واروژان آهنگساز ماندگار و افتخار ایران در موسیقی دنیا
واروژان آهنگساز ماندگار و افتخار ایران در موسیقی دنیا[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
واروژ هاخبانديان (واروژان)، در سيزدهم آذرماه سال ۱۳۱۵ و در حوزه يكم قزوين دیده به جهان گشود و در دو سالگی، مادرش را از دنیا رفت. به اجبار به تهران منتقل شد و پدربزرگ و مادربزرگش به پرورش او پرداختند. پس از درگذشت مادربزرگ و در سن 7 سالگي به مدرسه ( پانسيون ) ايتاليايي ها قدم نهاد و تا كلاس ششم را در آنجا سپری نمود. بعد از آن به دلیل عشق و علاقه اي كه به موسيقي داشت، وارد هنرستان عالي موسيقي تهران شد و زير نظر مدرسان و اساتیدی همچون « روبن »، « گريگوريان » و « لودويک وازيل » تعليم ديد.مدتی بعد به كنسرواتوار موسيقي راه يافت و در نهایت براي تحصيل در اين رشته با بورسيه راديو و تلويزيون به مدت ۳ سال رهسپارکشور آمريكا شد. واروژان بعد از مراجعت از آمريكا، به خاطر تعهداتي كه به راديو و تلويزيون داشت، حدود دو سال به اهواز رفت و در مدرسه ارامنه به تدريس موسيقي پرداخت. او سپس به تهران آمد و در انجمن فارغ التحصيلان ارامنه، دسته كري تشكيل داد كه مدتها رهبري آن را به عهده داشت. واروژان بعد از چندي، وارد عرصه تنظيم آهنگ و ترانه شد . نخستين اثر او « بدرود » نام داشت كه با ترانه ايرج جنتي عطايي و با صداي ويگن دردريان اجرا و پخش گردید. « پرویز اتابکی» مالک استودیو طنین از او به عنوان تنظیم کننده ثابت استودیو، دعوت به همکاری نمود. در آغاز، کار او به ساختن آهنگ برای برنامه « زنگوله ها» ( کشف صداهای تازه در تلویزیون) مختصر می گردید اما پس از چندی، کارهای مشترک او با شهیار قنبری و فائقه آتشین(آهنگ قصه دوماهي ) در آنجا متولد می شود.
واروژان نامش به عنوان اولین کسی قرار گرفت كه تنظيم آهنگ را در ترانه بدعت نهاد كه در آن روزها كسي به آن معتقد نبود. در همین هنگام عطاءالله خرم نخستين كسي بود كه پاي واروژان را به راديو باز كرد و باعث شد اكثر ترانه هايي كه از طريق راديو پخش مي شد، توسط او تنظيم و اركستراسيون گردد. گرچه بسياري مي گفتند تنظيم آهنگ ديگر چه صيغه اي است! ولي رفته رفته تنظيم آهنگ تأثير خود را نمايان كرد و باعث شد ديگران نيز به هويت اين كار پي ببرند .
درباره او مي گويند: واروژان كسي بود كه اصوات را در مغزش مي شنيد و سپس آنها را به روي صفحه كاغذ مي نوشت، نظم كاري عجيبي داشت و هيچ وقت با نتي ناقص وارد استوديوي ضبط نمي شد.
موسيقي پاپ با واروژان به سينماي ايران راه يافت. وي در سال ۱۳۴۹ با موسيقي فيلم حسن كچل از ساخته هاي علي حاتمي پا به دنياي موسيقي فيلم گذاشت. موسيقي اين فيلم، كار مشتركي بود از واروژان، بابك افشار و پرويز اتابكي.
واروژان براي ۲۱ فيلم سينمايي و دو سريال تلويزيوني موسيقي ساخت . او جايزه بهترين آهنگساز پنجمين دوره جشنواره سپاس را به خاطر فيلم «صبح روز چهارم» در سال ۱۳۵۱ به خود اختصاص داد. واروژان در مراسم جايزه سپاس شرکت نکرد، با وجودی که مي دانست برنده بی چون و چرای اين جايزه خود اوست. او به هيچ عنوان اهل خودنمايي نبود و حتي از گرفتن عكس هم بيزار بود و به دليل فروتني و افتادگي، حتي در مصاحبه ها و گفتگوهاي مجلات آن زمان هم شركت نمي كرد. همکاری او با فائقه آتشین (گوگوش) و شهيار قنبری منجر به ساخت ترانه ای می شود با نام « حرف » ، ترانه ای که عنوان برترين آهنگساز سال را در سال 1354 برايش به ارمغان می آورد. شهيار قنبري همچنين از ترانه ای ياد می کند با نام دهکده کوچک من ( با صداي ضياء ) كه برايشان مدال و تقديرنامه جشنواره موسيقی آتن در يونان را به همراه دارد ( اين ترانه گم شده است و هيچگونه نسخه و کپی از آن در دسترس نمی باشد). يكي از آثار واروژان كه آن را بسيار هم دوست مي داشت، موزيك متن سريال تلويزيوني «سلطان صاحبقران» بود.
واروژان از نگاه صاحب نظران و دوستان موسیقیایی او:
ايرج جنتي عطايي، درباره واروژان مي گويد: « در روزهاي اول كه با او و كارش آشنا شدم، در زمينه آهنگسازي هنرمند موفقي نبود، ولي از آنجايي كه در تنظيم و اركستراسيون بي همتا بود، خيلي زود به يك آهنگساز و تنضيم كننده بي نظير بدل شد. در واقع مي توان گفت واروژان، اعتبار ترانه نوين ايران بود».
شهيار قنبري مي گويد:« او با زبان موسيقی روز جهان به خوبی آشنا بود. با او، موسيقی مردمی سرزمين ما رنگ تازه ای می گيرد، رنگ موسيقی روز دنيا را».
داريوش، درباره واروژان و يكي از خاطراتش مي گويد: « با آهنگهاي او ترانه هاي بسياري خواندم و از او چيزهاي زيادي آموختم، يك روز براي تمرين ترانه «بوي خوب گندم» به منزل او رفته بودم و در حالي كه پيانو مي نواخت، چشمم به قاب عكسي افتاد كه بالاي پيانو بود. عكس يك پسر بچه اي كه با چشمان گريان به اطراف خود خيره شده بود نظرم را جلب كرد و به او گفتم: واروژ ببين اين بچه هم از نواختن تو به گريه افتاده كه او در پاسخ گفت: اتفاقاً اين آهنگ از گريه هاي او ساخته شده. و واقعاً موسيقي پاپ به او بدهكار است و به راستي كه جايش خالي است».
هادي منتظري ( نوازنده صاحب نام كمانچه): « آثاري كه آقاي واروژان مي ساختند، فوق العاده بود. هم تنظيم ها درجه يك بود، هم آهنگ ها. يعني موسيقي پاپي كه قبلاً وجود داشت الان درجه هشت اش داره اجرا مي شود ».
جمشيد عندليبي ( نوازنده ني ): « ...من منكر جوانان نيستم. در موسيقي پاپ، واروژان بوده است كه الان هم تنظيمش زيباست. ولي كدام يك از جوانان تنظيمي مثل واروژان داشته اند»؟
عباس خوشدل (ملودي پرداز و ترانه سراي قديمي): « به نظر من، تنها كسي كه توانست در موسيقي پاپ ايران خود را نشان بدهد و شاخص باشد زنده ياد واروژان بود. وي آهنگسازي خوش قريحه بود كه سازها را خوب مي شناخت، جاي صداي خواننده را مي دانست و از دانش و ذوق تلفيق شعر و موسيقي آگاه بود».
عليرضا ميرعلي نقي ( مورخ و پژوهشگر تاريخ موسيقي ): « ... اينجا يك مسأله وجود دارد؛ اگر يك مقاله درباره واروژان_ موسيقي دان پاپ معاصر _ بنويسم كه آثارش به احساس 30 سال اخير ما نزديك است، مسلماً نوع نثرم با نثرهاي نوشتني درباره سايرين تفاوت عمده اي پيدا مي كند».
مهرداد پازوكي ( آهنگساز پاپ و سرپرست گروه راما ): «... جريان جدي موسيقي پاپ از زمان مرحوم واروژان شروع شد...».
آخرين كاري كه واروژان در عرصه ترانه انجام داد، آهنگي بود با نام «اجازه» كه با صداي داريوش اجرا شد و آخرين كار موسيقي فيلمي كه او انجام داد، موزيك متن فيلم برفراز آسمانها ( 1358 _ فردين ) بود كه عليرغم بيماري اش، بي وقفه و شبانه روز برايش كار كرد.واروژان تنها زندگي مي كرد و تنهايي را دوست مي داشت. او سالها از بيماري قلب رنج مي برد كه عاقبت در روز 26 شهريور ماه ۱۳۵۶ بعد از ده روز بستري در بيمارستان جم تهران در سن ۴۱ سالگي چشم از جهان فرو بست و جامعه هنر و موسیقی، به خصوص ترانه را تنها گذاشت و يك روز بعد در گورستان ارامنه خاوران توسط دوستان و آشنايان به خاك سپرده شد. در روز تدفين اين هنرمندبرجسته وبزرگ، متاسفانه بسیاری از خوانندگان كه با آهنگهاي او به شهرت و نوايي رسيده بودند، حضور نداشتند و حاضرين از يكديگر سوال مي كردند پس آنهايي كه با آهنگهاي او به قله افتخار رسيدند، كجا هستند؟....
نویسنده ومحقق :حمیدعوض زاده
سوم خرداد
