Leon
Wednesday 23 April 2008, 08:44 AM
موسیقی پاپ ما در این عمر حدود 55 ساله اش هنرمندان متعددی به خود دیده است خوانندگان ترانه سرایان و آهنگسازان متعدد که هر کدام به گونه ای سهمی در اعتلا و یا اهیانا انحطاط موسیقی ما داشته اند.
می خواهم به این مطلب بپردازم که کدام یک از این هنرمندان لیاقت اسطوره بودن را داشته اند.
ابتدا در مورد ترانه سرایان
ترانه سرایی در کشور ما دوره های زیادی را پشت سر گذاشته که شاید معروفترین آنها که به ترانه نوین معروف است از دوره پایانی دهه 40 شروع شد و در دهه 50 به اوج خود رسید گذشته از این دوره در دوره های بعد انقلاب هم این نوع ترانه کم و بیش در آثار معدودی از هنرمندان ادامه یافت و نوع دیگری از ترانه سرایی بوجود آمد که بین ترانه نوین و ترانه های کوچه بازاری بود که در دهه 60 به اوج شکوفایی خود رسید و از دهه 70 به بعد آنقدر ترانه های متفاوت و از حال و هواهای مختلف به گوش رسید که نمی توان گفت کدام نوع ترانه سرایی موفق تر بود
ترانه سراهای بسیاری در این دوره ها ترانه سرودند که اگر بخواهیم به تعدادی از آنها اشاره کنیم می توان از : شهیار قنبری –ایرج جنتی عطایی-اردلان سرفراز-تورج نگهبان-مسعود امینی-لیلاکسری-هما میرافشار-سعید دبیری-ا-جهانبخش پازوکی-زویازاکاریان-آرش سزاوار-مسعود فرد منش- پاکسیما- مریم حیدرزاده-مریم قاضی- و...نام برد
اما اسطوره شدن در ترانه سرایی کار هر کسی نیست به نظر من ویژگی های یک اسطوره در ترانه سرایی اولا شناختن ترانه و اصول آن به بهترین شکل سپس احساس ناب یک ترانه سرا که تصویرهای ذهنی بدیع و در عین حال قابل لمسی را داشته باشد داشتن بیان نه چندان دشوار و دور از صناعت و همچنین ماندگار شدن ترانه های ترانه سرا در گذشت زمان
با وجود این ویژگی ها یی که ذکر کردم به نظر من ما در ترانه سرایی 3 اسطوره داریم که عبارتند از (( ایرج جنتی عطایی – اردلان سرفراز- شهیار قنبری ))
که به نظر من اگر بخواهم ترتیبی برای این لیست قائل شوم به این گونه است :
1.اردلان سرفراز
2. ایرج جنتی عطایی
3.شهیار قنبری
در مورد آهنگسازی
آهنگسازی هنری بسیار لطیف و روحانی است و به نظر من هر آهنگسازی که طبعی لطیف تر داشته باشد می تواند آهنگهای زیباتری خلق کند ماندگار شدن آهنگها در طول زمان به مقدار زیادی وابسته به آهنگساز است ما آهنگسازهای بسیار زیاد و بی نظیری در موسیقی خود داشته ایم از جمله : پرویز اتابکی-پرویز مقصدی –واروژان-حسن شماعی زاده –جهانبخش پازوکی-محمد حیدری-بابک بیات- فرید زولاند –سیاوش قمیشی –انوشیروان روحانی-منوچهر و ناصر چشم آذر-فریدون خوشنود- سلیمان اکبری- فضل الله توکل –صادق نوجوکی- عبدی یمینی- کاظم عالمی- ژاکلین دردریان-محمد مقدم-فریدون شهبازیان –فریبرز لاچینی-و....
که باتوجه به آثار ارائه شده اگر بخواهم اسطوره را انتخاب کنم به نظر من (( واروژان-فرید زولاند-بابک بیات-حسن شماعی زاده)) اسطوره های آهنگسازی ما هستند که به نظر من این ترتیب بهترین هاست:
<فرید زولاند <واروژان <حسن شماعی زاده
بابک بیات
در مورد خوانندگی
اولین اصل در اسطوره شدن یک خواننده این است که واقعا خواندنش اسطوره وار باشد چون داریم می گوییم خواننده ، اگر بخواهیم معیارهای دیگری را هم نام ببریم می توان به انتخاب درست شعرو ترانه ، محبوبیت، شخصیت، اجرای زنده عالی و.. نام برد ما خوانندگان زیادی داشته ایم در طول تاریخ و به نظر من اسطوره آن کسی است که سایرین نتوانند جای او را بگیرند و مثل او بخوانند یا بهتر بگویم در حد او بخوانند و بر این اساس به نظر من در موسیقی ما 3 تا اسطوره بیشتر وجود ندارد و نمی توان نفر چهارمی را بر این لیست اضافه کرد و آن 3 نفر عبارتند از (( داریوش – ابی – ومعین)) مطمئنا خواهید گفت مگر گوگوش و هایده و ستار و مهستی و شاهرخ و رامش و ویگن و مارتیک و سیاوش قمیشی و لیلا فروهر و امید وشهرام صولتی و...مگر بد می خوانند
منظورم این نیست که این خوانندگان بد می خوانند به نظر من حتی در این لیست خانم گوگوش و هایده هم افراد واجد شرایط هستند اما باز بر حرف خود اصرار می کنم زیرا به نظر من عمر خوانندگی خانم هایده بسیار کوتاه بود و سبکش هم چندان پاپ نبود و در مورد خانم گوگوش هم باید این مساله را بیان کرد که ایشان اولا بعد انقلاب 20 سال نخواندند و در ثانی به نظر من خوانندگی ایشان بعد انقلاب خیلی قوی تراز خوانندگی ایشان پیش از انقلاب بود و اگر می خواستم بعد انقلاب ایشان را در نظر بگیرم باز نمی شد چون هنوز ترانه هایی که بعد انقلاب خوانده اند چندان کار نکرده
اما اگر بخواهم ترتیبی را بیان کنم چند مساله وجود دارد در مورد این افراد
خوانندگی داریوش و ابی بعد انقلاب نسبت به قبل انقلابشان بسیار ضعیفتر بود یعنی اصلا قابل مقایسه نبود به نظر من زمان درخشش این دو خواننده به قبل انقلاب بر می گردد هیچ گاه بعد انقلاب از داریوش اجراهای قوی ای مثل یاور همیشه مومن –گل بارون زده - فریاد زیر آب- سال 2000 نشنیدم نمی دانم شاید دلیلش اعتیاد باشد بعد اعتیاد هم داریوش 70 در صد صدایش را از دست داد اما داریوش حسنی که داشت این بود که همیشه داریوش ماند و پرستیژ خود را حفظ کرد در ضمن داریوش هیچ گاه محبوبیت قبل انقلاب خود را دوباره بدست نیاورد
ابی بعد انقلاب خیلی از داریوش موفق تر بود در واقع با این که ابی اوج خوانندگیش قبل انقلاب بود اما بعد انقلاب با اجرای ترانه هایی ناب با آهنگسازی های فرید زولاند و سیاوش قمیشی خیلی خود را بالا کشید اما ابی هم هیچ گاه اجراهایش مثل پوست شیر و سایر آثاری که قبلترها خوانده بود نشد شاید دلیلش این بود که معلمهای صدایش یعنی بابک بیات و واروژان بعد انقلاب در کنار او نبودند نکته مشخص در اجراهای ابی بعد انقلاب این بود که ابی دیگر کنترل بر صدای قبلش را نداشت و به نظر من این مساله هم دقیقا نبود معلمی مثل بابک بیات بود
معین تنها اسطوره ای است که بعد انقلاب ظهور کرد و از این بابت به طبع موفقیتش از بقیه بیشتر بوده معین بعد انقلاب آن چنان موفق بود که عده زیادی بعد انقلاب را دوران معین می نامند ازجمله فرید زولاند و جهانبخش پازوکی و حسن شماعی زاده و...
معین با خواننگی بی نظیرش که تا آن زمان بی نظیر بود و هنوز هم کسی نتوانسته به قدرت و زیبایی معین بخواند مطمئنا موفق ترین خواننده بعد انقلاب ما بود
اجراهای بی نظیر معین دهان هر منتقدی را بست اصولا باید کسی که انتقاد می کند از انتقاد شونده سرتر باشد ولی چون هیچ کس از معین سرتر نبود از او انتقادی نشد تحریر های بی نظیر معین کنترل و فیکس خونی معین تا آن زمان بی نظیر بود معین بارها و بارها بهترین بودن خود را ثابت کرد که به چند نمونه آن می پردازم
<اولین نمونه بارز ترانه یکی را دوست می دارم بود که اثر خود معین است و در نبود معین در لس آنجلس این ترانه توسط هایده عارف ابی ستار و... اجرا شد اما وقتی معین در سال 82 به لس آنجلس آمد و این ترانه را دوباره اجرا کرد به قدری زیبا و قوی اجرا کرد که اجراهای دیگر به فراموشی سپرده شد حتی ابی که قصد انتشار این اثر را داشت از انتشار آن منصرف شد معین چنان این اثر را خواند که به یکی از شاهکارهای اجرایی تاریخ موسیقی ما بدل شد <معین ابتدا سبکی نیمه سنتی داشت ولی با ارائه آلبوم بی بی گل در سال 67 که پر فروشترین آلبوم دهه 60 بود ثابت کرد که در موسیقی پاپ نیز از همه سر تر است با این حال همچنان رگه هایی از موسیقی سنتی در موسیقی معین وجود داشت تا آلبوم پنجره که معین با این آلبوم شاهکار به طور کامل ثابت کرد بهترین خواننده موسیقی پاپ ایران است از این پ بود که بسیاری از آهنگسازان صرفا پاپ ما مایل به همکاری با معین شدند از جمله سیاوش قمیشی –بابک بیات و آهنگسازان پیشین هم که تاکنون در آهنگسازیشان برای معین از رگه های موسیقی سنتی استفاده می کردند برای آهنگسازی برای معین به موسیقی صرفا پاپ روی آوردند از جمله کاظم عالمی و حسن شماعی زاده و صادق نوجوکی و... و انصافا که معین بهترین بودن خود را به تمام معنا ثابت کرد
و این اواخر در آلبوم طلوع ، معین پس از آلبومهای بی نظیر پنجره و معما و پرواز که حال و هوایی تقریبا نزدیک به هم داشتند و آلبوم لحظه ها که آلبومی با همان حال و هوا ولی کمی مدرن تر بود آلبومی را ارائه داد به نام طلوع که تاکنون به این سبک کارها را در کارنامه خود نداشت
سبک بابک بیات سبکی است که بهترین خوانندگان آن داریوش و ابی و گوگوش هستند چون لحنی تقریبا حماسی دارند و این لحن محتاج حجم صدای عظیمی است اجرای معین بر ترانه های بابک بیات مخصوصا وقتی تو با من نیستی آنقدر زیبا و قوی بود که ثابت کرد معین در این سبک هم بهترین است همیشه فکر می کردم معین از پس چنین ترانه هایی بر نمی آید و لی این اجرا چنان عالی بود که حجت بر من تمام شد از طرف دیگر ترانه های فضل الله توکل میباشد که بهترین خوانندگان این سبک استاد گلپا و علیرضا افتخاری هستند و معین با اجرای بی نظیر بر این دو ترانه مخصوصا ترانه ای دریغ ثابت کرد تحریرهایش بر هر نوع موسیقی جواب می دهد و ثابت کرد که باز بهترین است و خود ترانه طلوع که اجرای معین بر این ترانه از بی نظیر ترین اجراهاست که فقط از پس معین بر می آید
در کل به نظر من داریوش از ابتدا تا الان سیری نزولی داشته بر عکس ابی و معین که سیر رو به رشد داشته اند و اگر ترتیبی قرار باشد ارائه دهم به این صورت است:
معین
ابی و داریوش
به قلم مهرداد رحمانی
می خواهم به این مطلب بپردازم که کدام یک از این هنرمندان لیاقت اسطوره بودن را داشته اند.
ابتدا در مورد ترانه سرایان
ترانه سرایی در کشور ما دوره های زیادی را پشت سر گذاشته که شاید معروفترین آنها که به ترانه نوین معروف است از دوره پایانی دهه 40 شروع شد و در دهه 50 به اوج خود رسید گذشته از این دوره در دوره های بعد انقلاب هم این نوع ترانه کم و بیش در آثار معدودی از هنرمندان ادامه یافت و نوع دیگری از ترانه سرایی بوجود آمد که بین ترانه نوین و ترانه های کوچه بازاری بود که در دهه 60 به اوج شکوفایی خود رسید و از دهه 70 به بعد آنقدر ترانه های متفاوت و از حال و هواهای مختلف به گوش رسید که نمی توان گفت کدام نوع ترانه سرایی موفق تر بود
ترانه سراهای بسیاری در این دوره ها ترانه سرودند که اگر بخواهیم به تعدادی از آنها اشاره کنیم می توان از : شهیار قنبری –ایرج جنتی عطایی-اردلان سرفراز-تورج نگهبان-مسعود امینی-لیلاکسری-هما میرافشار-سعید دبیری-ا-جهانبخش پازوکی-زویازاکاریان-آرش سزاوار-مسعود فرد منش- پاکسیما- مریم حیدرزاده-مریم قاضی- و...نام برد
اما اسطوره شدن در ترانه سرایی کار هر کسی نیست به نظر من ویژگی های یک اسطوره در ترانه سرایی اولا شناختن ترانه و اصول آن به بهترین شکل سپس احساس ناب یک ترانه سرا که تصویرهای ذهنی بدیع و در عین حال قابل لمسی را داشته باشد داشتن بیان نه چندان دشوار و دور از صناعت و همچنین ماندگار شدن ترانه های ترانه سرا در گذشت زمان
با وجود این ویژگی ها یی که ذکر کردم به نظر من ما در ترانه سرایی 3 اسطوره داریم که عبارتند از (( ایرج جنتی عطایی – اردلان سرفراز- شهیار قنبری ))
که به نظر من اگر بخواهم ترتیبی برای این لیست قائل شوم به این گونه است :
1.اردلان سرفراز
2. ایرج جنتی عطایی
3.شهیار قنبری
در مورد آهنگسازی
آهنگسازی هنری بسیار لطیف و روحانی است و به نظر من هر آهنگسازی که طبعی لطیف تر داشته باشد می تواند آهنگهای زیباتری خلق کند ماندگار شدن آهنگها در طول زمان به مقدار زیادی وابسته به آهنگساز است ما آهنگسازهای بسیار زیاد و بی نظیری در موسیقی خود داشته ایم از جمله : پرویز اتابکی-پرویز مقصدی –واروژان-حسن شماعی زاده –جهانبخش پازوکی-محمد حیدری-بابک بیات- فرید زولاند –سیاوش قمیشی –انوشیروان روحانی-منوچهر و ناصر چشم آذر-فریدون خوشنود- سلیمان اکبری- فضل الله توکل –صادق نوجوکی- عبدی یمینی- کاظم عالمی- ژاکلین دردریان-محمد مقدم-فریدون شهبازیان –فریبرز لاچینی-و....
که باتوجه به آثار ارائه شده اگر بخواهم اسطوره را انتخاب کنم به نظر من (( واروژان-فرید زولاند-بابک بیات-حسن شماعی زاده)) اسطوره های آهنگسازی ما هستند که به نظر من این ترتیب بهترین هاست:
<فرید زولاند <واروژان <حسن شماعی زاده
بابک بیات
در مورد خوانندگی
اولین اصل در اسطوره شدن یک خواننده این است که واقعا خواندنش اسطوره وار باشد چون داریم می گوییم خواننده ، اگر بخواهیم معیارهای دیگری را هم نام ببریم می توان به انتخاب درست شعرو ترانه ، محبوبیت، شخصیت، اجرای زنده عالی و.. نام برد ما خوانندگان زیادی داشته ایم در طول تاریخ و به نظر من اسطوره آن کسی است که سایرین نتوانند جای او را بگیرند و مثل او بخوانند یا بهتر بگویم در حد او بخوانند و بر این اساس به نظر من در موسیقی ما 3 تا اسطوره بیشتر وجود ندارد و نمی توان نفر چهارمی را بر این لیست اضافه کرد و آن 3 نفر عبارتند از (( داریوش – ابی – ومعین)) مطمئنا خواهید گفت مگر گوگوش و هایده و ستار و مهستی و شاهرخ و رامش و ویگن و مارتیک و سیاوش قمیشی و لیلا فروهر و امید وشهرام صولتی و...مگر بد می خوانند
منظورم این نیست که این خوانندگان بد می خوانند به نظر من حتی در این لیست خانم گوگوش و هایده هم افراد واجد شرایط هستند اما باز بر حرف خود اصرار می کنم زیرا به نظر من عمر خوانندگی خانم هایده بسیار کوتاه بود و سبکش هم چندان پاپ نبود و در مورد خانم گوگوش هم باید این مساله را بیان کرد که ایشان اولا بعد انقلاب 20 سال نخواندند و در ثانی به نظر من خوانندگی ایشان بعد انقلاب خیلی قوی تراز خوانندگی ایشان پیش از انقلاب بود و اگر می خواستم بعد انقلاب ایشان را در نظر بگیرم باز نمی شد چون هنوز ترانه هایی که بعد انقلاب خوانده اند چندان کار نکرده
اما اگر بخواهم ترتیبی را بیان کنم چند مساله وجود دارد در مورد این افراد
خوانندگی داریوش و ابی بعد انقلاب نسبت به قبل انقلابشان بسیار ضعیفتر بود یعنی اصلا قابل مقایسه نبود به نظر من زمان درخشش این دو خواننده به قبل انقلاب بر می گردد هیچ گاه بعد انقلاب از داریوش اجراهای قوی ای مثل یاور همیشه مومن –گل بارون زده - فریاد زیر آب- سال 2000 نشنیدم نمی دانم شاید دلیلش اعتیاد باشد بعد اعتیاد هم داریوش 70 در صد صدایش را از دست داد اما داریوش حسنی که داشت این بود که همیشه داریوش ماند و پرستیژ خود را حفظ کرد در ضمن داریوش هیچ گاه محبوبیت قبل انقلاب خود را دوباره بدست نیاورد
ابی بعد انقلاب خیلی از داریوش موفق تر بود در واقع با این که ابی اوج خوانندگیش قبل انقلاب بود اما بعد انقلاب با اجرای ترانه هایی ناب با آهنگسازی های فرید زولاند و سیاوش قمیشی خیلی خود را بالا کشید اما ابی هم هیچ گاه اجراهایش مثل پوست شیر و سایر آثاری که قبلترها خوانده بود نشد شاید دلیلش این بود که معلمهای صدایش یعنی بابک بیات و واروژان بعد انقلاب در کنار او نبودند نکته مشخص در اجراهای ابی بعد انقلاب این بود که ابی دیگر کنترل بر صدای قبلش را نداشت و به نظر من این مساله هم دقیقا نبود معلمی مثل بابک بیات بود
معین تنها اسطوره ای است که بعد انقلاب ظهور کرد و از این بابت به طبع موفقیتش از بقیه بیشتر بوده معین بعد انقلاب آن چنان موفق بود که عده زیادی بعد انقلاب را دوران معین می نامند ازجمله فرید زولاند و جهانبخش پازوکی و حسن شماعی زاده و...
معین با خواننگی بی نظیرش که تا آن زمان بی نظیر بود و هنوز هم کسی نتوانسته به قدرت و زیبایی معین بخواند مطمئنا موفق ترین خواننده بعد انقلاب ما بود
اجراهای بی نظیر معین دهان هر منتقدی را بست اصولا باید کسی که انتقاد می کند از انتقاد شونده سرتر باشد ولی چون هیچ کس از معین سرتر نبود از او انتقادی نشد تحریر های بی نظیر معین کنترل و فیکس خونی معین تا آن زمان بی نظیر بود معین بارها و بارها بهترین بودن خود را ثابت کرد که به چند نمونه آن می پردازم
<اولین نمونه بارز ترانه یکی را دوست می دارم بود که اثر خود معین است و در نبود معین در لس آنجلس این ترانه توسط هایده عارف ابی ستار و... اجرا شد اما وقتی معین در سال 82 به لس آنجلس آمد و این ترانه را دوباره اجرا کرد به قدری زیبا و قوی اجرا کرد که اجراهای دیگر به فراموشی سپرده شد حتی ابی که قصد انتشار این اثر را داشت از انتشار آن منصرف شد معین چنان این اثر را خواند که به یکی از شاهکارهای اجرایی تاریخ موسیقی ما بدل شد <معین ابتدا سبکی نیمه سنتی داشت ولی با ارائه آلبوم بی بی گل در سال 67 که پر فروشترین آلبوم دهه 60 بود ثابت کرد که در موسیقی پاپ نیز از همه سر تر است با این حال همچنان رگه هایی از موسیقی سنتی در موسیقی معین وجود داشت تا آلبوم پنجره که معین با این آلبوم شاهکار به طور کامل ثابت کرد بهترین خواننده موسیقی پاپ ایران است از این پ بود که بسیاری از آهنگسازان صرفا پاپ ما مایل به همکاری با معین شدند از جمله سیاوش قمیشی –بابک بیات و آهنگسازان پیشین هم که تاکنون در آهنگسازیشان برای معین از رگه های موسیقی سنتی استفاده می کردند برای آهنگسازی برای معین به موسیقی صرفا پاپ روی آوردند از جمله کاظم عالمی و حسن شماعی زاده و صادق نوجوکی و... و انصافا که معین بهترین بودن خود را به تمام معنا ثابت کرد
و این اواخر در آلبوم طلوع ، معین پس از آلبومهای بی نظیر پنجره و معما و پرواز که حال و هوایی تقریبا نزدیک به هم داشتند و آلبوم لحظه ها که آلبومی با همان حال و هوا ولی کمی مدرن تر بود آلبومی را ارائه داد به نام طلوع که تاکنون به این سبک کارها را در کارنامه خود نداشت
سبک بابک بیات سبکی است که بهترین خوانندگان آن داریوش و ابی و گوگوش هستند چون لحنی تقریبا حماسی دارند و این لحن محتاج حجم صدای عظیمی است اجرای معین بر ترانه های بابک بیات مخصوصا وقتی تو با من نیستی آنقدر زیبا و قوی بود که ثابت کرد معین در این سبک هم بهترین است همیشه فکر می کردم معین از پس چنین ترانه هایی بر نمی آید و لی این اجرا چنان عالی بود که حجت بر من تمام شد از طرف دیگر ترانه های فضل الله توکل میباشد که بهترین خوانندگان این سبک استاد گلپا و علیرضا افتخاری هستند و معین با اجرای بی نظیر بر این دو ترانه مخصوصا ترانه ای دریغ ثابت کرد تحریرهایش بر هر نوع موسیقی جواب می دهد و ثابت کرد که باز بهترین است و خود ترانه طلوع که اجرای معین بر این ترانه از بی نظیر ترین اجراهاست که فقط از پس معین بر می آید
در کل به نظر من داریوش از ابتدا تا الان سیری نزولی داشته بر عکس ابی و معین که سیر رو به رشد داشته اند و اگر ترتیبی قرار باشد ارائه دهم به این صورت است:
معین
ابی و داریوش
به قلم مهرداد رحمانی