رموز ویولن

صحبت و بحث در رابطه با ساختار و پدیده ای به نام ویولن کار ساده ای نیست، هرچند که در دوره های مختلف به طریقی آنرا مطرح کرده اند و میل عمومی بر این بوده است که ویولون را در معیار و قالبی تقریبا مشخص تعریف و تعیین کنند، اما این موضوع همچون سایر پدیده های هستی فقط در حد و حدود چهار چوبهایی که ما خود آنها را قانون و اصل نامیده ایم قابل توضیح است.

آنچنان که دانش و علمی که از آن صحبت می کنیم نمی تواند آنچه را که در اطراف ما وجود دارد و در گذر این هستی بیکران است به معنی حقیقی اش تحلیل و بررسی کند. فقط آنقدر که می توانیم از آن می فهمیم و توانی که از آن سخن می گوییم چیزی است که خود آنرا ساخته و پرداخته ایم.

پس در نهایت معرفی و صحبت در مورد آنچه را که با آن در برخوردیم و در درجه اهمیت برای موضوع پردازی است بوسیله قوانینی شناخته و تثبیت می گردند، که ما خود آنها را درک و خلق کرده ایم و می تواند این درک و استنباط الزاما حقیقتی نباشد که وجود دارد و یا تمام آن حقیقتی نباشد که در بطن پدیده ها وجود دارد.

از این رو همچون سایر انسانها که در رابطه با این دانش و هنر تلاشهای فراوانی می کنند ما نیز به سبب دریافتمان از آنچه در این رابطه کسب کرده ایم، می توانیم در پیرو گذشتگان به این موضوع بپردازیم.

همه چیز از آنجا شروع می شود که انسان می خواهد خلق کند و برای آن به درون هر آنچه که تا آن لحظه در برخورد و تعامل با او بوده است کشیده می شود، تا پایه و اساس آفریدن را تا حدودی بیاموزد. در نهایت او چون نمی تواند کاملا از این بررسی راضی و خرسند باشد و این ناکامی به دلایل متعددی می تواند او را نا امید سازد، سعی در سطحی تر دیدن مسائل می کند تا بتواند آن را به عرصه ظهور در آورد؛ راهی می یابد و نهایتا طرحی.

باید این مساله را نیز بدانیم که در گذشته ذهنی او، شاید نمونه هایی از چیزی که می خواهد پدید آورد وجود داشته و یا الگوهایی کمکی به اشکالی دیگر با ساختارهایی تقریبا متشابه و یا تکاملی، که آنها نیز می تواند عرصه پیدایش فرم را برای او تا حدود دستیافتنی تر کند.

در این بین حتی برای ساخت و اجرای آن نیز می تواند به همان گذشته موضوع قابل بحث و یا عناصری که موضوعیت معینی در رابطه با هدف دارند مراجعه کند، به آنها بیاندیشد و برای خود روابطی را به وجود آورد و دلایلی برای توجیه آنچه را که می سازد.

اگر که در بین موارد مختلفی که در طول حیات بشری رخ داده است، به پدیده ای با عنوان خلق و ظهور ادوات موسیقی برای موسیقی اشاره کنیم و این مطلب برای ما در درجه اهمیت باشد که از این دسته وسیع و گسترده بین فرهنگها و تمدن های مختلف به خانواده ویولون و سازهای زهی آرشه ای نگاهی خاص تر داشته باشیم، این گروه نیز از قوانین و ترسیم عنوان شده مستثنی نمی باشد.

پس ویلن نیز به عنوان عضوی از گروه خانواده ویلن تعاریفی همسان، شبیه و همگونه با سایر اعضای خانواده خود به لحاظ استاتیک، فیزیک و مکانیک خواهد داشت. حتی این خانواده می تواند گسترده تر از آنچه امروز به صورت معین می بینیم، وجود داشته باشد.

مجموعه ای که از آن به نام خانواده ویولن نام می بریم به چهار ساز مشخص یعنی "ویولون"، "ویولا"، "چلو" و "باس" معرفی می شوند. اما می تواند این مجموعه متصل به گذشته خود، "ویولا دامور"ها، "ویولا داگامبا" ها و "ویولا دابراچیو" ها را نیز شامل شود. بنابراین دستیابی به ردیف ژنتیک این ساز با در نظر گرفتن گذشته خودش- که هر کدام از این سازها می تواند شخصیت مستقل خودش را داشته باشد- کار و تلاشی ارزشمند و البته دستیافتنی است.

از اینرو با بررسی و مطالعه سازهای موجودی که به نوعی با چیدمان ساختمانی ویولن ارتباط دارند می توان وقایع را بهتر تشریح کرد. در این راستا تاریخ گواهی دقیق، مطمئن و قابل استناد است که می تواند صحت توضیحات را با یادآوری تصاویر کاملتر کند.

در این قسمت به تشریح ساختاری ویولون می پردازیم. آنچه را از ویولون می بینیم مجموعه ای است که بطور مشخص از چهار قسمت اصلی ساختمانی ساخته شده. این قسمتها در رابطه مستقیم و حیاتی هستند که به ایجاد سازی به نام ویولون می انجامند؛ این بخشها مشخصا 1- صفحه زیر 2- صفحه رو 3- دیواره ها (کلاف) 4- دسته می باشند.

مواد بکار رفته در ویولون، از جنس چوب و مشخصا از دو نوع چوب که یکی افرا، از این 4 قسمت، 3 بخش آن از چوب افرا ساخته میشود که صفحه زیر- دسته و کلاف می باشند و تنها صفحه رو است که از چوب کاج ساخته می شود.

در مورد صفحه پشت، در طول تاریخ، سازندگانی بوده اند که از چوبهای دیگری بهره برده اند اما لزوما این کار به جهت کاربرد تکنیکی و علمی نبوده و در بخشهایی جنبه آزمایش و بررسی تفاوتها و در برخی نیز به علت کمبودهایی در نوع چوب افرا بکار میرفته است. اما آنچه را در مورد دنیای ویولون بر اساس عملکرد اساتید بزرگی چون خانواده آماتی، استرادیواریوس و گوارنری در دسترس می باشد، صفحه زیر ویولن از چوب درخت افرا با برشهای مختلف ساخته می شده است.

منظور از برشهای مختلف را باید به صورت اجمالی به دو نوع یعنی صفحه پشت دوتکه و یک تکه اشاره نمود. دو ویژگی اصلی که معمولا در نگاه اول بصورت ضمنی می توان به آن اشاره کرد، خطوط عمودی و موجهای عرضی (فرها) چوب افراست، که برای صفحه زیر، کلافها و دسته بکار میرود.

خطوط عمودی همان حلقه های سالیانه رشد، در راستای طولی تنه درخت می باشد که بر اثر برش و نوع کاربرد آن، بطور مثال در صفحه زیر عمودی دیده می شود. بطور معمول در هر سانتی متر 5 یا 6 رگه میبینیم که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند؛ این تعداد معقول و قابل استنادی است که می توان به آن اشاره نمود.

فشردگی و عدم فشردگی رگه ها با در نظر گرفتن سایر پارامترهای معقول دیگر می تواند بیانگر چگال بودن و یا سستی آن باشد. به نوعی دیگر می توان گفت، نوع تراکم بافتها نشان دهنده جرم حجمی چوب بوده که نهایتا تاثیری مستقیم در تکنیکهای ساخت صفحات می گذارد.

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

موجهای عرضی که اصطلاحا آنرا "فر" می نامند، یکی دیگر از معیارهایی است که معمولا مورد توجه علاقمندان به ویولون قرار میگیرد. این عامل زیبا روی چوب افرا که در برخی دیگر از چوبها قرار دارد، به شکل توده های تیره رنگی است که به لحاظ نژادی و اقلیمی در یک درخت به وجود می آید؛ بعضی از این فرها و یا موجها با ضخامتهای زیاد و بعضی دیگر نازکتر و یا تعدادی بیشتر هستند که می تواند موقعیتی بسیار عمیق و بارز و معین داشته باشد و همچنین می تواند سطحی و تا حدی خفیف نمایان شود.

در محدوده موجها و یا فرها، چوب دارای سختی بیشتری می باشد که حتما باید شخص سازگر با دقت و مهارت خود جهت تراشها و مقدار باری که می خواهد بردارد را کنترل نماید، تا موجب شکستگی و ضایعه چوبی نشود، البته وجود عاملی با این عنوان در روی صفحات افرا می تواند برای یک ویولون خوب الزامی نبوده و عاملی جدی در ارتقاء کیفیت ویولون نباشد، بطوریکه ویولونهای بسیار خوبی هستند که فاقد فر و یا فر خیلی برجسته می باشند.

اما به لحاظ کیفیت تکنیکی و صوتی بسیار ارزنده و قابل احترامند ولی معمولا سعی می شود برای رسیدن به ایده آل، پارامترهای بیشتری در نظر گفته شود تا طیف وسیع تری از علاقه مندان را جذب خود کند. هرچند که یک ویلن باید دارای شخصیتی مستقل و جاودانه باشد، بدون آنکه در آن پلیدی ها و کج روی ها اعمال شوند.

در مورد چوب یک تکه هم برای صفحه زیر ویولون، در مقایسه با صفحه دو تکه که دو قطعه متقارن می باشند وبا برش از وسط واتصال آنها به یکدیگر تقارن خطوط سنی و موجها ایجاد میگردد، صحبتهای بسیاری میتوان نمود.

یک قطعه چوب یک تکه برای صفحه پشت با پهنای مناسب و رگه های منظم می تواند از درختی قطور با کیفیتی مناسب تهیه شده باشد که در مکانی مناسب رشد و نمو کرده و شرایط زیستی مطلوبی را گذرانده باشد.

در حالی که چوب دو تکه را می توان از درختی جوان تر و با قطری کمتر نیز به دست آورد.

اما به لحاظ کیفیت چوب که ارتباط مستقیمی با اقلیم، خاک، نور، محیط و سایر پارامترهایی از این دست دارد، باید استانداردهای لازم را همچون صفحه یک تکه داشته باشد که در بالا ذکر کردیم.

البته بطور معمول انتخاب چوبها در هر دو مورد بوسیله افراد کارشناس و متخصص صورت گرفته و در شرایط استاندارد نگهداری می شوند.

به اين موضوع بعدا به طور مفصل اشاره خواهيم كرد.

ضمنا شخص سازنده در دوره های اولیه کار خود معمولا دچار دغدغه های تهیه چوب به صورت مستقیم از منابع نخواهد شد.


[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

در بخش کلافها می توان به شش قسمت اشاره نمود که در اصل سه قسمت دوتایی می باشد. بخش بالایی، بخش میانی و بخش تحتانی که می تواند این سه قسمت، با سه قسمت متقارن خود در سمت دیگر الزاما تقارن دقیق نداشته باشد، که این موضوع دلیل و ریشه اش در انتخاب الگوهاست. باید به این موضوع توجه داشت که ترجیحا اگر، جنس چوب بکار رفته در این قسمت که افرا می باشد، از همان جنس چوب افرایی باشد که برای صفحه زیر استفاده شده است، کیفیت بهتری را به همراه خواهد داشت. [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

اجرای صحیح یک کلاف خوب و هنرمندانه بسیار مهم است زیرا ساختار اصلی بدنه ویولون را تشکیل می دهد. در مورد چوب دسته نیز باید افرا بکار برده شود و در این بخش نیز، همچون بخش کلافها باید کیفیت و نوع مشخصات آن متتناسب با صفحه زیر و حتی کلافها باشد؛ بدین صورت می توان گفت صفحه زیر، دسته و کلافها ترجیحا اگر از نوع افرای مناسب و از یک جنس باشند، مطلوب تر است.