طبلا

طبلا مهمترين طبل "موسيقي هندوستاني" (Hindustani Sangeet) شبه قاره هند است و شامل دو طبل است كه يكي كوچكتر و به صورت كوزه است و نامش "دايان" و ديگري بزرگتر و به صورت كاسه و نامش "بايان". "دايان" كه طبلي قابل كوك است، با يكي از نغمه هاي راگا ي مورد نظر و معمولاً با اصلي ترين نغمه ي راگاي مورد نظر كوك مي شود كه نامش "شاه نغمه" ي راگا است. برخي "بايان" را نيز چند نغمه بم تر (فاصله ي چهارم، پنجم يا اكتاو) كوك مي كنند.

در طبلا دست راست روي "بايان" و دست چپ روي "دايان" است (مگر آنكه طبلا نواز چپ دست باشد) و براي نواختنش از انگشتان و كف دو دست استفاده مي شود. در حقيقت دستي كه روي طبل كوچكتر (بايان) است پركارتر مي باشد و دست ديگر بيشتر حالت كمكي دارد و نوازنده با اين دست، رنگ و تركيب هاي گوناگوني به دست اصلي اضافه مي كند. همچنين برخي اوقات دست فرعي روي طبل بزرگتر فشار هايي را وارد مي كند تا كوك صداي "بايان" را به صورت موقت تغيير داده و صداهاي گوناگوني را از آن بيرون بكشد. در ضمن به ندرت اتفاق مي افتد كه نوازنده ي طبلا دست فرعي را از روي طبل بزرگتر برداشته و روي طبل كوچكتر به همراه دست اصلي بنوازد.
پوست طبلا معمولاً از گوسفند يا بز است كه توسط "نوار چرمي" روي هر كدام از طبل ها به صورت مجزا بافته مي شود و با سفت و شل كردن آن نوار هاي چرمي، طبلا كوك مي گردد. براي راحت تر و دقيق تر كوك كردن طبل كوچكتر، استوانه هاي كوچك چوبي لاي نوار چرمي و بدنه ي آن تعبيه شده است.
پوست طبلا به سه بخش مهم "كنار"، "ميدان" و "سياهي" بخشبندي مي شود.
"كنار" در حقيقت همان ناحيه اي است كه پوست ديگري در بخش كناره اي طبلا روي پوست اصلي آن كشيده مي شود و بنابراين در اين بخش پوست طبلا دو لايه است و در طبل كوچكتر صداي اصلي طبلا از اين بخش بيرون مي آيد.
"سياهي" يك لكه ي دايره اي شكل سياه رنگ و ماده ي مخصوصي است كه روي پوست طبلا چسبانده مي شود (در طبل كوچكتر "سياهي" دقيقاً در مركز پوست چسبانده شده، در حالي كه در طبل بزرگتر "سياهي" در ناحيه اي بين مركز و محيط دايره ي پوست است). به وسيله ي اين "سياهي" است كه گرفتگي صداي طبلا رخ مي دهد.
آن ناحيه كه بين "سياهي" و "كنار" است "ميدان" نام دارد.
درباره ي تاريخ طبلا اختلاف هايي وجود دارد و افسانه هايي نيز به آن اضافه شده كه بيان سرگذشت اين ساز را مشكل تر مي كند. در حالي كه برخي اختراع اين ساز را به امير خسرو دهلوي، موسيقيدان و شاعر پارسي گوي اهل دهلي نسبت مي دهند و برخي ديگر قدمت آن را به هزاران سال قبل مي رسانند، بعضي نيز معتقدند كه تاريخ آن به پيش از قرن هجدهم ميلادي نمي رسد.
با همت و سخت كوشي چند طبلا نواز هندي، چند دهه است كه توجه جهانيان به اين ساز جلب شده و به خوبي در جهان ترويج يافته است. حتي صداي اين ساز به تازگي در موسيقي ايراني هم شنيده مي شود. نمونه هاي بارز آن كارهاي [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] با طبلاي "درشن آنند" است و آلبوم هاي غزل "كيهان كلهر" با "سه تار هندي" "شجاعت حسين خان" (پسر يكي از بزرگترين استادان "سه تار هندي"، يعني زنده ياد "ولايت خان") و طبلاي "سنديپ داس".