نمایش نسخه قابل چاپ
یک موضوعی هست که برام خیلی جالبه هست تا واقعیت رو بدونم..
به نظره شما این درسته که بعد از انقلاب یا بهتر بگیم بعد در این 15 سال اخیر ما نوازنده تار قوی و چیره دستی به اون صورت نداشتیم که بیاد فقدان نبودن افرادی مثل فرهنگ شریف . جلیل شهناز . علی اکبر شهنازی. لطف الله مجد.را جبران کنه . چون من شنیدم افرادی مثل علیزاده و یا پیرنیاکان و ...... نتوستن خلائ این افراد رو جبران کنن و قدرت نوازندگی افراد قدیمی رو ندارن
میخواستم ببینم نظر دوستان دیگر در این مورد چیه؟
مجتبی عزیز سلام
اجازه بدید من به عنوان اولین نفر نظر شخصی خودم رو در پاسخ و تحلیل سوال شما بیان کنم.
به نظر این حقیر جریان تار نوازی و اساسا نوازندگی ساز ها جدا از تحولاتی که در این دوره در کلیت موسیقی ما رخ داده است نیست . مجموعه شرایطی که بر موسیقی ما رفته است بر همه ی جنبه ها و شئونات آن تاثیر گذار بوده . از رویکرد در محتوا و شیوه ی ارایه آثار موسیقایی گرفته تا نوازندگی سازها . اساسا با این دید و با این تحلیل باید به قضیه نگاه کرد و صرفا تار نوازی را نباید جداگانه مورد بررسی قرار داد. به عقیده ی من در شیوه ای که پس از انقلاب بر موسیقی ما حاکم بوده ، نوازندگانی که پدید آمدند خیلی خم مسلط و قوی هستند و شیوه ای را که ارایه می دهند تفاوت اساسی با شیوه های نوازندگی دوران قبل از انقلاب دارد . (البته این تفاوت ، تفاوت دو مکتب هنری در ایران است مکتب هنری تبریز و مکتب هنری اصفهان ) در مکتب هنری اصفهان متاسفانه بنا بر همان قضیه ی رویکرد کلی موسیقی ، ما نوازنده ای که در این شیوه بنوازند و مطرح شود نداشته ایم . پس با این تفکیک حوزه ها نمی توان از کسانی مثل علیزاده و یا پیرنیاکان و یا لطفی (که اخیرا به مکتب اصفهان خیلی نزدیک شده است شیوه ی نوازندگی ایشون) و طلایی خرده گرفت .
علی جان من با این حرف شما کاملا موافقم که جریانی که بعد از انقلاب بوجود آمد باعث شد نه تنها تارنوازان ما بلکه تمام نوازندگان ما تحت تاثیر این اوضاع قرار بگیرند که در واقع تا اواسط دهه 70 تقریبا دوران خاموشی موسیقی ایران بود که بعد از این کمی به موسیقی بهای بیشتری داده شد
من اصلا قصد ندارم بگم که فلانی داره بد میزنه یا خوب میزنه چون نه من بلدم تار بزنم و نه شناخت کافی دارم من فقط منظورم این هست که چرا با کنار رفتن اون افراد کسی نیومد بشه فرهنگ شریف ایران؟ . البته این اوضاع در ساز ویلن بسیار بدتر هست که در واقع ما استاد ویلن خیلی عالی نداریم و خوباش همه رفتند
علی جان میشه یکم در مورد این مکتب اصفهان و تبریز توضیح بدید
با تشکر ویژه
ضمن تایید حرفهای علی جان و در جواب آقا مجتبی که میگن که
چرا با کنار رفتن اون افراد کسی نیومد بشه فرهنگ شریف ایران؟
به نظر من واضحه.چون من دلیلی نمیبینم که بخوایم استاد شریف و استاد شهناز رو تکرار کنیم و همینطور دلیلی نمیبینیم که نسل ما و نسل بعد ما استاد علیزاده و استاد لطفی رو تکرار کنه.واین طبیعت موسیقی هست.البته بحث های مشابه این رو افرادی که از لحاظ سنی یا نوازندگی وابسته به نسل قبل هستند یا علاقه به نسل قبل دارند عنوان میکنند.من یه مثال مشابهی براشون میزنم.میگم در دو یا سه و یا حتی 4 نسل گذشته ما هم مشابه این مسئله بوده.و این قانون جهان هست که یک نفر فوت کنه یا پیر بشه یا کنار بره و تفکر جدید و متفاوت بیاد و افردی به اون نسل قبل هنوز علاقه بیشتری نشون بدند ولی با به دنیا اومدن نسل جوان به نسل جدید گرایش پیدا بشه.مثلا وقتی درویش خان فوت کرد خیلی ها میگفتند که درویش خان تکرار ناپذیره(منظورم از لحاظ خلاقیت یونیک مرحوم درویش نیست بلکه شیوه نوازندگی ایشون هست) .بله درسته درویش خان تکرار نشد چون قانون جهان حکم میکنه که افکار موسیقایی بر حسب زمان تغییر کنه ولی چهرهای جدیدی معرفی شدند مثل کلنل وزیری یا کمی جلوتر از اون لیل شهناز و فرهنگ شریف.تکرار درویش خان نبودند ولی نگاه جدیدی بودند در نوازندگی تار.و در سبک استاد شریف و استاد شهناز که در جای خودش قابل بحث هست شیوه نوازندگی ها متفاوت با قبل از خودشون هست واین تفاوت رو به وضوح در سبک چهارمضراب و بداهه نوازی میتونیم ببینیم.و اگر 2 دقیقه به ساز استاد درویش خان و استاد فرهنگ شریف و همینطور استاد شهاز گوش کنیم تفاوت رو به وضوح احساس میکنیم.حالا از نظر یه طرفدار محکم درویش خان و در همون رنج سنی شاید بیاد بگه درویش خان یه چیز دیگست و بگه درویش خان کجا و شریف کجا!!از نظر ما که داریم تو این دوران زندگی میکنیم شاید این حرف خنده دار و ناشیانه هم بیاد چون مقایسه این دو مثل مقایسه سیب و پرتقال هست و کاملا سلیقه ای.همین اتفاق در مورد نسل امروز هم افتاده استاد شریف تکرار نشده ولی استاد علیزاده و استاد لطفی و ... به و جود اومدن و میبینیم که جریان جوان نوازندگی بیشتر به سمت سبک استاد علیزاده و استاد لطفی و ... میرن تا سبک های قدیمی تر و این حرف رو از تیراژ کتاب ها و گوش دادن به ساز جوان های مطرح نوازنده میشه تشخیص داد و این طبیعیه!و باید منتظر باشیم که همین جوانتر ها به مرور زمان در نوازندگی تغییر کنن و یک حرف جدید رو به وجود بیارن و مطمئن باشید تعدادی از نسل قبل و هم نسل ما میان میگن که چرا علیزاده تکرار نشد و به نظر من اشتباه میکنن
و اما این حرفت که میگی:
نتوستن خلائ این افراد رو جبران کنن و قدرت نوازندگی افراد قدیمی رو ندارن
به شدت با این حرفت مخالفم.قدرت نوازندگی استاد علیزاده و ... کمتر نیست بلکه متفاوت از استاد شریف و ... هست.
.جالبه که برات بگم که بعضی از جوان های هم نسل ما بر عکس حرف تو رو میزنن که اونها هم کاملا در اشتباه هستند و از کم تجربگی چنین حرفی رو میزنن
دلیلش هم اینه که معیار های صدا در آوردن از ساز تغییر کرده.مثلا اگر استاد شهناز رو از نزدیک ببینی میبینی که آلیاژ مضرابش اندازه یک انگشته!!!!یا مثلا علی اکبر خان شهنازی موم مضرابش اندازه یک گردو هست!!!ولی الان مضراب ها بین 1.5 یا حداکثر دو بند انگشت هست و مقدار موم کم شده .در سبک استاد شریف مضراب رو خشک تر میگیرن و منطقه مضراب زنی متفاوت هست ولی در سبک آقای علیزاده منطقه متفاوته و مضراب آزاد تره و با همون حس و حال خاص استاد علیزاده با همون مضرابهای ریز شلاقی و کوبنده و فرز... نواخته میشه.ولی میبینیم استاد شریف با آرامش و شمرده ریز میزنن و البته این به معنای ضعیفتر بودن آقای شریف نیست بلکه در تفاوت سبک و حس و حالش هست. و سبک چهارمضرابها در سبک نسل قبل از استاد علیزاده (استاد شهناز و استاد شریف و ...) ریتم آرام بوده در حالی که در قبل از استاد شریف خیلی فرز نواخته میشده.و به قول آقای شعاری کسی نمیدونه چه اتفاقی این وسط افتاده که یه دفعه سرعت کم شده!ولی الان میبینیم که دوباره سرعت در نوازنده های جدید برگشته.حالا آیا میتونیم بگیم فرهنگ شریف در قدرت نوازندگی ضعیفتره چون آرام چهارمضراب میزنه؟؟؟!!!قطعا نه!چون سبکش متفاوته ! و قرار نیست علیزاده جای خالیه شریف رو پر کنه همونطور که قرار نبوده که استاد شریف جای درویش خان رو پر کنه همونطور که قرار نیست کسی جای علیزاده رو پر کنه و همونطور که چشم چپ جای چشم راس رو پر نمکنه.ولی آیا میتونیم بگیم این قضیه جبران نشده؟؟!نه.100 درصد جبران شده ولی به نوع دیگری.میبینیم که این تفاوت در همه ساز ها هست.البته در ویلون نیست!!چون بعد از انقلاب در گروه های مطرح ما مهجور شد و بحث های دیگه ای که قبلا تو سایت بحث کردیم.مثلا نسل قبل ما درباره سنتور میره به سمت استاد پایور ولی میبینیم که نسل جدی نوازنده امروز ما به سمت استاد مشکاتیان میره و این هم مقتضیات جامعه هست که مشابه همین بحث رو طرفداران استاد پایور انجام میدن و حتی بعضی از اونها بدون اینکه ذره ای چشمشون رو باز کنن با وقاهت تمام میگن مشکاتیان دیگه کیه!!! در حالی که استاد پایور در مورد استاد مشکاتیان میگن که حس ساز من در مضرابهای مشکاتیان نهفته هست(یا جمله ای مشابه این)
و مطمئن باش اگر استاد علیزاده و استاد لطفی قرار بود مثل استاد شهناز و استاد شریف ساز بزنن هیچوقت مطرح نمیشدند چون به عنوان یک کپی دیده میشدند.همونطور که میبینیم اگر استاد شهنازی و استاد عبادی مطرح شدند مثل پدرانشون مرحوم میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله ساز نزدند.میرزا عبدالله و میرزا حسینقلی تکرار نشد ولی استاد عبادی و استاد شهنازی مطرح شدند
دوست عزیز من اصلا بحثم این نیست که آقای علیزاده بیاد مثل شریف یا شهناز ساز بزنه به قول شما میشه کپی از روی شریف من حرفم اینه که آقای علیزاده و یا لطفی نتونستند اون محبوبیتی که که شریف یا شهناز بدست اوردند رو کسب کنند . استاد شریف در قبل از انقلاب برای چند سال متوالی جایزه مرده پنجه طلایی رو کسب کرد . چرا ما الان اینجور افراد الان نداریم . به قول یکی از اساتید موسیقی اوضاع باید برگرده دوباره به 40 سال پیش تا افرادی جدید با سبکهای جدید به وجود بیاد وگرنه تا 50 سال دیگه هم ما وضعیت موسیقیمون همینه و حتی از این هم بدتر میشه. ما الان یک نوازنده ویلن سنتی نداریم و همه تقلیدی هستن از یاحقی و بدیعی و ملک . ودر حال حاضر سبک کلاسیک دراره از سنتی پیشی میگره.
من نمیتونم همه حرفهامو اینجا بزنم چون میدونم اگر بخوام چیزی بگم کل بچهای تار میافتند به جون من که اقا چرا درباره لطفی یا علیزاده این جوری میگی ولی اینها حقیقتی هست که باید قبولش کنیم
به نظر من این از نظر شما اینجوریه نه که یک حقیقت هست!نقل قول:
مثل اینکه منظورم رو نگرفتی یا شاید پستم رو دقیق نخوندی.من میگم این قضیه نسبی هست و همون محبوبیتی که استاد شهناز در دوره خودش کسب کرده علیزاده و لطفی در نسل ما دارن وحتی بیشتر و تخصصی تر چون جمعیت بیشتر شده و افرادی که شنونده حرفه ای هستند و حرفه ای میرن دنبال موسیقی بیشتر شده و این بحث رو روی اقبال نوازنده های جوان به سبک آقای علیزاده و آقای لطفی و تیراژ ها و تجدید چاپ های کتابی مثل 10 قطعه برای تار نسبت به کتاب های دیگر میشه فهمید
اما اینکه بیایم بگیم که موسیقی ما باید به چهل سال پیش برگرده وگرنه موسیقی ما در پنجاه سال دیگه همینه به نظر من کاملا یک نظر شخصیه و به نظر من غلطه .پیشرفت های آهنگسازی و تغییرات ساز بندی که در 30 سال اخیر بدست اومده و وجود قطعات بیکلام مستقلی مثل بیداد همایون و دستان و ... ساخته پرویز مشکاتیان و خزان و چهارمضرابهای خلاقانه و... ساخته حسین علیزاده و کارهای گروه دستان به همراه حمید متبسم و سعید فرجپوری و بهروزی نیا و ... و گروه هم آوایان و پلی فونیکی که مخصوصا در هم آوایان به سرپرستی استاد علیزاده وجود داره حرف جدیدی در موسیقی ما هست که بسیار جدیست و قبل از این وجود نداشته در اینجا میشه به تنظیم ها و آهنگسازی های خلاقانه استاد مشکاتیان در کارهای گروه عارف مثل بیداد و دستان اشاره کرد و یا وارد کردن سازهای جدید و صدا دهی از گروههای موسیقیعارف اشاره کرد و به نظر من دلیل اینکه شما چنین حرفی رو میگی اینه که چون سازت ویولن هست و به استاد بدیعی علاقه مندی به طور خودکار کارهای قبل از انقلاب رو بیشتر گوش میدی و بالطبع دوستان و اطرافیان و دوستان همسازی که با هاشون بحث میکنی و طبیعتا فکر میکنی که بقیه هم همین فکر رو میکنند و کمتر شده یک کاست جدید استاد علیزاده و یا استاد مشکاتیان یا ... رو بدون اون پیشزمینه ذهنی خودت 10 بار گوش کنی تا بتونی ریزه کاری ها رو احساس کنی و مشابه همین مطلب درباره شیوه نوازندگی هم همینطور به طور اتوماتیک به سمت سبک های قدیمیتر عادت کردی و کمتر شده ساز جدیدتر ها رو بدون پیش زمینه ذهنی و بدون ذهنیت انتقادی با دقت گوش کنی تا زخمه پر احساس استاد لطفی رو توی آلبوم عشق داند احساس کنی یا حس استاد علیزاده رو توی کاست بی تو به سر نمیشود احساس کنی.ولی چیزی که من میبینیم و صحبت هایی که من با دوستانم میکنم نظری کاملا برعکس شما رو نشون میده و اون هم به خاطر طبیعت سلیقه ای بودن موسیقی هست
درست است كه هر عصري از زمان بستر هاي خاص خود در مقوله هاي هنري را ايجاد مينمايد و در اين رابطه آثار شكل گرفته در ظرف زماني خويش قابليت ارائه ميابند با اين توصيف تصنيف هاي ارئه شده علي اكبر شيدا تكرار پذير نيست و يا تار نوازي علي اكبر خان شهنازي با عليزاده قابل قياس نيست البته صحبت دوستمان را نميپذيرم كه هر آثاري كه در حال حاضر عرضه ميشود همان ارزش هنري قدما را دارد و فقط به شكل نوين ارائه ميگردند اشعار صد تا يه غاز جوانان زيرزميني ! امروز را نمي توان با تصانيف گذشته يكي دانست ولي در عصر حاضر هم آثار با كيفيت به وجود مي آيد و افراد نابغه اي زندگي ميكنند و بوجود خواهند آمد عملكرد شخصي مثل حسين عليزاده را به نظر اين حقير مي توان با درويش خان قياس نمود و نو آوري اين دو به پيشرفت موسيقي كمك شايان كرده ولي شايد مثلا قدرت نوازندگي درويش و شهنازي چيز ديگري بوده هر چه باشد در تمام زماني كه عليزاده براي برگزاري يك كنسرت آمريكا صرف كند علي اكبر خان فقط و فقط به نوازندگي ميپرداخت!
همه این شیوه های نوازندگی و همه این اقبالها به یک نوازنده متاثر از شرایط زمان و اوضاع اجتماعی است . نوازنده تحت تاثیر اوضاع و احوال پیرامونش ساز می زند . این حرف درستی است که هیچکدام از نوازنده ها ، جای نوازنده های قدیم را نمیگیرند و بقول یکی از دوستان نباید هم بگیرند . اما این نکته که پیوند میان نوازنده های تار امروز با مردم در مقایسه با دوره اساتید مورد نظر گذشته کم هست هم قابل توجه است . موسیقی و نوازندگی اساسا جزیی از زندگی مردم بوده و شاید چون تکنولوژی نبوده ، سرعت زندگی کند بوده و دغدغه ناشی از استرس ها و مسایل روانی جامعه و جنگ و بحران معیشتی وجود نداشته ویا کم وجود داشته باعث می شده لذت هنر موسیقی و نوازندگی فلان استاد محسوس تر باشد . بطور کلی هنر در آن دوره جایگاه والایی داشته و منحصر به تار نوازی نیست . شما در خاتم کاری و صنایع دستی و تا حدودی خوشنویسی هم می بینید دیگر آن پیوند وجود ندارد و یا کم هست . نه اینکه نیست . با دوستی بناهای تاریخی را میدیدیم گفت ببین میرزا حسینقلی و درویش خان اینجاها ساز می زدند ... وبی اختیار آدم می توانست حس کند چرا استادان امروز ما در آپارتمانهای تنگ و مدرن نمی توانند حس قدما داشته باشند . آنچه بر ساز می ریزد تراوشات ذهنی نوازنده است که این ذهن دیگر امروز کوهی از مشکلات و مشغله ها را در خود جای داده و دیگر " ان " نیست . من فکر میکنم اگر همین اساتید در همان فضا قرار گیرند به مراتب هم ردیف آن جنابان خواهند بود . استاد ما آقای لطفی به شدت سعی میکند خود را بحد ممکن در این فضای فرهنگ کهن نگه دارد که البته مشکل و مشکل و مشکل است ... پس این اجتماع است که هنرمند را تحت تاثیر قرار میدهد . امروز اولویت اول در اوقات فراغت مردم واقعا موسیقی نیست . بلکه تلاش برای امرار معاش است و هزار فکرو مشغله دیگر ...
منم همچین حرفی نزدم و اگر دقت کنید و پست من رو بخونید صحبت ها در حد استاد لطفی و استاد مشکاتیان و استاد علیزاده است نه زیر زمینی!!نقل قول:
به نظر من اين موضوع بر مي گردد به شرايط اجتماعي . ما شايد افرادي را در اين كشور داشته باشيم كه بسيار چيره دست باشند و از بزرگان موسيقي ما چيزي كم نداشته باشند ( در هر زمينه )اما . قبل از انقلاب اين آزادي نوازندگي در جامعه باعث شده بود كه استعدادها بيشتر ديده بشه و از ميان اونه گلهاي سرسبدي ظهور كنند . شما ببينيد از اونهمه تار نواز چند نفر معروفند . يا سنتور و يا ... در اين زمان هم اين موارد هست اما شناخت اجتماعي جامعه نسبت به اونها كم هست . و فقط افرادي كه از قبل ( مخصوصا در تهران ) بودند و در راس قرار داشتند همچنان مطرح هستند. ( استادي تمام اين بزرگواران محرض هست ) اما شما بيائيد يك مسابقه تار نوازي . يا ساز ديگر ي را در كشور با حضور مردم و پخش از راديو و تلويزون برگزار كنيد بعد خواهيد ديد چه اساتيدي در اين كشور هستند كه گوشه عزلت گرفته اند . شايد باور نكنيد اما همين اساتيد بزرگ برخي اوقات آهنگسازي و يا تنظيم آهنگشون و يا راهنمائيهاي هنري شون رو از همين جوانان و اساتيد عزلت نشين مي گيرند.
مجتبی عزیز سلام .به کارهای استادبزرگوارکیوان ساکت گوش کن خودت تفاوتهارواحساس می کنی .درزمان اساتیدی چون جلیل شهنازو... محدودیتی برای خوانندگان بخصوص خوانندگان زن وجود نداشت این حرف من ازین روی است که کوکهایی برای تاروسه تاروجوددارد که دست نوازنده رابرای نوازندگی باز تر میگذاره چون درحال حاضروحداقل در7.8 سال اخیر خانمها فقط برای خانمها وباخانمها حق اجرای برنامه دادرن بنابراین بخاطروسعت وجنس صدای آقایان محدودیتهایی برای کوک تاربوجودآمد که این محدودیتها باعث فراموشی سایرکوکها شد.به همین پیشنهادکردم کارهای استادساکت روگوش کنیدمخصوصاکارآخرایشان راکه باخانم نغمه غلامی اجراکردن آقای ساکت بخاطرتکینیک فوق العاده بالاومهارت زیادی که درنواختن دارندبطور مثال بخاطرجا یصدای خانم نغمه غلامی درقطعات سه گاه ازسه گاه سی کرن استفاده کردن که دراینچندسال اخیر تاجایی که من اطلاع دارم درهیچ برنامه رسمی درایران ازین سه گاه برای تاراستفاده نشده .لازم به ذکراست که آلبوم نغمه مهراستادساکت به علت خوانندگی خانم نغمه غلامی درایران ضبط نشده بلکه درپاریس ای کارانجام گرفته است
درود
من با حرفاي عليرضا موافقم
و به نظر من كسي كه به بيان و درك خاصي از نوازندگي برسه ميتونه به زبان خودش ساز بزنه
يعني بنظر من نوازندگي هركس مثله دست خط هركسه
و هركسي هرچقدر حرفه اي شايد بتونه شبيه يكي ساز بزنه ولي هرگز نميتونه جاي اونو بگيره و بايد سعي كنه جاي خودشو پيدا كنه
بخاطر همينه نوازنده هاي جديد نميتونن جاي نوازنده هاي قديم رو بگيرن و اگه قديميا هم دوباره از اول زنده بشن نميتونن مثله جديدا ساز بزنن
البته در اينكه پس از انقلاب اسلامي و وجود ارشاد ضربه هايي به موسيقي ما وارد شد شكي نيست
ولي اشكال در نوازنده ها نيست
درزمان استادشهنازواستادشریف وضع موسیقی آزادی عمل موزیسین ونگاه حکومت ودولت نسبت به هنرمندان خیلی تفاوت داشت
واقعاهمینطوره کی میگی شرایط الان باآن موقع قابل قیاس نیست همه چیز عوض شده