PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : تحليل جامعه موسيقی



Leon
Friday 18 January 2008, 05:58 PM
موسیقی در سالی که گذشت

ابوالحسن نجوا
کارشناس موسيقی در ايران
You can see links before reply
You can see links before reply
جشنواره موسيقی فجرنبود آمارهای رسمی درباره فعالیتهای موسیقی درایران را باید مهمترین نقطه ضعف به شمار آورد، نهاد هایی چون دفتر امور شعر و موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز موسیقی صدا و سیما و حوزه هنری و برخی نهادهای دیگری که در این زمینه فعالند، هیچگاه گزارش دقیقی از تعداد کنسرت ها و نیز آلبوم های منتشر شده در سال را ارائه نمی کنند و البته کمتر از بودجه سالانه خود سخن می گویند.
دفتر امور موسیقی و شعر وزارت ارشاد هم که تنها متولی دادن مجوز برای کنسرت ها و نیز آلبوم های موسیقی است، تا کنون آماری از تولیدات سالانه ارائه نکرده و کسی اطلاع ندارد که چه تعداد آثار، بررسی و از میان این آثار بررسی شده چه تعداد مجوز انتشار گرفته و چه تعداد اثر( آلبوم، سی دی ) به بازار موسیقی عرضه شده است. براین مبنا گزارش ما به برخی مشاهدات شخصی و البته آمارها وگزارشهای منتشره در نشریات و خبرگزاریها متکی است.

موسیقی پاپ

رکود رسمی ، صعود غیر رسمی
رکودی که موسیقی پاپ و انواع آن - پرطرفدارترین نوع موسیقی در ایران - را ازمیانه های سال ۸۴ در برگرفت، در تمامی سال ۸۵ نیز استمرار داشت و کمتر گروه شناخته شده موسیقی پاپ توانست در این سال توفیق برگزاری کنسرتی را به دست بیاورد.
در مقابل گروههای موسیقی سنتی ازحمایت افزون تر دولت برخوردار شدند و توانستند اجراهای متعددی داشته باشند.
ممانعت از فعالیت رسمی گروههای موسیقی جوان پسند سبب شده است تا آنها برای عرضه آثار خود به فعالیتهای زیرزمینی و نیز عرضه اینترنتی تولیدات خود بیاندیشند.
هفته نامه همشهری جوان در تازه ترین گزارشی که در شماره ۱۹ اسفند این نشریه منتشر شده است از شرکتهای زیرزمینی نام برد که به تعبیر این روزنامه "توسط رپرهای جوان اداره می شوند و دو شرکت از‌ آنها تصمیم به پخش و فروش زیر زمینی آلبوم های رپ گرفته اند."
گزارشگر این نشریه از شرکت "دیوار" نام برد که یک رادیوی اینترنتی را هم با همین نام برای دانلود در سایتش قرار می دهد.
به نوشته این نشریه "این شرکت علاوه بر مصاحبه با رپرها در انجمن هایی به آموزش تکست نویسی و بیت سازی مشغول است و کارشناسان آن به تحلیل موسیقی های منتشره و امتیاز دهی به آنان می پردازند."
بر اساس تازه ترین نظرسنجی یک مرکز پژوهشی وابسته به موسسه همشهری، موسیقی پاپ با ۳۷ درصد بیشترین طرفدار را بین مردم دارد و پس از آن موسیقی سنتی با ۳۴ درصد در رده دوم محبوبیت مردمی قرار گرفته است.
این پژوهش، دی ماه 85 از جامعه آماری نزدیک به ۱۱۹۰ شهروند تهرانی در سنین مختلف به دست آمده و نشان می دهد به رغم موانعی که دولت بر سر فعالیت رسمی این گونه موسیقایی ایجاد کرده و می کند، تقاضا و مصرف آن در ایران روز به روز روند رو به رشدی به خود می‌گیرد.

چند آلبوم و کنسرت‌های شاخص

اگر چه آمار رسمی از سوی دفتر موسیقی و شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ( تنها مرجع رسمی آماری در این زمینه) مبنی بر تعداد آثار منتشره درسال ۸۵ ارائه نشده است، اما بازار موسیقی از رکود فعالیت ها دراین زمینه حکایت می کند. منحنی سرمایه گذاری در این شاخه از هنر، با توجه به فضای حاکم بر بازار و خطر پذیری هایی که وجود دارد، روندی نزولی به خود گرفته است.
You can see links before reply
عکس روی جلد آلبوم "دريای بی پايان"
جز برخی نهادهای دولتی و یا نهادهایی که از محل بودجه عمومی ارتزاق می کنند و فروش آثار و بازگشت هزینه سرمایه گذاری در اولویت کاری آنها نیست (مثل واحد موسیقی حوزه هنری) کمتر نهاد موسیقایی بخش خصوصی تن به سرمایه گذاری در این بخش می دهد.
در هر حال در میان آثاری که به صورت آلبوم و لوح فشرده ( سی دی ) به بازار موسیقی عرضه شده اند آلبوم های فصل باران (مجید درخشانی با صدای علیرضا قربانی ) چند آلبوم از علیرضا افتخاری، انتشار مجموعه ۱۸۴ تصنیف عبدالله خان دوامی در پنج لوح فشرده به کوشش محسن کرامتی، آلبوم "دریای بی پایان"، از گروه دستان با صدای سالار عقیلی، آلبومی با آهنگسازی شهرداد روحانی و صدای علیرضا عصار، آلبومی دیگر از همایون شجریان که حاصل همکاری وی با صد و سیما است، از جمله شناخته شده ترین آثاری به شمار می روند که در سال ۸۵ به بازار موسیقی عرضه شده اند.
در میان کنسرت های موسیقی نیز کنسرت گروه دستان، کنسرت شهرام ناظری، کنسرت ارکستر موسیقی ملل، کنسرت گروه کامکارها، ارکستر ملی، مهم تر از سایر کنسرتها بوده اند.
نکته جالب توجه در کنسرتها حضور موثر بخش خصوصی و برخی از نهادهای مدنی به عنوان حمایت کننده مالی و یا دست اندرکار اجرایی کنسرت بود. برای نمونه موسسه انگیزه سازان که نهادی خصوصی است، برای ارکستر ملل بیش از ۱۵۰ میلیون تومان سرمایه گذاری کرد و خانه موسیقی نیز اداره امور اجرایی کنسرت گروه کامکارها را عهده دار شد.
اگرچه در اوایل سال سخت گیریهایی نسبت به برگزاری کنسرت صورت گرفت (از جمله مانع تراشی بر سر برگزاری کنسرت گروه دستان و نیز گروه کامکارها)، اما این موانع در نیمه دوم سال تقریبا بر طرف شد و به جز در شهرستان ها که همچنان گروههای بزرگ با مشکلات عدیده ای روبرو هستند، اجرای گروههای موسیقی سنتی در تهران روندی مثبت را طی کرده است.

جشنواره فجر

مهمترین رخداد داخلی موسیقی
جشنواره موسیقی فجر را باید مهم ترین رخداد داخلی موسیقی به شمار آورد که تنها تفاوت آن با سال گذشته برگزاری همزمان آن در تهران و شهر چابهار بود.
اگر چه کامبیز روشن روان در گفت و گویی که با شبکه دوم سیما داشت این جشنواره را کیفی تر از جشنواره های گذشته ارزیابی کرد، اما نگاهی به قطعات و گروههایی که درجشنواره به اجرای برنامه پرداختند نشان می دهد که برونداد این جشنواره هم چندان تفاوتی با دیگر جشنواره ها نداشته است.
You can see links before reply
حضور خاچيک باباييان نوازنده صاحب نام ويلن که برای نخستين بار در جشنواره حضور می يافت، از نکات مثبت بخش ارکسترال به شمار می رفت
در جشنواره سال 85 موسیقی فجر، انجمن موسیقی ایران مدیریت کار را عهده دار شد. این انجمن تا پیش از این پشتیبانی مالی کار را عهده دار بود و کمتر در امور اجرایی دخالت می کرد، اما با تغییر نام مرکز موسیقی وزارت ارشاد به دفتر امور موسیقی، این نهاد شبه دولتی نیز مستقیما وارد امور اجرایی شد.
در جشنواره سال 85 که بدون حضور چهره های شاخصی چون محمد رضا شجریان، گروه کامکارها، حسین علیزاده و گروه دستان همراه بود، نزدیک به ۲۰۰ هنرمند به اجرای برنامه پرداختند. بخش خارجی این جشنواره به دلیل همزمانی اش با مراسم کریسمس ازجمله ضعیف ترین دوره های خود را تجربه کرد. سال 85 نیز به مانند دو سال گذشته جشنواره موسیقی نواحی ایران و جشنواره موسیقی جوان برگزار نشد.

فزونی برنامه های پژوهشی و دانشگاهی

هرچه قدر بازار کنسرت های موسیقی روبه کسادی می رود، برگزاری برنامه های مستقل و سمینارهای ويژه موسیقی و نقد و بررسی انواع موسیقی روندی رو به رشد داشته است.
You can see links before reply
محمدرضا شجريان
در ابتدای تابستان از سوی فرهنگستان هنر سمینار قطب الدین شیرازی، موسیقی دان نامی ایران برگزار شد و در اوایل زمستان هم بخش موسیقی همایش بزرگ مکتب اصفهان در این شهر برگزار شد. همین نهاد با دادن فراخوانی از سوی محمد رضا شجریان، کار گاه آواز را با حضور شجریان و چهار تن از شاگردانش و نزدیک به ۳۰۰ هنر آموز آواز از سراسر کشور برگزار کرد .
این افراد از میان بیش از ۱۴۰۰ متقاضی شرکت در این کلاسها انتخاب شدند و تاکنون در سه نشست در اسفند ماه سال 85 با حضور آقای شجریان به پرسش و پاسخ با وی پرداختند.
برگزاری کلاسهای آقای شجریان با اعتراض مجید کیانی، نوازنده و ردیف دان و رئیس بخش موسیقی فرهنگستان هنر روبرو شد که معتقد بود برگزاری این کلاس در حیطه وظایف بخش موسیقی فرهنگستان است، امااین انتقاد نتوانست در ریاست فرهنگستان نسبت به برگزاری خارج از سامانه اداری این کلاس تردیدی ایجاد کند.

نهادهای دولتی و رویکرد به آثار مذهبی

از جمله نکاتی که درسال ۸۵ در فضای موسیقی برجستگی خاصی پیدا کرد، گرایش افراد و عمده نهادهای دولتی به تولید و عرضه آثاری است که به نوعی رنگ و بوی مذهبی دارند و یا اینکه برای سال پیامبر اسلام سفارش داده شده اند. همین امر سبب شده تا برخی از اهل موسیقی به دنبال طرحها و آثاری باشند که به نوعی نقش مذهب در آنها برجسته شده باشد.
غلبه چنین فضایی سبب شد تا گروهی از آهنگسازان و اهل موسیقی به سفارشی بودن و عدم تاثیر گذاری این تولیدات انتقاد کنند.
You can see links before reply
پوستر کنسرت کامکارها در کاخ نياوران
آخرین این انتقادها از سوی کامبیز روشن روان، آهنگساز و مدیر عامل قبلی خانه موسیقی، صورت گرفت که در پنجمین نشست نقد نغمه که به بررسی سمفونی پیامبر ساخته شاهین فرهت، ‌از تولیدات سازمان صدا و سیما، اختصاص داشت، از انجام این کارها بدون نگاه به نوع کار انتقاد کرد و فضای موسیقی کشور را سمفونی زده دانست.
برابر اخبار منتشره تاکنون هنرمندانی چون هوشنگ کامکار، محمد جلیل عندلیبی، سید عبدالحسین مختاباد، محمد اصفهانی و چندتن دیگر آثاری را در ارتباط با این موضوع تولید کرده اند. همچنین موسسه نغمه شهر، وابسته به شهرداری تهران نیز مجموعه ای ۸ ساعته درباره مداحی و موسیقی عزاداری تولید و عرضه کرده است که نام آن را هم پرده عشاق نهاده است.
برگزاری سمینارها و جشنواره های موسیقی با محوریت چهره‌های شناخته شده تاریخ اسلام و تشیع از جمله دیگر فعالیت های پژوهشگران و اهل موسیقی به شمار می رفت.
کارهای سفارشی البته در این موضوعات محدود نشد و برخی از آثار نیز با محوریت انرژی هسته ای و نیز حضور ایران در جام جهانی فوتبال هم تولید شد که انتقادات فراوانی را به دنبال داشت. مهم ترین انتقادات به تناسب نداشتن و ضعف تکنیکی و محتوایی این آثار باز می گشت.

حضور نهادی موسیقایی از شهرداری تهران

از جمله رخدادهای قابل اشاره سال ۸۵ حضور موثر موسسه نغمه شهر و فعالیت های مختلف این نهاد در عرصه موسیقی بود. این موسسه که وابسته به سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است، در طول عمر کوتاه خود توانست هم عرض برخی از نهادهای با سابقه هنری - موسیقایی فعالیت کند و نمود داشته باشد.
برگزاری نشستهای منظم ماهانه در تجلیل از بزرگان موسیقی ایران، همانند جلیل شهناز، پرویز مشکاتیان، و برگزاری جشنواره های موضوعی از جمله فعالیتهای این نهاد موسیقایی به شمار می رود.
مهمترین فعالیت این نهاد را باید برگزاری نشستهای "نقد نغمه" به شمار آورد که در آن برای نخستین بار آلبوم ها و کنسرت های مهم سال مورد نقد و ارزیابی دقیق اهل موسیقی قرار می گیرد.
در پنج برنامه سال ۸۵ با حضور چهره هایی چون هوشنگ کامکار، فریدون شهبازیان، نادر گلچین، پیمان سلطانی، سیاوش بیضایی، مجید درخشانی، شاهین فرهت و نادر مشایخی آلبوم های و کنسرت های آنها مورد نقد وارزیابی منتقدان و اهالی موسیقی قرار گرفت.

موسیقی ایران در جهان

هر چقدر در داخل ایران موسیقی دوران رکود خود را طی می‌کند، درخارج از ایران استقبال از این گونه موسیقایی روندی رو به رشد به خود گرفته است و موسیقی ایرانی می رود تجربه‌ای را آغاز کند که در دهه هفتاد و هشتاد میلادی موسیقی هند از سر گذراند تا مورد توجه جهانیان قرار گرفت.
You can see links before reply
ارکستر سمفونيک تهران
بر خلاف داخل کشور که موسیقی پاپ روز به روز عرصه را بر موسیقی سنتی تنگ می کند، در خارج از ایران این موسیقی سنتی است که روز به روز با اقبال افزون تری روبرو می‌شود.
قرار گرفتن آلبوم مشترک حسین علیزاده و یوان گاسپاریان( به تماشای آبهای سپید) در فهرست پنج نامزد اصلی بخش world music جایزه معتبر گرمی، اهدای بالاترین نشان فرهنگی فرانسه به شهرام ناظری، برگزیده شدن اجرای این هنرمند در جشنواره هشتصدمین سال مولوی در قونیه، کنسرت های مشترک کیهان کلهر با گروه جاده ابریشم، کنسرت های محمد رضا لطفی در اروپا، کنسرت های مختلف گروه دستان در اروپا و آمریکا و کانادا، حضور موفقیت آمیز ارکستر سمفونیک تهران در آلمان، اجرای پر استقبال گروه محمد رضا شجریان در مقر یونسکو و اجرای گروه موسیقی پورناظری در فرانسه را باید از جمله مهمترین توفیقات موسیقی ایرانی در عرصه های خارجی به شمار آورد.
درگذشتگان

در سال ۱۳۸۵ نیز گروهی از چهرهای شناخته شده و گمنام موسیقی از دنیا رفتند .
You can see links before reply
پرويز ياحقی سال ۱۳۱۵ خورشيدی در تهران متولد شد
منوچهر همایون پور(خواننده و ردیف دان پیش کسوت)،عبدالعلی همایون ( خواننده شاخص سبک بیات تهران ) و بازیگر سینما (نقش سر کار استوار در سریالهای صمد)، بهزاد رضوی (نوازنده تمبک وترانه سرا)، محمد بهارلو (نوازنده ویلن ومدرس پیش کسوت)، پرویزیاحقی (آهنگساز و نوازنده ویلن)، بابک بیات ( آهنگساز )، منصور سینکی (نوازنده تار)، ناصر عبداللهی ( خواننده موسیقی پاپ)، عباس شاپوری ( نوازنده ویلن و آهنگساز)، منصور یاحقی (نوازنده قدیمی سنتور و از شاگردان حبیب سماعی) چهره های شناخته شده موسيقی بودند که در سال 85 چشم از جهان فروبستند.
درمیان این افراد مرگ پرویز یاحقی از جهاتی قابل اعتناتر است چرا که وی جدای ازفعالیتهای دورانساز خود در موسیقی، آرشیوی منحصر به فرد داشت که با مرگ ناگهانی وی چگونگی استفاده و حفظ این آرشیو، به مسئله‌ای جدی در میان اهل موسیقی تبدیل شده است.
bbcpersian