خراش و کندن

[sorest]

با سلام خدمت تمام دوستان عزیز

اگر ممکن است در مورد تکنیک های "کندن" و "خراش" روی یک نت مشخص مثلا Re توضیح دهید.
با تشکر

[AliB]

درود بر شما
تا آنجايي که اطلاعات من اجازه بدهد سعي مي کنم در اين باره توضيحاتي ارائه کنم. البته مساله اي که به عقيده ي حقير تبديل به يکي از مشکلات آموزشي ما در وادي موسيقي ايراني شده نبودن يک استاندارد ثابت براي نامگذاري تکنيک ها ي اجرايي و همينطور نبود يک استاندارد و هماهنگي در ثبت تکنيک هاي اجرايي به صورت نت هست. بنابر اين بطور مثال ممکن است تکنينکي را بياموزيد با يک نام در حالي که نام هاي ديگري نيز براي آن بکار مي رود و در حين تبادل نظر اين عدم همساني نام ها باعث مشکل در تفاهم و انتقال مطلب گردد.
بعد از اين توضيح که به نظرم بيانش لازم بود مي پردازم به اصطلاحاتي که در موردش سوال کرديد.
اين دو تکنينکي که از آن نام برديد ، تکنيک هاييست که اجراي آن بر حرکت پنجه استوار است يا به اصطلاح تکنيک پنجه ايست .
در کندن و يا کنده کاري ، شما از انگشتان پنجه(دست چپ در راست دستان) براي اجراي نت (يا در واقع تکيه کاري) استفاده مي کنيد. بطور معمول از انگشتان دوم و سوم براي اين کار استفاده مي شود مگر هنگامي که بر روي دست باز سيم با استفاده از انگشت اول عمل کندن را انجام دهيد. مکانيزم اجرا بدين صورت است که انگشت را روي پرده قرار داده ، همزمان با فشردن بر روي سيم به سمت پايين مي کشيم به نحوي که سيم از زير انگشت خارج شود. در اينصورت صداي توليد شده در سيم را کندن مي نامند. بايد توجه داشت هنگام کندن با يک انگشت(بجر بر روي دست باز سيم) صداي توليد شده نتيست که زير انگشت قبل قرار دارد. بطور مثال ، شما نت ر را مثال زديد (بالا دسته و بر روي سيم اول) انگشت اول پشت پرده ي ر و انگشت دوم را بر روي پرده ي مي گذاشته( و يا انگشت سوم را بر روي نت فا) و همراه با فشار به پايين مي کشيم تا سيم از زير انگشت خارج شود . صدايي که شنيده مي شود اشاره ي کوچکي به نت مي و سپس نت ر است .معمولا تکنيک کندن در اجراي تکيه کاري ها (براي تحرير ها) بکار مي رود .گاهي ممکن است اين عمل با انگشت سوم صورت پذيرد . يعني شما نت ر را بجاي کندن با انگشت دوم و پرده ي مي با انگشت سوم و پرده ي فا انجام دهيد(که اين کار مرسوم است) بدين ترتيب اشاره اي به نت فا شنيده مي شود(فاصله ي سوم) که زيباتر است.
نمونه ي اجرا را از اينجا (You can see links before reply) گوش دهيد(بار اول نت ر با استفاده از انگشت سوم کنده شده و بار دوم با استفاده از انگشت دوم)
يکي از فرم هاي معمول کندن اجراي چهار نت است(دو پرده ي متوالي) به صورت دو به دو. مثلا "" مي مي ر ر "" که يک در ميان اين نت ها اشاره اي نيز به نت بعد دارد بدين صورت "" مي---->فا- مي - ر --->مي - ر"" که مکانيزم اجرا تک مضراب بر روي مي اول و ادامه ي اجراي نت ها با کندن انگشتان دست چپ مي باشد. بدين صورت که انگشت اول بر روي نت ر انگشت دوم بر روي نت مي قرار دارد . با مضراب ، اولين مي نواخته مي شود و بلافاصه در ادامه ي طنين سيم انگشت سوم بر روي نت فا فرود آمده و سيم را مي کند (که شما صداي اشاره به فا و همچنين مي بعد را مي شنويد) و سپس در ادامه و بلافاصله انگشت دوم را (يا سوم که صداي زيبا تري ايجاد مي کند) بر روي نت مي ( و اگر از انگشت سوم استفاده کنيد نت فا که به اينصورت بجاي اشاره به نت مي اشاره اي به نت فا شنيده مي شود) فرود آورده و مي کنيم بدين صورت صداي اشاره به نت مي (يا فا) و نت ر آخر شنيده مي شود.
اين فرم چهارتايي بسيار معمول و متداول است .
نمونه ي اجرا را از اينجا (You can see links before reply) بشنويد(بار اول هر دو نت مي و ر با استفاده از انگشت سوم کنده مي شود و بار دوم نت ر با استفاده از انگشت دوم )
نکته ي جالبي که در صداگيري از اين تکنيک وجود دارد محل قرار گيري دست راست بر روي صفحه است . هر چه در حين کندن دست راست شما نزديکتر به خرک بر روي صفحه قرار گرفته باشد صداي تودماغي تري خواهيد داشت و رنگ آميزي صداي کنده کاري متفاوت خواهد بود.
در مورد خراش (اگر اشتباه نکنم مراد همان ناله ي خفيف است) بعد از مضراب زدن بر روي يک نت انگشتي که پرده ي آن نت را گرفته با حفظ فشار بطور عرضي به سمت بالا (براي سيم دوم در برخي موارد به سمت پايين و در مورد سيم بم نيز با توجه به محل قرارگيري سيم بطور طبيعي به سمت پايين) مي کشيم. که در اين حال ادامه ي فرکانس سيم در اثر کشش بيشتر سيم افزايش يافته و اندکي صداي نت بالاتر بگوش مي رسد . اجراي خراش در هر دستگاه و گامي بر روي درجات مشخصي زيبايي و معني دار است . استفاده از اين تکنيک اگر بجا باشد بر زيبايي و ملاحت نوازندگي مي افزايد . البته اين تکنيک بدين صورت که بيان شد بيشتر بر روي تار معمول بوده و شايد يکي از دلايل منطقي آن عريض تر بودن دسته ي تار و بيشتر بودن امکان مانور عرضي انگشت بر روي دسته بوده است.
نمونه ي ناله بر روي نت فا و کاربرد آن در يک جمله ي موسيقايي را از اينجا (You can see links before reply) بشنويد.

[sorest]

با سلام و تشکر از پاسخ جامع و زحمتی که کشیدید
اصطلاحاتی که عرض کردم بر اساس کتاب ده قطعه 3 علیزاده و مشخصا قطعه طلوع بود که فعلا روی آن کار می کنم.
2 سوال برایم پیش آمد:
1-کندن با انگشت دوم یا سوم بر چه اساسی است و در نت نویسی چگونه مشخص می شود؟
2-کشیدن سیم برای ناله به چه اندازه ای است؟(یعنی مثلا تا چند نت بالاتر یا پایین تر ...... چون مسلما تاثیر مفدار آن در پایین دسته و بالا دسته تفاوت دارد.)

با تشکر

[AliB]

با سلام و تشکر از پاسخ جامع و زحمتی که کشیدید
اصطلاحاتی که عرض کردم بر اساس کتاب ده قطعه 3 علیزاده و مشخصا قطعه طلوع بود که فعلا روی آن کار می کنم.
2 سوال برایم پیش آمد:
1-کندن با انگشت دوم یا سوم بر چه اساسی است و در نت نویسی چگونه مشخص می شود؟
2-کشیدن سیم برای ناله به چه اندازه ای است؟(یعنی مثلا تا چند نت بالاتر یا پایین تر ...... چون مسلما تاثیر مفدار آن در پایین دسته و بالا دسته تفاوت دارد.)

با تشکر

دوست عزیز سلام دوباره.
خوب در این تبادل نظر متوجه شدم که مراد شما چیست . بنا بر این گمان می کنم تکنیک خراش اساسا چیز دیگریست غیر از ناله که من در پست قبلی توضیح دادم . این عدم تفاهم البته از یک سو به دلیل نقص دانسته های حقیر هست و از سوی دیگر از بابت همان مشکلی که در عدم هماهنگی نامگذاری ها و شیوه های نگارش نت خدمت شما عرض کردم . چرا که اگر اشتباه نکنم این تکنیک را بارها و بارها در قطعات مختلف اجرا کرده ام اما با شیوه ی نگارش و نامی متفاوت . و حتی در همین ده قطعه های علیزاده که توسط مسعود شعاری برای سه تار باز نویسی شده و به زودی منشر خواهد شد نیز به صورتی دیگر نمایش داده شده است .بطور مثال از تطابق دو قطعه ی نغمه ی مخالف که توسط مسعود شعاری بازنویسی شده برای سه تار و نت کتاب ده قطعه به این نتیجه رسیدم که آن تکنیک در واقع همان اشاره به سیم دستباز است همراه با کندن انگشت . که در کتاب استاد علیزاده از آن به عنوان خراش یاد شده و علامت خط مواج به سمت پایین برای آن در نظر گرفته شده است .
در مورد کندن با انگشت دوم و یا سوم اساس بخصوصی وجود ندارد و معمولا با انگشت سوم عمل کندن مرسوم تر است و این مطلب در نت نویسی مشخص نمی شود .
در مورد ناله کشیدن سیم در واقع تابه عرض دسته و امکان مانور است که با توجه به عرض دسته ی سه تار این تفاوت از چند کما تجاوز نمی کند و به نیم و یک پرده نمی رسد. جدا از این مطلب از نظر زیبایی شناسی تغییر طعم صوتی نت به میزان بسیار اندک نیز ملاحت قابل توجهی در هنگام شنیدن صدای آن نت ایجاد می کند. پس نیاز به کشیدن بیش از حد سیم نیست که زیاده روی در این امر کار را خراب می کند.

[sorest]

با سلام و تشکر مجدد
در کتاب کاروان صبا مسعود شعاری (که امروز دست یکی از رفقا دیدم) برای همین علامت مارپیچ از بالا به پایین اینطور نوشته شده: " مضرابی که به ترتیب از سیم های بالا به پایین نواخته می شود (چهار صدای پی در پی به صورت خراش)"
به امید روزی که حداقل نت نویسی ما شکل واحدی به خود بگیرد .
در ضمن خبر بازنویسی ده قطعه ها برای سه تار خبر خیلی خوبی بود. ممنون

[AliB]

سپاس از اینکه مطلب رو پیش می برید . درسته من هم نگاه کردم به کتابم و متوجه شدم . اشتباه من هم از بابت مقایسه دو نت آقای شعاری و کتاب ده قطعه بود.
پس اساسا خراش تکنیک مضرابیست و تصحیح شد.
من هم یاد گرفتم
سپاسگزارم.