فرانس لیست

[Khashayar]

نام «فرانس لیست» با نام پیانو پیوند خورده است و به نظر می رسد این پیوند برای همیشه برقرار بماند. «لیست» به مانند اسطوره ای در عرصه نوازندگی پیانو درآمده و همگان از او به عنوان یكی از نوازندگان افسانه ای یاد می كنند. البته در مورد «لیست» نیز همچون هر پدیده برجسته دیگری خیالبافی های بی اساس و داستان پردازی های غیرواقعی چهره واقعی او را مبهم ساخته است، ولی در هر صورت بدیهیاتی در كار «لیست» همواره وجود داشته اند كه می توان بی هیچ شبهه بدان ها اطمینان كرد. «لیست» را نیز همچون بتهوون می باید كه چهره ای انقلابی در عرصه موسیقی دانست. در واقع بعد از «لیست» بسیاری از مناسبات قراردادی پیشین دستخوش تغییرات اساسی شد. «لیست» به شكلی غیرمستقیم از مكتب بتهوون برخاسته است، البته به واسطه یك میانجی به نام «كارل چونی». چونی به عنوان یكی از برجسته ترین و وفادارترین شاگردان بتهوون خود یكی از شناخته شده ترین مدرسان موسیقی حتی تا به امروز شناخته می شود. بسیاری از تمرینات آموزشی چونی مرجع اصلی نوآموزان موسیقی در روزگار ما را تشكیل می دهند. «لیست» نیز از جمله كسانی بود كه از مكتب چونی برخاسته است. شاید بتوان گفت توفیقی كه «لیست» در جایگاه یك پیانیست و آهنگساز در صحنه كنسرت به دست آورده، تاكنون نصیب هیچ كس دیگری نشده است. در آن روزگار بسیاری او را می پرستیدند و تصور می كردند كه او از آسمان ها به جانب انسان ها شتافته است. تمام شواهد و اسناد در این نكته متفق القولند كه نوازندگی «لیست» به شكل غیرقابل تقلیدی مسحوركننده بوده است تا جایی كه در كنسرت های او افراد زیادی به راستی از خود بی خود می شدند و بی اختیار خود را در خیالات خود فراموش می كردند. البته بدیهی است كه بخش مهمی از تاثیرگذاری «لیست» مستقیماً در ارتباط با جنبه های بصری اجرای آثارش نهفته است، تنها پیانیست هایی كه جادوگری نیز می دانند، قادرند آثار «لیست» را بنوازند. یكی از وجوه مشخصه موسیقی «لیست» علاوه بر جنبه های خاص نوازندگی «لیست»، روح مجار نهفته در آنها است.شاید بتوان كمتر آثاری از «لیست» یافت كه نیم نگاهی به مسلك «كولی»ها نداشته باشد. اغلب آثار «لیست» برای اجرا توسط پیانو نوشته شده اند و در آنها پیانو در مركز توجه مخاطب قرار می گیرد. به بیان دیگر در فرآیند اجرای موسیقی «لیست»، پیانو حتی از خود موسیقی اولویت بالاتری پیدا می كند. البته باید اعتراف كرد كه این تنها یك طرز نگاه مرسوم در مورد «لیست» است، چرا كه می توان ایرادات اساسی نسبت به این نوع نگرش روا داشت. همراه با تحولات زندگی شخصی «لیست» موسیقی او نیز دستخوش تغییر یا حتی به تعبیری جهش شد. تمامی آثار سال های آخر زندگی «لیست» حاكی از آنند كه تنها یك كشیش می توانسته پدیدآورنده شان باشد و به راستی نیز چنین بود. البته به لحاظ كمی می توان گفت كه آثار او غیرقابل شمارشند. گویی او آهنگسازی بوده كه تمام سال های عمر مشغول نوشتن موسیقی بوده است. هر چند كه می دانیم بخش اعظمی از ساخته های او در واقع تنظیم آثار از پیش ساخته شده برای اجرا توسط مدیوم دیگری بوده است. حجم زیاد تصنیفات «لیست» بسیاری از موسیقی شناسان را با گونه ای تردید مواجه كرده است؛ اینكه او به راستی نبوغ خلق این تعداد آثار را نداشته و لاجرم در بسیاری از مواقع به تكرار مكررات بسنده كرده است. همین امر موجب می شود كه «لیست» نوازنده در مرتبه ای بالاتر از «لیست» آهنگساز قرار گیرد. البته دید افراطی تر در این زمینه بدان جا خواهد كشید كه آثار «لیست» را یكسره بی اهمیت تلقی كنیم و تنها تحولاتی كه به واسطه قدرت طلبی های او در عرصه تسخیر اذهان عمومی صورت گرفته را جزء وقایع اساسی زندگانی «لیست» محسوب كنیم. در این صورت دستاوردهای شخصی لیست یكسره بی اهمیت خواهند شد و تنها تاثیراتی كه از جانب او به پیرامونش رسیده در درجه اهمیت قرار خواهند گرفت. ولی فراموش نكنیم كه در جای جای آثار موسیقی «لیست» بدعت های هارمونیك نقش چشمگیری در ساختمان كل اثر ایفا می كنند. در نهایت باید معترف بود كه آثار هیچ آهنگسازی به اندازه «لیست» الهام بخش واگنر در خلق مجموعه ای از بكر ترین ایده های موسیقایی قرن نوزدهم نبوده است. در میان مجموعه آثار غیرپیانویی در وهله اول می بایست به پوئم سمفونیك های او اشاره كرد. حتی گاهی این آثار خود به خود از دیگر ساخته های «لیست» به لحاظ بدعت فاصله می گیرند و عده ای معتقدند كه بدون وجود پوئم سمفونیك ها «لیست» در عرصه آهنگسازی شاهكار دیگری خلق نكرده است. البته این نكته را نیز باید تصریح كرد كه ایده اصلی نهفته در دل پوئم سمفونیك های «لیست» پیش از آنها در بعضی از اورتورهای بتهوون به شكلی كاملاً مشخص مطرح شده بودند.
همین نكته نیز بعدها به عاملی بدل شد كه مخالفان «لیست» به عنوان دلیلی بر مخالفت خود اقامه كنند.از مهم ترین مجموعه های دیگر آثار «لیست» می بایست به مجموعه راپسودی های مجار اشاره كرد. این آثار پس از تصنیف و انتشار در میان مدافعان موسیقی مجار از جایگاه ویژه ای برخوردار شدند. همین آثار در واقع عامل اصلی وجهه ای است كه «لیست» در میان مردم كسب كرد. بدین شكل كه بسیاری از ملودی ها و تم های مردمی مردم مجارستان به شكلی سیستماتیك در آثاری جای گرفتند كه موجب شد از موضعی بومی صاحب اعتباری جهانی شوند. امروزه پیانیست های معتبر جهانی راپسودی های لیست را در كنسرت های خود اجرا می كنند و خواه ناخواه تم های بومی مجار را به گوش دیگر مردمان می رسانند. در واقع همین تم ها در راپسودی های مجار از خصلتی آكادمیك برخوردار شدند و همین عامل موجب شده تا مجموعه راپسودی های «لیست» جزء مهم ترین دستاوردهای مصنف قرار گیرند. همانطور كه پیش از این نیز اشاره شد بخش مهمی از مجموعه آثار «لیست» به تنظیم آثار دیگر آهنگسازان اختصاص دارد. تقریباً اغلب آهنگسازان پیش از «لیست» مورد توجه او بودند. اما از میان این تنظیمات بعضی به دلایلی مشخص از اهمیت بیشتری برخوردار گشتند. به عنوان نمونه تنظیم «لیست» از سمفونی های بتهوون برای پیانو این امكان را برای نوازنده فراهم می كند كه او در آن واحد بتواند كلیه عناصر اركستری این آثار را به یك باره توسط تنها یك ساز به اجرا بگذارد و در اصل همین عامل است كه موسیقی شناسان نیاز مطالعه این تنظیمات (ترانس كریپشن ها) را واجد اهمیت بسیار می انگارند. البته بحث در مورد ترانس كریپشن های «لیست» خود به فرصت جداگانه ای نیاز دارد تا به تفصیل تمامی ابعاد آنها تشریح شوند. به نظر می رسد كه «لیست» به توجه بیشتر و نكته بینانه تری نیاز دارد تا بتوان اوج دستاوردهای او را از مجموعه آثارش استخراج كرد و در جهت گسترش نگرش به موسیقی به معنای عام به كار بست.

توماس كیت
ترجمه: طاها پیشوا

[EmadS]

سلام . ببخشید این چونی کی بوده ؟ احیاناً منظور شما چرنی نبوده ؟ چون تا اونجایی که من خبر دارم ، لیست شاگرد چرنی بوده و تکنیک هاش رو از چرنی یاد گرفته .

[zapata]

سلام خسته نباشید . میخواستم بگم که فرانس لیست که در سال 1811 به دنیا آمد و در 1886 از دنیا رفت کل سبک های موسیقی که در پیانو بود را دنبال نکرد و با در هم کردن آنها یک سبک جدید درست کرد که به خاطر همین موضوع تمام موسیقی دانان آن زمان باهاش بد شدند و می گفتند که به سبک های موسیقی که تلاش یک عمر موسیقی دانان قبل از وی بود توهین کرد . فرانس لیت با قطعه ی زیبای خود یعنی هانگرین راپسودی مجار شماره 2 به اوج شهرت رسید . در این قطعه متوجه خواهید شد که فرانس با در هم ریختن سبک های آن زمان قطعه ای به این زیبایی به وجود آورد .

دوستان این ایمیل منه اگر کسی صحبتی داره میتونه برام پیام بذاره خوشحال میشم reza_td2@yahoo.com

[keeps_gettin_better]

ببخشید ولی کی گفته تمام موسیقیدانان اون زمان با لیست بد بودن؟! لیست با شوپن، آلکان، واگنر، برلیوز و سن سان دوست صمیمی بود. و بقیه هم اکثرا در ستایش آهنگسازی و نوازندگی لیست می نوشتند و می گفتند (حتی شومان که با لیست آنچنان خوب نبود، ولی نقد خیلی مثبتی برای اتودهای متعالی لیست نوشت و چاپ کرد)، مگر کسانی مثل تالبرگ که رقیب لیست بودند و قاعدتا از اونا انتظاری نمی رفت.