معرفی کتاب برای یادگیری تئوری موسیقی
درود
ضمن عرض تبریک سال نو به همه ی دوستان نت اهنگی و ارزوی سالی سراسر پیشرفت و موفقیت.
تئوری موسیقی ستون اصلی و پایه ی تمام علومیست که هر موزیسینی در مسیر ان و تخصص مربوط به خود حرکت خواهد کرد.اهمیت یادگیری ان از اماتور تا حرفه ای و هنرجوی تفننی غیر قابل کتمان بوده و بدون شک اگر هر موزیسینی را به فرض از وسط دو قسمت کنیم! یکی با معلومات تئوریک قوی و کامل و دیگری بدون اینها؛ شخص مورد نظر که به تئوری و علوم کومپوزیسیون مورد نظر برای ارائه ی اثرش واقف است مسلما درک بالاتر و شعور موسیقایی قویتری خواهد داشت.
پیانیست اشنا به هارمونی و تئوری که فواصل را به سرعت شناسایی میکند به دفعات فالشی های کمتر و به طبع ان کمتر کلاویه ی اشتباهی را به صدا در خواهد اورد. چون تونالیته را تشخیص میدهد.فواصل را سریعا شناسایی میکند و....گام نوازی برای او صرفا از نتی تا اکتاو ان نواختن نیست. این شخص فواصل و تغییر رنگ صوتی و زیرایی نتها را به خوبی شناخته و در ذهنش انالیز میکند. برعکس پیانیستی که هیچگونه سواد هارمونیک و کومپوزیسیون ندارد در مواجهه با اثری مثل انوانسیونهای باخ در مسائل ساده هیچگونه درکی نداشته و مثلا اهمیت و فونکسیون نتها را شناسایی نکرده و نمیداند هر نت از چه اهمیتی برخوردار است.روی چه نتی یاید تاکید کند و روی چه نتی خیر. در نتیجه اجرای حاصل از کار وی یا یک اجرای رباتیک خواهد بود یا تقلیدی از اجرای نوازندگان معروف و شانسی خوب یا بد که به هیچ اصولی پایبند نیست.که اصولا این دسته از نوازندگان با مغالطاتی مثل هنر یعنی ازادی و بیان احساس کارشان را توجیه و پیش میبرند.
یک نوازنده ی ویولن کلاسیک که انالیز هارمونیک میداند مسلما اثری مثل ساراباند از پارتیتای ر مینور یا اداجیو از سونات سل مینور یا هر اثر دیگری را فهیم تر از کسی که فقط تکنیک کار کرده خواهد نواخت(البته انهم به نوبه ی خود لازم است)
متاسفانه اموزش تئوری موسیقی در ایران از اهمیت غیر قابل کتمانش به شدت فاصله دارد و با این پله ی مهم که بایسته ی کار هر موزیسینیست به شدت سرسری و خیلی جزئی و بخور و نمیر برخورد می شود. حاصل این تفکر و نحوه ی تدریس هم میشود پایان نامه های ارشد اهنگسازی که شوستاکوویچ و استراوینسکی کپی میکنند غافل از اینکه کارهای این اهنگسازان به قدری قویست که فورا خودش را به کسی که اندک شناخت و گوش موسیقایی داشته باشد نشان میدهد یا اینکه
از سر بیسوادی به موسیقی مدرن روی می اورند که باز هم اگر ازشان سوال شود کادانس اثرت را معرفی کن با بهت و میرت به شما نگاه خواهند کرد.
نه تنها تئوری در ایران کامل اموزش داده نمیشود بلکه صحیح هم اموزش داده نمیشود و منابع مورد استفاده ی کافی هم وجود ندارد. در کشورهایی مثل انگلستان که متد اموزش موسیقی و سطح بندی شده ی abrsm یا در کانادا RCM یا در استرالیا AMEB وجود دارد باز هم کتب اموزش تئوری متعدد با رویکردهای مختلف و مخصوص کودک-نوجوان-بزرگسال و جنبه ی پراتیک مخصوص هر موزیسینی مثلا تئوری روی گیتار یا تئوری روی پیانو چاپ شده ضمن اینکه این کتب تئوری هم به غیر کتب عمومی و نظری همگی سطح بندی دارند. مثلا abrsm حدود هشت سطح یا کتاب دارد یا RCM ده جلد. شاید بپرسید مگر محتوا ربطی به تعداد جلد دارد یا کیفیت از کمیت مهمتر نیست؟
چرا مهمتر است اما با یک نگاه سرسری به کتب نامبرده شده متاسفانه باید بگویم دلم خواست کتابهای تالیف داخلی که سالها روی کتابخانه ام بود را خواستم دور که نه چون بی احترامیست اما به کس دیگری ببخشم و البته بگویم به اینها صرفا اکتفا نکن.
فصل یک کتابی مثل تئوری پورتراب یا فصول اول تئوری منصوری یا الهامیان همگی با تعریف ریتم-ضرب و تمپو که مهمترین عامل در موسیقیست (حتی به نسبت ملودی ) شروع شده اما میخواهم ببینم ایا کسی هست که بعد از خواندن این کتب بتواند با شنیدن یک اثر موسیقی ریتم انرا به درستی تشخیص داده و دیکته کند یا با ان اثر به درستی ضرب بزند؟ در حالیکه جلد پنج تئوری abrsm از مجموعه ی هشت یا ده جلدی به تنهایی فصلی چند ده صفحه ای اختصاص داده با سر فصل چگونه ریتم یک اثر را تشخیص دهیم؟ و جالب اینجاست که فقط هم از موسیقی کلاسیک مثال نیاورده و از سبکهای مختلف موسیقی و در ریتمهای ساده-ترکیبی و گنگ مثال زده.
نکته ی دیگر اینکه در کشور ما علم تئوری را یک علم مقدماتی برای پیشبرد علوم اهنگسازی و مثلا شروع هارمونی میدانند.انهم تئوری که صرفا از اموزش مقدماتی ریتم-فواصل -گامها و اندکی اکورد شناسی فراتر نمیرود. یک کلاس تئوری در یک کنسرواتوار سطح متوسط رو به بالا از اینها شروع میشود(پیشرفته تر) اما به همین جا ختم نمیشود. خیلی از مطالبی که ما در کلاسهای یا عنوان انالی و فرم شناسی و درک و دریافت و هارمونی میخوانیم در شوری مثل روسیه در کلاسهای سلفژ و تئوری مثالهای موسیقی و کاربردش و نه صرفا داخل دفتر نت سیاه کردن اموزش داده میشود. در ایران خودمان را با *فلان گام سر کلید سه تا دیز داره اسمش چیه ؟* میکشیم و دست اخر هنرجو از گامهای همسایه و تنالیته و کاربرد هر کدام کاملا بی اطلاع است. هنرجوی ویلن ساعتها گام مینوازد اما اگر بپرسید ارپژی که نواختی چه بود عموما پاسخ نخواهند داد.
یادگیری تئوری چنانچه پراتیک و نه صرفا روی کاغذ و در کنار پیشبرد یک ساز تخصصی اگر باشد بسیار مفید خواهد بود.من در اینجا چند کتاب به زبان انگلیسی به دوستان معرفی میکنم. بعضی از اینها از مقدمات بسیار اولیه شروع کرده اند و بعضی از سطح متوسط عمومی رو به بالا و پیشرفته که هر کدام برای شخص خاصی میتواند مناسب واقع شود.
1)Poldi Zeitlin&David Goldberger : understanding music theory.
2)Practical theory : Sandy Feldstein
3)Basic music theory : Jonathan Harnum
موفق باشید/
