می دیز ، فا بملسلام.عنوان این تاپیک همیشه یکی از بزرگترین سوال های موسیقایی ام بوده! خصوصا هر وقت با فلوت ریکوردر کار می کردم همیشه از خودم می پرسیدم که چرا بین می تا فا و سی تا دو ، نیم پردهفاصله است اما فاصله ی باقی نت ها 1 پرده؟ و همیشه هم به خودم جواب می دادم که حتما موسیقی دانان اشتباه می کنند و مطمئنم یک روز فاصله ی درست بین می و فا کشف خواهد شد ! ولی گذشته از این حرف ها فعلا که خبری از کشف جدید بشریت نیست و همچنان کماف سابق فاصله ی می و فا نیم پرده است! اما چون فکر کردم ممکن است این سوال، سوال بعضی از شما هم باشد ایم مطالب را گردآوری کردم امیدوارم مفید فایده باشد.
همانطور که گفتم بین می تا فا و سی تا دو ، نیم پرده فاصله است . و دقیقا به همین دلیل است که ترتیب کلید های سیاه پیانو در هر اکتاو، سه به دو است.همانطور که می بینید بین می تا فا و سی تا دو ، نیم پرده فاصله وجود دارد و می بینید که در این دو نقطه کلاویه مشکی وجود ندارد..به عبارت دیگر نت دیگری بین می و فا وجود ندارد .
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
نت می دیز، نیم پرده بالاتر از نت می قرار دارد، پس در حقیقت می دیز همان نت فا است.
نت فا بمل نیم پرده پایین تر از نت فا قرار دارد، پس در حقیقت فا بمل همان نت می است.در مورد سی و دو هم دقیقا همین داستان است.دو بمل همان سی و سی دیز همان دو می باشد.
اما همه ی چیزهایی که گفتم مربوط به موسیقی اروپایی است.در موسیقی مشرق زمین واحدی به نام ربع پرده وجود دارد که در واقع جواب سوال ماست.هر دو نتی كه فاصله شان یك پرده ای باشد با هم 9 كما فاصله دارند. نیم پرده در واقع همان كمای پنجم است. و ربع پرده هم همان كمای سوم.هرچند در موسیقی کلاسیک اروپایی ، هم اکنون هم وجود ربع پرده بر ویولون یا هورن و ... مشهوود است ولی امروزه موسیقی جهانی فقط كمای 5 یعنیهمان نیم پرده رو قبول كرده. در صورتی كه در موسیقی ایران، ترکیه ،هند و کشورهای عربی، از همه این 9 كما میتونیم استفاده می کنند.
البته ربع پرده در گذشته در اروپا هم شایع بود و به شدت هم مورد استفاده بود ولی در طی جریان " تعدیل پرده ها "در عصر باروک از موسیقی اروپا کنار گذاشته شد.و اکنون فقط کشورهای خاورمیانه و هندوستان از ربع پرده استفاده می کنند. در موسیقی هند حتی یک ششم پرده هم وجود دارد و موسیقی اعراب نصف ربع پرده ما را هم دارند(ثمن). پس اگر در موسیقی ایرانی یا عربی سوال پیش بیاد که بین می و فا چیه؟ اونا از دو اسم به نام های می سُری و فا کُرون نام می برند.
سُری علامتیه که نت رو ربع پرده زیر می کنه و کُرون هم ربع پرده بم.
ربع پرده در گذشته در سراسر موسیقی دنیا الالخصوص اروپا وجود داشته .اما در آغاز قرن یازده میلادی، گیدار تسو «Guy d’Arzzo» با حذف ربع پرده ، گام طبیعی را روی هفت نوت اصلی تثبیت کرد و بالاخرهدر عصر باروک وقتی موسیقی دانان بزرگ، معایب ربع پرده را درک کردند، در صدد تصحیح گام بر آمدند وکسر کمتر از نیم پرده را حذف کردند .
ربع پرده جدا از این که یک افتخار برای موسیقی شرق حساب می شود ولی از دید جهانی غیر استاندارد و ثبت نشده به حساب میاید.
پس با اصلاحاتی که تسارلینو ، ژان فیلیپ رامو ، و دالامبر پیشنهاد کردند و یوهان سباستیان باخ به کاربست فواصل نیم پرده نیز تعدیل شد و گام کروماتیک غربی به دوازده نیم پرده متساوی تقسیم شد.
اما علت حذف ربع پرده از موسیقی اروپا:
بعضی از موسیقی دانها و محققین غربی تصور کرده اند ، که ربع پرده از عدم دقت در حفظ نغمه واصواتاصلی پیدا شده و به مرور زمان عذر موجه و حتی از ضروریات موسیقی شمرده شده است. کسی که در موسیقی شرقی کار کرده هیچگاه در حفظ نغمه ها کوشش نمی کند و هر آهنگی را بهطور سماعی بشنود با بدیهه نوازی ( Improvisation ) غلط به هم می آمیزد و آهنگی به غیر از آنچهحقیقتا شنیده ، اجرا می کند .
هرچند خود من پاپ می نوازم ولی این مسئله به نظر لاکشمی بسیار اغراق آمیز است! من شنونده ی دائم موسیقی سنتی هندوستان و عربستان هستم...اصوات ربع پرده ای و کمتر آن ها را به هیچ وجه نمی شود با فلوت های اروپایی و حتی ویولون اجرا کرد! و این علم وسیع موسیقی شرقیست نه ضعف آن ها... بنابراین ربع پرده حقیقتا ناشی از اشتباه و کم حافظه بودن نیست و این ادعای باطلی ست که اروپاییان به شرق روا می دارند. فکر می کنم دوستانمان نیما (ویولون)و مجتبی(فلوت عربی) که به طور علمی روی ربع پرده ها اشراف دارند هم حرف مرا تایید کنند.
دلیل دیگر آن ها برای حذف ربع پرده ماتم زدگی و غمگین بودن ذاتی ربع پرده است!
آن ها می گویند اصوات ربع پرده ، اصوات غیر طبیعی و مریض است و کسانی که دائما در موسیقی خود ربع پرده شنیده اند و به آن خو گرفته اند نمی توانند اثر نامطلوب ربع پرده را در ضمیر خود درک کنند .
موسیقی ربع پرده ای شنونده را ناراحت می کند و به تدریج اعصاب را تخدیر کرده و یک نوع (بی حالی) در انسان به وجود می آورد . علت اعتیاد اکثر موسیقی دانهای شرقی به مواد مخدر نیز به دلیل عادت آن ها به غم ربع پرده هاست.این یک خواهش غیر ارادی نفسانی است تا نوازنده یا خواننده بهتر بتواندآن حال ( بی حالی ) را که حس می کند به شنونده تزریق کند .و به همین دلیل افلاطون در مبحث اتوس تعلیم بعضی از دستگاهها را برای جوانان مضر می دانست.
من این یکی را هم قبول ندارم! شاید در موسیقی ایرانی ؛ غم و حزن زیادی شناور باشد و خود من هم به دلیل غمگین بودن زیادش است که به ندرت سراغ موسیقی ایرانی می روم.ولی در موسیقی هند و عربستان به هیچ وجه اینطور نیست.اتفاقا بیشتر نواهای آنان شاد و مفرح است که همانطور که گفتم اجرای شان،از عهده ی سازهای کلاسیک غربی بر نمی آید!
این هم دلایل حذف ربع پرده در موسیقی اروپایی،
اما من همچنان منتظرم یک روز یک فاصله ی جدیدی بین می و فا(سی و دو) کشف شود!
سپاسگذارم از :
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
و بچه های دانشمند cloob.com
