آموزش کوک عود

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

نت نویسی ساز عود معمولا با کلید سل و صدادهی آن یک اکتاو بم تر است. کوک عودهای ده سیمی به ترتیب نتهای دو، سل، ر، لا، سل(یا فا یا می) می باشد. در صورتی که از پایین جفت سیمی به ساز اضافه شود، کوک آن نت فا، و اگر از بالا تک سیمی به ساز اضافه شود، کوک آن بسته به نوع نیاز و سلیقه نوازنده "فا" ، "می" ، "ر" یا "دو" می‌باشد.


نگاهی اجمالی به کوک در بربت (عود)
از آنجا که ساز عود در کشورها و موسیقی های مختلف و متعدد بکار گرفته می شود , مبحث کوک در این ساز نیز مبحثی مفصل به نظر میرسد و نگاه کامل و تحلیلی به این مقوله , بررسی اقسام کوک در هر یک از این موسیقی ها را به صورت جداگانه می طلبد. در متن حاضر تنها و اجمالا , به متداول ترین کوک های مورد استفاده در عود نوازی و قواعد حاکم بر آنها اشاره شده.
با وجود اینکه عود در موسیقی عرب به شیوه های متعددی کوک می شود ,
اما . . .
می توان گفت که متداول ترین کوک برای عود در موسیقی عرب "دو - سل - ر - لا - سل " میباشد (نت دو : زوج-سیم اول از پایین ) و در صورتی که تک سیم یازدهم یا زوج سیم ششمی استفاده گردد, کوک های زیر در موسیقی عرب از همه متداول تر هستند :
" دو - سل - ر - لا - سل - ر " و

" دو - سل - ر - لا -می - ر "
همانطور که ملاحظه می شود دو نوع کوک متفاوت بالا برای فرم یازده و یا دوازده سیمه در حالتی است که سیم یازدهم یا زوج سیم ششم ِافزوده شده , به عنوان تار ششم که بم ترین تار صوتی عود است اضافه شده باشد و در هر دوی کوکها , تار ششم (که می تواند تک سیم یا زوج-سیم باشد) عموما به شکل دست باز یا واخوان مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین است در اولین کوک ذکر شده, که سیم سری پنجم به عنوان بم ترین تار صوتی (که آنهم می تواند گاه تک سیم و گاه زوج سیم انتخاب شود) عموما واخوان می باشد.
کوک رایج دیگر در موسیقی عرب برای عود هایی با امکانات پنج-سری سیم عبارت است از:
" دو - سل - ر - لا - فا "
که نت سل ِ بم در صورت نیاز , روی تار صوتی پنجم که "فا" کوک شده گرفته می شود .
شیوه کوک دیگر منسوب به استاد "منیر بشیر" نیز بدانگونه است که زوج-سیم یا تک سیم ششم به عنوان تار صوتی اول (زیر ترین) به مجموعه فوق افزوده می گردد و "فا" کوک میشود که مجموعا این شکل را بدست می دهد :
"فا- دو - سل - ر - لا - فا "

در عود نوازی سبک ترکیه نیز انواع و اقسام کوک ها موجود است اما می توان گفت یکی از رایج ترین شیوه ها ,استفاده از عود با امکانات شش-سری سیم که سیم افزوده شده آن تار صوتی ششم عود ([ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]بم) باشد است و کوکهای متداول زیر موجودند:
" ر - لا - می - سی - لا - می "
و
" ر - لا - می - سی - فا دیز - می "

به روشنی می توان دریافت که تفاوت بنیادی چندانی میان شیوه های کوک عرب و ترکیه وجود ندارد و تمایز آنها بیشتر این است که کوک ترکیه یک پرده بالا تر است.

در بربت نوازی ایرانی نیز چند مدل کوک رایج در عرب مانند :
"دو - سل - ر - لا - سل " و
" دو - سل - ر - لا - فا " و
"فا- دو - سل - ر - لا - فا " و
"فا- دو - سل - ر - لا - سل "
بسیار متداول هستند

آنچه با دقت به کوک های ذکر شده می توان دریافت آنستکه در همه کوک های رایج ِ عود تار های صوتی اول تا چهارم به قاعده فاصله چهارم کوک می شوند بدین ترتیب که تار صوتی دوم فاصله چهارم بالاتر ِ تار صوتی اول می باشد و الی آخر . تار های صوتی پنجم و ششم هستند که بنا به شرایط و مقتضیات گوناگون در هر موسیقی , گاه به صورت "تک صدایی" با چهار سیم اول کوک می شوند ,به این صورت که تار صوتی پنجم با دوم همکوک و تا صوتی ششم با سوم همکوک می گردد, همچنین گاه همان فاصله چهارم برای تار صوتی پنجم رعایت شده و تار صوتی ششم را واخوان کوک می کنند.
به هر ترتیب غیر قابل انکار است که کاربرد کوکهای مختلف در عود نوازی به سلیقه و خواست نوازنده در ارتباط با مقام و یا دستگاه مطلب موسیقیایی مورد استفاده او بستگی دارد.

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]