انواع نی

ني كوتاه : ني كوتاه با قطر نسبتا كلفت كهني قديمي ترين ساز بادي است و در ايران سه نوع آن مورد استفاده
قرار مي گيرد :
سازيست محلي و با آن آهنگ هاي محلي را اجرا مي كنند و دو نوع صدا از آن اخذ مي شود :
الف - بم كه در آن نوازنده از صداي خود كمك مي گيرد و دو رگه است .
ب- صداي زير كه يك اوكتاو با بم اختلاف دارد و گاهي نوازنده دو صدا را با هم مخلوط مي كند اين نوع ني معمولا داراي 7 بند است كه 5 سوراخ آن روي آن و يكي در پشت آن قرار دارد و طول آن معمولا 30 تا 33 سانتي متر و قطر آن تقريبا 5/2 سانتي متر است و در اكثر نقاط ايران وجود دارد .نوازنده آن را در وسط لب ها قرار داده و دهان را كمي باز مي كند و در آن مي دمد و صداي آن زير و بسيار روشن است . وسعت هر يك از صداها 6 نت مي باشد و بعضي از نوازندگان چيره دست نيم پرده بالاتر را هم اخذ مي كنند .


2- ني بلند : كه در قديم به ناي خرك معروف بوده است و شايد به خاطر بلندي به اين نام معروف شده است . اين ني تقريبا بلندترين نوع ني است كه صداي بسيار بمي دارد و در قديم صداي حالت دست بسته آن را با صداي سيم بم عود يكي مي دانستند . اين نوع ني داراي 5 سوراخ است كه 4 سوراخ روي آن و يكي در پشت آن قرار دارد و به درستي نمي توان گفت كه داراي 7 بند است . طول اين ساز بين 70 تا 80 سانتي متر است و قطر دهنه آن تقريبا 5/2 سانتي متر است . صداي بسيار بم و سوزناكي دارد و در بين مردم ، اين ني و ني كوتاه به ني چوپاني معروفند . نوازنده آن را در گوشه لب قرار داده و ملودي هاي كم وسعت و كوتاه را اجرا مي كند ، صداي آن دو رگه است . همراه با مقداري از صداي خود نوازنده كه بيشتر در مقام هاي دشتستاني و ماهور و بيات تركقطعاتي مي نوازند. وسعت صداي آن 6 نت است ولي معمولا نوازندگان با تجربه 7 صدا را از آن اخذ مي كنند . اين ساز در جنوب ايران و مازندران و بين قبايل تركمن و خراسان نواخته مي شود .


3- ني هفت بند : جزو سازهاي موسيقي اصيل ايراني مي باشد .سازی است متشکل از یک لوله ی استوانه ای از جنس ((نی))- که سراسر طول آن از هفت ((بند))و شش ((گره))تشکیل شده است(به این دلیل این ساز را ((نی هفت بند))نیز می گویند).((نی))به قطرهای متفاوت(از 1.5 تا 3 سانتی متر)و طول های مختلف(حدود 30 تا 70 سانتی متر)ساخته شده-در تمام آن ها-روی لوله-کمی در قسمت پائین 5سوراخ در طرف جلو و یک سوراخ در قسمت عقب قرار گرفته- و در یک یا دو انتهای ((نی)) روکشی برنجی با طولی کوتاه لوله ی نئی را پوشانده است- و لبه ی لوله در قسمت دهانی آنقدر تیز است که می تواند لای دندان ها قرار گیرد