دارید بگین که این دستگاهها طی چند سال کشف شدند؟ و چرا سالیان درازی است که به تعداد اونها افزوده نمیشه؟

3- اگر ما الگوی فواصل رو در هر دستگاه به اشکال مختلف تغییر بدیم و تمام فواصل ممکن رو استخراج و بررسی کنیم همیشه صدای حاصله ناهنجار خواهد بود- منظورم اینه که برای هر دستگاه بهترین و مناسب ترین حالت فواصل - همینه که الان وجود داره؟ یعنی در گذشته همه این موارد به صورت تجربی توسط اساتید موسیقی امتحان شده و بهترین الگو برای هر دستگاه استخراج شده؟

4- در مورد مبحث (چپ کوک و راست کوک ) در مورد ویولن شما گفتید سیمهای بم طرف راست قرار میگیره ولی من وقتی ویولن دستم میگیرم سیمهای بم طرف دست چپم و سیمهای زیر طرف دست راستم است؟ میشه یکم بیشتر توضیح بدید ؟

5- لطفا اگه میشه گامهای متداول هر دستگاه که کاربرد بیشتری در موسیقی ایرانی دارند رو ذکر کنید.

ممنون.



سلام دوست عزیز
در ابتدا از پرسشهای خوب و به جایی که پرسیدید سپاسگزاری می کنم. من تا حد امکان و تا اونجایی که دانسته هایم یاریم می کنه سعی می کنم به پرسشهای شما جواب بدهم.ولی با توجه به اینکه جواب به همه این پرسشها در قالب یک پست باعث طولانی شدن بحث می شه از شما اجازه می خوام که در قالب چند پست به پرسشها جواب بدهم.این کار علاوه بر اینکه از طولانی شدن بحث جلوگیری می کنه این مزیت رو هم داره که دوستان دیگر نیز نظرات و یا جوابهای خود را در مورد این بحث ارائه خواهند کرد.
پرسش 1:الگوی فواصل و گامها چطور به وجود اومدن:
در موسیقی ایرانی مبحثی هست به نام دایره نت ها، که این دایره تشکیل شده از 24 نتی که در موسیقی ایرانی داریم (تعداد نت های اصلی که 7 تا هستند با احتساب حالتهای هر نت که عبارتند از بمل، کرن، بکار، سری و دیز)
شکل دایره نت ها:

You can see links before reply

در این دایره فاصله هر قسمت تا قسمت بعدی ربع پرده می باشد.
اگر صدای این 24 نت به دنبال هم به گوش برسد متوجه می شویم که صدای خوشایندی نخواهد داشت. بنابراین از بین این 24 نت صداهایی را انتخاب می کنیم که دارای فواصل خوشایند باشند.
به طور کلی از این 24 نت، هر بار 8 نت (در جهت عقربه های ساعت) انتخاب می شود که از یک نت شروع شده و با انتخاب نت های مشخصی دوباره به خود آن نت ختم می گردد و می دانید که به این 8 نت انتخاب شده گام گفته می شود. در موسیقی ایرانی 5 روش برای انتخاب متوالی این 8 نت وجود دارد که به هرکدام از این روش ها یک دستگاه گفته می شود و ما آنها را با نام شور، سه گاه، همایون،چهارگاه و ماهور می شناسیم.
به طور کلی دستگاه در موسیقی ایرانی یک الگو یا قالب است که طبق آن از بین 24 نتی که گفته شد 8 نت انتخاب می گردد که توالی آنها صدای خوشایندی داشته باشد.
به طور مثال دستگاه شور را در نظر بگیرید که آن را از گام سل شروع می کنیم. می دانید که فواصل گام شور عبارتند از سه ربع پرده، سه ربع پرده، پرده، پرده، نیم پرده، پرده ، پرده که طبق این الگو نتهای انتخابی عبارتند از (سل ، لاکرن، سی بمل، دو، ر ، می بمل، فا ، سل). بدون شک در اینجا این پرسش پیش می آید که مبنای انتخاب این الگو چیست؟ مثلا چرا فاصله اول گام تا فاصل دوم سه ربع پرده انتخاب شده و نه مثلا نیم پرده؟!... خب بلافاصله این جواب خودنمایی می کند که اگر مثلا این فاصل نیم پرده انتخاب می شد این گام صدای خوشایندی نداشت و بعد بلافاصله ذهن کنجکاو پرسشگر می پرسید که مبنای صدای خوشایند برای ما چیست؟! اصلا چرا ما می گوییم وقتی این الگو انتخاب می گردد صدا برای ما خوشآیند است و وقتی تغییری در این الگو می دهیم توالی این نتها برای ما ناخوشایند می گردد در صورتیکه همین توالی برای مردمان دیگر کشورها خوشایند است؟؟؟ !!!
اینجاست که همانطور که شما گفتید باید به گذشته برگردیم به گذشته های دور. به نوای آسمانی نکیسا، به لالایی مادران برای کودکان در دل شب، به نغمه چوپانی که در دل کوه می خواند، به هلهله شادی و یا ضجه غم انگیز مردمان این مرز و بوم که سالها و سالها در گوش ما بوده و هست و خواهد بود و با پوست و گوشت و خون ما درآمیخته است.
اینجاست که موسیقی با تاریخ پیوند می خورد.اینجاست که می گوییم موسیقی هر سرزمین پیوند عمیقی دارد با تاریخ، جغرافیا و تمدن آن سرزمین.
همانطور که روح ایرانی سربلند، تاب بردگی مغولان و عربها و ... را در طول تاریخ ندارد و در این راه قیامها می کند و زبان و موسیقی خودش را که بزرگترین دستاوردهایش می باشند را حفظ می کند، طبع موسیقیاییش نیز یارای شنیدن صداهایی بجز آن که سالها در گوشش بوده و با آنها انس گرفته و با تمام اجزای بدنش پیوند خورده را ندارد. و اینجاست که تغییری هر چند کوچک به اندازه نیم پرده در توالی یک گام موسیقی اش برای او به سنگینی پرده های حرمسرای حاکمان مغول و اعراب است که دختران ایرانی را در پس خود به بند کشیده است! و این است که با تمام وجود آن را پس می زند...

[ostadbanan]

سلام .مرسی از پاسخ خوبتون.

به نظر من هم همونطور که شما گفتین دلیل الگوی این فواصل حتما به تاریخ و تمدن مردم این سرزمین برمیگرده .
میدونیم که سرزمین ایران به عنوان اولین امپراطوری تاریخ بشر همواره با غم وشادی حاصل از پیروزی و شکست درجنگهای طولانی (ازجمله جنگهای بسیار گسترده 700 ساله با امپراطوری روم )انس داشته و این سرزمین غروب های غمگین و روزگارسختی رو به خودش دیده.
و شاید دلیل اینکه به گفته شما این فواصل موسیقی ( که دربعضی دستگاهها کمی غمگین جلوه میکنند) برای مردم سرزمین ما خوشایند و سراسر خاطره هستند ولی به کام مردم سایر کشورها ناخوشایند می آیند همین باشه و این خوشایند بودن یا نبودن رو فقط مردم همون ملت درک میکنند.

در مورد این خوشایند یا ناخوشایند بودن بودن فواصل موسیقی توی یکی از تاپیک ها در قسمت ویولن دیدم که یکی از دوستامون گفته بودند که اگه یک نوازنده ویولن ایرانی مقابل نوازندگان خارجی ساز بزنه نظر اونها در مورد نوازندگیش اینه که شما دارین فالش میزنین !!!!
خوب این مسلمه که ما در موسیقی سرزمینمون فواصلی داریم همراه با (سری و کرن ) که اونها تا حالا نشنیدن و شاید به این علت باشه که از نظر اونها نوازندگان ایرانی فالش می زنند . چونکه اونا معیار رو موسیقی خودشون قرار میدن و اگه موسیقی ما رو بشنوند که با معیارهاشون سازگار نیست حتما به نظرشون اشتباه از ماست.

در صورتیکه قدمت موسیقی ایران و کلا موسیقی شرقی بسیار بیشتر از موسیقی مغرب زمین است و به قول استاد غلامحسین خان بنان که در مصاحبه ای گفتند: از نظر موسیقیدانان باسواد اروپا (موسیقی مادر) - موسیقی ملی ماست و موسیقی اونها برگرفته از موسیقی ماست . تنها تفاوتش اینه که اونها روی موسیقیشون کار کردند و ما این کار رو انجام ندادیم. وما وظیفه داریم روش کار کنیم و از این حالت یکنواختی درش بیاریم.

با تشکر.منتظر جواب بقیه سوالها هم هستیم.

[Razoniaz]

درود بر دوستان عزیز
قسمتی از سوال دوست عزیزمان LIVERPOOL2010 اشاره داشت به تاریخچه اکتشاف دستگاههای موسیقی ایرانی و اینکه چرا به تعداد این دستگاهها اضافه نشده است.
برای بحث در مورد قسمت اول سوال باید نگاهی اجمالی به تاریخچه موسیقی ایرانی بیاندازیم. اینکه موسیقی از چه زمانی در ایران وجود داشته و در طول این سالیان دراز چه تغییراتی در آن صورت گرفته است.
بسیاری از مورخان، قدمت موسیقی ایرانی را به دوران هخامنشیان نسبت داده اند. در آن زمان هفت خط و زبان بوده که یکی از این هفت خط و زبان موسیقی بوده است که عامه مردم نیز آن را می دانستند و آوازهایی از قبیل سوگ سیاوش را با آن خط و زبان می خواندند.
در دوران ساسانیان موسیقی به طور جدی پایه ریزی می گردد چرا که خسرو پرویز عاشق موسیقی بوده و از موسیقی دانان حمایت می کرده است. از جمله این موسیقی دانان باربد، نکیسا، بامشاد، رامتین، سرکش و آزاد بوده اند. که در این میان باربد از همه آنان برجسته تر بوده است که ایجاد سیستم موسیقیایی که شامل هفت ساختار مقامی معروف به خسروانی و سی مقام اشتقاقی (لحن) و سیصد و شصت ملودی را به اون نسبت می دهند. که شمار آنها با تعداد روز در هفته، ماه و سال تقویم ساسانیان برابر بوده است.
پس از اسلام خسروانیها تغییر نام داده و به موسیقی مقامی تبدیل می گردند. که شامل 12 مقام مشهور، 6 آواز یا آوازه ، 24 شعبه و تعدادی دستان بوده است.
12 مقام عبارت بوده اند از :
راست ، اصفهان ، عراق ، کوچک ، بزرگ ، حجاز ، بوسلیک ، عشاق ، حسینی ، زنگوله ، نوا و رهاوی
6 آواز یا آوازه عبارت بوده اند از:
گردانیه ، گواشت ، نوا ، نوروز، سلمک و شهناز
و بالاخره 24 شعبه عبارت بوده اند از:
اوج ، چهارگاه ، حجازی ، پنجگاه ، حسینی ، حصار ، دوگاه ، راهوی ، زاول ، زنگوله ، زیرافکند ، سلمک ، عشیران ، عراق ، عشاق ، گردانیه ، گواشت ، ماهور ، مبرقع ، محیّـر ، نوروز خارا ، نوا ،نهفت ، نیریز
و بالاخره از اوایل قاجاریه موسیقی مقامی به موسیقی ردیف تبدیل می گردد که شامل 7 دستگاه و 5 آواز است که مجموع آنها همان 12 یعنی 12 مقام گذشته می باشد.

ولی این که چرا به تعداد این دستگاهها اضافه نشده یا نمی شود خود بحث مفصلی را می طلبد. در پست قبلی تا حدودی به این پرسش جواب داده شد. در حقیقت موسیقی ریشه در تاریخ، تمدن و اجتماع دارد. یک موجودیت مستقل نیست که بتواند جدای از آنچه در آن ریشه دارد به هر سمت و سو که خواست برود. (که اگر برود ناگزیر توسط اجتماع پس زده خواهد شد). ببینید شما تاریخ، تمدن و اجتماع و جغرافیای یک سرزمین را به عنوان والدین در نظر بگیرید و موسیقی را به عنوان فرزند آنها. طبق قانون بدیهی وراثت، فرزند وقتی متولد می شود ژنهایی از والدین خود به ارث می برد که این ژنها چه در جسم و چه در روان کودک نقش مهم و به سزایی دارند. موسیقی هر سرزمین و کلا هر هنری که تصورش را بکنید مانند کودکی است که از والدین خود یعنی تاریخ و تمدن آن سرزمین ژنهایی را به ارث برده که آن ژنها در چگونگی آن هنر نقش به سزایی دارند.
حتما بوده اند افراد زیادی که سعی کرده اند در این سالیان دستگاه موسیقی جدیدی خلق کنند ولی به قانون مهم وراثت دقت نکرده اند و تاریخ و تمدن این سرزمین را نادیده گرفتند و لاجرم چیزی که خلق کردند محکوم به نابودی گردیده است. چرا که همانطور که گاندی گفت "نوآوری اگر ریشه در سنت نداشته باشد، مبتذل است" و آنچه مبتذل است شاید مدتی بتواند در بین توده مردم باقی بماند ولی به مرور زمان جامعه آن را پس خواهد زد.
به هرحال نظر شخصی من این است که با توجه با تاریخ و تمدن چندهزار ساله این سرزمین و روح ناآرام موسیقی که مدام در تلاش و تکاپو است هیچ بعید نیست که روزی شخصی که هم به تاریخ این سرزمین آشناست و هم موسیقی این مرز و بوم را خوب می شناسد و هم این جسارت را دارد که اسیر چارچوبها و بایدها و نبایدهای جاری نشود، بیاید و نوای متفاوتی آرد و طرحی نو در اندازد...

[bardyaa]

درود و تشکر از جناب آقای (راز و نیاز ) و سایر دوستان به خاطر راهنماییهاشون :

البته ساز من سنتور نیست ولی چند تا سوال عمومی داشتم اگه لطف کنید جواب بدین ممنون میشم:

1- اول اینکه این الگوی فواصل و گامها چه جوری بدست اومدن؟ آیا به صورت تجربی و در زمان طولانی توسط اساتید کشف شدند ؟
من فکر می کنم که ابتدا آواها و نغمه های محلی مناطق مختلف ایران وجود داشتند و بعد سالها اساتید موسیقی با بررسی این آواها - فواصل دستگاهها را استخراج کردند و دستگاههای موسیقی کشف شدند؟

چون چیزی که مسلمه قدمت چند هزار ساله موسیقی نواحی ما از موسیقی دستگاهی بسیار بیشتره.

2- لطفا اگر شما اطلاع دارید بگین که این دستگاهها طی چند سال کشف شدند؟ و چرا سالیان درازی است که به تعداد اونها افزوده نمیشه؟

3- اگر ما الگوی فواصل رو در هر دستگاه به اشکال مختلف تغییر بدیم و تمام فواصل ممکن رو استخراج و بررسی کنیم همیشه صدای حاصله ناهنجار خواهد بود- منظورم اینه که برای هر دستگاه بهترین و مناسب ترین حالت فواصل - همینه که الان وجود داره؟ یعنی در گذشته همه این موارد به صورت تجربی توسط اساتید موسیقی امتحان شده و بهترین الگو برای هر دستگاه استخراج شده؟

4- در مورد مبحث (چپ کوک و راست کوک ) در مورد ویولن شما گفتید سیمهای بم طرف راست قرار میگیره ولی من وقتی ویولن دستم میگیرم سیمهای بم طرف دست چپم و سیمهای زیر طرف دست راستم است؟ میشه یکم بیشتر توضیح بدید ؟

5- لطفا اگه میشه گامهای متداول هر دستگاه که کاربرد بیشتری در موسیقی ایرانی دارند رو ذکر کنید.

ممنون.


برادر، یه نگاهی به اینجا (You can see links before reply) و به‌بعدش بنداز. احتمالاً، تو سیر بحثای اون تاپیک، جواب 1 و 2 رو می‌گیری.

اجمالاً، عبارت «دستگاه» چندان هم «قدیمی» نیست، و مثلاً تو دیسکوگرافی‌های معروف موجود از صفحه‌های ضبط شدهٔ «قدما» (که خودشون هم چندان «قدیمی نیستن، چون «می‌دونیم» که اولین صدای ضبط شدهٔ موجود مال هیز مسترز وویس بوده و صدای مظفرالدین‌شاه [برای جلب نظر شاه و گرفتن امتیاز «انحصاری» ضبط صفحه]، و مظفرالدین‌شاه از 1275 تا 1285 [سال فرمان مشروطیت] شاه بوده و تازه همون‌جا هم از «اتابک اعظم» تشکر می‌کنه که در این چندساله، خدمات همه رو خوب عرض می‌کنه! پس قدمتشون به‌زحمت به 120 سال می‌رسه) عبارت رسمی «آواز»ه و نه «دستگاه» (یعنی «آواز شور» دارن، نه «دستگاه شور»).

خود عبارت «دستگاه»، ظاهراً از بعد از سنت تعلیمی میرزا عبدالله و آقا حسینقلی «مد» شده (دقیقاً به این معنی که تو کارای ته اون دوره [مثل مجمع‌الادوار مخبرالسلطنه، یا بحورالالحان فرصت] هست، ولی پیش از اونا نیست)، و درنتیجه، احتمالاً اساساً هم چندان به «عمل» [رایج] موسیقی ربط نداشته. هنوز هم که هنوزه، وقتی حرف از «فواصل دستگاه فلان» می‌زنیم، درواقع داریم فواصل «مقام فلان» (یا «آواز فلان») رو می‌گیم، و حتی یادآوری‌های متأخرین (مثل یادآوری آقای [ر.] بدیعی که آقای صبا گاهی اسم معروف‌ترین گوشهٔ مجموعه رو به‌عنوان اسم مجموعه می‌گفته‌ن) نشون می‌ده که تا پیش از این «انقطاع تاریخی» [که سنت شفاهی رو از «عوام» گرفت و به «خواص» سپرد)، اصولاً ملت به همون مدل «آواز» [تقریباً، «مقام»] فکر می‌کرده‌ن و کار می‌کرده‌ن. اینکه چرا دستگاه جدید درست نمی‌کنیم، دلیلش این‌ه که خود دستگاه‌ها اصولاً در «عمل» موسیقی‌مون چندان اهمیتی نداشته‌ن، و اساساً کسی نمی‌نشسته یه دستگاه رو از سر تا ته بزنه. دستگاه، یه مفهوم مجرد [و احتمالاً «تعلیمی»] بوده، و فلسفه‌ش یه‌جور ردیف کردن آوازهایی بوده که می‌تونسته‌ن پشت‌سرهم بیان؛ اما این توالی تنها توالی ممکن نبوده،‌ و خود آقایون هم به‌خوبی این رو می‌دونسته‌ن. هرچیزی که بناست اضافه بشه، قاعدتاً باید اول پرورونده بشه تا به یه «آواز» مستقل تبدیل بشه [مثل «دادوبیداد» آقای علیزاده، شاید] و بعد، باید دید که اصولاً چطور می‌شه ادامه‌ش داد و آوازهای دیگه‌ای دنبالش آورد. اگه «لازم» باشه که همچو اتفاقی بیفته، اون «آواز جدید» با دنباله‌ای از آوازها می‌شن «دستگاه جدید». اگه نه، خوب، نه! البته، نقش «کاریزما» و پیروی دیگران از کار هم مهم‌ه: اگه من همچو توالی‌ای رو بسازم،‌ اگه چندان «مهم» نباشم، کسی هم جدی‌م نمی‌گیره ـــ همین مقام ابداعی آقای علیزاده رو احتمالاً خیلی‌ها دیده‌ن؛ اما احتمالاً‌ کمتر کسی می‌دونه که آقای [محسن] نفر هم یه مقام ابداعی دارن!

درمورد سؤال 3، نمی‌دونم که «ناهنجار» یعنی چه‌چیزی. داری می‌پرسی که اینا همهٔ فواصل ممکن‌ن؟ خوب، «نه». حتی اگه طبقه‌بندی مطبوع ـ نامطبوع رو برای فواصل متوالی بپذیریم، حتی اگه بخوایم لزوماً دانگ‌های درست داشته باشیم، نوع کنار هم چیدن دانگ‌ها می‌تونه جورای دیگه هم باشه. اینکه چرا اینا مونده‌ن، شاید بیشتر تحت تأثیر سنت تعلیمی‌ه و وجههٔ به‌شدت کاریزماتیک خاندان فراهانی.

در مورد سؤال 4، وضع یه‌کم خطرناک‌تره. اصولاً، توصیف چپ و راست به این‌ور و اون‌ور، احتمالاً اشتباهی‌ه که آقای صبا تصریحش کرده‌ن و حالا دیگه خیلی راحت نمی‌شه درستش کرد (البته، آقای صبا،‌ استدلالشون رو برپایهٔ کمانچه مطرح کرده‌ن، نه «هر» سازی، و بنابراین این مشکل تو رو ندارن!). شاید درستش این باشه که توجه کنیم که راست و چپ، در ادبیات یه‌کم قدیمی‌ترمون، «درست و نابه‌جا» معنی می‌داده‌ن؛ نه لزوماً این‌وری ـ اون‌وری (عربی و انگلیسی و فرانسوی هم همین‌جورن). اینکه چشم کسی چپ‌ه، یعنی چشمش سرجاش نیست. چپ‌چپ نگاه کردن به جهت نگاه برنمی‌گرده، به ناجور بودن نگاه برمی‌گرده. درضمن، «کوک» هم به شکل اسمی استفاده نمی‌شده و همیشه جزئی از فعل بوده و سرجمع معنی «تنظیم» می‌داده؛ نه «کوک» به شکل امروزیش. نتیجه اینکه چپ‌کوک، تنظیم مناسب «چپ‌خوان»ها بوده و راست‌کوک، تنظیم مناسب راست‌خوان‌ها ـــ فارسیش، زنان و مردان! آقای صبا هم با همین تعریف شروع می‌کنن و محدودهٔ صوتی رو درکار می‌آرن؛ ولی بعد، احتمالاً برای توجیه «چپ» و «راست»، دست‌به‌دامن کمانچه می‌شن، بی توجهی به اینکه اصولاً هیچ [مطلقاً، هیچ] سندی نداریم که حتی تو یه دورهٔ خاص، «مرجعیت» نظری‌ای رو برای کمانچه‌ و کمانچه‌کش‌ها ادعا کنه ـــ سهل است، حتی به «آرشه» هم می‌گفته‌ن «مضراب». این یه بند رو بعداً جدی‌تر تو تاپیک خودش دنبال می‌کنم.

اصولاً، خوب‌ه اگه همون تاپیک کذا رو ببینی. نوع نگاه آقای طلایی هم در کتابشون [که همون‌جا هست] به‌نظرم به‌خوبی جواب سؤال‌هات رو می‌ده. گیر آدمای پرحرفی مثل من هم نمی‌افتی!

[ostadbanan]

سلام
خیلی ممنون از توضیحاتتون. فکر نمیکردم که این (چپ کوک و راست کوک ) اینقدر داستان جالبی داشته باشه!!!!

[vahabvafadar]

ذوستان و اساتید محترم چرا این تاپیک و این بحث شیرین و مهم راکد مونده؟ لطفا بازم مطلب بذارید . واس من که خیلی ارزشمند و مفید بوده این تاپیک خواهشا ادامه بدبن.....

[R.M]

سلام دوستان گرامي
ميشه لطف کنيد در مورد گام اواز اصفهان توضيح دهيد همچنين نت شاهد و گستره ملودي گوشه هاي جامه دران,بيات راجع,عشاق ,سوز و گداز و بختياري را .......پيشاپيش سپاسگذارم

[Razoniaz]

سلام دوستان گرامي
ميشه لطف کنيد در مورد گام اواز اصفهان توضيح دهيد همچنين نت شاهد و گستره ملودي گوشه هاي جامه دران,بيات راجع,عشاق ,سوز و گداز و بختياري را .......پيشاپيش سپاسگذارم

سلام دوست عزیز. همانطور که مستحضر هستید آواز اصفهان از مشتقات دستگاه همایون میباشد. نت شاهد درآمد آواز اصفهان درجه چهارم گام همایون می باشد. به طور مثال از همایون "سل"، اصفهان "دو" مشتق می شود. نت شاهد و گستره گوشه هایی که ذکر کردید در اصفهان "دو" به شرح زیر است:

گوشه بیات راجع و جامه دران: نت شاهد، درجه دوم شاهد درآمد یعنی نت "ر" میباشد و گستره ملودی تا درجه پنجم شاهد می باشد.

گوشه عشاق: نت شاهد این گوشه درجه پنجم شاهد یعنی نت "سل" و گستره ملودی تا درجه هفتم شاهد می باشد.

گوشه سوز و گداز: نت شاهد این گوشه درجه دوم شاهد درآمد یعنی نت "ر" میباشد و گستره ملودی تا درجه چهارم شاهد می باشد.

گوشه بختیاری: این گوشه جزو آواز اصفهان نیست بلکه از گوشه های دستگاه همایون میباشد.

[R.M]

سلام راز و نياز گرامي
خيلي خيلي ممنونم لطف کرديد....سلامتي و شادي رو در کنار خانواده محترم برايتان ارزو مي کنم

[abcdefghijklmnop]

سلام.آقاي دانشمند اگه امكان داره نت شاهد وگسترده ملودي گوشه هاي دستگاه شور(البته فقط اون هايي كه توكتاب دوره ابتدايي ذكر شده).رو هم اينجا بزاريد بسيار ممنون ميشم.اگه يه تعريفي هم از گام بديد عاليه.خيلي ممنون.

[Razoniaz]

سلام.آقاي دانشمند اگه امكان داره نت شاهد وگسترده ملودي گوشه هاي دستگاه شور(البته فقط اون هايي كه توكتاب دوره ابتدايي ذكر شده).رو هم اينجا بزاريد بسيار ممنون ميشم.اگه يه تعريفي هم از گام بديد عاليه.خيلي ممنون.

سلام دوست عزیزم. نت شاهد و گستره ملودی گوشه های شور که در کتاب دوره ابتدایی اومدند (در اینجا شور "سل" را در نظر گرفتم) عبارتند از:

درآمد: درجه اول گام ( نت "سل" ) - گستره تا درجه پنجم(نت "ر")
شهناز: درجه چهارم گام ( نت "دو" ) - گستره تا درجه هفتم (نت "فا")
قرچه: درجه ششم گام ( نت "می" ) - گستره تا درجه هفتم (نت "فا")
رضوی: درجه هفتم گام ( نت "فا" ) - گستره تا درجه هشتم(نت "سل")
حسینی: درجه هشتم گام ( نت "سل" ) - گستره تا درجه دهم (نت "سی")

البته لازم به ذکره که گستره ملودی مانند نت شاهد، ثابت و تغییر ناپذیر نیست بلکه تقریبا قراردادی هستش به طور مثال در برخی از کتابها میتونید ببینید که در گوشه قرچه به درجه هشتم گام هم اشاره میشه. ولی چیزی که اینجا عنوان شده تقریبا عرف هستش.

تعریف گام: ترتیب و توالی نت ها در کنار یکدیگر گه قواعد خاصی را دنبال میکنند را گام میگویند.

شاد باشید دوست عزیز

[abcdefghijklmnop]

خيلي ممنون.فكر ميكنم همون طوري كه از يه درجه نميتونيم بالاتر بريم از يك نت خاصي هم نميتونيم پايين تر بيايم.اگه در مورد اين هم توضيح بديد كه از چه نتي نميتونيم پايين تر بيايم و چه جوري قابل تشخيص هست خيلي ممنون ميشم.اگه ميشه در مورد گام بيشتر توضيح بديد.زياد متوجه نشدم!.
سپاس

[Razoniaz]

خيلي ممنون.فكر ميكنم همون طوري كه از يه درجه نميتونيم بالاتر بريم از يك نت خاصي هم نميتونيم پايين تر بيايم.اگه در مورد اين هم توضيح بديد كه از چه نتي نميتونيم پايين تر بيايم و چه جوري قابل تشخيص هست خيلي ممنون ميشم.اگه ميشه در مورد گام بيشتر توضيح بديد.زياد متوجه نشدم!.
سپاس

سلام دوست خوبم. دقیقا درست میفرمایید ولی همونطور که قبلا هم اشاره شد در اجرای گوشه ها بیشتر باید ذهنتون رو متوجه نت شاهد و نت ایست کنید برای پی بردن به حدود گستره ملودی گوشه ها هم سعی کنید از کتابهایی مثل ردیف دوره ابتدایی زنده یاد استاد پایور و یا ردیف زنده یاد استاد صبا الگو برداری کنید با مشاهده گستره ملودی گوشه ها در این کتابها دقیقا متوجه بحث خواهید شد.
در مورد گام هم مقاله خوبی توی این سایت (You can see links before reply) هست که خیلی کمکتون می کنه.
شاد باشید دوست من.

[Mahshar_sensational]

سلام. دوستان کسی در مورد دانگ چیزی میدونه؟ میشه توضیح بدید..
درمورد درامد چهارگاه هم اگه میشه توضیح بدین. نت شاهد - ایست- متغیر درامد چهارگاه

[Razoniaz]

سلام. دوستان کسی در مورد دانگ چیزی میدونه؟ میشه توضیح بدید..
درمورد درامد چهارگاه هم اگه میشه توضیح بدین. نت شاهد - ایست- متغیر درامد چهارگاه

سلام دوست عزیز. قبلا گفته شد که گام عبارت است از هشت نت متوالی به طور مثال توالی نت "سل" تا نت "سل" بعدی را یک گام می گویند.
دانگ معادل نصف گام می باشد. به عبارت دیگر فاصله چهار نت متوالی را یک دانگ می گویند. به طور مثال فاصله نت "سل" تا "دو" را یک دانگ می گویند.
لطفا به شکل زیر دقت کنید:

You can see links before reply


در مورد دستگاه چهارگاه هم، در چهارگاه راست کوک (مانند کتاب دوره ابتدایی، ردیف صبا و میرزاعبدالله) نت تونیک و شاهد در این دستگاه نت "دو" می باشد.
نت متغیر در این دستگاه نت "می" و "فا" است که هر دور در گوشه حصار تغییر میکنند به طوری که بجای "می" بکار از "می" کرن و بجای "فا" بکار از "فا" دیز در این گوشه استفاده میشود.
شاد باشید دوست عزیز

[Mahshar_sensational]

در مورد دستگاه چهارگاه هم، در چهارگاه راست کوک (مانند کتاب دوره ابتدایی، ردیف صبا و میرزاعبدالله) نت تونیک و شاهد در این دستگاه نت "دو" می باشد.
نت متغیر در این دستگاه نت "می" و "فا" است که هر دور در گوشه حصار تغییر میکنند به طوری که بجای "می" بکار از "می" کرن و بجای "فا" بکار از "فا" دیز در این گوشه استفاده میشود.
شاد باشید دوست عزیز

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

[Mahshar_sensational]

اقای رازو نیاز بعضی جاها خوندم ذی الکل یا ذورالاربع یا دو و نیم بزرگ اینا به چه معنی هستند؟

[r_a_m_i_n]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

گام به حالت مرتب توالی اون میگیم...که میشه از نت دو تا دو.......
در ردیف میرزا عبدالله و غیره.....ما در واقع در تنالیته ی دو هستیم ....
یعنی حالت بهم ریخته ی گام دو...پس دلیلی نداره که اجبارا قطعه از نت تنیک شروع بشه...

[bardyaa]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.
من یه‌کم عبارت رامین رو دقیق کنم.

«گام»، «ساختار مودال» رو نشون می‌ده و تونیک نت اول «گام»ه. پس، وقتی می‌گیم فلان قطعه در بهمان «گام»ه [مثلاً، دو ماژور]، معناش این نیست که اولین نت اون قطعه الا و لابد همون «بهمان»ه [به مثال ما، «دو»]. درامد ماهور و جملهٔ اول مرغ سحر، هردو در گام دوی بزرگ هستن؛ هان؟ اولی با دو شروع می‌شه و دومی با سل.

درضمن، «چهارگاه» ردیف جناب میرزا چپ‌کوک‌ه؛ نه راست‌کوک. چهارگاهش، و ماهورش.

[Razoniaz]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

سلام دوست خوبم. امیدوارم با توضیحات خوب آقا رامین و جناب بردیا جواب سوالتون رو گرفته باشید. برای تکمیل بحث عرض کنم که همیشه نت شروع یک دستگاه نت تونیک آن دستگاه نیست به طور مثال در دستگاه همایون راست کوک نت تونیک نت "سل" هستش ولی اغلب درآمد این دستگاه از نت "لا" کرن که نت شاهد این دستگاه می باشد شروع میشه و یا دستگاه سه گاه که نت تونیک اون نت "فا" هست ولی شروع اون از نت "لا" کرن هستش و ...


اقای رازو نیاز بعضی جاها خوندم ذی الکل یا ذورالاربع یا دو و نیم بزرگ اینا به چه معنی هستند؟

دوست عزیز ذی الکل و ذی الاربع و ... اصطلاحات قدیمی موسیقی ایرانی هستند که الان خیلی کمتر استفاده میشوند.
ذی الکل معادل گام هست (8 نت متوالی)
ذی الاربع معادل دانگ هست (4 نت متوالی)
اصطلاحات دوم نیم بزرگ و ... هم برای نشان دادن فواصل نت ها استفاده میشود.
به طور مثال فاصله دوم نیم بزرگ معادل سه ربع پرده میباشد (مثلا فاصله "سل" تا "لا" کرن)
یا مثلا فاصله دوم کوچک معادل نیم پرده یا دو ربع پرده است (مثلا فاصله "سل" تا "لا" بمل)
یا دوم بزرگ معادل یک پرده است (فاصله "سل" تا "لا")

[Mahshar_sensational]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو ) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم ) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد.بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است . این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند.....میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

[Razoniaz]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو ) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم ) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد.بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است . این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند.....میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

سلام دوست عزیز
سپاسگزارم بابت سوالات خوبی که پرسیدید. برای اینکه هم ما و هم دیگر دوستان بهتر متوجه بحث بشیم بهتره که سوالات رو یکی یکی و با توضیحات کافی بررسی کنیم تا نکته مبهمی باقی نمونه.

مورد اول: پیرامون گوشه های مغلوب و منصوری بحث شده و گستره ملودی در این گوشه ها را عنوان نموده است. در ابتدا درجه این دو گوشه مشخص شده اند. درجه گام : اکتاو یعنی اینکه اغلب این گوشه ها یک اکتاو بالاتر از درآمد اجرا میشوند. به طور مثال خواننده گوشه مغلوب و منصوری را یک اکتاو بالاتر از گوشه درآمد اجرا مینماید.

در قسمت بعدی گستره ملودی و نتهایی که در این گوشه ها مورد تاکید قرار میگیرند. مشخص شده است. برای گوشه مغلوب "بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو" بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه پنجم گام (در چهارگاه "دو" ، نت "سل") و همچنین درجه اکتاو یعنی درجه هشتم (در چهارگاه "دو" ، نت "دو") می باشند.
برای گوشه منصوری "با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم" بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه هفتم تا دهم می باشد ( درچهارگاه "دو" تاکید روی نتهای "سی" تا "می" ) میباشند.

امیدوارم که دیگر دوستان هم در این بحث شرکت کنند تا به جمع بندی کلی تر و بهتری برسیم به قول بزرگمهر حکیم "همه چیز را همگان دانند"... بهر حال اگر در مورد سوال 1 مورد مبهمی وجود داره عنوان بفرمایید.
شاد باشید دوست عزیز.

[Mahshar_sensational]

سلام دوست عزیز
سپاسگزارم بابت سوالات خوبی که پرسیدید. برای اینکه هم ما و هم دیگر دوستان بهتر متوجه بحث بشیم بهتره که سوالات رو یکی یکی و با توضیحات کافی بررسی کنیم تا نکته مبهمی باقی نمونه.

مورد اول: پیرامون گوشه های مغلوب و منصوری بحث شده و گستره ملودی در این گوشه ها را عنوان نموده است. در ابتدا درجه این دو گوشه مشخص شده اند. درجه گام : اکتاو یعنی اینکه اغلب این گوشه ها یک اکتاو بالاتر از درآمد اجرا میشوند. به طور مثال خواننده گوشه مغلوب و منصوری را یک اکتاو بالاتر از گوشه درآمد اجرا مینماید.

در قسمت بعدی گستره ملودی و نتهایی که در این گوشه ها مورد تاکید قرار میگیرند. مشخص شده است. برای گوشه مغلوب "بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو" بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه پنجم گام (در چهارگاه "دو" ، نت "سل") و همچنین درجه اکتاو یعنی درجه هشتم (در چهارگاه "دو" ، نت "دو") می باشند.
برای گوشه منصوری "با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم" بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه هفتم تا دهم می باشد ( درچهارگاه "دو" تاکید روی نتهای "سی" تا "می" ) میباشند.

امیدوارم که دیگر دوستان هم در این بحث شرکت کنند تا به جمع بندی کلی تر و بهتری برسیم به قول بزرگمهر حکیم "همه چیز را همگان دانند"... بهر حال اگر در مورد سوال 1 مورد مبهمی وجود داره عنوان بفرمایید.
شاد باشید دوست عزیز.


ممنون اقای دانشمندی. میشه بقیش را هم توضیح بدین

[Mahshar_sensational]

سلام . اقای رازونیاز ممنون از توضیحاتتون. میشه ادامش را هم بگید؟

[Razoniaz]

سلام . اقای رازونیاز ممنون از توضیحاتتون. میشه ادامش را هم بگید؟

سلام دوست من. حقیقتش شارژر لپ تاپم خراب شده و نوشتن متن طولانی با موبایل هم واقعا سخته. با اجازه شما توی همین دوسه روز آینده تاپیک را حتما ادامه میدم.

[Mahshar_sensational]

سلام. اقای رازونیاز لپتابتون درست نشد. من منتظر جوابهای بسیار شیوای شما هستم

[mary1510]

منم منتظرم ازتوضیحات استاد استفاده کنم .

[r_a_m_i_n]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو ) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم ) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد.بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است . این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند.....میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

درود
تا کامپیوتر محسن خان درست بشه...من در حد توانم یک جواب مختصر میدم
2. ببینید..ردیف در اصل دلیل نامگذاریش اینه که گوشه ها ی اون به ترتیب پشت سر هم اومدن....معولا نت ایست دستگاه رو درآمد اون میدونن.....در گوشه ها به تدریج شاهد ما از شاهد درآمد دور میشه.....مثلا در چهارگاه.....زابل درجه ی سوم.....مویه درجه چهارم.....حصار درجه ی پنجم.....مخالف درجه ی ششم....منصوری درجه ی هشتم واقع شدن.........
همونطور که دیدیم گاهی از نت شاهد درامد دور میشیم.....و حتی گاهی با استفاده از بعضی گوشه ها وارد مد جدیدی میشیم....( وارد دستگاه دیگری میشیم ) ......
در موسیقی ما 2 تا چیز وجود داره....مد و تن.........مثلا وقتی میگیم شور سل میزنیم.....در مد شور هستیم و در تن سل.......
وقتی میگیم مدگری...یعنی مد قطعه عوض میشه......
وقتی میگیم فرود ...2 تا منظور میتونه داشته باشه...یا منظور بازگشت به دستگاه اولی هست ( ممکنه در حین اجرا وارد مد دیگری ( دستگاه دیگری ) شده باشیم.....
یا منظور بازگشت به نت ایست و شاهد درآمد اون دستگاه هست
تونیک هم همون شاهد درآمد دستگاه ما میشه
حالا با این وجود منظور این جمله اینه که بوسیله ی این گوشه به شاهد درآمد برمیگردیم یا به اصطلاح فرود میایم

[r_a_m_i_n]

3. فکر میکنم با توجه به جوابهام در مورد سوال 2...متوجه سوال سومتون هم شده باشید...یعنی وقتی از محدوده ی اصلیمون دور میشیم..( شاهد درآمد ) بعدا میتونیم به اون برگردیم
4.در موسیقی ایرانی...گوشه ها رو بر اساس دانگ یا تتراکورد دسته بندی میکنیم و تشخیص میدیم....
دانگ تشکیل شده از چهار نت متوالی که تشکیل فاصله چهارم درست بدهند ( 2.5 پرده )
یعنی گام که از 8 تا نت تشکیل شده....دانگ نصف اونه.......
حالا یک گوشه در دستگاههای ما هست........که دانگ اون در هر دستگاه متفاوته......
اینجا منظورش اینه که نتهایی که در درآمد میزنیم فقط از دانگ اول استفاده میکنیم....و در محدوده ی همین 4 نت ساز میزنیم.........
5.زیاد با این اصطلاح آشنا نیستم....اما میدونم مربوط به موسیقی کلاسیکه و اگه اشتباه نکنم به قسمتهایی از یک تم میگن...یا وقتی یک تم بزرگ باشه ...به چندتا از قسمتهای تشکیل دهنده ی اون تم ...واریاسیون میگن variation
حالا تم چیه ؟ تم به یک ایده ی موسیقایی میگن که در یک قطعه شروع قسمت مهمی از یک ملودی در قطعه هست و شامل قسمت مهمی از ملودی اون قطعه میشه....که میتونه از موتیف های بسیاری تشکیل شده باشه

امیدوارم تونسته باشم منظورمو خوب برسونم.......باز دوستان دیگه میان و توضیحات بیشتری میدن

[R.M]

سلام دوستان
ميشه چهار مضراب اصفهان از کتاب سي قطعه استاد پايور رو برام تحليل کنيد و بگيد به چه گوشه هايي اشاره مي کنه و در چه زمانهايي .... شديدا نياز دارم بدونم ممنون ميشم

[R.M]

کسي نيست کمکم کنه؟........:40: راز و نياز گرامي کجائيد

[Razoniaz]

سلام . اقای رازونیاز ممنون از توضیحاتتون. میشه ادامش را هم بگید؟

سلام
من ابتدا عذرخواهی می کنم بابت تاخیر طولانی مدتی که داشتم. مسائلی پیش اومده بود که باعث شد مدتی از دنیای موسیقی و نت آهنگ و ... دور بمونم.
من امیدوار بودم که دیگر دوستان سوالات شما را پاسخ داده باشند و از اینکه دیدم هنوز سوالات شما بی پاسخ مونده هم متعجب شدم و هم ناراحت. به هر حال امیدوارم که همه سعی کنیم یکدلی و همچنین احساس مسئولیت بیشتری داشته باشیم.

یکی از سوالات شما در مورد گوشه های مدگردان بود. گوشه های مدگردان یامدلاسیونی به گوشه هایی گفته میشه که توسط اون گوشه ها می تونیم از دستگاه یا آوازی به دستگاه یا آواز دیگر برویم. در حقیقت گشوه هایی هستند که یک پل ارتباطی برای تغییر دستگاه یا آواز بوجود میارند. به طور مثال در ماهوش گوشه دلکش یک گوشه مدگردان است که به نوازنده یا خواننده این امکان را میده که از دستگاه ماهور به دستگاه شور بره. یا گوشۀ شکسته در بیات ترک و ماهور که توسط آن میتوان به آواز افشاری رفت. و ...

سوال دیگر شما در مورد معنی واریاسیون بود. واریاسیون در لغت به معنای دگرگونی، تغییر و رنگارنگی است و در موسیقی به تکنیکی می گونید که قطعه را با آرایش های جدید به صورت های گوناگونی در میآورند که با فرم اولیه آن متفاوت باشد. این تغییرات و دگرگونیها را میتوان در اجزای مختلف یک قطعه انجام داد به طور مثال:
تغییر در ریتم
تغییر در هارمونی
تغییر در فواصل
تغییر در ملودی

و اما در مورد دو سوال دیگر شما
3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد.بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است . این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند.....میشه توضیح بدین که منظورش چیه.؟؟

باتوجه به اینکه جواب صحیح و کامل به این سوالات مستلزم اینه که کل متن خونده بشه تا منظور نویسنده درک بشه، ممنون میشم اگه بفرمایید این نوشته ها مربوط به چه کتابی هستش...
شاد باشید دوست من.

[Razoniaz]

سلام دوستان
ميشه چهار مضراب اصفهان از کتاب سي قطعه استاد پايور رو برام تحليل کنيد و بگيد به چه گوشه هايي اشاره مي کنه و در چه زمانهايي .... شديدا نياز دارم بدونم ممنون ميشم

سلام دوست عزیزم
قبل از هر چیز عذرخواهی میکنم بابت تاخیر در جواب. امیدوارم که عذرخواهی بنده رو پذیرا باشید.

در مورد چهارمضراب اصفهان از کتاب سی قطعه چهارمضراب اثر زنده یاد استاد پایور سوال کرده بودید. همانطور که می دونید این چهارمضراب یکی از زیباترین چهارمضرابهای استاد پایور هست که در ریتم 6/8 (شش/هشت) و اصفهان "دو" (مشتق از همایون "سل") تنظیم شده است.
چهارمضراب در درآمد اصفهان شروع میشه و پس از اجرای جملات زیبایی در درآمد در ثانیه 50 اشاره ای به گوشه بیات شیراز داره. گوشه بیات شیراز یکی از گوشه های آواز اصفهان هستش که در کتاب دوره ابتدایی سنتور زنده یاد استاد پایور این گوشه بعد از درآمد اول آمده است.
در زمان 1:18 جملات زیبایی در گوشه بیات راجع اجرا می شود که این جملات در زمان 1:34 نیز تکرار می گردند.
زمان 1:51 اشاره ای به گوشه بوسلیک می شود. علامت مشخصه این گوشه استفاده از "می" کرن به جای می بمل است. سپس قطعه به زیبایی هرچه تمامتر در زمان 2:20 وارد گوشه عشاق می شود و تا زمان 3:14 جملات زیبایی در این گوشه اجرا میشود. در زمان 3:18 قطعه با اشارات کوتاه و گذرایی به جامه دران به درآمد اصفهان فرود میاد.
در زمان 4:6 اشاره کوتاهی به بیات شیراز میشه و در زمان 4:30 تا 4:43 و همچنین در زمان 5:45 جملاتی نزدیک به گوشه شوشتری در همایون اجرا می گردند.
در زمان 5:7 تا 5:45 هم اشاراتی به بوسلیک و عشاق میشه و بالاخره قطعه در درآمد اصفهان خاتمه پیدا می کنه.

روح استاد پایور قرین رحمت باد که آوای سازش تا ابد جاودان خواهد ماند.

[Dominating]

به به چقدر خوب توضیح دادید لذت بردم

[R.M]

راز و نياز گرامي
خوش امديد...ممنونم از پاسخ کاملي که داديد خيلي لطف کرديد ,بدون شما انجمن سوت وکور هست خدا شما رو براي انجمن خفظ کنه

[Mahshar_sensational]

سلام دوستان و استادان عزيز. ي درخواست داشتم. اگه ميشه لطف كنيد و درباره درامد اول آواز ابوعطا و گوشه سيخي آن توضيح دهيد. و نكته هاي مهم آن را ذكر كنيد. با تشكر

- - - Updated - - -

سلام دوستان و استادان عزيز. ي درخواست داشتم. اگه ميشه لطف كنيد و درباره درامد اول آواز ابوعطا و گوشه سيخي آن توضيح دهيد. و نكته هاي مهم آن را ذكر كنيد. با تشكر

[Razoniaz]

سلام دوستان و استادان عزيز. ي درخواست داشتم. اگه ميشه لطف كنيد و درباره درامد اول آواز ابوعطا و گوشه سيخي آن توضيح دهيد. و نكته هاي مهم آن را ذكر كنيد. با تشكرسلام دوست عزیزبه روایتی واژه ابوعطا از ابو ایتام گرفته شده و به معنای پدر یتیمان است. طوایفی از ایل قشقایی نیز به ایل ایتام شهرت دارند. ابو عطا را همچنین سارنگ ثبت کرده اند که به معنای مرغ خوش آواز است. نت شاهد درآمد ابوعطا درجه چهارم گام شور است (در شور "سل" نت "دو") و گسترده ملودی آن تا درجه هشتم گام شور می باشد. نت ایست آن نیز درجه دوم گام شور (در شور "سل" نت "لا کرن") می باشد.گوشه سیخی به ملودی و آهنگی که منسوب به یک گروه مذهبی در هندوستان به نام سیخ ها می با شد. در موسیقی ما نوعی از درآمد ابوعطا می باشد که ساختار آن بگونه ای است که اشعار چهار پاره درآن غالب قرار می گیردو حال و هوای ملودی را بهتر بیان می کند. نت شاهد منطبق با شاهد ابو عطاست یعنی درجه چهارم گام شور و گسترده ملودی تا درجه هفتم گام شور است یعنی تا حد درآمد اصلی ابوعطا.با اقتباس از وبلاگ You can see links before reply

[amir77amir77]

درود دوست عزیزم
با نگاهی دقیق به فواصل در دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی می تونید پی به جواب این سوال ببرید:
دستگاه چهارگاه:
1-سه ربع پرده 2-یک و ربع پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5- سه ربع پرده 6-یک و ربع پرده 7- نیم پرده
دستگاه همایون:
1-سه ربع پرده 2- یک و ربع پرده 3- نیم پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه شور:
1- سه ربع پرده 2-سه ربع پرده 3- یک پرده 4-یک پرده 5-نیم پرده 6-یک پرده 7-یک پرده
دستگاه سه گاه:
1-سه ربع پرده 2-یک پرده 3-سه ربع پرده 4-سه ربع پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- سه ربع پرده
دستگاه ماهور:
1- یک پرده 2-یک پرده 3-نیم پرده 4-یک پرده 5-یک پرده 6-یک پرده 7- نیم پرده

دستگاه نوا و راست پنجگاه هم به ترتیب مانند شور و ماهور می باشد.
اگر خوب به فواصل در دستگاه چهارگاه نگاه کنیم می بینیم که دو فاصله یک و ربع پرده یا به اصطلاح دوم بیش بزرگ دارد. که در هیچکدام از دستگاههای دیگر نداریم به همین خاطر می گویند دستگاه چهارگاه از نظر فاصله پرده ها بالاترین قسمت را دارد.
و اما به همایون که نگاه کنیم می بینیم که دو فاصل نیم پرده ای یا به اصطلاح دوم کوچک داریم. این مورد برای دستگاه چهارگاه و ماهور نیز صدق می کند. در مورد چهارگاه که نیاز به بحث نیست ولی با توجه به فاصله سه ربع پرده ای که در همایون داریم باعث شده این دستگاه از نظر فاصله پرده ها در پایین ترین قسمت قرار بگیرد.
امیدوارم تونسته باشم جواب سوال شما رو بدم. به هر حال اگر نیاز به توضیح بیشتری بود در خدمت شما دوست عزیز هستم.

سلام آیا این فاصله ها دقیق و صحیح هستند؟؟؟؟یعنی میتونم با اطمینان همینا رو به خاطر بسپارم؟؟؟
میشه در یک پست بگید در هر کدوم از دستگاه ها یا آواز ها ،نت شاهد و ایست و متغیر درجه چندم گام هستند؟ (من خیلی جاها به صورت پراکنده دیدم اما نتونستم یک جمع بندی داشته باشم)

[Razoniaz]

سلام آیا این فاصله ها دقیق و صحیح هستند؟؟؟؟یعنی میتونم با اطمینان همینا رو به خاطر بسپارم؟؟؟
میشه در یک پست بگید در هر کدوم از دستگاه ها یا آواز ها ،نت شاهد و ایست و متغیر درجه چندم گام هستند؟ (من خیلی جاها به صورت پراکنده دیدم اما نتونستم یک جمع بندی داشته باشم)

سلام. بله دوست عزیز. البته پیشنهاد می کنم برای اطمینان کتابهایی هم در این زمینه مثل کتاب "نظری به موسیقی" اثر زنده یاد استاد خالقی و ... را مطالعه بفرمایید.
در مورد جمع آوری نت شاهد و ایست و متغیر دستگاهها و آوازهای مختلف هم سعی می کنم یک جدول کامل تهیه کنم و در اختیار شما قرار بدهم.

[amir77amir77]

سلام. بله دوست عزیز. البته پیشنهاد می کنم برای اطمینان کتابهایی هم در این زمینه مثل کتاب "نظری به موسیقی" اثر زنده یاد استاد خالقی و ... را مطالعه بفرمایید.
در مورد جمع آوری نت شاهد و ایست و متغیر دستگاهها و آوازهای مختلف هم سعی می کنم یک جدول کامل تهیه کنم و در اختیار شما قرار بدهم.

با تشکر از شما آقای دانشمند اما این سوال برام پیش اومده که با توجه به جدول کوک که در تاپیک آموزش کامل کوک شما گفتید،برای ماهور و راست و پنجگاه فا( که تونیک فا هست) به نظرم فاصله شماره 5 و6 باید سه ربع پرده و 7 باید یک پرده نوشته بشن.چون فاصله "دو" تا "ر کرن" و همچنین فاصله "ر کرن" تا "می بمل" سه ربع پرده و فاصله "می بمل" تا "فا" یک پرده هست.آیا درست گفتم؟؟
برای نوا دو هم اگر تونیک "دو" باشه فاصله شماره 5 و 6 مثل شور نیست.

[Razoniaz]

با تشکر از شما آقای دانشمند اما این سوال برام پیش اومده که با توجه به جدول کوک که در تاپیک آموزش کامل کوک شما گفتید،برای ماهور و راست و پنجگاه فا( که تونیک فا هست) به نظرم فاصله شماره 5 و6 باید سه ربع پرده و 7 باید یک پرده نوشته بشن.چون فاصله "دو" تا "ر کرن" و همچنین فاصله "ر کرن" تا "می بمل" سه ربع پرده و فاصله "می بمل" تا "فا" یک پرده هست.آیا درست گفتم؟؟
برای نوا دو هم اگر تونیک "دو" باشه فاصله شماره 5 و 6 مثل شور نیست.
سلام دوست عزیز
گفته شما صحیحه ولی باید دقت کرد که در فواصل دستگاههای موسیقی ایرانی، فواصل نتهای اصلی ذکر می شوند و نه نتهای متغیر. به طور مثال در همین کوک ماهور "فا" که ذکر کردید، نت "ر کرن" و "می بمل" جزو نتهای متغیر هستند که در اجرای برخی از گوشه ها مثل دلکش و ... بکار می روند ولی در حالت اصلی یعنی اجرای درآمد ماهور هم نت "ر" و هم نت "می" بکار هستند.
این نکته در کلیه دستگاهها صدق می کنه به طور مثال در دستگاه شور نت های "ر" ، "می" و "لا" جزو نتهای متغیر هستند که به ترتیب برای اجرای گوشه های مختلف از بکار به کرن، از بمل به کرن و از کرن به بمل تغییر می کنند. ولی در تعیین فواصل گام شور برای ما حالت اصلی آنها یعنی حالتی که در درآمد شور دارند مهم است.
امیدوارم توضیحات کافی باشند. به هر حال اگر جای ابهامی بود بنده و دیگر دوستان در خدمت شما هستیم.

در مورد گام نوا هم من فواصل این گام را در اون پست عنوان نکردم فقط کوک سنتور را برای اجرای دستگاه نوا "دو" نوشتم. فواصل نوا به شرح زیر هستش:بین درجه اول ودوم یک پرده

یبن درجه دوم وسوم نیم پرده

بین سوم وچهارم یک پرده

بین درجه چهارم و پنجم یک پرده

بین درجه پنجم و ششم سه ربع پرده

بین درجه ششم و هفتم سه ربع پرده

بین هفتم و هشتم یک پرده

[amir77amir77]

سلام دوست عزیز
گفته شما صحیحه ولی باید دقت کرد که در فواصل دستگاههای موسیقی ایرانی، فواصل نتهای اصلی ذکر می شوند و نه نتهای متغیر. به طور مثال در همین کوک ماهور "فا" که ذکر کردید، نت "ر کرن" و "می بمل" جزو نتهای متغیر هستند که در اجرای برخی از گوشه ها مثل دلکش و ... بکار می روند ولی در حالت اصلی یعنی اجرای درآمد ماهور هم نت "ر" و هم نت "می" بکار هستند.
این نکته در کلیه دستگاهها صدق می کنه به طور مثال در دستگاه شور نت های "ر" ، "می" و "لا" جزو نتهای متغیر هستند که به ترتیب برای اجرای گوشه های مختلف از بکار به کرن، از بمل به کرن و از کرن به بمل تغییر می کنند. ولی در تعیین فواصل گام شور برای ما حالت اصلی آنها یعنی حالتی که در درآمد شور دارند مهم است.
امیدوارم توضیحات کافی باشند. به هر حال اگر جای ابهامی بود بنده و دیگر دوستان در خدمت شما هستیم.

در مورد گام نوا هم من فواصل این گام را در اون پست عنوان نکردم فقط کوک سنتور را برای اجرای دستگاه نوا "دو" نوشتم. فواصل نوا به شرح زیر هستش:بین درجه اول ودوم یک پرده

یبن درجه دوم وسوم نیم پرده

بین سوم وچهارم یک پرده

بین درجه چهارم و پنجم یک پرده

بین درجه پنجم و ششم سه ربع پرده

بین درجه ششم و هفتم سه ربع پرده

بین هفتم و هشتم یک پرده

باز هم تشکر میکنم از توضیحاتون
فکر میکنم اگر این جدول نتهای شاهد و ایست و متغیر در هر دستگاه رو که گفتید تهیه میکنید مطالعه کنم توی این مورد خیییلللییی کمکم میکنه.

[Mahshar_sensational]

سلام. اقای دانشمندی میشه درباره گوشه زابل در سگاه مفصل توضیح بدید؟ بعد این که گوشه زابل صبا با میرزا عبدلله فرق داره ؟؟ از چه نظر؟
و اینکه از کجا میشه فهمید فلان اواز در فلان گوشه هستش؟؟؟؟ ممنون میشم پاسخ بدید

[Razoniaz]

سلام. اقای دانشمندی میشه درباره گوشه زابل در سگاه مفصل توضیح بدید؟ بعد این که گوشه زابل صبا با میرزا عبدلله فرق داره ؟؟ از چه نظر؟
و اینکه از کجا میشه فهمید فلان اواز در فلان گوشه هستش؟؟؟؟ ممنون میشم پاسخ بدید

سلام دوست عزیز.
گفته می شه که ملودی زابل به شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان تعلق داره. این گوشه را در دستگاه چهارگاه هم اجرا می کنند. محل نت شاهد در دستگاه سه گاه روی درجه پنجم گام سه گاه است و گستره ملودی تا درجه هفتم. به طور مثال در سه گاه راست کوک که در حقیقت سه گاه "فا" هست و به سه گاه "لا کرن" معروفه (به خاطر اینکه نت شاهد درآمد این سه گاه نت "لا کرن" هست)، نت شاهد زابل نت "دو" هست. گستره ملودی در این گوشه تا درجه هفتم (در اینجا نت "می" خواهد بود).
در مورد تفاوت گوشه زابل در ردیف استاد صبا و میرزا عبدالله هم باید این مسئله را در نظر گرفت که "تفاوت" در اینجا به چه معناست. اگر منظور از تفاوت، تفاوت در جملات و نتها باشد خب بله اگر تمامی ردیفهای موجود را مطالعه بفرمایید هیچ دو گوشه ای در ردیفهای مختلف، مشابه هم نیستند. ولی اگر حس و حال گوشه و چارچوب اصلی گوشه مثل نت شاهد و ایست و ... را در نظر بگیریم متوجه می شویم که علیرغم تمامی اختلافهای ظاهری که گوشه ها در ردیفهای مختلف دارند، همگی از یک چارچوب خاص پیروی می کنند و حال و هوای آنها کاملا با هم یکسان هست. به طوری که اگر حس و حال "زابل" را به ذهن بسپارید، هر وقت برای شما گوشه زابل نواخته می شود از هر ردیفی که باشد متوجه می شوید که در گوشه زابل است.
در مورد تشخیص دستگاهها و گوشه های آوازی هم در این تاپیک دوستان عزیز راهنمایی های ارزنده ای ارائه نموده اند که مطالعه آنها شما را کمک خواهد نمود. به نظر بنده بهترین راه برای شناخت دستگاهها و آوازها و گوشه ها، گوش دادن به موسیقی است. البته من تاکید می کنم گوش دادن و نه شنیدن. چون تفاوت میان این دو زیاد است. گوش دادن یک عمل ارادی است که همراه با دقت و تمرکز انجام می گیرد ولی شنیدن یک امر غیر ارادی ست که اغلب خالی از تمرکز و دقت است.
سعی کنید موسیقی را گوش دهید نه اینکه فقط بشنوید. مهمتر اینکه در انتخاب موسیقی برای گوش دادن، به صورت هدفدار عمل کنید. یعنی اینکه از یک دستگاه یا آواز شروع کنید و برای مدتی سعی کنید فقط به آلبومهایی گوش کنید که در این دستگاه یا آواز هستند. علاوه بر این اگر نوازندگی هم می کنید با ساز همان دستگاه یا آواز را اجرا کنید. در اینترنت به دنبال اطلاعاتی در خصوص همان دستگاه یا آواز بگردید و ... خلاصه کلیه فکر و ذکرتان همان دستگاه یا آواز شود تا به خوبی ملکه ذهن شما گردد.
پس از آن دستگاه یا آواز دیگری را شروع کنید و به همین منوال پیش بروید.
نکته مهمتر اینکه تشخیص دستگاه و آوازها و شناخت آنها نیاز به زمان دارد پس نیاز است که صبور باشید و به راهی که در پیش گرفته اید ایمان داشته باشید.

[Mahshar_sensational]

سلام. دوستان درباه مدولاسیون در ومسیقی سنتی میشه تو ضیح بدید؟ اگه مدلاسیون را بخواهیم در گوشه مخالف سگاه انجام بدیم باید بریم به گوشه مغلوب؟ تونیک عوض میشه؟ تونیک مخالف و مغلوب چه نت هایی هستند ؟

[Arash_6142]

سلام ، دوستان اگه مقدوره ، منو در زدن این دو نت راهنمایی کنن .

برای نمونه ، "دو" و "سی" ، چنگ ، بهم وصل هستند (هر دو چنگ) و روی این 2 نت خط اتصال داره ، اولی روش علامت آکسون هست ">" و دومی روش خط لگاتو "-" ، میدونم اجرا میشه اینجوری : دو (قوی) - سی - سی - سی - سی

حالا سئوال من اجرای این دو نته :
برای نمونه ، "دو" و "سی" چنگ ، بهم وصل هستند (هر دو چنگ) و روی این دو نت خط اتصال هست ، اولی روش خط لگاتو "-" و آکسون ">" هست و دومی هیچی نداره .

اگه دوستان نحوه اجرای اینو بگن ممنون میشم.

[Razoniaz]

سلام. دوستان درباه مدولاسیون در ومسیقی سنتی میشه تو ضیح بدید؟ اگه مدلاسیون را بخواهیم در گوشه مخالف سگاه انجام بدیم باید بریم به گوشه مغلوب؟ تونیک عوض میشه؟ تونیک مخالف و مغلوب چه نت هایی هستند ؟

سلام دوست عزیز
در تئوری موسیقی مدولاسیون در اثر تغییر گام بوجود میاد که در این صورت قطعه دچار تغییر لحن و حالت میشه. اما مدولاسیون در موسیقی شرقی نه فقط در اثر تغییر گام بلکه در اثر تغییر حالت بوجود میاد.چنانچه که در گامی که شما عراق افشار رو اجرا میکنید میتونید درآمد بیات ترک رو اجرا کنید و یا باز در فواصل رهاب میتونید بیات ترک رو اجرا کنید و یا در گام اصفهان شوشتری رو اجرا کنید.
همانطور که ذکر شد در موسیقی ایرانی نه تنها به تغییر لحن مدولاسیون میگیم بلکه به تغییر گام هم مانند موسیقیهای دیگر مدولاسیون داریم. مثل شوشتری و منصوری که ناگهان تغییر گام میده.یا گوشه عشاق در دشتی و یا اصفهان که علامت فواصل عوض میشه یا عراق افشار در گام افشاری. اما چون مثلا عشاق لحنی مشخص هست که باید در ادامه دشتی و یا اصفهان باشد و یا همینطور عراق در ادامه افشاری می آید به آنها مدولاسیون نمیگویند چون این همان مقام یا سیر ردیفی هست و نمیشه از لحاظ تعریفی با تئوری موسیقی قیاس کرد.
پس در سه گاه تغییر لحن یا گوشه از درآمد به مخالف یا مغلوب را به دلیل فوق نمیشه مدولاسیون گفت.
یک نمونه مدولاسیون بسیار زیبا را می تونید در همنوازی زنده یاد استاد فضل الله توکل و زنده یاد استاد اسدالله ملک (You can see links before reply) گوش کنید که در آن زنده یاد استاد توکل از دستگاه همایون به ماهور تغییر مدولاسیون می دهند و دوباره به همایون باز می گردند. این قطعه واقعا شنیدنی است.
و اما در مورد قسمت بعدی سوالتون باید عرض کنم که بکار بردن اصطلاح تونیک برای گوشه یا آواز اشتباه است. چرا که تونیک مخصوص دستگاه یا گام است. برای آواز یا گوشه از واژه نت شاهد استفاده کنید. مثلا بگویید شاهد مخالف یا شاهد مغلوب...
شاهد مخالف درجه هشتم تونیک سه گاه و شاهد مغلوب درجه سوم تونیک سه گاه می باشد. به طور مثال در سه گاه "فا"، شاهد مخالف نت "فا" و شاهد مغلوب نت "لا" می باشد.
شاد باشید دوست من

- - - Updated - - -


سلام ، دوستان اگه مقدوره ، منو در زدن این دو نت راهنمایی کنن .

برای نمونه ، "دو" و "سی" ، چنگ ، بهم وصل هستند (هر دو چنگ) و روی این 2 نت خط اتصال داره ، اولی روش علامت آکسون هست ">" و دومی روش خط لگاتو "-" ، میدونم اجرا میشه اینجوری : دو (قوی) - سی - سی - سی - سی

حالا سئوال من اجرای این دو نته :
برای نمونه ، "دو" و "سی" چنگ ، بهم وصل هستند (هر دو چنگ) و روی این دو نت خط اتصال هست ، اولی روش خط لگاتو "-" و آکسون ">" هست و دومی هیچی نداره .

اگه دوستان نحوه اجرای اینو بگن ممنون میشم.

سلام دوست من.
ممنون می شوم سوالتون را در تاپیک برطرف نمودن اشکالات نتی (You can see links before reply 1%29) عنوان فرمایید و در صورت امکان یک عکس هم از نت بگذارید تا بهتر بشه راهنمایی کرد.
شاد باشید دوست من.

[Arash_6142]

سلام دوست عزیز ، فرمودید که از اجرای نتی که مد نظرمه ، یه عکس یزارم ، این هم عکس ، ممنون میشم توی اجرای این 2 نت منو راهنمایی کنید :9495

[Arash_6142]

سلام دوست عزیز ، فرمودید که از اجرای نتی که مد نظرمه ، یه عکس یزارم ، این هم عکس ، ممنون میشم توی اجرای این 2 نت منو راهنمایی کنید :9495

[ArchAngeL]

سلام دوست عزیز ، فرمودید که از اجرای نتی که مد نظرمه ، یه عکس یزارم ، این هم عکس ، ممنون میشم توی اجرای این 2 نت منو راهنمایی کنید :9495
با اجازه ی دوستان خط روی نت خط اتصال هستش که در بالا و پایین دو یا چند نت غیر همنام و غیر همصدا قرار میگیرد و صدای آن ها را به یکدیگر متصل میکند
ابن تئوریش عملیش هم به زبان ساده میشه ریز میزنی رو دو به سی وصل میکنی با ریز میشه با ریز رو دو و تک رو سی هم میشه
منبع:دستور سنتور -شیوه ی سنتور نوازی -تئوری موسیقی

[Arash_6142]

با اجازه ی دوستان خط روی نت خط اتصال هستش که در بالا و پایین دو یا چند نت غیر همنام و غیر همصدا قرار میگیرد و صدای آن ها را به یکدیگر متصل میکند
ابن تئوریش عملیش هم به زبان ساده میشه ریز میزنی رو دو به سی وصل میکنی با ریز میشه با ریز رو دو و تک رو سی هم میشه
منبع:دستور سنتور -شیوه ی سنتور نوازی -تئوری موسیقی

ممنون از راهنماییت ولی اینی که گفتی که واضحه ، لطفا بگو چند بار ریز روی "دو" میخوره ، روی "سی" چند بار ؟ آیا روی سی فقط یه تک ضرب میخوره ؟

پیشاپیش از راهنماییت ممنونم.

[ArchAngeL]

ممنون از راهنماییت ولی اینی که گفتی که واضحه ، لطفا بگو چند بار ریز روی "دو" میخوره ، روی "سی" چند بار ؟ آیا روی سی فقط یه تک ضرب میخوره ؟

پیشاپیش از راهنماییت ممنونم.
خواهش میکنم اگه اشتباه میگم دوستات تصحیح کنن
اون دیگه بستگی به میزانت داره
عموما" نت های به این فرم زیاد ریز لازم نداره

[paris_k]

سلام دوست عزیز ، فرمودید که از اجرای نتی که مد نظرمه ، یه عکس یزارم ، این هم عکس ، ممنون میشم توی اجرای این 2 نت منو راهنمایی کنید :9495
میشه لطفا بگین از کدوم فطعه و از کدوم کتابه؟؟؟ اینجوری با اطمینان بیشتری به پرسشون پاسخ میدم.

[Arash_6142]

میشه لطفا بگین از کدوم فطعه و از کدوم کتابه؟؟؟ اینجوری با اطمینان بیشتری به پرسشون پاسخ میدم.

دستگاه "راست پنجگاه" ، گوشه "نهیب"

[paris_k]

دستگاه "راست پنجگاه" ، گوشه "نهیب"
اگه تو ضربی ها بود میدونستم شرمنده این قطعه رو نزدم تاحالا:40:

[pooriaakbari1989]

سلام دوست عزیز ، فرمودید که از اجرای نتی که مد نظرمه ، یه عکس یزارم ، این هم عکس ، ممنون میشم توی اجرای این 2 نت منو راهنمایی کنید :9495
برای اجرای این شکل نت ها:باید ریز روی دو گرفته و خاتمه را با ریز روی سی انجام دهید.از لحاظ تعداد ریز:4تاسه لاچنگ دو-چهارتا سه لا چنگ سی-البته فراموش نکنید که باید ریز دو را با تک ابتدا شروع کنید...البته فراموش نکنید تعداد ریز خیلی مهم نیست...بلکه توانایی و اینکه کشش نت های دیگر را چگونه رعایت میکنید کشش این نت را مشخص میکند به خصوص در قطعات آوازی!!!حواستان باشد که حجم صدای ریز را کم کنید(در مورد نت های پایین رونده)

[Arash_6142]

برای اجرای این شکل نت ها:باید ریز روی دو گرفته و خاتمه را با ریز روی سی انجام دهید.از لحاظ تعداد ریز:4تاسه لاچنگ دو-چهارتا سه لا چنگ سی-البته فراموش نکنید که باید ریز دو را با تک ابتدا شروع کنید...البته فراموش نکنید تعداد ریز خیلی مهم نیست...بلکه توانایی و اینکه کشش نت های دیگر را چگونه رعایت میکنید کشش این نت را مشخص میکند به خصوص در قطعات آوازی!!!حواستان باشد که حجم صدای ریز را کم کنید(در مورد نت های پایین رونده)



سلام پوریا جان ، ممنون از لطفت ، اگه بقول شما 4 بار روی نت بالایی (با تک ضرب قوی) میخوره و 4 بار روی نت پایینی ، پس بگو تفاوت اجرای این دونت با هم توی چیه !95129513

[pooriaakbari1989]

سلام پوریا جان ، ممنون از لطفت ، اگه بقول شما 4 بار روی نت بالایی (با تک ضرب قوی) میخوره و 4 بار روی نت پایینی ، پس بگو تفاوت اجرای این دونت با هم توی چیه !95129513
هیچ فرقی با هم ندارن!

[Yasin_santouri]

سلام
من این تاپیک رو کامل خوندم و یه سوال و دو تا درخواست داشتم
سوالم اینه که کسی که الان ردیف دوره ابتدایی رو کار می کنه تو اخر باید با دستگاه ها ی اون کتاب اشنا شده باشه و لحن اونا رو کاملا یاد گرفته باشه؟؟؟اخه من قطعات اوازی رو تو این کتاب کنار گذاشتم و فقط قطعات ریتمیک رو میزنم(حالا چه اشکالاتی تو ریتم دارم بماند) و گوشه ها رو گذاشتم واسه کتاب ردیف استاد صبا به نظرتون درسته؟؟؟
درخواستمم اینه که دوست بزرگوار این تاپیک رو جمع بندی کنه اصلا تو این تاپیک مطالب پخش شدن و هنوز بعضی از اواز ها به درستی بیان نشده اگه یکی از دوستان لطف کنه جمع بندی کنه ممنون یا اگه کتابی سراغ دارین که به طور کامل همه رو بیان کرده باشه معرفی کنین لطفا...
درخواست بعدیم هم اینه که اگه یه لیست از البوم هایی که تو دستگاه های مختلف اجرا شده بزارین مثلا چند البوم تو دشتی چند تا تو شور
خیلی ممنون ببخشید دیگه

[varzaneh]

سلام اقای دانشمند عزیز ممنون از محبت بی دریغ شما

[jaleh.m]

سلام
دوستان لطفا در مورد دستگاه نوا و نت شاهد و ايست گوشه هاي ان مختصري توضيح دهيد..........اجراي مقدمه دود عود استاد مشکاتيان رو اگه کسي داره تو سايت بذاره البته منظورم اجراي کنسرتش نيست فقط اجراش باسنتور باشه خواهش مي کنم اگه داريد بذاريد خيلي نياز دارم ............:33:

[pooriaakbari1989]

سلام
دوستان لطفا در مورد دستگاه نوا و نت شاهد و ايست گوشه هاي ان مختصري توضيح دهيد..........اجراي مقدمه دود عود استاد مشکاتيان رو اگه کسي داره تو سايت بذاره البته منظورم اجراي کنسرتش نيست فقط اجراش باسنتور باشه خواهش مي کنم اگه داريد بذاريد خيلي نياز دارم ............:33:
گوشه های دستگاه نوا
1- در آمد نوا
2-دوبیتی
3- کرشمه
4- کیکاوسی
5-نغمه
6- نیریز
7- نستاری (نستری )
8- مسیحی
9-گردانیه
10-مثنوی نوا
11-بیات راجع
12-نیشابورک
13- گوشت
14-عراق
15-حزین
16-شکسته
17- نهفت
18-ملک حسینی
19-مجسلی
20- عشاق
21-رهامی
22- ضربی رهامی
23-شاه ختایی
24-تصنیف
مطرب عشق عجب ساز و نوایی دارد نقش هر نغمه که زد راه بجایی دارد

درآمد نوا

واژه نوا از ریشه پهلوی نواک گرفته شده (واک ) به زبان پهلوی به معنای آوا و صوت بوده ملودی نوا شباهت به درآمد های ابوعطا افشاری بیات عجم و پنجگاه دارد و اگر نوازندگان و خوانند گان مواظب نباشند این ملودی ها با هم تداخل می کنند گام نوا با شور یکی است من خود شخصأ نوا را دستگاه جدا گانه نمی دانم چون دستگاه گام کاملآ مستقل به خود را دارد و چون گام نوا با شور یکی است می توان آنرا آوازی از شور دانست همان طور که ابوعطا دشتی بیات ترک و بیات کرد از متعلقات شور هستند نت شاهد درجه چهارم گام شور و گستره ملودی تا درجه هشتم گام شور است .
گوشه دوبیتی
همانطور که از اسم گوشه پیداست از ملودی های منطق لرستان است که این نوع ملودی ها با اشعار دوبیتی در مراسمی خاص خوانده می شونددر مورد گوشه کرشمه و نغمه ونیریز قبلأ در مطالب گذشته سخن گفته شده نت شاهد گوشه دویبتی و نغمه درجه اول گام نوا (یعنی درجه چهارم گام شور ) است و گستره ملودی تا درجه دوم گام نت شاهد گوشه کرشمه روی درجه اول گام نوا و گستره ملودی تا در جه سوم گام می رسد نت شاهد گوشه های تخت طاقدیس (کیکاووسی )و نیریز درجه اول گام نوا را اشغال می کنند و گستره ملودی تا درجه چارم گام نوا می رسد.
گوشه نستاری
نستوریان فرقه ای از ترسایان که آنان را کافر می دانستند و آنان از عقاید نستوریوس پیروی می کردند و به همین دلیل نستوری یانستاری خوانده شده اند نستوریان امروزه به کلدانی و آسوری معروفند زبان و مذهب ا ایشان نوعی از زبان ساریانیست این گوشه ضربی است در وزن 3/4 این قطعه ضربی را در آواز نوا به نام رنگ نستاری ثبت شده نت شاهد روی درجه اوت گام و گستره ملودی تا درجه پنجم گام نوا را اشغال می کند
دم مسیح که گویند روح پرور بود یقینم آنکه به لب داشت گفته گوی ترا
گوشه مسیحی
لغت مسیح از ریشه عبری (ماشیاخ )گرفته شده و به معنای نجات دهنده و مسیحی کسی که دارای دین مسیح باشد نوعی نیایش در هنگام مراسم خوانده می شود که ملودی آن به این گوشه که امروز در ردیف ما ثبت شده و در افشاری و نوا اجرا می شود شباهت دارد نت شاهد یعنی نتی که بیشر از سایر نت ها بصدا در می آید روی درجه اول گام نوا و گستره ملودی تا درجه پنجم همانطور که قبلأ گفته شد منظور از گام نوا گامی است که از آنجا آواز نوا را می خوانند یعنی درجه چهارم گام شور اعتمادی نیست بر کار جهان بلکه بر گردون گردان نیز هم
گوشه گردانیه

گردانیه تعاریف بسیاری دارد آنچه که از معنی آن پیداست از گردان و مصدر گردانیدن می آید نظامی در این باره می گوید

بلی در طبع هر دانندهای است که با گردنده گردانندهای هست
یا در جای دیگر مولوی می فرمایند

بی تکلف پیش هر داننده هست آنکه با گردنده گرداننده هست
گردانه دهی است از دهستان منگور شهرستان مهاباد و می توان گفت گردانیه آوازی که منسوب است به ناحیه گردانه کردستان ایران در آواز گردانیه نت ایست آن اهمیت زیادی دارد چرا که ملودی آن بطوری بنا شده که روی درجات (هفتم -ششم -پنجم )بصورت گام پایین رونده ایستهایی دارد نت شاهد آن روی درجه سوم گام نوا و گستره ملودی تا در جه پنجم است

نام گوشه مثنوی نوا



مثنوی نوا با سایر آوازهای مثنوی که در دستگاه ماهور و یا راست پنجگاه اجرا می شود فرق دارد مثنوی نوا بطور مستقل در آواز نوا نمی خوانند بلکه بصورت شاه ختایی در گام نوا می خوانند راجه به گوشه بیات راجه قبلأ گفته شده و همینطور گوشه نیشابورک نت های شاهد هر کدام از این گوشه ها روی گام نوا به ترتیب درجات دوم و سوم هستند و گستره ملودی هر کدام تا درجه پنجم گام نواست یک نکته مهم این است در گوشه نیشابورک در اول ملودی از درجه چهارم گام شروع شده و روی درجه سوم شاهد می شود و در بیات راجه بهمین صورت است فقط از روی درجه چهارم به دوم گام می رود.
مطرب بر شه چو نغمه آغاز کند نوروز و گوشت و سلمک آغاز کند

گفتا صنما نمای گر دانیه را پس پرده بگرداند و شهناز آغاز کند

گوشه گوشت

گوشت را باحا لتی خاص در دستگاه نوا می خوانند فاصل آن حالتی به گام دستگاه سه گاه پیدا می کند و اگر خواننده و یا نوازندگان محترم تسلط کافی نداشته با شند و مدت زیادی در این گوشه بمانند از گام نوا خارج می شوند و کاملأ در سه گاه می مانند و خروج از سه گاه مشکل می شود آواز گوشت نوعی ملودی هنگام نیایشهای اوستایی داشته نت شاهد درجه چهارم گام نوا (هم شاهد با گوشه عراق ( بوده ونت ایست درجه هفتم گام نوا می باشد یعنی یک نتد زیر تونیک و شاهد نوا نت ایست در گوشه گوشت از نت شاهد با اهمیت تر است گستره ملودی تا نیم دانگ نوا می باشد در مورد گوشه های عراق -حزین - شکسته قبلأ توضیح داده شده و در مورد آنها در دستگاه ماهور مفصلأ صحبت خواهم کرد ولی موقییت این گوشه ها در دستگاه نوا از نظر نت ایست به این شرح می با شد
1- نت شاهد گوشه عراق درجه چهارم گام نوا را اشغال می کند و گستره ملودی تا درجه هفتم گام نواست نت ایست ملودی عراق با نت شاهد نوا کاملأ منطبق هستند
2- نت شاهد در حزین درجه چهارم گام نوا را اشغال می کند و گستره ملودی تا درجه ششم گام نواست
3- نت شکسته در جه پنجم نواست و گستره ملودی تا درجه هشتم یعنی اوج آواز شکسته


گوشه نهفت

زین آتش نهفته که در سینه من است خورشید شعله ای است که در آسمان گرفت

نهفت نام یکی از مقامات موسیقی قدیم ایزان است که با مقام حجاز - عراق -و بزرگ مناسب بوده امروزه نام یکی از گوشه های دستگاه نواست که حالت ملودی آواز نوا را تغییر نمی دهد قدما این آواز را خراباطی و قابل برای استراحت در شب می دانستند و اگر نهفت را تعریف کنیم به معنای پنهان و پوشیده و جایی که شب را استراحت می کنند و می بینیم که همچنان انتخاب این نام برای این گوشه بی ربط نیست


گوشه ملک حسنی

این گوشه را قبلأ در دستگاه شور توضیح دادم حسینی با کمی اندک تغییر در نوا اجرا می شود این گوشه از درجه پنجم گام نوا شروع می شود و گستره ملودی تا درجه هشتم گام نوا می رسد


نام گوشه مجسلی
مجسطی نام کتابی است که موبدان زرتشتی ایرانی دستوراتی را در آن برای عبادت تدوین کردند و چون نام موبد مجس بوده کتاب و مجموعه آنرا مجسطی می گویند در ردیف موسیقی ما به نام مجسطی آمده و در طول زمان به مجسلی شکل گرفته راجع به گوشه های عشاق -و رهامی در آواز شور صحبت شده ولی ما در اینجا از نقطه نظر نت ایست و شاهد در دستگاه نواآنها را برسی می کنیم

1- نت شاهد عشاق درجه پنجم گام نوا را اشغال می کند و نت ایست روی درجه دوم گام نواست (منطبق با شاهد یبات راجع ) گستره ملودی تا درجه هفتم گام می رسد
2-رهامی همان گوشه رهاویی در شور است گوشه رهاویی گوشه مهمی است که توسط این گوشه به آواز ترک و افشاری می توان برگشت نت شاهد روی درجه ششم گام نواست و گستره ملودی تا درجه چهارم

شاید شما دوستان از خود بپرسید برای چه اهمیت دارد محل شاهد و نت ایست و گستره ملودی را بدانیم افرادی که خود سازی می نوازند می توانند بدون اینکه این گوشه ها را حفظ کنند با همین اطلاعات تقریبأ ملودی گوشه را به خاطر بیاورند
ضربی رهامی

هرگاه ملودی رهاوی را در دستگاه نوا اجرا کنیم به آن رهامی میگویند در همین قطه می توان در وزنهای مختلف قطعه ای ضربی ساخت و در قدیم رایج بوده نمت شاهد درجه اول گام و گستره ملودی تا درجه هفتم گام نوا

گوشه شاه ختایی

به ناحیه ای در شمال چین منچوری منطقه ای به نام ختا اطلاق می شود ریشه این نام از (خطا) نام یکی از قبایل مغول می آید که کم کم در طول تاریخ آن را با ت مینویسند و این گوشه را موسیقی دانان ایرانی در دربار مغول اجرا می کردند


پایان دستگاه نوا
آدرس وبلاگی که این مطالب از اونجا گرفته شده :
You can see links before reply

[jaleh.m]

ممنونم دوست گرامي لطف کرديد .........فقط يک خواهش ديگه تک نوازي دود عود (دو) رو داريد اگه داريد مي تونيد تو سايت بذاريد و يا اگه کتاب گل ايين رو داريد مي تونيد چند ميزان اولش رو برام اجرا کنيد.............:9:

[pooriaakbari1989]

ممنونم دوست گرامي لطف کرديد .........فقط يک خواهش ديگه تک نوازي دود عود (دو) رو داريد اگه داريد مي تونيد تو سايت بذاريد و يا اگه کتاب گل ايين رو داريد مي تونيد چند ميزان اولش رو برام اجرا کنيد.............:9:
راستش من تا حالا از قطعات استاد مشکاتیان چیزی اجرا نکردم...اما داشتم آلبوم دود و عود رو گوش میدادم...فکر کنم بتونید ازش الهام بگیرید...من خودم اگه بخوام اجراش کنم فکر نکنم به این زودی ها بتونم اما خوب تلاشمو میکنم...قطعه جالبیه

[sandan]

کلا از این تاپیک متشکرم عالی بود واقعا یاد گرفتم مخصوصا از اقای راز و نیاز که انصافا وقت صرف میکنن

[Razoniaz]

چند وقت پیش آلبوم کرشمه نرگس را گوش می دادم با صدای آقای سیامک شجریان (محمدجواد شجریان) برادر استاد محمدرضا شجریان! آلبوم بسیار زیبایی است که علاوه بر اجرای زیبای گروه اساتید الحق آقای محمدجواد شجریان نیز عالی خوانده اند. گفتم شما دوستان عزیز هم از این آلبوم زیبا لذت ببرید. برای لذت بیشتر و درک عمیقتر از این آلبوم، تحلیلی بر آن نیز نوشتم که امیدوارم دوستان و هنرجویان عزیز را در درک بهتر قطعه یاری دهد. از اساتید و هنرمندان عزیز هم خواهشمندم هرکجا ایرادی بود به من متذکر شوند تا آن را اصلاح نمایم.
برای طولانی نشدن بحث تحلیل را در دو قسمت تهیه کرده ام که قسمت بعدی را بزودی در اختیار شما عزیزان قرار خواهم داد.


دوستان عزیز می توانند این آلبوم را در اینجا (You can see links before reply) گوش نمایند.
9932
«کرشمه نرگس» نام اولین آلبوم منتشر شده با آواز «سیامک شجریان» است که نوازندگی آن را «گروه اساتید» به سرپرستی «فرامرز پایور» بر عهده داشته است. این آلبوم که در «دستگاه شور» اجرا شده در بردارنده اشعاری از «سعدی»، «حافظ»، «باباطاهر» و «محمد علی امیر جاهد» است. مدت زمان این آلبوم ۵۹ دقیقه و ۲۹ ثانیه و در انحصار شرکت فرهنگی و هنری «دل آواز» است
روایتی به قلم «محمدرضا شجریان»، کتاب هزار گلخانه آواز، صفحه ۱۷۵-۱۷۴، با کمی ویرایش :

به آقای «نورعلی برومند» تلفن زدم و اجازه گرفتم که برادرم «جواد شجریان» را که برای ادامه تحصیل رهسپار «آمریکا» بود ولی دوست داشت پیش از رفتنش آقای «نورعلی برومند» را ببیند، نزد ایشان ببرم. رفتیم و «نورعلی برومند» پرسید: «برادرت هم می خواند؟». گفتم: «گاهی اوقات». گفت: «صدایش چطور است؟». گفتم: «باید بشنوید». «نورعلی برومند» رو به «جواد» کرد و گفت: «بخوان ببینم». «جواد» گفت: «پس لطفا با سه تار راهنمایی بفرمایید». «نورعلی برومند» به من گفت: «سه تار را بده». دادم، «سه گاه» کوک کرد و درآمدی نواخت، «جواد» شروع کرد به خواندن. دیدم «نورعلی برومند» لبخند می زند. خط اول را که خواند، استاد به من گفت: «تو بخوان ببینم». من هم یک خط خواندم. دوباره به «جواد» گفت: «تو بخوان». او هم خواند. «نورعلی برومند» زیر لب گفت: «عجیب است» و باز به من گفت: «تو بخوان». خواندم. رو به «جواد» کرد و گفت: «مویه را بخوان» و «جواد» «مویه» را خواند. استاد باز با خنده به من گفت: «تو بخوان ببینم». خواندم. بلندتر خندید و گفت: «عجیب است، مگر می شود که دو صدا این همه به هم شبیه باشد؟»

این را اضافه کنم که گوش «نورعلی برومند» در شناخت صدا، به شکل معجزه آسایی قوی بود، فی المثل، ده تا «سه تار» را که قبلا صدایشان را شنیده بود، یکی یکی برایش می زدید، فورا می گفت که هر کدام اسمش چیست و یا ساخته چه کسی است، من این تشخیص را تاکنون در کسی جز ایشان ندیده ام

به «جواد» گفت: «حالا مخالفش را بخوان». مخالف، یکی از مقام های بزرگِ «سه گاه» است، که در اوجِ آوازِ «سه گاه» اجرا می شود. «جواد» خواند و استاد از من هم خواست تا بخوانم. تا شروع کردم سرش را بالا گرفت، ابروهایش را بالا انداخت و گفت: «ها... فرقَش اینجاست». آواز که تمام شد به «جواد» گفت: «اگر کار کنی خوب می شوی، اوج بیشتر بخوان تا صدایت باز شود. حیف که مسافری وگرنه فکری برایت می کردم. به هر حال، سفر سلامت»
برگرفته از وبلاگ دل نوازها
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
کرشمه نرگس در شور "لا" تنظيم شده است. اين اثر به ياد ماندني با پيش درآمد زيباي شور زنده ياد استاد پايور با ريتم 4/4 شروع مي شود. پيش درآمد در گوشه درآمد خارا آغاز مي گردد. مشابه جملات آغازين اين پيش در آمد را مي توان در آغاز قطعه زيباي پژواک استاد پايور نيز مشاهده نمود. پس از اجراي جملات زيبايي در درآمد شور، در زمان 2:01 گوشه شهناز آغاز ميگردد. در زمان 2:51 اشاره کوچکي به گوشه رضوي مي گردد، دوستان سنتور نواز نمونه اين جملات را در چهارمضراب شور دوره ابتدايي سنتور مشاهده نموده اند. در زمان 3:19 فرود به گوشه شهناز و بالاخره در زمان 3:48 با اجراي جملات زيبايي که نمونه آن را در مقدمه شور دوره ابتدايي نيز ميتوان ديد، قطعه به درآمد شور فرود مي آيد.

پس از اتمام پيش درآمد، تکنوازي سنتور زنده ياد استاد فرامرز پايور آغاز مي گردد. روان اين استاد عزيز شاد و نوايش جاودان باد. استاد اين تکنوازي را در درآمد خارا شروع مي نمايد و جملات زيبايي در درآمد شور مي نوازند. سپس آقاي محمدجواد شجريان آواز را با تحريري در گوشه درآمد خارا شروع مي نمايد و سپس اين مصراع زيبا از شعر سعدي را که "من بي مايه که باشم که خريدار تو باشم" را در درآمد خارا آغاز مي نمايد. درآمد خارايي که آقاي محمدجواد شجريان در اينجا اجرا مي نمايند را مي توان در رديف آوازي استاد محمود کريمي مشاهده نمود

"من بي مايه که باشم که خريدار تو باشم / حيف باشد که تو يار من و من يار تو باشم" اين بيت زيبا در گوشه درآمد خارا اجرا مي گردد و زنده ياد استاد پايور چقدر زيبا جواب آواز را مي نوازند. دقت به پيوندي که بين شعر و خواننده و نوازنده در اينجا وجود دارد ما را در درک زيبايي بينهايت موسيقي ايراني ياري مي دهد.

تو مگر سايه لطفي به سر وقت من آري / که من آن مايه ندارم که به مقدار تو باشم
خويشتن بر تو نبندم که من از خود نپسندم / که تو هرگز گل من باشي و من خار تو باشم

اين ابيات زيبا با صداي گرم محمدجواد شجريان درآمد شور اجرا مي گردند. یکی از خصوصیات صدای آقای محمدجواد شجریان ادای بسیار زیبا و قابل درک اشعار و کلمات هستش که واقعا جای تامل دارد. زنده ياد استاد پايور نيز به زيبايي هرچه تمامتر جواب آواز را مي نوازند. گاهي واژه ها براي بيان زيبايي وا مي مانند و شايد به همين خاطر گفته اند که جايي که کلام از رفتن بازماند موسيقي آغاز مي گردد!

پس از اين آواز زيبا، استاد پايور چهارمضراب بسيار زيبايي را با ريتم 16/6 اجرا مي نمايند که الحق زيباست. انتخاب جملات، استفاده از تکنيکهاي خاص، رعايت پيانو و فورته ها، استفاده از هر سه پوزيسيون سيمهاي زرد، سفيد و پشت خرک، استفاده از جملات قابل فهم و درک و همچنين سرعت مناسب اجرا، اين چهارمضراب را فوق العاده مي نمايد.

"من چه شايسته آنم که تو را خواندم و دانم / مگرم هم تو ببخشي که سزاوار تو باشم" اين بيت در گوشه رهاوي يا رهاب اجرا مي گردد. گوشه رهاب يا رهاوي هم در شور اجرا مي گردد و هم در آواز افشاري زماني که بخواهيم از آواز افشاري به شور فرود آييم.

"مردمان عاشق گفتار من اي قبله خوبان / چون نباشند که من عاشق ديدار تو باشم" اين بيت در گوشه زيرکش سلمک اجرا مي گردد و پس از آن فرود به درآمد شور.

در قسمت بعدي گوشه کرشمه به صورت گروهي اجرا مي گردد. گوشه کرشمه جزو گوشه هايي است که داراي ساختار ملوديک و ريتميک هستند و مي توان آن را در غالب بسياري از دستگاهها و گوشه هاي اصلي ديگر نيز اجرا نمود. گوشه هايي مانند چهارپاره، زنگوله، مثنوي و ساقي نامه از اين دست گوشه ها هستند.
ريتم کرشمه معمولا 4/3 (سه چهار) مي باشد. وزن شعري که براي اجرا در کرشمه انتخاب مي گردد نيز "مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلات" مي باشد. حال مي پردازيم به گوشه هايي که در اجراي اين کرشمه به آن اشاره مي گردد:

ندانمت به حقيقت که در جهان به که ماني / جهان و هر چه در آن است صورتند و تو جاني (درآمد)
به پاي خويشتن آيند عاشقان به کمندت / که هر که را تو بگيري ز خويشتن برهاني (شهناز)
من اي صبا ره رفتن به کوي دوست ندانم / تو مي روي به سلامت سلام ما برساني (قرچه)
برآتش تو نشستيم و دود شوق برآمد / تو ساعتي ننشستي که آتشي بنشاني (رضوي)
سر از کمند تو سعدي به هيچ روي نتابد (شهناز) / اسير خويش گرفتي بکش چنان که تو داني ( فرود به شور)

پایان قسمت اول.


　

　

[amir_b_c]

با سلام.
اصفهان به اصطلاح قدیم مثلا اگر اصفهان دو را در نظر بگیریم سی کرن میشود و همین اصفهان دو را اگر به اصطلاح اصفهان جدیدش را بخواهیم سی بکار میشود.و استفاده از هر کدام دلخواه است.

[parivash69]

بسیار عالی
سپاسگزارم:53::53::53::53:

[bahram3rd]

سلام. بله دوست عزیز. البته پیشنهاد می کنم برای اطمینان کتابهایی هم در این زمینه مثل کتاب "نظری به موسیقی" اثر زنده یاد استاد خالقی و ... را مطالعه بفرمایید.
در مورد جمع آوری نت شاهد و ایست و متغیر دستگاهها و آوازهای مختلف هم سعی می کنم یک جدول کامل تهیه کنم و در اختیار شما قرار بدهم.
با سلام وتشکر از جناب دانشمند که در زمینه آموزش موسیقی ایرانی مخصوصا ساز سنتور زحمات زیادی متحمل میشن و سخاوتمندی ایشون در این زمینه قابل تحسین و تقدیر هست.
در خصوص جدولی که صحبتش شده دقیقا من همین جدول و تا یه جایی تکمیل کردم ولی در بعضی گوشه ها به مشکل برخوردم و وقتی خواستم از اینترنت کمک بگیرم به این تاپیک رسیدم. درصورت امکان این جدول و تهیه بفرمایید مطمنا راهنمای خوبی خواهد شد. و البته سوالی که باعث شده من به فکر تهیه این جدول بیفتم این بود که احتمال داره در یه دستگاه دو گوشه متفاوت باشن که مشخصه های نت شاهد و ایست و متغیر همسانی داشته باشند؟و اگه احتمالش هست چرا گوشه های متفاوتی در نظر گرفته میشن آیا میشه گردش ملودی باعث بشه که متفاوت درنظر گرفته بشن؟در مورد این جدول گوشهایی که من درنظر گرفتم از کتاب دوره ابتدایی استاد پایور هست.
در فایل پیوست قسمتی از جدولی که تهیه کردم و ناقصه رو ارسال میکنم. امیدوارم جناب دانشمند روی این مسله وقت بزارن و کاملش کنن.
11519