موسيقی ايران زمين

**Leon** · Saturday 28 April 2007

موسیقی ایران، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از صدها سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌�? هم تر بوده‌ است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، ا�? غانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به „باربد” و „نکیسا” اشاره کرد.

موسیقی امروز ایران از دوره آقا علی‌اکبر �? راهانی (نوازنده تار دوره ناصرالدین شاه) باقی مانده است که توسط آقا غلامحسین (برادر آقا علی‌اکبر) به دو پسر علی‌اکبرخان به نامهای میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، آموخته شد و آنچه از موسیقی ملی ایران امروزه در دست است، بداهه‌نوازی این دو استاد می‌باشد که به نام «ردی�? موسیقی» نامیده می‌شود.

ردی�? در واقع مجموعه‌ای از مثالهای ملودیک در موسیقی ایرانی است که تقریبا با واژه‌ی رپرتوار در موسیقی غربی هم معنی است. گردآوری و تدوین ردی�? به شکل امروزی از اواخر سلسله‌ی زندیه و اوایل سلسله ی قاجاریه آغاز شده است. یعنی در اوایل دوره ی قاجار سیستم مقامی موسیقی ایرانی تبدیل به سیستم ردی�? ی شد و جای مقامهای چندگانه را ه�? ت دستگاه و پنج آواز گر�? ت.

از اولین راویان ردی�? می توان به خاندان �? راهانی یعنی آقا علی اکبر �? راهانی - میرزا عبدالله - آقاحسینقلی و... اشاره کرد. ردی�? هایی که اکنون موجود می باشند : ردی�? میرزا عبدالله - ردی�? آقاحسینقلی - ردی�? ابولحسن صبا - ردی�? موسی معرو�? ی - ردی�? دوامی - ردی�? طاهرزاده - ردی�? محمود کریمی - ردی�? سعید هرمزی - ردی�? مرتضی نی داوود - و... می
[ویرایش] دستگاه

نگاره‌ای از زنی کمانچه‌نواز بر روی کاخ هشت‌بهشت اص�? هان، از سال 1669 م. هر دستگاه موسیقی ایرانی، توالیی از پرده‌های مختل�? موسیقی ایرانی است که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌‌دهد. هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده است و معمولا" بدین شیوه ارایه می‌شود که از درآمد دستگاه آغاز می‌کنند، به گوشه اوج یا مخال�? دستگاه در میانه ارایه کار می‌‌رسند، سپس با �? رود به گوشه‌های پایانی و ارایه تصنی�? و سپس ر�? نگی اجرای خود را به پایان می‌‌رسانند. ه�? ت دستگاه ردی�? موسیقی سنتی ایرانی عبارت‌اند از:

دستگاه سه‌گاه
دستگاه چهارگاه
دستگاه همایون
دستگاه ماهور
دستگاه شور
دستگاه نوا
دستگاه راست‌پنج‌گاه
[ویرایش] آواز
آواز ابوعطا
آواز بیات ‌زند
آواز دشتی
آواز ا�? شاری
آواز بیات کرد
آواز بیات اص�? هان