سه تار نوازی استاد صبا

[alireza_amirsamimi]

سه تار نوازی استاد ابوالحشن صبا:
در این مقاله می خوام یه مقداری درباره سه تار نوازی استاد صبا(البته در حد معلومات خودم)صحبت کنم.
استاد صبا 1281 در تهران به دنیا امد و در همان کودکی برای اموزش سه تار نزد میرزا عبدالله رفت و 5 سال هر روز صبح زود خدمت ایشان میرفت.وبعد به کلاس درویش خان راه یافت که مهمترین تاثیر در نوازندگی و اهنگ سازی ایشان گذاشت.و هنگامی که علینقی وزیری مدرسه عالی موزیک را تاسیس کرد برای اموزش تئوری موسیقی نزد ایشان رفت.
به روایت شاگردان درویش خان شبیه ترین نوازندگی سه تار به درویش خان نوازندگی استاد صبا بود به طوری که از بیرون اتاق نمیشد تشخیص بدهی درویش خان ساز میزند یا صبا!همانطور که میدانید دسته سه تار بلندتر از دسته تار است ولی پرده بندی ها شبیه به هم است و سه تار دسته نازکتری دارد.برای همین استاد صبا اعتقاد داشتند که پوزیشن دست چپ در سه تار حساستر از تار است و اینکه در سه تار کنده کاری بسیار مهم است و در بعضی جاها حتی مثل مضراب زدن عمل میکند و استاد برای همین به پوزیشن های صحیح تاکید داشتند.آنطور که روایت میشود استاد با همیشه دست راست خود را روی یک جای مشخص در صفحه میگذاشتند و جای ان را تغییر نمیدادند و مانند بسیاری از نوازنده ها(استاد عبادی واستاد ذوالفنون و...)علاقه ای به این کار نداشتند.یک نکته جالب اینست که استاد صبا مانند همه نوازندگان که انگشت وسط دست راست را ازاد میگذارند این انگشت را روی صفحه ثابت نگه میداشتند.و کمی هم انگشت صبابه دست راست خود را بیشتر از بقیه به کف دست خود مایل میکردند.در زمان استاد صبا که هنوز اموزش ها دقیق نشده بود بعضی از نوازندگان سه تار به مضراب چپ بی توجه بودند و بعد از ممارست در نوازندگی بدون قاعده مضراب چپ میزدند ولی استاد صبا از دقیقترین و با حساب و کتاب ترین مضراب برخوردار بودند طوری که اگر از ایشان درباره یک گوشه سوال میکردید میدانست در هر قسمت چه تعداد مضراب راست و چپ به کار رفته.و همیشه به شاگردان میگفتند اگر 3 ماه با قاعده ساز بزنید دست شما به مضراب چپ درست عادت خواهد کرد و دیگر شلوغ ساز نمیزنید.استاد صبا اعتقاد داشتند برای جواب اواز بهتر است در سیلابهای شعری از مضراب راست استفاده شود و در موقع استفاده از نتهای زینت پای مضراب چپ به وسط بیاید.نکته دیگر استاد صبا تکیه را از ساز فلوت گرفت و وارد ویولون نوازی و سه تار نوازی کرد و به خوبی در قطعات ایشان استفاده به جا از تکیه مشهود است.
در زمان استاد صبا وقبل از ان میبینیم که چهار مضراب ها قطعات کوتاهی هستند و از ابتکار های استاد صبا این بود که فرم چهار مضراب را به شکل امروزی ان در اوردند و یک حالت مستقل به ان داند و چهار مضراب های زیبایی از ایشان به یادگار مانده که شاید معروفترین انها چهار مضراب ماهور درویش خان بود که ایشان ان را به شکل امروزی ان تدوین کردند.از قطعات دیگر استاد میتوان به کاروان که از شاهکارهای موسیقی ایرانی محسوب میشود و بهارمست و سامانی و زنگ شتر و به زندان(ایشان علاقه خاصی به این قطعه داشتند) و زرد ملیجه و در قفس و به یاد گذشته وکوهستانی و رقص قاسم ابادی و حکایت و... یاد کرد.
وقتی که نواخته های ایشانرا گوش میدهیم میبینیم که نوازندگی ایشان به سبک قدما وکاملا سنتی بوده ومضراب ها کاملا با حساب و کتاب و پخته است.و سکوت ها را با سیم بم و ریزهای زمان بندی شده واهسته پر میکردند. ایشان بسیار لطیف ساز میزدند و از شلوغ زدن دوری میکردند.و نواخته های ایشان از جمله بندی های بسیار دقیقی بر خوردار است. از میان تمام سازهایی که می نواختند، «سه تار» را برای خلوت تنهایی خود برگزیده بودند و عقیده داشتند که سه تار بهترین وسیله ای است که نوازنده می تواند با آن احساساتش را بیان کند. صبا را مى توان احيا كننده روش صحيح و قديمى سه تار نوازى دانست.
ایشان در سال1336به دلیل بیماری قلبی از دنیا رفتند و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شدند.یادشان گرامی وراهشان پر رهرو.

[mehdi m]

من مقاله دوست خوبم را کامل تر میکنم
معرفی سه تار حضرت استاد ابوالحسن صبا (You can see links before reply)

خصوصیات سه تار صبا
1-پوزیسیون دست ها
صبا به پوزیسسیون صحیح دست ها معتقد بود و به آن تاکید می کرد،به وضع قرار گرفتن انگشت ها بر روی دسته ی سه تار توجه داشت و بخصوص برای طرز قرار گرفتن دست راست روی صفحه ی سه تار اهمیت خاصی قایل بود.چون دست ی سه تار معمولا بلند تر از دسته ی تار استطبعا در سه تار پرده ها فاصله ی بیشتری پیدا می کنند و بمناسبت اینکه دسته ی سه تار نازک تر از دسته ی تار است،در دست گرفتن سه تار و وضع انگشتان بر روی آن مشکل تر و حساس تر است؛علاوه بر این چون در سه تار کار پنجه مهم تر از مضراب است و مقداری از کار مضراب را پنجه انجام می دهد و بخصوص به جهت آنکه در سه تار با پنجه کاری به قطعات حالت داده می شود،وضع قرار گرفتن دست بر روی سه تار مورد توجه قرار می گیرد
صبا با دست چپ سا تار را به قسمی می گرفت که پنجه برای اجرای قطعات مختلف آمادگی داشته باشد.دست راست را در فاصله ی معینی بین خرک و دسته بر روی صفحه ی سه تار می گذاشت و برخلاف عده ای از نوازنگان که در هنگام نواختن انگشتان دست راست را آزاد می گذارند،انگشت وصط را بر روی صفحه ی سه تار تکیه می داد.انگشت سبابه را بیشتر از سایر نوازندگان خم کی کرد و به سمت کف دست می برد و در نتیجه از برخورد آن با سیم صدای لطیف تری بر می خواست
صبا پوزیسیون دست راست را هرگز عوض نمی کرد و دست خود را بر روی صفحه ی سه تار هرگز حرکت نمی داد و کاری را که بعضی از نوازندگان با جلو و عقب بردن دست به سمت دسته و خرک سه تار می کنند،با قوی و ضعیف نواختن مضراب های چپ و راست به بهترین وجهی انجام می داد


2- مضراب چپ و راست
مهمترین نکته ی سه تار صبا و چیزی که سه تار صبا را از معاصرینش متمایز می ساخت و موجب امتیاز و برتری او بر دیگران بود،مضراب های چپ و راست او بود.مضراب های صبا حساب دقیقی داشت.صبا سیلاب های شعر را با مضراب راست که قوی تر است می نواخت و به شاگردانش توصیه می کرد،مثلا در اجرای یک بیت شعر هرگز پای مضراب چپ را به میان نمی آورد،ولی در مورد نت یا زینتی که خارج از سیلاب شعری باشد با مضراب چپ کار می کرد
انگشت صبا در نواختن چپ و راست ها نرمش خاصی پیدا کرده بود.با کم و بیش خم و راست کردن انگشت طرز برخورد ناخن را با سیم عوض می کرد و با ضعیف و قوی زدن مضراب ها لطیف ترین صدا ها را از سه تار بیرون می آورد


3-صبا بسیار نرم و ملایم سه تار می نواخت
سه تار صبا بسیار نرم و ملایم بود.مرحوم درویش خان که سه تار را بسیار نرم و صوفیانه می نواخته مکرر می گفته که : " بعضی از نوازندگان مثل این است که با ساز کشتی می گیرند،در صورتی که هر سازی صدایی و اندازه ای دارد".مرحوم صبا از سه تار همان صدایی را که اندازه اش بود بیرون می آورد

[AliB]

دوست خوبم ، ضمن تشکر از نقل این مطلب ، لطف کنید منبع رو ذکر کنید که اصل امانتداری و کار علمی رو رعایت کرده باشید .
تشکر

[AliB]

دوست خوبم ، ضمن تشکر از نقل این مطلب ، لطف کنید منبع رو ذکر کنید که اصل امانتداری و کار علمی رو رعایت کرده باشید .
تشکر

[mehdi m]

دوست خوبم ، ضمن تشکر از نقل این مطلب ، لطف کنید منبع رو ذکر کنید که اصل امانتداری و کار علمی رو رعایت کرده باشید .
تشکر
سلام با تشکر از شما ولی منبعی که من استفاده کردم :«بنقل از مقدمه ی بهار مست به گرد آوری حسین مهرانی»
بوده اگه اشتباه نکنم

[AliB]

سلام با تشکر از شما ولی منبعی که من استفاده کردم :«بنقل از مقدمه ی بهار مست به گرد آوری حسین مهرانی»
بوده اگه اشتباه نکنم

مگر فرقی هم داره؟
ذکر منبع چه از کتاب و چه از وب و چه از هر سورس دیگری لازمه ی کار علمیست. اگر مطلبی تصنیف شما و حاصل تراوشات ذهنی شخص شما هم هست باز می تونید ذکر کنید.
منبع نوشته ی شما این هست : ياد نامه ابوالحسن صبا علي دهباشي
در هر حال ممنون