پیپا (مادر سازهاي زهي)

پیپا که معروف به گیتار چینی میباشد دارای سابقه ای به بیش از دو هزار سال می باشد. برخی اوقات آنرا لوت چینی نیز نام میبرند که بسیاری از سازهای آسیا بالاخص سازهای جنوب آسیا از این ساز بوجود آمده است و شاید بتوان آنرا مادر سازهای زهی جنوب آسیا دانست. از جمله biwa یک ساز چینی و ساز محلی کشور ویتنام đàn tỳ bà و همچنین پیپای کره ای، اما برخلاف پیپای چینی همتای کره ای این ساز مدتهاست که دیگر نواخته نمیشود و باید آنرا درون موزه ها دید؛ سعی و تلاش در جهت احیای دوباره آن بی ثمره مانده است.

اسم pípá از دو قسمت تشکیل میشود pí بمعنای فشار دادن انگشتان دست راست از طرف راست به چپ (بیش از یک انگشت میتواند در یک زمان چندین نت را بصدا در آورد) و قسمت دوم بعنی pá به معنای کشیدن انگشت شست دست راست از طرف چپ به راست.

در دوران گذشته سیمهای این ساز بوسیله مضراب به صدا در می آمد اما به مرور زمان، انگشتان دست راست جایگزین مضراب در نواختن شدند.

در زمان تحول در ساخت ساز در چین و تغییرات در ساختار سازها که در قرن بیستم به اوج خود رسید این ساز نیز مصون از تغییر نماند.

سیمهای ابریشمی جای خود را به سیمهای نایلونی با لفاف فلزی داد که از جنس ناخن نیز محکم تر بود برای همین از ناخنهایی مصنوعی در نواختن استفاده میشود.

تصاویر و عکسهایی از این ساز در نقاشی ها و نقوش باقی مانده از هزاران سال قبل نشان میدهد که دو نوع پیپا وجود داشته است که اولین مدل از این ساز دارای دست ای راست و صفحه صدایی مدور که دو طرف آن با چرم پوشیده شده است و نوع دوم بصورت بسیار ابتدایی تر بوده و دارای چهار سیم بوده است که به مرور زمان و با تغییرات در ساختار به سازی با عنوان ruan تبدیل شده است.

اما شاید جالب باشد که بدانید پیپای مدرن از یکی از سازهای ایرانی بوجود آمده است.

در حقیقت از ساز بربط که در زمان سلسله پادشاهی(Jin 265-420 A.D) وارد چین شده بود.

در دوره ای این ساز در محافل و جشن های حکومتی و محافل شادمانی پادشاهان بسیار مورد توجه قرار گرفت در زمانی که نوازندگان ایرانی در این کشور مراسم های مختلفی را برپا میساختند و به عنوان معلم موسیقی در این کشور فعالیت مینمودند.


[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] قسمتی از اجرا با پیپا را ببینید

در آن زمان پیپا دارای سردسته ای کج و شامل 4 الی 5 سیم ابریشمی و 5 تا شش فرت میشد و بصورت افقی و با مضراب نواخته میشد.

با گذشت زمان سر دسته کج جای خود را به سردسته صاف و مستقیم داد و تعداد فرتها به 14 الی 16 عدد افزایش پیدا کرد و حتی در قرن بیستم این تعداد به 17 - 24 - 25 و حتی 30 عدد هم رسید که میتوان فواصل پرده - نیم پرده و ربع پرده را نیز اجرا نماید.

این ساز در حال حاضر نیز مورد توجه قرار گفته است و حتی در ارکسترهای چین بکار برده میشود.

پی پا دارای صدایی نازک - زیبا و شفاف است که جلوه خاصی از موسیقی مشرق زمین را بیان میکند.

اما از میان نوازندگان مختلف معاصر از دو نفر باید نام برد که نقش بسیار مهمی در اشاعه این ساز توسط مهارت خود در نوازندگی را داشتند اين دو نفر Li Tingsong و Sun Yude هستند.



منبع : [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]