زندگی نامه ی مرحوم استاد سید حسن کسائی

[Jupiter1000]

حسن کسائی
حسن کسائی (۳ مهر (You can see links before reply) ۱۳۰۷ (You can see links before reply)، اصفهان (You can see links before reply)[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0) - ۲۵ خرداد (You can see links before reply) ۱۳۹۱ (You can see links before reply)، اصفهان (You can see links before reply)[۲] (You can see links before reply cite_note-BBC-1)) از استادان برجستهٔ موسیقی ایرانی (You can see links before reply D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C) و نوازندهٔ سرشناس نِی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) بود.





زندگی
او به گفته خود در تاریخ ۳ مهر (You can see links before reply) ۱۳۰۷ (You can see links before reply) در خانواده‌ای تاجرپیشه به دنیا آمد. پدرش، «حاج سید جواد کسائی» از تاجران به نام آن زمان اصفهان (You can see links before reply) بود که دلیل علاقه و انسی که با موسیقی داشت، با اساتید و بزرگان آن زمان مانند سید حسین طاهرزاده (You can see links before reply %D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87)، جلال‌الدین تاج اصفهانی (You can see links before reply F%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D8%B5%D9%8 1%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C)، اکبر خان نوروزی (You can see links before reply %D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C)، خاندان شهناز (شعبان خان، حسین آقا، علی آقا و جلیل شهناز (You can see links before reply D8%B2))، غلامحسین سارنج (You can see links before reply B3%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC&action=edit&redlink=1) و ادیب خوانساری (You can see links before reply D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C) رفت و آمد می‌نمود. به طوری که منزل آقا سید جواد، محفلی بود برای تجدید دیدار و نیز ساز و آواز اساتید به نام موسیقی اصفهان. این آمد و شدها موجب شد حسن کسائی از کودکی با موسیقی آشنا شود و به مرور زمان، علاقه زیادی خصوصاً به ساز نِی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) پیدا کرد (بعد از دیدن یک نوازنده دوره‌گرد[نیازمند منبع (You can see links before reply C%D8%A7:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9 %BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C)]) و بر آن شد تا پدر، وی را نزد مهدی نوایی (You can see links before reply %88%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1) ببرد.استادها
وی مدتی آواز و گوشه‌های (You can see links before reply(%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C %D9%82%DB%8C)) موسیقی ایران را نزد استاد تاج اصفهانی (You can see links before reply D9%86%DB%8C) و ادیب خوانساری (You can see links before reply D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C) آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا گرفت. وی هر زمان که به تهران می‌رفت از محضر استاد ابوالحسن صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7) استفاده می‌نمود.پس از فوت مهدی نوایی (You can see links before reply %88%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1)، کسایی همچنان از همنشینی با نوازندگان اصفهانی در جهت تسلط بر نوازندگی نِی استفاده کرد. مخصوصاً از همنوازی با جلیل شهناز (You can see links before reply D8%B2) که به نوعی حق استادی بر گردن او دارد، بهره برد. همنوازی با سازهای پرده‌داری مثل تار (You can see links before reply) و سه‌تار (You can see links before reply) او را بیش از پیش با گام‌های مختلف موسیقی ایرانی آشنا کرد، به صورتی که برای اولین بار دستگاه‌های چهارگاه (You can see links before reply)، اصفهان (You can see links before reply D8%A7%D9%86)، نوا (You can see links before reply D8%A7) و راست پنجگاه (You can see links before reply D8%A7%D9%87) را با کوک دقیق و به صورت کامل اجرا کرد. کسایی همچنین از محضر ابوالحسن صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7) بهره‌های فراوان برد که می‌توان گفت هنر نوازندگی سه‌تار (You can see links before reply) کسائی، یادگار انس با این هنرمند یگانه‌است. سه‌تار نوازی کسائی تلفیقی زیبا از ترکیب نوازندگی تار (You can see links before reply) جلیل شهناز (You can see links before reply D8%B2) و سه‌تار (You can see links before reply) ابوالحسن صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7) است.وی در محضر استاد صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7) به نواختن ردیف‌ها پرداخت و با هنرمندانی چون خالقی (You can see links before reply 7_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C)، مشیر همایون (You can see links before reply D9%88%D9%86) و حسین محجوبی (You can see links before reply D8%A8%DB%8C) نیز می‌نواخته‌است.کسائی به طور مستقیم نتوانست از محضر نایب‌اسدالله (You can see links before reply F%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87) استفاده کند، ولی در دوره‌ای بسیار کوتاه نزد یکی از شاگردان وی مهدی نوایی (You can see links before reply %88%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1)، تمام اندوخته‌های او را فراگرفت. این موضوع از جهتی دلیل بر استعداد فراوان کسائی و از جهتی دیگر، نشان از محدودیت و سادگی تکنیک نوازندگی نی در آن زمان می‌باشد.زندگی هنری
وی که از کودکی علاقهٔ زیادی به موسیقی داشت، از سن دوازده سالگی شروع به نواختن نِی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) کرد و در سن سیزده سالگی به مکتب استاد نوایی (You can see links before reply %86%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1) رفت (نوایی از شاگردان نایب اسدالله (You can see links before reply D9%84%D9%84%D9%87) است و دیگر شاگرد نوایی، یاوری می‌باشد که او هم اصفهانی است). کسایی در محضر استاد صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7) به نواختن ردیف‌ها پرداخت و با هنرمندانی چون خالقی (You can see links before reply 7_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C)، مشیر همایون (You can see links before reply D9%88%D9%86) و حسین محجوبی (You can see links before reply D8%A8%DB%8C) نیز می‌نواخته‌است. وی کنسرت‌هایی نیز با ادیب خوانساری (You can see links before reply D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C) و اجراهایی با تاج اصفهانی (You can see links before reply D9%86%DB%8C) داشته‌است.نخستین اجراکسائی، در سن ۲۰ سالگی نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون (You can see links before reply D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86) در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف سلام (You can see links before reply(%D9%82%D 8%B7%D8%B9%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB %8C)&action=edit&redlink=1) را در دستگاه چهارگاه (You can see links before reply D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87) ساخت که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی (You can see links before reply D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C) به شمار می‌رود.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0) این قطعه بعدها توسط حسین علیزاده (You can see links before reply D8%A7%D8%AF%D9%87) در آلبوم صبحگاهی با سازبندی و ارکستراسیونی حجیم بازسازی شد.کسائی، در سال ۱۳۲۹ برای اولین بار نی را به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خود را شروع کرد. در سال‌های بعد با ارکسترهای متعدد رادیو به سرپرستی هنرمندانی چون ابوالحسن صبا (You can see links before reply D8%B5%D8%A8%D8%A7)، حسین یاحقی (You can see links before reply DB%8C)، حبیب‌الله بدیعی (You can see links before reply 4%D9%87_%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D8%B9%DB%8C)، محمد میرنقیبی (You can see links before reply D9%82%DB%8C%D8%A8%DB%8C)، همایون خرم (You can see links before reply D9%85) و دیگران به فعالیت خود در این زمینه ادامه داد. در سال ۱۳۳۵ به دعوت داوود پیرنیا (You can see links before reply D9%86%DB%8C%D8%A7) به برنامه گل‌ها (You can see links before reply E2%80%8C%D9%87%D8%A7) راه یافت و تا سال ۱۳۵۷ که در گلچین هفته شرکت نمود، با این سلسله برنامه، همکاری داشت.[۳] (You can see links before reply cite_note-2)شروع فعالیت‌های بین‌المللیاز سال ۱۳۴۶، فضای کاری کسائی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کند و یک صفحهٔ دورو در مایه‌های شور (You can see links before reply D8%B1) و ماهور (You can see links before reply D9%87%D9%88%D8%B1) از نوازندگی نی او به همراه تنبک جهانگیر بهشتی توسط کمپانی C.B.S فرانسه ضبط شده و در سال ۱۳۵۴ در نقاط مختلف جهان پخش شد. همچنین، کسائی تا سال ۱۳۵۶، برنامه‌های متعددی در جشن هنر شیراز (You can see links before reply %D8%B1%D8%A7%D8%B2) برگزار کرد و با نوازندگان بزرگ جهان از جمله راوی شانکار، شاران رانی و بسم الله خان، دیدار کرد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)بعد از انقلاب ۱۳۵۷بعد از انقلاب (You can see links before reply DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)، به دلیل فضای نه چندان مناسبی که برای موسیقی ایجاد شد، وی آخرین برنامه رسمی خود را در رادیو ایران با همکاری جلیل شهناز (You can see links before reply D8%B2)، محمدرضا شجریان (You can see links before reply D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86) و جهانگیر ملک (You can see links before reply D9%84%DA%A9) اجرا کرد. در این سال و تا قبل از سال ۱۳۶۱، آرشیو موسیقی رادیو اصفهان از بین رفت و کسائی هم از صدا و سیما برکنار و حقوقش قطع شد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)سفر به کشورهای خارجیکسائی در دههٔ ۱۳۶۰، به کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه و هلند سفر کرد و در چند برنامه رادیویی، به اجرای برنامه پرداخت. در سال ۱۳۶۹، تندیس وی در گالری مفاخر هنری جهان در لندن (You can see links before reply) نصب شد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)پس از آنکه کسائی در سال ۱۳۷۰، در جشنواره نی‌نوازان در تالار اندیشه شرکت کرد، فعالیت او دوباره رونق گرفت و در سال ۱۳۷۴، صدا و سیما مستمری وی را برقرار کرد.در سال ۱۳۷۵ به آمریکا و کانادا سفر کرده و در محافل شعر و موسیقی شرکت کرد. در سال ۱۳۷۶ هم با تلاش محمدرضا لطفی (You can see links before reply D8%B7%D9%81%DB%8C)، انجمن دوستداران موسیقی ایرانی واشنگتن، مجلس گرامی‌داشتی برای کسائی بر پا داشت.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر شد. همچنین در سال ۱۳۸۱، به عنوان چهرهٔ ماندگار (You can see links before reply DA%AF%D8%A7%D8%B1) موسیقی انتخاب و تقدیر شد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)در سال ۱۳۸۱ محمد جوادکسایی (فرزند حسن کسائی) کتاب «از موسیقی تا سکوت» را که حاصل نیم قرن تلاش موسیقایی حسن کسائی است، با مقدمه بیژن ترقی (You can see links before reply) به بازار کتاب عرضه کرد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)تاثیراتتاثیرات بر نی‌نوازی
حسن کسایی مانند تهرانی (You can see links before reply D9%86%DB%8C) در تنبک (You can see links before reply)، احمد عبادی (You can see links before reply DB%8C) در سه‌تار (You can see links before reply)، علی‌اصغر بهاری (You can see links before reply 1_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C) در کمانچه (You can see links before reply) و فرامرز پایور (You can see links before reply DB%8C%D9%88%D8%B1) در سنتور (You can see links before reply) به نوعی از ابتدا شروع به ابداع تکنیک و پیاده کردن تمام دستگاه‌ها در ساز نِی نمود.در گذشته صدای نِی، همراه با ناخالصی زیاد بود؛ یعنی نواختن آن به صورتی بود که تفاوت محسوسی بین صداهای اوج، بم و بم نرم نبود، ولی استاد کسایی توانست با تغییر حالت در زبان، در محل استقرار زبان، حالت لب و فرم سر نی، صدایی بسیار شفاف و بدون ناخالصی از نی تولید کند. همین پیشرفت باعث شد تا نوازندگی نی او، به رادیو راه پیدا کند. تکنوازی‌ها و همکاری با نوازندگان و خوانندگان مشهور آن زمان چون جلیل شهناز (You can see links before reply D8%B2)، علی تجویدی (You can see links before reply DB%8C)، احمد عبادی (You can see links before reply DB%8C)، تاج اصفهانی (You can see links before reply D9%86%DB%8C)، ادیب خوانساری (You can see links before reply D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C) و... باعث شد تا نی هم‌ردیف سازهای دیگر قرار بگیرد.بعد از این دوره اغلب ارکسترهای ایرانی شروع به استفاده از این ساز کردند و این احساس نیاز باعث رشد روزافزون نوازندگان نی شد که حتی امروزه به عنوان یک رشته تخصصی در دانشگاه تدریس می‌گردد.به گفتهٔ محمدرضا لطفی (You can see links before reply D8%B7%D9%81%DB%8C)، نوازندهٔ تار (You can see links before reply) و منتقد موسیقی، حسن کسایی با مجموعهٔ "ردیف نی" - که در هشتاد سالگی ضبط کرده بود- نخستین اثر آموزشی برای علاقمندان به نی نوازی (You can see links before reply %B2%DB%8C&action=edit&redlink=1) را مدون کرده بود.[۲] (You can see links before reply cite_note-BBC-1)روش نی‌نوازی
نِی (You can see links before reply) از جمله سازهایی است که در تاریخ موسیقی ایران جایگاه پرفراز و فرودی از دربار پادشاهان ساسانی (You can see links before reply) تا همدم بودن با شبانان داشته؛ ولی هیچ‌گاه نتوانست قابلیت اصلی خود را نشان دهد که بتواند مانند سازهایی از قبیل عود (You can see links before reply)، تار (You can see links before reply)، سنتور (You can see links before reply) و انواع مختلف سازهای آرشه‌ای و مضرابی جایگاه نسبتاً ثابتی در بین موسیقی‌دانان و مردم پیدا کند.احتمالاً سادگی ساخت (که خود موجب پیدایش الگوهای غیراستاندارد و در نهایت باعث محدود شدن سطح تکنیکی نی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) شده بود) را بتوان عامل اصلی عدم ثبات در جایگاه اصلی نی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) دانست. توضیح آنکه، برای توسعه و رشد امکانات فنی و تکنیکی یک ساز، لازم است ابتدا ساختار آن، طبق الگویی دقیق و کارشناسی شده، طراحی و ساخته شود تا نواختن آن با حداکثر قابلیت اجرایی، میسر گردد. بر اساس اطلاعاتی که از ضبط اولین صفحه‌های موسیقی ایرانی در دست است، تکنیک نوازندگی سازهایی همچون تار (You can see links before reply)، ویلن (You can see links before reply) و کمانچه (You can see links before reply) به نسبت نی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) در سطح بالاتری قرار دارد. تنها ضبطی که در گذشته از نی (You can see links before reply(%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%8 5%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C)) انجام شده تکنوازی و جواب آواز نایب اسدالله اصفهانی (You can see links before reply %B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9% 81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1) است که بنا به روایتی اولین کسی است که نی را به سبک «دندانی» می‌نواخته (هر چند خلاف این موضوع انکار ناپذیر نیست). در هر صورت می‌توان با بررسی این چند صفحه ضبط شده، سطح نوازندگی نی را در آن زمان شناخت.تاثیرات بر موسیقی
حسن کسائی در اصفهان سال‌ها مکتب‌دار موسیقی اصفهان در رشته‌های نی، سه‌تار (You can see links before reply) و آواز بوده‌است. اگرچه بیشتر آثار حسن کسایی بداهه‌نوازی (You can see links before reply(%D9%85%D9%88%D8%B3 %DB%8C%D9%82%DB%8C)) است تا موسیقی پیش ساخته، ولی امروز بخش زیادی از ضربی‌ها و حتی آوازی‌های نوازندگان نی، بهره گرفته از نوازندگی‌های اوست. کسائی امروز در نواختن نِی ایرانی همانند ندارد و در اوقات فراغت به تکمیل سه‌تار (You can see links before reply) می‌پردازد. وی در زندگی هیچ دلبستگی‌ای به جز موسیقی ندارد. وی اکنون در شهر زادگاه خود، اصفهان (You can see links before reply) در کوی عباس آباد زندگی می‌کرد. دیده شده که او حتی با لوله کردن کاغذی ساده و سوراخ کردن آن اقدام به نواختن نی می‌کند که این در یکی از نوارهای صوتی آموزشی وی نیز بیان گردیده‌است.حسن کسائی که از پیشکسوتان موسیقی سنتی به شمار می‌آمد، بر خلاف بسیاری از آنان ذهن و اندیشه‌ای نوگرایانه دارد. ردیف موسیقی سنتی را " وحی منزل (You can see links before reply %B2%D9%84&action=edit&redlink=1)" تلقی نمی‌کرد.[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)تفکرات
کسائی از زمره موسیقیدانانی بود که کمتر حرف می‌زدند و بیشتر عمل می‌کردند. خود او می‌گفت آن‌ها که نمی‌توانند حرف‌شان را با ساز بیان کنند و " چیزی برای ارائه موسیقی ندارند، با صحبت‌های عجیب و غریب می‌خواهند خودشان را مطرح کنند.[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)" این سخن منسوب به "واگنر (You can see links before reply)" است که "



«

آن جا که سخن باز می‌ماند، موسیقی آغاز می‌شود.

»



کسائی می‌گفت عکس این هم صادق است



«

آن جا که موسیقی باز می‌ماند چه سخن‌ها که آغاز نمی‌شود!

»



کسائی رواج و رونق لقب " استاد" را " ترافیک استاد" می‌نامید. چیزی که موسیقی را به راه خطا می‌کشاند.[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)به باور کسائی، "تقلید، هرگز کسی را به بلندای هنر نمی‌رساند. تقلید و تکرار مثل " زیراکس" است! شما خط " میرعماد" را که مثلا " پنج میلیون تومان" می‌ارزد، اگر " زیراکس" کنید، سیصد تومان هم ارزش پیدا نمی‌کند!" جوانانی که به فراگیری موسیقی می‌پردازند نیز نباید بعد از گذراندن دوره آموزشی (باز هم) صد در صد از استاد خود تقلید کنند. بلکه باید بکوشند با نو آوری، شخصیت و ذوق خود را نشان دهند." به باور او موسیقی پیوندی است میان خلاقیت و تکنیک، ولی تکنیک باید ابزاری باشد در خدمت خلاقیت. "در روزگار ما قضیه بر عکس شده‌است و در نتیجه، جای موسیقی حال را موسیقی قال گرفته‌است."[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)آثار
یکی از مهم‌ترین آثار کسائی، قطعه معروف سلام (You can see links before reply(%D9%82%D 8%B7%D8%B9%D9%87_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB %8C)&action=edit&redlink=1) در دستگاه چهارگاه (You can see links before reply D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87) است که از معروف‌ترین قطعات موسیقی ایرانی (You can see links before reply D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C) به شمار می‌رود.[۲] (You can see links before reply cite_note-BBC-1) از آثار اخیر حسن کسائی، می‌توان به آلبوم دختر گلفروش (You can see links before reply %84%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4&action=edit&redlink=1) با تنظیم مهرداد یزدانی (You can see links before reply D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C) و آواز علی جهاندار (You can see links before reply D8%A7%D8%B1) و گفت و گوی نی و تار که حاصل همنوازی وی با شهرام میرجلالی (You can see links before reply D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%8C) است، اشاره کرد.[۱] (You can see links before reply cite_note-Hamshahri-0)شاگردان
شاگردان زیادی از محضر او درس گرفته‌اند که امروز از چهره‌های برجسته موسیقی ایران به شمار می‌آیند، از جمله:

[*=right]حسین عمومی (You can see links before reply DB%8C)
[*=right]حسن ناهید (You can see links before reply)
[*=right]محمد موسوی (You can see links before reply DB%8C)
[*=right]منوچهر غیوری (You can see links before reply D9%88%D8%B1%DB%8C)
[*=right]عباس نوروزی (You can see links before reply %88%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1)

دیدگاه دیگران
حسن کسائی از اندک موسیقیدانان ایرانی است که معارض و مخالفی در برابر خود ندارد. منش و روش انسانی از یک سو و احساس و توانمندی هنری از سوی دیگر، او را هنرمندی مورد ستایش و احترام همگان قرار داده‌است.[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)ساسان سپنتا (You can see links before reply D8%AA%D8%A7)، موسیقی شناس، "احراز تُن شفاف و مطلوب در محدوده‌های بَم و زیر نِی" را از ویژگی‌های بارز نوازندگی کسائی می‌داند: " تن صدای نی استاد کسائی در محدوده بم، گرم و دارای هارمونیک‌های مطلوب و غنی است."حسین عمومی (You can see links before reply DB%8C)، موسیقیدان و نی نواز، کسائی را "پایه گذار مکتب نی" به شمار می‌آورد. مکتبی که " نوازندگان بعد از او چه مستقیم و چه غیر مستقیم" از آن متاثر شده‌اند.حسین دهلوی (You can see links before reply DB%8C)، موسیقیدان و آهنگساز، می‌گوید: آن چه مولوی درباره " نی" سروده، در نی کسائی به واقعیت پیوسته‌است.پرویز یاحقی (You can see links before reply D9%82%DB%8C)، آهنگساز و ویولن نواز، ستایش را به آن حد می‌رساند که کسائی را " استاد فرزانه تاریخ موسیقی جهان" می‌نامد.هوشنگ ابتهاج (You can see links before reply D9%87%D8%A7%D8%AC) سروده‌است: شکایت شب هجران که می‌تواند گفت حکایت دل ما با نی کسائی کنفریدون توللی (You can see links before reply D9%84%D9%84%DB%8C) گفته‌است: در نغمه اگر جلوه کند راز خدائی هم ساز عبادی خوش و هم نای کسائی[۴] (You can see links before reply cite_note-BBC2-3)درگذشت
استاد حسن کسایی در ۲۵ خرداد ۱۳۹۱، پس از سپری‌کردن ۲ ماه در حالت کما (You can see links before reply)، درگذشت.[۲] (You can see links before reply cite_note-BBC-1) مراسم خاکسپاری وی در سکوت خبری و به صورت شبانگاهی با حضور جمعی از اعضای خانواده و شاگردان استاد برگزار شد و طبق وصیت زنده‌یاد کسایی مبنی‌ بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی (You can see links before reply D9%86%DB%8C)، پیکر ایشان در تخت فولاد (You can see links before reply) اصفهان و در فاصله کمی از مقبره این استاد موسیقی به خاک سپرده شد.[۵] (You can see links before reply cite_note-4)