وصف وصال در ترانه هاي ايرج جنتي عطايي

موضوع :وصف وصال در ترانه هاي ايرج جنتي عطايي

نویسنده : مزدا موسی زاده

تاريخ ترانه نوين ايران زمين تا به امروز شاهد خلق ترانه هاي عاشقانه بسياري بوده كه هر يك از زاويه و دريچه خاص خود به موضوع عاشق و معشوق پرداخته اند .
ترانه هايي چون خاتون ‚ هزار و يكشب ‚ تو كي هستي ‚ عطر تو ‚ چيزي بگو ‚ تو را نگاه ميكنم ‚ فرياد زير آب ‚ حريق سبز‚ شب نيلوفري ‚ باد و بيشه ‚چكاوك ‚ يه قطره دريا( ساعت) ‚ چله نشين ‚ تپش ‚ پل و دهها ترانه عاشقانه ديگر .
اما در اين بين وصف لحظات حضور معشوق در كنار عاشق و لحظات عاشقانه اين دو با هم صرفا در چند اثر به تصوير كشيده شده است.
در اين مقال قصد آن دارم كه به سه ترانه نوشته شده توسط ايرج جنتي عطايي با موضوعيت وصف وصال ‚ نگاهي هر چند كوتاه داشته باشم.

***********

با نگاهي به كارنامه هنري ايرج جنتي عطايي به سه ترانه خواهيم رسيد كه با محوريت وصف وصال سروده شده اند :
1-بوسه بر ماه ( اجرا : ابي ‚ ملودي : فريد زلاند ‚ تنظيم : تيگران )
2-خوابم يا بيدارم (اجرا : گوگوش و ابي ‚ ملودي و تنظيم: واروژان)
3-ستاره ( اجرا ‚ملودي و تنظيم : بيژن مرتضوي )
ايرج جنتي عطايي در اين سه ترانه با استفاده از واژه ها ‚ تعابير و تركيبات خيره كننده اش ‚وصال را به معراج انسانيت پرواز ميدهد. او حضور را بر قله هاي عارفانه اش بين عاشق و معشوق قسمت ميكند و آن دو را به عرياني كامل از هر آنچه دارند دعوت ميكند . آري ! ترانه سرا ايثار و بي خود شدن را با هنر و احساس نابش به تصوير ميكشد :
خوابم يا بيدارم تو با مني با من
همراه و همسايه ‚ نزديكتر از پيرهن
خوابم يا بيدارم سراسر بهت و حيرت ترانه سرا از حضور يار در كنارش و تمناي او براي باقي ماندن اين لحظات وصف ناپذير و رؤيايي ميباشد :
اگه اين فقط يه خوابه بذار تا ابد بخوابم
بذار آفتاب شم و تو خواب از تو چشم تو بتابم
او پس از گذر از شبهاي مصيبت و اندوه و دل بريدنهايش از خويش در بوسه بر ماه از حضور يار در كنارش خالي از بغضهاي هميشگي شده و همچون ترانه خوابم يا بيدارم يكبار ديگر تعجب و بهت خود را از رؤيايي بودن ( خواب يا بيداري بودن) اين لحظات با شكوه بيان ميكند :
خالي از بغض هميشه
پرم از ستاره امشب
اگه خوابم اگه بيدار
با مني دوباره امشب
آري ‚ عاشق كه در درياي رؤياهاي عاشقانه اش غرق شده به دنبال رؤيايي تر شدن اين دقايق است ‚ او عشق را تنها راه رها شدنش از تباهي ها ميداند :
صدام كن تا كه در وا شه به رؤيا
كه رد شم از شبستان تباهي
او حقيقت حضور يار و معشوقش را به هنگامه عرياني تماشا ‚ تمام و كمال احساس كرده و در ستاره از يار اين عرياني را طلب ميكند :
دوباره رخت عرياني به تن كن
بگو آينه مكرر شه دوباره
عاشق در اين شب خالي از هرگونه غرور و خودبيني ميشود و اين بي خود شدن را با يكي از زيباترين تعابير خود به رخ همگان ميكشد:
شب برگشتن آينه
شب نو كردن تن پوش
شبي كه در آن آينه خودبيني برگشته و عاشق ديگر خود را در آن نمي بيند. در هر لحظه اش گلي شكفته ميشود و ساعتي بيشتر طول نميكشد كه زمانش تبديل به يك گلستان ميشود :
به من تا ميرسي گل ميده لحظه
گلستان ميشه ساعت از حضورت
او در اين شب با ستاره ملاقات ميكند :
شب پيدا شدن تو
شب ديدار ستارس
و از زيبايي معشوق چنان غرق ميشود كه محكم و استوار خطاب به معشوق در باب ستاره آسمان چنين ميگويد:
تو اينجايي بگو گم شه ستاره
بگو شب تا دلش ميخواد بباره
ايرج جنتي عطايي در اين شب نوراني ترانه باران شده و آوازخوان معشوق ميشود :
كه من ديوانه شم از خواستن تو
جهان رنگين كمون شه از ترانه
كنار تو پر آواز قلبم
غزل بارونه جانم از حضورت
چنان ديوانه حضور يار شده كه رفتار خود را ديوانه وار و غير منطقي ميداند و ترس از آن دارد كه معشوق اين رفتار مجنون وار او را نتواند تحمل كند :
با من مدارا كن اي عشقت دامنگير

ترانه هاي بوسه بر ماه‚ خوابم يا بيدارم و ستاره بارزترين نمونه ها ي وصف كننده لحظات وصال از نگاه عاشق در ترانه هاي ايرج جنتي عطايي ميباشند. آنقدر رؤيايي و در عين حال حقيقي هستند كه شنونده را بين رؤيا و بيداري معلق ميگذارند بطوري كه او نيز همچون ترانه سرا نميداند كه خواب است يا بيدار ‚ هوشيار است يا مست ..........
در آخر جا دارد از هنرمنداني كه در جاودانه شدن اين آثار همپاي ايرج جنتي عطايي گام برداشته اند يادي شود :
ابي ‚ آنچنان غرق در احساس ‚ بوسه بر ماه و خوابم يا بيدارم را اجرا كرده كه شنونده را به طور كامل در فضاي رؤيايي ترانه قرار ميدهد.
گوگوش در خوابم يا بيدارم همچون هميشه اجرايي زيبا دارد.
بيژن مرتضوي در ستاره ‚ گويي كه در حد ابي و گوگوش قدرت جاودانه سازي يك ترانه را ندارد اما در اين اثر در حد و اندازه هاي خود بسيار زيبا حضور يافته بخصوص ملودي او در اين اثر ستودني است.
فريد زلاند و تيگران ساكيان يكي از متفاوت ترين ملوديها و تنظيم هاي خود را در بوسه بر ماه به رخ شنوندگان و اهالي موسيقي كشيده اند.
واروژان كبير نيز كه همچون تمام ملودي ها و تنظيم هايش ساليان سال است مهر جاودانگي را بر پيشاني خوابم يا بيدارم زده است.
شايد شما نيز همچون من تشنه شنيدن ترانه هاي جديدي از ايرج جنتي عطايي در قالب ترانه هايي چون بوسه بر ماه ‚ ستاره و خوابم يا بيدارم در آلبومهاي آينده بزرگان صدا و آواز بخصوص ابي عزيز باشيد.
به اميد آن روز...