*nvidia*
Thursday 21 December 2006, 01:06 PM
شاید برای بسیاری از ا?راد همیشه این سوال وجود داشته که چطور ?قط با 3 كليد(وال?)، انواع نتها روي ترومپت قابل اجراست ؟و اینکه چرا وقتی دو ساز مختل? مثل ویلن و پیانو هنگامی که یک نت را مینوازند، با این حال صداهای کاملآ مت?اوتی دارند؟ چرا اجرا بعضی نتها با هم خوش صدا ولی برخی دیگر آزار دهنده میشود؟ آیا یک مجموعه سمپل شده قابل پیشبینی است؟ و بسیاری سوالات دیگر که در نگاه اول جواب آنها کاملآ مت?اوت بنظر میرسد،اما باید توجه داشت جواب دادن به بسیاری از این سوالات در گرو دانستن این نکته است که"هارمونیک" چیست؟
در واقع با دانستن این مطلب که هارمونیک چیست ،میتوانید به این سوالات جواب دهید.
در ابتدا نگاهی گذرا به اصول کاربردی اکوستیک داریم و سپس وارد مبحث تعری? هارمونیک میشویم و بعد، اثرات و نتایج حاصل از آن را پی میگیریم.
چند نوع صدا داریم؟
یک قطعه موسیقی از مجموعه نتهای زیر و بم ساخته میشود و تمام اصوات مکانیکی که میشنویم از برهم نهاده شدن و تداخل ارتعاشات حاصل از ضربه و در هم ریختن ?ضای مادی است؛ در این میان اصواتی نیز وجود دارند که وقتی روی طی? نما (spectrogram) نمایش داده میشوند ،به شکل تپه مانند یا خرده خردهای ریز ظاهر میشوند و به واقع نت مشخصی را نمیتوان به آنها نسبت داد(زیر وبمی یا ?رکانس مشخصی ندارند) که به آنها نویز یا نو?ه میگویند. مثل صدای شکستن یک شیشه یا ضربه زدن به یک توپ؛ ?علآ وارد مبحث اصلی میشویم که در مورد اصوات موسیقایی است که برای آنها میتوان ?رکانس معین تعری? کرد .
انواع موجهای موسیقایی :
اگر دو سیم همجنس و همطول(شرایط مشابه) را که بین دو نقطه محکم بسته شده اند با یک شدت بکشیم،دو صوتی که از آنها حاصل میشود به هیچ وجه قابل تشخیص نیست، حتی در اینجا میتوانیم ادعای رزونانس(تشدید) داشته باشیم. اما اگر همین کار را ?قط با این ت?اوت که سیمها روی دو ساز مختل? بسته شده باشند، انجام دهیم، صدای دو سیم با هم ?رق میکند. این ت?اوت در چیست؟
باید توجه داشت وقتی سیم روی یک جعبه تشدید کننده صدا( ساز ) بسته میشود،صوت حاصل، یک موج ساده سینوسی نیست بلکه به آن صوت مرکب میگویند،در حقیقت موج مرکب موجی است که از برهم نهاده شدن چند موج بوجود آمده؛این نوع صوت دارای ویژگی رنگ(طنین) است.
به اختلا? میان این دو تصویر توجه کنید:( شکل سمت راست نشاندهنده یک موج سینوسی ساده و شکل سمت چپ یک موج مرکب است.)
You can see links before reply
ت?اوت میان دو صوت :
اگر به شکل بالا توجه کنید،ملاحظه میکنید که هر دو شکل یک ?رکانس دارند(چون در قطعات زمانی مساوی روی هر دو، تعداد موج برابر میبینیم) اما شکل موج آنها مت?اوت است؛ لذا دو صدای مت?اوت میشنویم.علت اساسی این موضوع به این جمله برمیگرد که اغلب آن را شنیده یا دیده ایم :"سه عامل مهم که سبب بوجود آمدن ت?اوت میان دو صوت میشود،1-بلندی صوت،2-?رکانس(ارت?اع) و 3- طنین(رنگ) است".
به ت?اوت این چند شکل موج که هر کدام مربوط به یک ساز است توجه کنید:
You can see links before reply
دو شکل بالا مربوط است به شکل موج گیتار اکوستیک و دیگری گیتار الکتریک که هر دو در حال نواختن یک نت هستند و دو شکل پایین مربوط به ترومبون و ترومپت میشود که آن دو هم یک نت را اجرا میکنند؛ اما دقت کنید که نتی که دوساز بالایی میزنند از نتی که دو ساز پایین در این مجموعه اجرا میکنند مت?اوت است، دلیل آن چیست؟
You can see links before reply
یک نکته :
علی رغم اینکه در بسیاری کتب اشاره میشود که این خصوصیات( ?رکانس، بلندی و رنگ ) از هم مجزا هستند، توجه داشته باشید که این ت?کیک کی?یتها صد در صد نیست . مثلآ اگر یک تن خالص را یک بار با ?رکانس 100 یا 200 هرتز را ابتدا با تراز بلندی معتدل و سپس با تراز بلندی زیاد اجرا کنیم؛ این طور به نظر میرسد که ?رکانس صدایی که بلندتر اجرا شده بیشتر از صدایی بوده که آرام(بلندی کم) داشته در صورتی که در ابتدا گ?تیم هر دو یک ?رکانس دارند!
این گونه آزمایشات اثبات کرده اند که وقتی بلندی صوتی را زیاد میکنیم،تنزل ?رکانسی در ?رکانسهای پایینتر و همچنین تنهای خالص سینوسی محسوستر است. اما در ?اصله ای که گوش انسان حساسیت بیشتری دارد،ارت?اع صوت نسبتآ به ?رکانس وابسته نیست و همچنین برای صداهای موسیقی معمولی این تغیرات به 20 % هم نمیرسد.
هرکدام از این کی?یتها روی چه قسمتی کار میکنند؟
در حقیقت وقتی در حال تغیراتی روی بلندی صدا هستیم ، روی دامنه صدا کار میکنیم و اگر کوک ساز را عوض میکنیم،?رکانس را کم و زیاد کرده ایم؛ اما اگر کاری کردیم که به واسطه آن صدا عوض شد اما همچنان ?رکانس ثابت بود و دامنه هم عوض نشده بود، در این حالت میگوییم رنگ صدا تغییر کرده؛رنگ صدایی در حقیقت مجموعه کی?یت دو صدای مت?اوت است که ?رکانس و دامنه مثل هم دارند.
همانطور که در بالا هم اشاره داشتیم ،رنگ تا حدودی تابع ?رکانس و دامنه نیز هست.مثلآ اگر یک نت که با یک ساز مثل ویلن اجرا شده،ضبط کنیم و دوباره با همان بلندی بوسیله یک سیستم های ?یدلیتی پخش کنیم یا کمی به آن ا?کت بدهیم ،این صوت را تقریبآ نمیتوان از صوت اولیه تشخیص داد. و یا اگر ص?حه گراما?ون یا ?یلمی که یک نت روی آن ضبط کرده ایم با سرعتی بیشتر از سرعت ضبط اولیه حرکت دهیم،یعنی با این کار شکل موج و هارمونیکها را ثابت گذاریم ولی ?رکانس اصلی را زیاد کنیم،صدایی که تولید میشود همان صدای اولیه ویلنی که ضبط کردیم، نیست.
رنگ صدا میتواند تصوری مانند رنگهای بصری برای ما ایجاد کند و حالاتی مثل روشن،ش?ا? و درخشان، نرم،دلگیر، غنی،سنگین،برنجی، چین دار و... به خود بگیرد. یکی از موارد اثرگذار روی رنگ صدا،نسبت سایز امواجی است که باهم ترکیب شده اند،یعنی معادل تعری? ?یزیکی رنگ که بر اساس تعداد و شدت نسبی هارمونیکها داریم.
کمی بیشتر در مورد صدایی که از نوع اصوات موسیقایی نبود:
برای اینکه تعری? دقیقتری از نویز داشته باشید،به ت?اوت دو شکل موج موسیقایی و نویز دقت کنید:
You can see links before reply
در حقیقت وقتی تعداد مول?ه های صوت مرکب زیاد باشد و آنها هم نزدیک یکدیگر باشند، به حالتی که قسمت نسبتآ زیادی از پرده بازیلر (basilar membrane ) پوشیده شود ،صوت خاصیت داشتن ارت?اع را از دست میدهد،که این موج همان نویز(نو?ه) است .از نویز به عنوان پوشاننده صدا یا یک نوع پر کننده صدا در موسیقی و تکنولوژی صدا میتوان است?اده کرد.
کتاب: مبانی اکوستیک – لارنس ای. کینزلر ، آستین آر. ?رای/ دکتر ضیائ الدین اسمعیل بیگی ، دکتر مهدی برکشلی
کتاب: تاريخ زيبايى شناسى - ولاديسلاو تاتاركيويچ
در واقع با دانستن این مطلب که هارمونیک چیست ،میتوانید به این سوالات جواب دهید.
در ابتدا نگاهی گذرا به اصول کاربردی اکوستیک داریم و سپس وارد مبحث تعری? هارمونیک میشویم و بعد، اثرات و نتایج حاصل از آن را پی میگیریم.
چند نوع صدا داریم؟
یک قطعه موسیقی از مجموعه نتهای زیر و بم ساخته میشود و تمام اصوات مکانیکی که میشنویم از برهم نهاده شدن و تداخل ارتعاشات حاصل از ضربه و در هم ریختن ?ضای مادی است؛ در این میان اصواتی نیز وجود دارند که وقتی روی طی? نما (spectrogram) نمایش داده میشوند ،به شکل تپه مانند یا خرده خردهای ریز ظاهر میشوند و به واقع نت مشخصی را نمیتوان به آنها نسبت داد(زیر وبمی یا ?رکانس مشخصی ندارند) که به آنها نویز یا نو?ه میگویند. مثل صدای شکستن یک شیشه یا ضربه زدن به یک توپ؛ ?علآ وارد مبحث اصلی میشویم که در مورد اصوات موسیقایی است که برای آنها میتوان ?رکانس معین تعری? کرد .
انواع موجهای موسیقایی :
اگر دو سیم همجنس و همطول(شرایط مشابه) را که بین دو نقطه محکم بسته شده اند با یک شدت بکشیم،دو صوتی که از آنها حاصل میشود به هیچ وجه قابل تشخیص نیست، حتی در اینجا میتوانیم ادعای رزونانس(تشدید) داشته باشیم. اما اگر همین کار را ?قط با این ت?اوت که سیمها روی دو ساز مختل? بسته شده باشند، انجام دهیم، صدای دو سیم با هم ?رق میکند. این ت?اوت در چیست؟
باید توجه داشت وقتی سیم روی یک جعبه تشدید کننده صدا( ساز ) بسته میشود،صوت حاصل، یک موج ساده سینوسی نیست بلکه به آن صوت مرکب میگویند،در حقیقت موج مرکب موجی است که از برهم نهاده شدن چند موج بوجود آمده؛این نوع صوت دارای ویژگی رنگ(طنین) است.
به اختلا? میان این دو تصویر توجه کنید:( شکل سمت راست نشاندهنده یک موج سینوسی ساده و شکل سمت چپ یک موج مرکب است.)
You can see links before reply
ت?اوت میان دو صوت :
اگر به شکل بالا توجه کنید،ملاحظه میکنید که هر دو شکل یک ?رکانس دارند(چون در قطعات زمانی مساوی روی هر دو، تعداد موج برابر میبینیم) اما شکل موج آنها مت?اوت است؛ لذا دو صدای مت?اوت میشنویم.علت اساسی این موضوع به این جمله برمیگرد که اغلب آن را شنیده یا دیده ایم :"سه عامل مهم که سبب بوجود آمدن ت?اوت میان دو صوت میشود،1-بلندی صوت،2-?رکانس(ارت?اع) و 3- طنین(رنگ) است".
به ت?اوت این چند شکل موج که هر کدام مربوط به یک ساز است توجه کنید:
You can see links before reply
دو شکل بالا مربوط است به شکل موج گیتار اکوستیک و دیگری گیتار الکتریک که هر دو در حال نواختن یک نت هستند و دو شکل پایین مربوط به ترومبون و ترومپت میشود که آن دو هم یک نت را اجرا میکنند؛ اما دقت کنید که نتی که دوساز بالایی میزنند از نتی که دو ساز پایین در این مجموعه اجرا میکنند مت?اوت است، دلیل آن چیست؟
You can see links before reply
یک نکته :
علی رغم اینکه در بسیاری کتب اشاره میشود که این خصوصیات( ?رکانس، بلندی و رنگ ) از هم مجزا هستند، توجه داشته باشید که این ت?کیک کی?یتها صد در صد نیست . مثلآ اگر یک تن خالص را یک بار با ?رکانس 100 یا 200 هرتز را ابتدا با تراز بلندی معتدل و سپس با تراز بلندی زیاد اجرا کنیم؛ این طور به نظر میرسد که ?رکانس صدایی که بلندتر اجرا شده بیشتر از صدایی بوده که آرام(بلندی کم) داشته در صورتی که در ابتدا گ?تیم هر دو یک ?رکانس دارند!
این گونه آزمایشات اثبات کرده اند که وقتی بلندی صوتی را زیاد میکنیم،تنزل ?رکانسی در ?رکانسهای پایینتر و همچنین تنهای خالص سینوسی محسوستر است. اما در ?اصله ای که گوش انسان حساسیت بیشتری دارد،ارت?اع صوت نسبتآ به ?رکانس وابسته نیست و همچنین برای صداهای موسیقی معمولی این تغیرات به 20 % هم نمیرسد.
هرکدام از این کی?یتها روی چه قسمتی کار میکنند؟
در حقیقت وقتی در حال تغیراتی روی بلندی صدا هستیم ، روی دامنه صدا کار میکنیم و اگر کوک ساز را عوض میکنیم،?رکانس را کم و زیاد کرده ایم؛ اما اگر کاری کردیم که به واسطه آن صدا عوض شد اما همچنان ?رکانس ثابت بود و دامنه هم عوض نشده بود، در این حالت میگوییم رنگ صدا تغییر کرده؛رنگ صدایی در حقیقت مجموعه کی?یت دو صدای مت?اوت است که ?رکانس و دامنه مثل هم دارند.
همانطور که در بالا هم اشاره داشتیم ،رنگ تا حدودی تابع ?رکانس و دامنه نیز هست.مثلآ اگر یک نت که با یک ساز مثل ویلن اجرا شده،ضبط کنیم و دوباره با همان بلندی بوسیله یک سیستم های ?یدلیتی پخش کنیم یا کمی به آن ا?کت بدهیم ،این صوت را تقریبآ نمیتوان از صوت اولیه تشخیص داد. و یا اگر ص?حه گراما?ون یا ?یلمی که یک نت روی آن ضبط کرده ایم با سرعتی بیشتر از سرعت ضبط اولیه حرکت دهیم،یعنی با این کار شکل موج و هارمونیکها را ثابت گذاریم ولی ?رکانس اصلی را زیاد کنیم،صدایی که تولید میشود همان صدای اولیه ویلنی که ضبط کردیم، نیست.
رنگ صدا میتواند تصوری مانند رنگهای بصری برای ما ایجاد کند و حالاتی مثل روشن،ش?ا? و درخشان، نرم،دلگیر، غنی،سنگین،برنجی، چین دار و... به خود بگیرد. یکی از موارد اثرگذار روی رنگ صدا،نسبت سایز امواجی است که باهم ترکیب شده اند،یعنی معادل تعری? ?یزیکی رنگ که بر اساس تعداد و شدت نسبی هارمونیکها داریم.
کمی بیشتر در مورد صدایی که از نوع اصوات موسیقایی نبود:
برای اینکه تعری? دقیقتری از نویز داشته باشید،به ت?اوت دو شکل موج موسیقایی و نویز دقت کنید:
You can see links before reply
در حقیقت وقتی تعداد مول?ه های صوت مرکب زیاد باشد و آنها هم نزدیک یکدیگر باشند، به حالتی که قسمت نسبتآ زیادی از پرده بازیلر (basilar membrane ) پوشیده شود ،صوت خاصیت داشتن ارت?اع را از دست میدهد،که این موج همان نویز(نو?ه) است .از نویز به عنوان پوشاننده صدا یا یک نوع پر کننده صدا در موسیقی و تکنولوژی صدا میتوان است?اده کرد.
کتاب: مبانی اکوستیک – لارنس ای. کینزلر ، آستین آر. ?رای/ دکتر ضیائ الدین اسمعیل بیگی ، دکتر مهدی برکشلی
کتاب: تاريخ زيبايى شناسى - ولاديسلاو تاتاركيويچ