اولين هاي موسيقي ايران زمين

[akanani]

دارالفنون، مسیو لومر و اولین سرود ملی ایران

دارالفنون که نتیجه آشنایی ما با مغرب زمین بود، بیست سال پیش از دارالفنون ژاپن و سه سال پس از گشایش دارالفنون عثمانی در روز یکشنبه پنجم ربیع الاول سال 1268 ق / 1852 م، سیزده روز پیش از کشته شدن بانی آن یعنی امیرکبیر، افتتاح شد. (I) این مدرسه که حکم دانشگاه آن زمان را داشت؛ اولین مرکز دانش اندوزی در دوره جدید بود که بعدها گسترش یافته و شعبه های مختلفی نیز به آن افزوده شد.

چهارسال پس از تأسیس دارالفنون، دو نفر از اعضای هیأت نظامی فرانسه به نام های بوسکه (Bousquet) و معاونش رویون (Rouillon)، به منظور سروسامان دادن موسیقی نظامی به ایران اعزام شدند.

آن دو، در سال 1855 م یک دسته موزیک به شیوه متداول برای دربار سلطنتی ایران ترتیب دادند. بوسکه سال 1273 ق / 1857 م ایران را ترک کرد و رویون هم که مردی رنجور و بیمار بود، گرچه تا 1284 ق / 1868 م در ایران بود، اما به واسطه عدم پیشرفت شاگردان موزیک، عملاً در کار خود موفق نبود. (II)

لازم به یادآوری است؛ وقتی بوسکه به وطن خود بازگشت و فعالیت رویون هم به سبب بیماری متوقف شد، شخصی به نام مارکو (Marco) از ایتالیا برای آموزش دسته موزیک به خدمت گرفته شد. مارکو مردی عامی بود که تنها در نواختن کلارینت (قره نی) آشنایی داشت!

از آن جا که در این برهه لزوم دسته های موسیقی نظامی به سبک جدید جزء لوازم تشریفات سلطنتی بود، مورد توجه ناصرالدین شاه قرار می گیرد. دولت ایران مصمم می شود، تا به موسیقی نظامی سروسامانی دهد؛ بنابراین به سفیر خود در پاریس مأموریت می دهد تا با دولت فرانسه مذاکره کرده و از مسئولان بخواهد شخص مطلع و پر تجربه ای برای این منظور معرفی کنند. مارشل نیل (Niel) وزیر جنگ فرانسه «مسیو لومر» را بر می گزیند.

آلفرد ژان باتیست لومر (Alfred Jean Batiste Lemaire) متولد 1842 م فرانسه که معاون دسته موزیک هنگ اول سربازان گارد بود، در تاریخ 1284 – 1285 ق / 1868م به ایران آمد و از این زمان شعبه ای در مدرسه نظام دارالفنون به نام «شعبه ی موزیک» تأسیس شد.

لومر برنامه درسی مدرسه نظام را در هشت سال تنظیم و در ابتدا با 10 هنرجو کار خود را آغاز کرد. برنامه درسی وی آموزش نت با قواعد علمی، نواختن سازهای بادی، کوبه ای، زهی متداول در موسیقی نظام اروپا، آموزش شناسایی پارتیتورهای موزیک نظام، تربیت رهبر ارکستر و تغییرات در اصطلاحات موسیقی نظام رایج در ایران بود. (III)

لومر میرزا علی اکبرخان نقاش باشی، استاد زبان فرانسه و نقاشی دارالفنون را به مترجمی گرفت و 10 نفر اول را خود تعلیم داد و تا سه سال شاگرد جدید نگرفت. بعد از این از همان 10 نفر برای تعلیم مبتدیان استفاده کرد. هنرجویان پس از پایان دوره پنج ساله تحصیل به سمت معاون دسته موزیک در قشون خدمت می کردند، هنرجویانی که دوره ی هشت سال را می گذرانیدند، پس از موفقیت در آزمون دیپلم رهبر ارکستر می گرفتند و با درجه افسری به فرماندهی دسته موزیک قشون گمارده می شدند.

لومر را می توان پایه گذار موسیقی علمی و اولین مربی موسیقی نظام در ایران قلمداد کرد. بعدها برخی از شاگردان وی از هنرمندان بزرگ و مفاخر موسیقی ملی ایران شدند. وی در زمان سلطنت سه پادشاه (ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه) در ایران بود. لومر تا درجه سرلشکری ارتقاء پیدا کرد و ریاست کل دسته های موزیک پادشاه را عهده دار بود. ناصرالدین شاه به وی لقب «موزیکانچی باشی» داد و وی را به دریافت نشان شیروخورشید، نشان افتخار و نشان علمی مفتخر کرد.

لومر در تهران از همسرش که نادختری طولوزان حکیم باشی بود، جدا شد و او را با چند اولاد با سالی چهارصد تومان مخارج، به پاریس فرستاد. (IV)

ظاهراً لومر پس از کشته شدن ناصرالدین شاه موزیکانچیگری را عملاً رها کرد و با حفظ منصب موزیکانچی باشی دربار به کار دادوستد و تجارت پرداخت. اعتمادالسلطنه در خاطرات روز دوشنبه 7 جمادی الاول سال 1313 ق (سال ترور ناصرالدین شاه) درباره لومر می نویسد: «لومر موزیکانچی که موزیکانچیگری را ترک کرده، سالی سه چهارهزار تومان از دولت جیره و مواجب می گیرد و برای خود تجارت می کند

[marzi_a1732]

اولين سرود رسمي ايران


اولين سرود رسمي ايران به نام سلام دولت علیۀ ايران در جريان انقلاب مشروطيت توسط سالار معزز ساخته شده و نت (بخش پيانوي آن) به اروپا ارسال شده و در آن ديار به طبع رسيد. وچنانکه گفته اند: اين سرود توسط سالار معزز براي کليه سازهاي نظامي تنطيم شد و براي دولتهايي که انقلاب مشروطيت ايران را پذيرا شدند ارسال گرديد


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين مدرسه موسيقي در ايران


شعبه موزيک دارالفنون نخستين مدرسه موسيقي در ايران است که در سال 1248 هجري شمسي به رياست مسيو لومر فرانسوي تأسيس یافت.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين کتاب موسيقي نظري جديد


نخستين کتاب موسيقي نظري جديد که از نوشته هاي مسيو لومر فرانسوي بود در همان زمان توسط مزين الدوله نقاشباشي به فارسي برگردانده شد و در دسترس هنر آموزان قرار گرفت و در سال 1312 هجري شمسي تعليم موسيقي رسما در برنامه مدارس قرار گرفت.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين اثر چاپ شده از موسیقی دستگاهی ایران

اولين اثر موسيقي ملي ايران که به خط بين المللي موسيقي نوشته شده و به چاپ رسيده و نسخه آن در دسترس مي باشدمجموعه اي است به قطع تقريبي 20 * 30 سانتيمتر در 50 صفحهکه به وسيله آ. لومر فرانسوي رئيس موزيک نظامي ايران تنظيم شده و در سال 1900 ميلادي مقدمه اي در يک صفحه به زبان فرانسه بر آن نوشته شده و در پاريس به چاپ رسيده است.



منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين موسيقيداني که اقدام به نوشتن دستگاه ماهور کرد


سالار معزز از نخستين کساني است که نوت را براي ثبت الحان موسيقي ملي ايران برگزيد (قبل از وي لومر دست به اين کار زده بود). اين هنرمند براي فاصله هاي ربع پرده اي (نيم بمل يا کرن امروز) علامتي را که همان ايام احتمالا نزد مصريها و عراقيها متداول بود اختيار کرد و با اتخاذ اين روش براي نخستين بار اقدام به نوشتن دستگاه ماهور کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين مدرسه موسيقي به روش علمي در ايران


مدرسه موزيک اولين مؤسسه دولتي است که براي تعليمات موسيقي به روش علمي در ايران داير شد، وليکن چون منظور از تأسيس آن بهبود وضع موسيقي نظامي بود بيشتر از اين نظر تعليمات آن پيشرفت مي کرد. شعبه موزيک دارالفنون در سال 1297 هجري شمسي از قشون منتزع شد و جزو يکي از واحدهاي وزارت معارف درآمد و به نام مدرسه موزيک ناميده شد. اين مدرسه تا سال 1307 هجري شمسي زير نظر سالار معزز و معاونت فرزند ارشد ايشان نصرالله خان مين باشيان ملقب به نصرالسلطان اداره مي شد و به همين نام باقي بود و از آن پس سازمان آن دگرگون شد و مدرسه موسيقي دولتي نام گرفت.

منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين آهنگ سلام


نخستين آهنگ سلام را مسيو لومر فرانسوي ساخت و اين سلام تا زمان محمد علي شاه معمول بود و در دوره احمد شاه تغيير کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين کسی که نت و آهنگ را مدون کرد

صفي الدين ارموي، متولد اروميه ( قرن هفتم هجري قمري ) در دربار " المستعصم " و " هلاکو " بوده و کتابي دارد به نام ادوار، وي اولين بار نت و آهنگ را مدون کرد و از حالت سماعي به صورت کتاب در آورد. صفي الدين در اصلاح و تکميل نوآوريها و ابداعات قدمها در موسيقي کوشيده و در فواصل گام نيز تحقيقاتي کرده است. او با بصيرتي که در علم و عمل موسيقي داشت نظر قدما را در پرده بندي عود تعديل کرد و با تصرفات استادانه پرده هاي غيرلازم را حذف و محل پرده هاي مناسب را تثبيت نمود. صفي الدين اعتدالي در گام موسيقي ايران به وجود آورد و گام او در هر اکتاو شامل هفده فاصله بوده است. نوشته اند که او موسيقي را به ترتيب جديدي تنظيم کرد و روش وي مورد قبول و ملاک عمل استادان پس از او گرديد و اين روش هنوز تا حد زيادي در کشورهاي اسلاميمتداول است. ابتکار بعضي الحان و مقامها يا شعبه ها و گوشه هارا به وي نسبت داده اند. چنانکه خود در شرح حال خويش تلويحا به ساختن آهنگ طرب انگيز اشاره ميکند و طرب انگيز يکي از شعبه ها و گوشه هاي دستگاه ماهور است که اکنون اساتيد، فن آنرا مي نوازند. بعضي از تاريخ نويسان، " ارموي " را بزرگترين موسيقيدان ايران و پس از " اسحاق موصلي " بزرگترين موسيقيدان دوره اسلامي مي دانند. کتابهاي او از مهمترين مآخذ موسيقي ايران دوره اسلامي است. وي براي نخستين بار آهنگ موسيقي را با الفباي ابجدي و عدد نوشت، و بدين شيوه توانست نغمه هايي را که پيش ازاين از راه گوش و سينه به سينه نقل مي شد ثبت کند.



منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين پیانو در ایران

اولين پيانويي که به ايران آوردند، پيانويي کوچک بود که به تناسب وسايل حمل و نقل آن زمان انتقال آن از فرانسه به ايران امکان پذير باشد. بدين جهت اين پيانو فقط داراي پنج اکتاو بود که صفحه جاي انگشت آن از پيانو جدا مي شد و حمل آن را تسهيل مي کرد.
مشير همايون شهردار، استاد پيانو مي نويسد: " اين پيانو را در سال 1314 هجري شخصاً به اتفاق پدرم در منزل مرحوم " عضدالدوله" پدر " عين الدوله " ديدم که رويآن به زبان فرانسه عبارتي نوشته شده بود حاکي از آنکه پيانوي مذکور را " ناپلئون " به " فتحعلي شاه " اهدا نموده است.



منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين کسی که پیانو را کوک ایرانی کرد

اولين کسي که پيانو را کوک ايراني کرد و الحان ملي را در آن نواخت " سرورالملک " بود که در هر گام دو پرده را تغيير کوک داد تا بتواند آهنگهاي ملي را با آن اجرا کند که کوک پيانو براي اين آهنگها به همين صورت است.
گفته شده در سفري که " حاجي ميرزا حسين خان سپهسالار " ، " ناصرالدين شاه " رابه اروپا برد، در مراجعت چند دستگاه پيانوي بزرگ و کامل براي دستگاه سلطنتي آوردند که به قراين در آن زمان کسي درتهران به نواختن پيانو وقوف نداشت. مرحوم " محمد صادق خان سرورالملک " استاد و نوازنده بي نظير سنتور که در نظر ناصرالدين شاه قدر و منزلت مخصوص داشت به مناسبت نزديک بودن وضع نواختن سنتور و پيانو کوشش کرد که براي خوش آمد شاه نواختن پيانو را فرا گيرد و با آنکه در سنين کهولت بود براي نيل به مقصود از قريحه و نبوغ خويش کمک گرفت و تا حد امکان توفيق حاصل کرد و چون تشخيص داده بود دو صدايي که علاوه بر دوازده صداي موجود در هر گام پيانو مورد لزوم موسيقي ايراني است در صداي پيانو وجود ندارد همچنان که هنگام نواختن سنتور وقتي مي خواهد از آهنگي به آهنگ ديگر بروند و حتي در حين نواختن همان يک آهنگ براي به دست آوردن آن دو صدا نيزخرک سنتور را پس و پيش مي کنند، سرورالملک نيز با تغييرکوک دو صداي مورد احتياج موسيقي ايراني، کوکي را که حالا مشهور به کوک " شور " است ابتکار کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين نوازندۀ ویولن در ایران


ويولون از ادوات و آلات موسيقي جديد است که در زمان ناصرالدين شاه پس از تاسيس شعبه موزيک دارالفنون، و آمدن مستشاران خارجي براي معلمي اين شعبه و آوردن سازهاي جديد مانند فلوت و قره ني در ايران معمول گرديد مسيو دوال فرانسوي که در اواخر عصر ناصري به ايران آمد و دو سال بيشتر در ايران نماند معلمي قسمتي از شعبه موزيک دارالفنون را بر عهده داشت و استاد و نوازنده ويولون بود و اين ساز را با قواعد مخصوص آن تعليم مي داد. و ظاهرا از قديمي ترين مربي و معلم ويولون بود. " حسن مشحون " در کتاب تاريخ موسيقي ايران حسين هنگ آفرين، را قديمي ترين ايراني نوازنده ويولون معرفي کرده است وليکن " روح الله خالقي " در کتاب سرگذشت موسيقي، "تقي دانشور " (اعلم السلطان ) را نخستين ايراني مي نويسد که با ويولون آشنا شده است.

منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين دانشمندی که در ایران در فن موسیقی علمی و عملی کتاب نوشت


نخستين دانشمندي که پس از اسلام در ايران در فن موسيقي علمي و عملي کتاب نوشت فيلسوف و رياضيدان و موسيقيدان بزرگ ايران " ابونصر فارابي " است که در سده چهار هجري مي زيست. فارابي که خود در علم و عمل اين فن مهارت داشت نخستين کتاب جامع خود را در اين رشته نوشت. پيش از او نيز به دانشمند و طبيب نامي ايران " محمد بن زکرياي رازي" نوشتن رساله اي را در موسيقي نسبت داده اند به نام " في الجمل الموسيقي ". پس از فارابي، حکيم و دانشمند نامي ايران " ابو علي سينا " در کتاب شفا بابي را با عنوان فن به موسيقي اختصاص داد و دانشمند کم نظير ايران " ابو ريحان بيروني " در کتاب" الاستخراج الاو تار في الدائره" را در موسيقي نوشت. پس از ابن سينا از جمله شاگردان او " ابو منصور زيله " کتاب الکافي في الموسيقي را به رشتهً تحرير کشيد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين انجمن موزیک و اولین کنسرت خیریه


در سال 1288 هجري قمري ايران به يکي از بزرگترين قحطيها و مرگامرگيهاي تاريخ معاصر خود دچار گرديد. در آن بحبوحه ميرزا حسين خان سپهسالار به صدارت رسيد. به علاج آن واقعه، نخست " ميرزا عيسي " وزير دارالخلافه را که به همدستي نانوايان، سختي بيش از پيش قحط و غلا را موجب بود، برکنار کرد. کار ديگرش برپايي مجلس اعانه بود در رمضان 1288 هجري قمري. همزمان با اين رويداد، " ژان باتيست لومر" رئيس موزيک چيان سلطنتي و معلم موزيک محفل سرگرمي و تفريح فرنگيان مقيم ايران، به افتتاح انجمن موسيقي تحت عنوان انجمن موزيکان مبادرت ورزيد و در نخستين اقدام خود، جهت معاضدت به مجلس اعانت دارالخلافه به برپايي نخستين کنسرت خيريه اقدام کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين مجموعه آلات و ادوات موزیک در ایران


در سال 1304 هجري قمري " کلنل اسميت " انگليسي، رئيس تلگرافخانه انگليس در تهران، مجموعه اي از آلات و ادوات موزيک مفضض (آبکاري شده ) شصت نفره ساخت انگلستان را که همه به نشان دولتي ايران مزين بوده است از طرف ملکه انگلستان به ناصرالدين شاه هديه کرده و مورد عنايت خاصه پادشاه قاجار واقع شده است. به نظر مي رسد اين مجموعه موزيک اولين و جامعترين مجموعه موزيکي بوده که تا آن تاريخ به ايران رسيده است.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين ارکستر رادیو


هنگامي که ايستگاه فرستنده به کار افتاد کار موسيقي راديو را بعهده کمسيوني گذاشتند که جز تشکيلات سازمان پرورش افکار بود و پس از تشکيل اداره تبليغات امور هنري موسيقي نيز به اداره موسيقي کشور سپرده شد و شامل چند قسمت بدين شرح بود: موسيقي ايراني توسط هيات نوازندگان و موسيقي اروپايي به وسيله ارکستري از استادان و هنرجويان هنرستان عالي موسيقي و غير از اين دو قسمت، بقيه ساعات پخش موسيقي با صفحه برگزار مي شد. اولين هيات ارکستر عبارت بودند از نامي ترين نوازندگان آن زمان به شرح زير ابوالحسن صبا (رئيس ارکستر)، ابراهيم منصوري و مهدي خالدي (نوازنده ويلن)، مرتضي ني داود و موسي معروفي و عبدالحسين شهنازي (تار)، حبيب سماعي (سنتور)، مرتضي محجوبي و جواد معروفي (پيانو)، حسين تهراني ( ضرب ). از آذر 1330 ارکستري به نام ارکستر نوين تشکيل شد که رهبري آن را " استاد علينقي وزيري " بعهده داشت و اولين ارکستري بود که آهنگهاي موسيقي ايراني را با هارموني اجرا مي کرد. خواننده آن هم " عبدالعلي وزيري " بود. اين ارکستر آهنگهاي بي آواز نيز اجرا مي کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين موسیقیدانی که برای پر کردن صفحان گرامافون به خارج از کشور رفت


آقا حسينقلي از هنرمندان نامي دوره قاجاريه است. وي نخست نزد برادر خود "ميرزا عبدالله " و سپس پيش پسر عمويش آقا غلامحسين به نواختن تار مشغول شد و آن قدر تمرين کرد و کوشيد تا در نواختن تار بسيار چيره دست گرديد و ديري نگذشت که بزرگترين استاد اين هنر شناخته شد. آقا حسينقلي نخستين هنرمندي است که به اتفاق چند نوازنده و خواننده براي پر کردن صفحه هاي گرامافون به پاريس رفته و آثاري از او ضبط شده است و اين نخستين بار بود که موسيقي ايران را اروپاييان در آنجا شنيده اند. در مراجعت از سفر اروپا در اسلامبول کنسرت داد و درآمد نمايش را به رسم اعانه به مدرسه ايرانيان واگذار کرد.


منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولين کسی که موسیقی ایران را متحول کرد

غلامحسين درويش از هنرمندان نامي و استاد اواخر دوره قاجاريه است. وي در سال 1251 هجري شمسي در تهران متولد شد. پدرش چون به موسيقي علاقه داشت غلامحسين را به مدرسه موزيک دارالفنون سپرد و وي به فراگرفتن خط موسيقي و نواختن شيپور و طبل کوچک مشغول شد. غلامحسين به دربار شاهي رفت و آمد داشت و ساز نوازندگان را مي شنيد. سپس پيش " آقا حسينقلي " به تکميل فن خود پرداخت و بعد از سالها تمرين در نواختن تار و بويژه سه تار مهارت يافت و بهترين شاگرد استاد خود شد. با ظهور جنبش مشروطه در نخستين سر کنسرتهايي که در انجمن اخوت تشکيل شد وي سمت رياست و رهبري ارکستر را داشت. درويش خان، نوعي آهنگ ضربي به نام پيش درآمد ساخت که تا سالها بعد از او، رواج بسيار داشت. " سعدي حسني " در کتاب تاريخ موسيقي درباره پيدايش موسيقي نوين ايران مي نويسد: " نخستين تحول واقعي موسيقي را غلامحسين درويش (1251 - 1305 هجري شمسي) آغاز کرد. درويش در نواختن تار دست داشت. تا آن زمان تار پنج سيم (دو سيم سفيد، دوسيم زرد، و يک سيم بم ) داشت و درويش از روي ستار به فکر افتاد سيم ديگري به تار بيفزايد و از آن وقت تار داراي شش سيم شد. درويش در زمان تحصيل در مدرسهً موزيک نظام که تحت نظر " لومر " اداره مي شد متوجه يکنواخت بودن موسيقي ايراني شد، به اين جهت آواز را که تا آن زمان بدون ضرب و طولاني بود، خلاصه کرد و به صورت ضربي در آورد و علاوه بر" درآمد" که پيش از آواز نواخته مي شد قطعه ضربي ديگري به نام" پيش درآمد" به آن افزود. اين استاد کم نظير موسيقي ايران در شب چهارشنبه دوم آذرماه 1305 هجري شمسي هنگامي که از منزل يکي از دوستان به خانه مي رفت درشکه اش با اتومبيلي تصادف کرد و بر اثر ضربتي که بر سر او وارد آمد چنان به سختي صدمه ديد که در دم جان شپرد. "محمد هاشم ميرزا" متخلص به " افسر " در مدح اين استاد و " درويش عبدالله طالقاني " مبتکر خط شکستهً فارسي که هر دو طالقاني هستند دو بيت زير را سروده است:


درويش زمان ما و درويش نخست
هريک به رهي رسم تجدد مي جست
آن يک خط راست را شکسته بنوشت
وين موسيقي شکسته را کرد درست

ايرج ميرزا نيز در وصف او از زبان " زهره " در منظومه زهره و منوچهر گفته است:


تار نهم در کف درويش خان
تا بدمد بر بدن مرده جان



منبع:
سایت فـرهـنـگـسـرا

[marzi_a1732]

اولین سرود ملی ایران مربوط به دوره قاجار ساخته موسیو لومر فرانسوی

اولین سرود ملی ایران مربوط به دوره قاجار ساخته موسیو لومر فرانسوی (موسیقیدان نظامی اعزامی به ایران در دوره قاجار) است. این سرود برای پیانو نوشته شده و یک بار به هنگام ورود مظفرالدین شاه قاجار و در حضور وی در پاریس اجرا گردید و اجرای آن توسط ارکستر ملل اولین اجرای رسمی و ارکسترال آن است كه به پیشنهاد رهبر ارکستر در دوره حاضر ترانه‌ای برای آن توسط بیژن ترقی سروده شد و به همراه خواننده اجرا گردید.


نام جاوید وطن
صبح امید وطن
جلوه کن در آسمان
همچو مهر جاودان
وطن ای هستی من
شور و سرمستی من
جلوه کن در آسمان
همچو مهر جاودان
بشنو سوز سخنم
که هم آواز تو منم
همه جان و تنم
وطنم وطنم وطنم
بشنو سوز سخنم
که نواگر این چمنم
همه جان و تنم
وطنم وطنم وطنم
همه با یک نام و نشان
به تفاوت هر رنگ و زبان
همه شاد و خوش و نغمه زنان
ز صلابت ایران جوان
ز صلابت ایران جوان
ز صلابت ایران جوان


You can see links before reply
l (You can see links before reply)لینک غیر مستقیم دانلود (You can see links before reply) (You can see links before reply)l