ساز كاخون (عشق من)

کاخون(Cajon) لغتی اسپانیایی به معنی«جعبه ، صندوق ، صندوقچه ، کمد کوچک یا میز کشودار کوچک» است که به نوعی ساز کوبه ای اطلاق می شود . نوازنده بر روی کاخون می نشیند و با ضربات کف دست و انگشتان که بر روی صفحه جلویی ساز می کوبد ، صدایی خاص و زنگ دار تولید می کند .
ریشه ها :
به نظر می رسد بردگانی که از آفریقای مرکزی و غربی توسط اسپانیایی های فاتح ، به سرزمین های تحت سلطه ایشان در آمریکای لاتین ، به خصوص پرو و کوبا برده شدند ، این نوع ساز کوبه ای و فرم ساده آن را به اهالی آن سرزمین ها معرفی کردند. بدین ترتیب دو نظریه در مورد پیدایش این ساز ارائه شد
ممکن است این نوع درام نواده مستقیم آلات موسیقایی جعبه مانندی باشد که در کشورهای آفریقایی غربی و مرکزی مانند آنگولا و آنتیل استفاده می شدند
این آلات موسیقی توسط بردگان و خدمتکاران پرویی که در ناوگان کشتیرانی اسپانیایی ها خدمت می کردند به تدریج تغییر یافت و به صورت یک ساز کوبه ای به کار رفت . بردگان پرویی مذكور در نواحی ساحلی مانند "ماتانزاس" (Matanzas) و "کوبا" (Cuba) جعبه ها و صندوق های حمل ماهی ماهیگیران را به ساز تبدیل کردند ؛ در حالی که در سایر نواحی، مردم بومی با کوبیدن بر روی کمدهای کوچک لباس و دراورها ریتم می ساختند و پایکوبی می کردند .
برخی دیگر عقیده دارند که بردگان سیاهپوست از جعبه های ساده ای به عنوان یک ساز استفاده می کردند تا بدین وسیله علیه حکم اسپانیاییهای حاکم بر نواحی آفریقایی نشین که موسیقی و ساز و آواز را برای بردگان تحریم کرده بودند مبارزه کرده باشند .بدین ترتیب ایشان می توانستند بدون ترس از مجازات و بدون زیر پا گذاشتن قوانین جابرانه اسپانیایی ها وسایلی مانند چهارپایه و جعبه و کمدهای چوبی کوچک را که هویت موسیقایی ندارند به جای ساز به کار ببرند .
وقتی کلیه نظریات و احتمالات را بررسی می کنیم می بینیم که در هر صورت ترکیبی از موسیقی و ساز آفریقایی به همراه اجبار و محدودیت اعمال شده توسط حاکمان اسپانیایی بوده که مسیر پیدایش کاخون را شکل داده و تعیین کرده است .
تکامل و توسعه :
بر اساس شواهد موجود و نقل قول های مردمی ، کاخون در اوایل قرن نوزدهم میلادی در نواحی ساحلی پرو تکامل یافت و اندک اندک استفاده از آن در میان مردم افزایش یافت ،به طوری که در حوالی دهه 1850 میلادی تبدیل به سازی محبوب و پرطرفدار شد .
در اواخر قرن نوزدهم برخی از نوازندگان کاخون یا "کاخونادورها"(Cajonador) با بستن تخته هایی نازک به بدنه آن ، به الگوی جدیدی از ایجاد لرزش (ویبراسیون)در صدای کاخون دست یافتند .
در کوبا نوازندگان درام در سبک رومبا که یک سبک موسیقی "آفرو_کوبایی" شامل رقص و آواز و درام (پرکاشن) است ، از کاخون استفاده می کنند ؛ در حالی که در پرو این ساز درچندین ژانر موسیقایی "آفرو – پرویی" به کار می رود .
در قرن بیستم کاخون توسعه بین المللی یافت و به عنوان نوعی پرکاشن با منشاء "آفرو – پرویی" در بسیاری از نقاط دنیا و انواع ژانرهای موسیقی به کار گرفته شد ، تا جایی که در سال 2001 میلادی از طرف «سازمان فرهنگ ملی پرو» رسماً به عنوان «میراث فرهنگی ملی پرو» ثبت و اعلام شد .
«« ساختار :
کاخون جعبه ای شش وجهی و مکعب مستطیل شکل است که پنج وجه آن را از یک لایه چوب نازک به ضخامت 3/1 تا 2 سانتیمتر (5/0 تا 75/0 اینچ) می سازند . وجه ششم (که یکی از مستطیل هاست) از یک لایه تخته سه لای نازک پوشانیده می شود . این وجه که سطح ضربه خورنده یا سر(Head) کاحون است "تاپا" (Tapa) نام دارد . حفره صدا(Sound hole) در وجه كناری "تاپا" تعبیه می گردد
صفحه چوبی "تاپا" را معمولا به طور کامل به جعبه کاخون نمی چسبانند ، به طوری که در نواحی فوقانی اش فقط در چند نقطه به کاخون متصل است . با این تمهید هنگام ضربه زدن به "تاپا" صدایی گِزمانند و خاص با افه لرزشی از کاخون به گوش می رسد .
فاکتورهایی که در خصوصیات صوتی کاخون از قبیل ارتفاع (زیری و بمی) ، حجم ، طنین و کاراکتر ویه صدای آن موثرند عبارتند از اندازه و شکل کاخون ، جنس و ضخامت چوب مورد استفاده در ساخت آن و اندازه و محل تعبیه حفره صدا
نوع چوبی که صفحه "تاپا" را تشکیل می دهد بسیار متنوع است و بستگی دارد به اینکه سازنده (یا سفارش دهنده) چه نوع صدایی را ترجیح می دهد .
صداهای با تنالیته پایین (بم) گرم و مطبوعند و صداهای با تنالیته بالا (زیر) واضح و درخشانند ، بدون آنکه تغییری در ویژگیهای صوتی کاخون از نظر کاراکتر ایجاد شود . برای ساخت صفحه "تاپا" معمولا از چوبهای درخت گیلاس ، ماهون و افرا استفاده می کنند ؛ در حالیکه بقیه قسمتهای کاخون را از چوب کاج ، صنوبر و یا سایر چوبهای سفید مرغوب می سازند .
اخیراً یک پرکاشنسیت پرویی به نام روبرتو چینو بولانیوس (Roberto chino Bolanos) یک کاخون از جنس پلِکسی گلاس (Plexiglass)ابداع نمود که پلِکسی کاخون (Plexicajon) نام دارد

بدنه شفاف این کاخون از کاخون سنتی بزرگتر و سنگین تر است و حجم صدای آن اندکی از کاخون سنتی بیشتر می باشد
کریس نیسِن (Chris Nissen) سازنده درام است و مبدع چند نوع کاخون قابل حمل درام های وی با نام " Slapdrum" از شهرت جهانی برخوردارند .
در زیر دو نمونه از كاحونهای پرتابل وی به نام های Lapdrum" " و ""Slapboxx دیده می شود
"Lapdrum" را بین رانها قرار می دهند و "Slapboxx" روی رانها واقع می شود . بدین ترتیب نوازنده می تواند براحتی بنشیند و پشتش به پشتی صندلی تكیه داشته باشد . ضمن اینكه كوچك و قابل حمل نقل هستند واز لحاظ نوع صدا نیز كاملا كاراكتر ویژه كاخون سنتی را القا می كنن
نوعی دیگر از كاخون به نام سُل كاخون (Solcajon) به صورت لوله های بلند ساخته شده مانند كونگا (Conga)نواخته می شود

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

كاخون امروز:
امروزه صدای ویژه كاخون در بسیاری از سبكهای موسیقایی به طور فراگیری به گوش می رسد . در كوبا ، نواحی ساحلی پرو ، همراه با سبكهای موسیقایی "توندِرو" (Tondero) ، "ساما كوئه كا" (Zamacueca) ، والس پرویی ، فلامنكوی مدرن و غالب گونه های رومبا از كاحون استفاده می شود .
اولین باری كه كاخون در موسیقی فلامنكو وارد شد ، در دهه 1970 میلادی توسط پاكودولوسیا بود . وی در سفری كه به پرو داشت از پركاشنیست بزرگ پرو ، "كائیترو سوتو" (Caitro Soto) ، یك كاخون هدیه گرفت و به اسپانیا برد .
بعدها در سِكستِت پاكودلوسیا و دیگر اجراهایش ، روبم دانتاس (Rubem Dantas) پركاشنیست برزیلی برایش كاخون (و دیگر درام ها را) می نواخت .
در دوره معاصر كاخون مدرن بسیار پرطرفدار شده ، به عنوان ساز همراه گیتار آگوستیك در بسیاری از اجراهای صحنه ای و استودیویی در سراسر دنیا استفاده می شود . شاید شنیدن نام برخی از هنرمندان و گروههایی كه این ساز را در اركستر خود گنجانیده اند جالب باشد .
مت كروگر ، جنیفر لوپز ، ریكی مارتین ، Ansastacia , Los Lobos , Fleetwood Mac , The Dixie Chicks ،گلوریا استفان ، اغلب گروههای پاپ ، رومبا ، راك و فلامنكوی اسپانیایی در اجراهای صحنه ای ، تلویزیونی ، كنسرت ها و حتی در ضبط استودیویی آلبومهای خود از كاخون استفاده می كنند .

منبع : Flamenconews.ir