مکاتب عود

اینجا از مکاتب نوازندگی عود نگاهی سریع و گذرا به خصایص "مصر/سوریه/ترکیه/عراق/آفریقای شمالی/خلیج" شده:

مکتب مصر
یه قطعه نسبتن ریتم ثابت و یکنواختی داره.
مدام مضراب پیوسته چپ و راست شنیده میشه.
در مقایسه با مکاتب دیگه آخر جمله ها کوتاه شدس،
یا حتی جمله ممکنه به یه سکوت ناگهانی ختم شه.
ویژگی های دیگه ای که بین مکتب مصر و سوریه مشترکن:
در حین نواختن یه جمله (از ابتدا تا اتمام آن جمله) سکوتی نمیشنوید.
از سکوت فقط برای تفکیک جملات از هم استفاده میکنن.
گاهی یه جمله میتونه خیییییلیییییی طووووولانیییییی شه.
استفاده به غایت از سیم واخوان.
با کلیک هر اسم میتونید نمونه ای از اثر نوازنده رو گوش بدید یا دانلود کنید:
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مکتب سوریه
بعضی جاها برای نزدیکی این سبک نوازندگی به سبک مصری هر دو
یکی عنوان میشن با نام "مکتب سوریه ومصر". جاهایی ام لحن سوری
و بعضی مقامای متفاوت این دو تا سبک از هم جدا میکنه.
آثاری که اینجا در دسترس شماست:
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مکتب ترکیه
بارزترین خصیصه گلیساندو های متعدد و کشیدشه.
تنوع و تغییر زیادی در شدت و ملایمت نواختن نت ها به خرج میدن.
از نت های زینت خیلی استفاده میکنن.
تنوع فرهنگی شهر استانبول دلیل آشنایی و دوستی و تاثیر پزیری فرهنگا از هم شد،
نوازنده های ترک آغوش بازی در پذیرش اونچه در موسیقی ملل دیگر مفید دیدن داشتن،
همونطور که بر موسیقی ملی و سنتی و محلیشون تکیه داشتن.
نمونه صوتی:
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مکتب عراق
حالت متفاوت مضراب زنی نوازندگان عراقی صدای عود خاصی برای این سرزمین ایجاد کرده.
نت ها عمومن شمرده شمرده و شفاف نواخته میشن.
گاهی مضراب از حرکت می ایسته و آرامش میاره.
از سیم واخوان کمتر استفاده میشه و تک سیم نواختن معمول تره.
بین جملات ایست های طولانی تر هست.
در عراق وتر بم زیر باقی وترا بسته میشه.
برای نمونه میتونید به این فایل ها گوش کنید:
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مکتب آفریقای شمالی
محدوده کشورهای شمال و شمال غرب آفریقا از جمله:
تونس،الجزایر،مغرب،لیبی و...
از موسیقی اسپانیا متاثر بوده.
سبک عود نوازی آندلس هم جزو همین مکتبه.
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] / [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مکتب خلیج
محدوده کشورای حاشیه خلیج فارس مثل عمان،کویت، عربستان و ...
تاکید زیادی روی مضرابای راست قوی و خشن میکنن.
ریتماشون متاثر از ریتم های آفریقاس.
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

.

چند نکته:

_ مکتب حلب نام دیگر مکتب سوریه است.

_ پهناوری سرزمینی که عود توش ریشه داره تنوع و تعدد قومی،زبانی،مذهبی،فرهنگی بالایی رو سبب شده که در شکل نوازندگی عودم موثر بوده.اینجا فقط شناخته شده تریناشون آورده شده.

_خلاصه ای که خوندید برای شناخت این سبکا به هیچ وجه کافی نیست.مقدماتی برای تفکیک سبکاس. آثار انتخاب شده برای هر مکتب در تصدیق نکات ارایه شدس. آثار دیگه ای هستن که تفکیک کردنشون بدونه شناخت بیشتر و با اتکا به این معیارا ممکن نیست. معیارا مطلق نیستن. خصوصیات ذکرشده در هر مکتب با مقایسه مکاتب ها با هم قابل درکن.

_ در مورد نبود مکتب ایرانی درین مکاتب عود نوازی باید بگیم که با وجود قدمت چند هزار ساله عود در ایران ولی ایرانیان از قرن دوازده هجری قمری ساز عود و شیوه نوازندگیشونو به فراموشی سپردن. اطلاعات کافی درمورد چگونگی نوازندگی اون دوران هم برای احیا در دست نیست. در دهه های اخیر تلاشایی اینجا و آنجا برای زنده کردن دوباره این ساز بین ایرانیا شده ولی هنوز نتیجه ای قوی که شکل منسجمی از سبک عود نوازی ایرانیان ارایه کنه دست نداده. به امید اینکه معاصرین با توجه لازم و شایسته به این ساز بتونن میراثی در خور نسل های آینده براشون به ارمغان بذارن.

-اطلاعات موجود نه کاملن و نه خالی از اشکال. در صورتیکه میتونید با رفع اشکال یا کاملتر کردنشون به بنده و مخاطبین کمک کنید باعث خوشحایه. این آدرس ایمیل در خدمت شماس: mamadjavardi@yahoo.com


منابع:

-مصاحبه با آقای مجید ناظم پور /خانه عود ایران/سوم آبان 1392
-مجید ناظم پور/داستان بربت/انتشارات سوره مهر/چاپ1392
-مجید ناظم پور/کنسرت پژوهشی عود/موسسه فرهنگی هنری آوای مهربانی/خرداد1387

سلام

آقا دمت گرم، اطلاعات بسیار خوب و جالبی ارائه کردی.
حتما می دونی مکتب غالب بین عرب ها همون مکتب مصر هست.
حالا بین خود اعراب، در نواختن یک مقام یکسان چه با عود یا ویولن و ... تفاوت هایی وجود داره که حتما خودت می دونی و منم قبلا اشاره کرده مثل تفاوت نت " می کرن" یا بقول خود اعراب "می نصف بیمول" (بمول نه، بیمول با لهجۀ عربی!)