akanani
Wednesday 28 November 2007, 10:16 AM
نوع جديدي از موسيقي الكترونيكي در حال شكل‌گيري و جدي شدن است. يك جور موسيقي كه خوراك عشق كامپيوترهاست.
شاید فقط چند دهه گذشته است از زمانی که نوازندگان و اهالی موسیقی در اجرای برنامه‌هایشان، فقط و فقط از سازهایی استفاده می‌کردند که از مواد اولیه طبیعی ساخته شده بودند؛ به طوري كه هم ساختن آنها و هم تسلط برای درآوردن صدایی متناسب از آنها، مدت‌ها زمان می‌برد.
اما پیشرفت و رشد تصاعدی علوم الکترونیک و به‌خصوص کامپیوتر در این چند سال، کار را به جایی کشاند که بسیاری از صداها را می‌شود با کامپیوتر شبیه‌سازی کرد و سازهای موسیقی هم با وجود تمام تمایلات سنتی اهل موسیقی، نتواستند از دست کامپیوتریزه شدن فرار کنند.
به همین خاطر در این چند ساله، سینتی سایزرها و سازهای الکترونيک، به جایگاهی جدی برای تولید و کار خلاقه اهل موسیقی تبديل شدند. اما اتفاقی که چند وقت پیش افتاد، شاید غریب‌ترین اتفاق در این زمينه بود؛ 50عضو گروه یک ارکستر در کنار یکدیگر، بزرگ‌ترین ارکستر لپ‌تاپی دنیا را تشکیل دادند و به اجرای برنامه پرداختند.
اینجا دیگر حتی از شکل آشنا و متعارف سازها هم خبری نبود و در برنامه‌ای زنده، لپ‌تاپ‌ها ساز شدند و نوازندگان با فشردن دکمه‌های لپ‌تاپ‌هایشان، در این همراهی موسیقایی شرکت کردند.
یکی از تنظیم‌کنندگان ارکستر لپ‌تاپی می‌گوید: «آينده موسيقي اينجاست، قهرماني گيتار را فراموش كنيد». در این چند دهه، ابزارهاي الکترونیک هميشه نقشي اساسي در توليد موسيقي داشته‌اند؛ به طوري كه صدای موسیقی کامپیوتری برای بسیاری از شنوندگان صدایی آشناست.
ساز و کار این موسیقی هم چیز زیاد پیچیده‌ای نیست و برای همه روشن است که با نوعی از موسیقی سر و کار داریم که کامپیوتر ابزار ساخت و تنظیم آن است.
اولين بار موسيقي كامپيوتري در استراليا توسط یک برنامه‌نويس کامپیوتر طراحي و ساخته شد و بعدها یک مهندس کامپیوتر، برنامه‌ای که توسط موزيسين‌هاي مبتدي نواخته شده بود را طراحي و تنظيم كرد.
در سال1980 بود که اين امكان به كامپيوترهاي شخصي داده شد تا با استفاده از سينتي‌سايزر‌ها و برنامه‌هاي نوشته شده، از تكنولوژی كامپيوتري بهره‌مند شوند. اما در موسیقی لپ‌تاپی قدم‌ها جلوتر گذاشته شده‌اند و در آن اثری از ابزارهای متنوع نیست و همه چيز را با صداي لپ‌تاپ مي‌شنويم.
لپ‌تاپ ساز مي‌شود
گروه موسیقی Plork يكي از اولين گروه‌هاي موسیقی لپ‌تاپی بودند که توسط 2 نفر از متخصصین این رشته و همكاري و حمايت برخي دانشكده‌هاي دانشگاه پرينستون و سازمان‌هاي وابسته به آن، در اوایل آوریل2006 به اجرای برنامه پرداختند.
ترومن و کوك، 2 استاد دانشگاه پرينستون بودند که علم كامپيوتري‌شان و درکی که از موسيقي داشتند را كنار هم گذاشتند تا این نوع جدید از موسيقي را اجرا كنند.
در کار آنها سنسورهایی روي لپ‌تاپ‌ها نصب و اسپيكرها به هريك از لپ‌تاپ‌ها وصل شده بود و هر نوازنده قرار بود صداي ساز از پيش تعيين شده‌اش را از اسپيكرها خارج كند. در این اجرا، 15جایگاه برای اعضا وجود داشت و هر جایگاه شامل یک لپ‌تاپ، اسپیکرهای نیم‌دایره‌ای و نرم‌افزار لپ‌تاپ از نوع اپل 12اینچی می‌شد و آمپلی فایرهای هر اسپیکر از یک بلندگوی 6کاناله نیم دایره‌ای تشکیل شده بود.
آنها معتقد بوند با ترکیب‌ها و اجراهای تازه‌شان نوع جديدي از صدا و موسیقی را به وجود آورده‌اند كه باعث تحول در دريافت سنتي مخاطبان از احساسات موسیقایی‌شان مي‌شود و انگار آنها را در قرن22 بيدار می‌کند. کنترل صداها، ترکیب آنها، هدایت اعضای گروه، تنظیم و ترکیب صداها و نظم دادن به نوازندگان و هماهنگی آنها با رهبر ارکستر از دشواری‌های این ژانر تازه بود؛ هرچند خود اعضای این گروه در به ثمر نشستن ایده‌ها و موفق بودن کارشان مردد بودند و معتقد بودند ژانر اركستر لپ‌تاپي هنوز محدودیت‌هایی دارد و شكل واقعي و كامل آن تحقق نيافته است.
در اجراهای این ارکستر لپ‌تاپی، بئرلین الیورس - آکاردئونیست مشهور - و ذاکر حسین - از نوازندگان طبلا و برندگان جایزه گرمی - گروه را همراهی می‌کردند. دان ترومن و کوک - 2 عضو بنیانگذار این گروه - سال‌ها برای رسیدن به این تجربه تازه تلاش کرده بودند. ترومن، آهنگساز، سازنده و طراح نرم‌افزار است، ويولن مي‌نوازد و در رشته فيزيك در دانشگاه مينه‌سوتا تحصيل كرده و جالب است که تا به حال در فستيوال‌های موسيقي مدرن و همچنین در جشنواره موسیقی فولكلور قطعاتش را اجرا کرده است.
چاك وارد مي‌شود
کوک - عضو دیگر گروه پلورك - هم استاد علوم کامپیوتر و پژوهشگر موسیقی کامپیوتری در دانشگاه پرینستون است. كوك به شكلي پيشرفته، كارهايي در زمينه صداهاي تلفيقي، اصول طراحي و شبيه‌سازي موسيقي كامپيوتري و همچنين فعاليت‌هايي در زمينه طراحي نرم‌افزارها و مدل‌هاي موسيقي كامپيوتري انجام داد.
مهم‌ترین کار این عضو شاخص گروه پرینستونی‌ها، نوشتن برنامه کامپیوتری «چاک» بود. چاك مي‌توانست به شكل طبيعي صداي همزمان و چندزمانه را كنترل كند؛ ساير كليدهاي تركيبي هم توانايي اضافه كردن، حذف كردن و اصلاح همزمان برنامه در حال اجرا را داشتند.
اُف‌هاي لپ‌تاپ به‌دست
یکی دیگر از ارکستر لپ‌تاپ‌های جهان، ارکستر لپ‌تاپ «سایبورک» است. در اركستر لپ‌تاپ سايبورك، رهبر و تنظيم‌كننده‌اي وجود نداشت و هر نوازنده، اسپیكر اصلي خودش را داشت و هر صدايي با ميكروفون استريو ضبط مي‌شد.
اين اركستر لپ‌تاپ، توسط موزيسين‌ها و هنرمنداني مثل آندري اسميرنوف، لوبوف، پيچليكنا، ويكتور، چرنينيكو اجرا شده که هر كدام از هنرمندان شناخته‌شده موزيك كامپيوتر هستند. اين اركستر در ماه مي سال2006، در مركز موسيقي الكترونيك مسكو آغاز به كار كرد.
ركورد شكسته شد
اما در آخرین ارکستر لپ‌تاپی که چند وقت پیش در دانشگاه یورک انگلستان برگزار شد، مهم‌ترین نکته تعداد نوازندگان بود. آمبروس فیلد - تنظیم‌کننده و استاد دانشگاه - سرپرستی این گروه را به‌عهده داشت؛ کسی که تحقیقات زیادی در زمینه مهندسی صدا و برنامه‌ریزی کامپیوتری در کارنامه‌اش دارد.
50 نفر در این ارکستر شرکت داشتند و در یک هماهنگی و همراهی دیجیتال به اجرای برنامه پرداختند. در این اجرا هم مانند سایر اجراها، شرایط جوری بود که هر کدام از نوازندگان علاوه بر صدای خود، صدای دیگران را هم از طريق کامپیوترش می‌شنید و بعضی از این دانشجویان، مي‌بايست ماوس را برای تولید آهنگ‌های مورد نیاز خود حرکت می‌دادند یا روی آن کلیک می‌کردند و دیگر اعضای ارکستر دست‌ها را حرکت می‌دادند. حرکت دست آنها از طریق دوربینی که به رایانه‌های قابل حمل متصل بود، بازتولید و تبدیل به آهنگ می‌شد.
به قرن 22نزديك مي‌شويم؟
در این چند سال، ارکستر لپ‌تاپ‌های گوناگونی در سراسر دنیا شکل گرفته‌اند و تعداد افرادی هم که به موسیقی زنده کامپیوتری رو آورده‌اند، زیاد شده است. در کار آنها مؤلفه‌هاي موسيقايي و فرهنگي کنار اصول زيباشناسي قرار مي‌گيرند.
موزیسین‌های این ارکسترها می‌گویند استفاده اعضاي گروه از لپ‌تاپ، یک تفنن یا پیشرفت تکنیکی صرف نیست؛ آنها دست به یک حرکت جمعی خلاقه می‌زنند و لپ‌تاپ‌ها شبیه یک ابزار موسیقایی جدید عمل می‌کنند.
علاوه بر این با استفاده از کامپیوتر، گستره تازه‌ای از صداها را می‌توان به این ارکسترها اضافه کرد؛ صداهایی که ورودی آنها صداهای طبیعی روزمره هستند و خروجی آنها صداهایی بسیار متفاوت و تازه. با این حال، هنوز راه زیادی مانده است تا این نوع ارکستر بتواند خاطره سازها را از ذهن علاقه‌مندان موسیقی پاک کند؛ شاید به این خاطر که هنوز تا قرن22، سال‌ها باقی مانده است.
شاید فقط چند دهه گذشته است از زمانی که نوازندگان و اهالی موسیقی در اجرای برنامه‌هایشان، فقط و فقط از سازهایی استفاده می‌کردند که از مواد اولیه طبیعی ساخته شده بودند؛ به طوري كه هم ساختن آنها و هم تسلط برای درآوردن صدایی متناسب از آنها، مدت‌ها زمان می‌برد.
اما پیشرفت و رشد تصاعدی علوم الکترونیک و به‌خصوص کامپیوتر در این چند سال، کار را به جایی کشاند که بسیاری از صداها را می‌شود با کامپیوتر شبیه‌سازی کرد و سازهای موسیقی هم با وجود تمام تمایلات سنتی اهل موسیقی، نتواستند از دست کامپیوتریزه شدن فرار کنند.
به همین خاطر در این چند ساله، سینتی سایزرها و سازهای الکترونيک، به جایگاهی جدی برای تولید و کار خلاقه اهل موسیقی تبديل شدند. اما اتفاقی که چند وقت پیش افتاد، شاید غریب‌ترین اتفاق در این زمينه بود؛ 50عضو گروه یک ارکستر در کنار یکدیگر، بزرگ‌ترین ارکستر لپ‌تاپی دنیا را تشکیل دادند و به اجرای برنامه پرداختند.
اینجا دیگر حتی از شکل آشنا و متعارف سازها هم خبری نبود و در برنامه‌ای زنده، لپ‌تاپ‌ها ساز شدند و نوازندگان با فشردن دکمه‌های لپ‌تاپ‌هایشان، در این همراهی موسیقایی شرکت کردند.
یکی از تنظیم‌کنندگان ارکستر لپ‌تاپی می‌گوید: «آينده موسيقي اينجاست، قهرماني گيتار را فراموش كنيد». در این چند دهه، ابزارهاي الکترونیک هميشه نقشي اساسي در توليد موسيقي داشته‌اند؛ به طوري كه صدای موسیقی کامپیوتری برای بسیاری از شنوندگان صدایی آشناست.
ساز و کار این موسیقی هم چیز زیاد پیچیده‌ای نیست و برای همه روشن است که با نوعی از موسیقی سر و کار داریم که کامپیوتر ابزار ساخت و تنظیم آن است.
اولين بار موسيقي كامپيوتري در استراليا توسط یک برنامه‌نويس کامپیوتر طراحي و ساخته شد و بعدها یک مهندس کامپیوتر، برنامه‌ای که توسط موزيسين‌هاي مبتدي نواخته شده بود را طراحي و تنظيم كرد.
در سال1980 بود که اين امكان به كامپيوترهاي شخصي داده شد تا با استفاده از سينتي‌سايزر‌ها و برنامه‌هاي نوشته شده، از تكنولوژی كامپيوتري بهره‌مند شوند. اما در موسیقی لپ‌تاپی قدم‌ها جلوتر گذاشته شده‌اند و در آن اثری از ابزارهای متنوع نیست و همه چيز را با صداي لپ‌تاپ مي‌شنويم.
لپ‌تاپ ساز مي‌شود
گروه موسیقی Plork يكي از اولين گروه‌هاي موسیقی لپ‌تاپی بودند که توسط 2 نفر از متخصصین این رشته و همكاري و حمايت برخي دانشكده‌هاي دانشگاه پرينستون و سازمان‌هاي وابسته به آن، در اوایل آوریل2006 به اجرای برنامه پرداختند.
ترومن و کوك، 2 استاد دانشگاه پرينستون بودند که علم كامپيوتري‌شان و درکی که از موسيقي داشتند را كنار هم گذاشتند تا این نوع جدید از موسيقي را اجرا كنند.
در کار آنها سنسورهایی روي لپ‌تاپ‌ها نصب و اسپيكرها به هريك از لپ‌تاپ‌ها وصل شده بود و هر نوازنده قرار بود صداي ساز از پيش تعيين شده‌اش را از اسپيكرها خارج كند. در این اجرا، 15جایگاه برای اعضا وجود داشت و هر جایگاه شامل یک لپ‌تاپ، اسپیکرهای نیم‌دایره‌ای و نرم‌افزار لپ‌تاپ از نوع اپل 12اینچی می‌شد و آمپلی فایرهای هر اسپیکر از یک بلندگوی 6کاناله نیم دایره‌ای تشکیل شده بود.
آنها معتقد بوند با ترکیب‌ها و اجراهای تازه‌شان نوع جديدي از صدا و موسیقی را به وجود آورده‌اند كه باعث تحول در دريافت سنتي مخاطبان از احساسات موسیقایی‌شان مي‌شود و انگار آنها را در قرن22 بيدار می‌کند. کنترل صداها، ترکیب آنها، هدایت اعضای گروه، تنظیم و ترکیب صداها و نظم دادن به نوازندگان و هماهنگی آنها با رهبر ارکستر از دشواری‌های این ژانر تازه بود؛ هرچند خود اعضای این گروه در به ثمر نشستن ایده‌ها و موفق بودن کارشان مردد بودند و معتقد بودند ژانر اركستر لپ‌تاپي هنوز محدودیت‌هایی دارد و شكل واقعي و كامل آن تحقق نيافته است.
در اجراهای این ارکستر لپ‌تاپی، بئرلین الیورس - آکاردئونیست مشهور - و ذاکر حسین - از نوازندگان طبلا و برندگان جایزه گرمی - گروه را همراهی می‌کردند. دان ترومن و کوک - 2 عضو بنیانگذار این گروه - سال‌ها برای رسیدن به این تجربه تازه تلاش کرده بودند. ترومن، آهنگساز، سازنده و طراح نرم‌افزار است، ويولن مي‌نوازد و در رشته فيزيك در دانشگاه مينه‌سوتا تحصيل كرده و جالب است که تا به حال در فستيوال‌های موسيقي مدرن و همچنین در جشنواره موسیقی فولكلور قطعاتش را اجرا کرده است.
چاك وارد مي‌شود
کوک - عضو دیگر گروه پلورك - هم استاد علوم کامپیوتر و پژوهشگر موسیقی کامپیوتری در دانشگاه پرینستون است. كوك به شكلي پيشرفته، كارهايي در زمينه صداهاي تلفيقي، اصول طراحي و شبيه‌سازي موسيقي كامپيوتري و همچنين فعاليت‌هايي در زمينه طراحي نرم‌افزارها و مدل‌هاي موسيقي كامپيوتري انجام داد.
مهم‌ترین کار این عضو شاخص گروه پرینستونی‌ها، نوشتن برنامه کامپیوتری «چاک» بود. چاك مي‌توانست به شكل طبيعي صداي همزمان و چندزمانه را كنترل كند؛ ساير كليدهاي تركيبي هم توانايي اضافه كردن، حذف كردن و اصلاح همزمان برنامه در حال اجرا را داشتند.
اُف‌هاي لپ‌تاپ به‌دست
یکی دیگر از ارکستر لپ‌تاپ‌های جهان، ارکستر لپ‌تاپ «سایبورک» است. در اركستر لپ‌تاپ سايبورك، رهبر و تنظيم‌كننده‌اي وجود نداشت و هر نوازنده، اسپیكر اصلي خودش را داشت و هر صدايي با ميكروفون استريو ضبط مي‌شد.
اين اركستر لپ‌تاپ، توسط موزيسين‌ها و هنرمنداني مثل آندري اسميرنوف، لوبوف، پيچليكنا، ويكتور، چرنينيكو اجرا شده که هر كدام از هنرمندان شناخته‌شده موزيك كامپيوتر هستند. اين اركستر در ماه مي سال2006، در مركز موسيقي الكترونيك مسكو آغاز به كار كرد.
ركورد شكسته شد
اما در آخرین ارکستر لپ‌تاپی که چند وقت پیش در دانشگاه یورک انگلستان برگزار شد، مهم‌ترین نکته تعداد نوازندگان بود. آمبروس فیلد - تنظیم‌کننده و استاد دانشگاه - سرپرستی این گروه را به‌عهده داشت؛ کسی که تحقیقات زیادی در زمینه مهندسی صدا و برنامه‌ریزی کامپیوتری در کارنامه‌اش دارد.
50 نفر در این ارکستر شرکت داشتند و در یک هماهنگی و همراهی دیجیتال به اجرای برنامه پرداختند. در این اجرا هم مانند سایر اجراها، شرایط جوری بود که هر کدام از نوازندگان علاوه بر صدای خود، صدای دیگران را هم از طريق کامپیوترش می‌شنید و بعضی از این دانشجویان، مي‌بايست ماوس را برای تولید آهنگ‌های مورد نیاز خود حرکت می‌دادند یا روی آن کلیک می‌کردند و دیگر اعضای ارکستر دست‌ها را حرکت می‌دادند. حرکت دست آنها از طریق دوربینی که به رایانه‌های قابل حمل متصل بود، بازتولید و تبدیل به آهنگ می‌شد.
به قرن 22نزديك مي‌شويم؟
در این چند سال، ارکستر لپ‌تاپ‌های گوناگونی در سراسر دنیا شکل گرفته‌اند و تعداد افرادی هم که به موسیقی زنده کامپیوتری رو آورده‌اند، زیاد شده است. در کار آنها مؤلفه‌هاي موسيقايي و فرهنگي کنار اصول زيباشناسي قرار مي‌گيرند.
موزیسین‌های این ارکسترها می‌گویند استفاده اعضاي گروه از لپ‌تاپ، یک تفنن یا پیشرفت تکنیکی صرف نیست؛ آنها دست به یک حرکت جمعی خلاقه می‌زنند و لپ‌تاپ‌ها شبیه یک ابزار موسیقایی جدید عمل می‌کنند.
علاوه بر این با استفاده از کامپیوتر، گستره تازه‌ای از صداها را می‌توان به این ارکسترها اضافه کرد؛ صداهایی که ورودی آنها صداهای طبیعی روزمره هستند و خروجی آنها صداهایی بسیار متفاوت و تازه. با این حال، هنوز راه زیادی مانده است تا این نوع ارکستر بتواند خاطره سازها را از ذهن علاقه‌مندان موسیقی پاک کند؛ شاید به این خاطر که هنوز تا قرن22، سال‌ها باقی مانده است.