تنظیم موسیقی توسط نوازندگان نت آهنگ

[Mohammad_ngml]

سلام دوستان عزیزم. چند وقتیست که من خیلی کنجکاو شدم بدونم چطوری میشه قطعات موسیقی و برای انواع سازها تنظیم کرد. طی تحقیقاتی که کردم اینکار بحث مفصلی رو میطلبه و همین باعث میشه که کسانی که تنظیم کننده ی موسیقی (Orchestrator) هستند باید دوره ی کاملی رو در این باره ببینن. همه ی دوستان میدونید که برای سازهایی که دارای تکنیک های متفاوت, محدوده ی اکتاو متفاوت و دیگر مشخصات منحصر به فرد هستند و طبیعتا دارای علائم مخصوص در نت نویسی هستند نمیشه فقط 1 نت نوشت و همون نت رو توسط همه ی سازها اجرا کرد. از این رو تنظیم کننده ی آهنگ باید شناخت کافی پیدا کنه از سازهای مختلف, تکنیکهاش , توانایی پوشش اکتاو, خاصیت اجرای هم زمان چند نت و دیگر مشخصات ساز و همینطور نحوه ی نمایش برخی علائم خاص در نت نویسی. به طور مثال در برخی از سازها تکنیک ویبر وجود داره که اونو با ~~~ نشون میدن. البته بحث تنظیم موسیقی موضوعات مفصل و تخصصی رو شامل میشه مثل تلفیق آلات موسیقی. ولی ما میخوایم به قدر نیازمون بدونیم یعنی تنظیم برای سازهای مختلف یا حداقل سازهای رایج. چون دیدم کسانی رو که مثل من کنجکاو بودن و از گشت و گذار در اینترنت در مورد این موضوع هم چیزی جز کلیات تنظیم و تعاریف نصیبمون نمیشه. و باعث افتخاره اگه این کار برای اولین بار توسط موسیقیدانان نت آهنگی صورت بگیره.
حالا درخواستی که از دوستان دارم اینه که در صورت توانشون در این بحث شرکت کنن و اطلاعاتی در مورد سازشون در اختیار دیگران بذارن. توجه داشته باشید. این اطلاعات شامل هرچیزی باشه که در نت نویسی و تنظیم آهنگ برای ساز خودتون ازش استفاده میکنین.
در مورد اطلاعات تکنیکهای سازتون. لطفا قطعه ای صوتی از تکنیک مورد نظر رو اجرا کنید و در کنارش طریقه ی نشون دادن اون تکنیک در نت نویسی رو به وسیله ی یک عکس کوچیک ضمیمه کنید. و اسم ساز و سبک رو در عنوان پست بنویسید. دوستان عزیزم کار پر زحمتیه ولی ارزشمند. دست تک تکتون رو میبوسم..

[Mohammad_ngml]

سلام دوستان عزیزم. به عنوان اولین نفر خودم شروع میکنم. پایین یه تصویر و چند کلیپ صوتی ضمیمه کردم و با توجه به اونها توضیح میدم. همونطور که میدونید گیتار سازی زهیه و 6 سیم به ترتیب سیمهای 1 تا 6 از زیر به بم E و B و G و D و A و E هستند. گیتار یک ساز ملودیک و ریتمیکه. فرتها در گیتار به صورت نیم پرده نیم پرده به جلو میرن و سری و کرن در گیتار وجود نداره. لازمه بدونید با این تفاسیر فرت پنجم از سیم 6 که نت A هست صدایی برابر با سیم دست باز 5 میده. همینطور فرت پنجم سیم 5 صدای برابر با سیم دست باز 4، فرت پنجم سیم 4 صدای برابر با سیم دست باز 3. ولی در مورد سیم سوم، فرت چهارم از سیم 3 که B هست صدایی برابر با سیم دست باز 2 داره. و فرت پنجم از سیم 2 صدایی برابر با سیم دست باز 1 یعنی E داره.
گیتار های استاندارد اصولا 19 فرت دارند. یعنی محدوده ی اکتاوشون از بم ترین نت یعنی سیم دست باز E و زیر ترین نت یعنی نت B در آخرین فرت سیم 1 هست. و البته فرت 19 فقط برای سیمهای 1 و 6 وجود داره و سیمهای بین اونها یعنی 2 و 3 و 4 و 5 فقط 18 فرت دارن. در نت نویسی برای گیتار باید رعایت نکاتی رو بکنیم. اینکه نتها در محدوده ی اکتاو گیتار باشن. همونطور که در شکل 1 نشون داده شده. دوستان به یاد داشته باشید درسته که میشه حتی 6 سیم و یا به عبارتی 6 نت رو هم همزمان به صدا در آورد. ولی در نت نویسی باید این رو در نظر داشته باشید که بعضی نت ها رو نمیشه همزمان به صدا در آورد. دو نمونه رو در شکل نشون دادم. مثلا 2 نت E و F در سیم 6 که با رنگ زرد مشخص شدن. دلیل اینکه نمیشه این 2 نت رو همزمان به صدا در آورد اینه که از لحاظ تئوری دو نت E و F با اون اکتاو مشخص شده رو نمیشه در 2 سیم مختلف پیدا کرد و حتما میدونید که برای اینکه 2 نت همزمان به صدا در بیان باید در 2 سیم جدا باشن. نمونه ای دیگه رو در سیمهای 1 و 6 با رنگ سبز مشخص کردم. نت های A# . دلیل اینکه نمیشه این 2 نت رو با هم نواخت دوری نتها از همدیگست. و مطمئنا دست هیچ انسانی به هر دو نت نمیرسه مگر با عوض کردن کوک که من پیشنهاد میکنم اینکار رو نکنین چون ممکنه سیم پاره بشه.
در شکل شماره ی 2 تکنیک ویبر رو روی نت مشاهده میکنید. این تکنیک توسط یکی از انگشتهای دست چپ انجام میشه به این صورت که در حالی که سیم رو در فرت خاصی گرفته اون رو به سمت پایین یا بالا هل میده یا میکشه. البته این تکنیک در گیتار معمولی نمیتونه سرعت گیتار الکتریک رو داشته باشه. مگر با تمرینهای سخت و حرفه ای. چون در گیتار الکتریک ویبراتور وجود داره که اینکار رو راحت و سریع انجام میده.
در شکل شماره 3 ضربه ی محکم به سیمها رو روی نت مشاهده میکنید که هم در ملودی و هم در ریتم نوازی استفاده میشه. و معمولا با انگشتهای p و i و m نواخته میشه. قسمت الف ضربه از بالا به پایین و قسمت ب از پایین به بالا هست.
در شکل شماره ی 4 مشابه شماره 3 قسمت الف از بالا به پایین و قسمت ب از پایین به بالا رو نشون میده. ولی اینبار ضربه محکم نیست. بلکه سیمها به صورت تک تک ولی با سرعت نسبتا زیاد نواخته میشن.
در شکل شماره 5 نواختن گلپ نشون داده شده. گلپ تکنیکی هست در گیتار فلامنکو که ممکنه در پاپ هم استفاده بشه. ضربه با نوک انگشت a به پایین سیمها روی بدنه ی گیتار که همراه با نواختن گیتار و یا بدون اون انجام میشه و با G> یا یک مستطیل کوچیک نشون داده میشه.
شکل شماره ی 6 تکنیکهای لگاتو و گلیساندو رو نشون میده. قسمت الف لگاتو: وقتی یک نت رو به صدا در میارید و یک انگشت رو به صورت چکشی روی فرتی جلوتر از فرت قبلی میذارید نت قبلی به نت جدید هدایت میشه. البته این تکنیک به صورت عکس هم میتونه انجام بشه. یعنی وقتی نتی رو در فرتی خاص به صدا در میاریم یک انگشت رو روی فرتی قبل از این فرت بذاریم و انگشت جلو تر رو برداریم تا صدای جدیدی تولید بشه. البته در مورد اولی صدا زیر تر و در مورد دومی صدا بم تر میشه. قسمت ب گلیساندو: این تکنیک هم مثل لگاتو هست و مثل اون به صورت عکس هم انجام میشه. ولی تفاوتشون اینه که در لگاتو ممکنه انگشت رو روی 3تا فرت جلوتر گذاشته بشه و نتهایی که بین این دو فرت هستند به صدا در نمیان. ولی در گلیساندو انگشت از فرت مبدا به فرت مقصد سر داده میشه. و با کشیدن انگشت تمام نت هایی که بین این دو فرت هستن نواخته میشن که نمونه ی صوتیش هست. راستی نمونه ی صوتی فقط شامل اجرای از بم به زیره.
شکل 7 یک پزیسیون از گیتار رو نشون میده و متوجه میشید که هر فرت در یک پزیسیون مربوط به یک انگشته. و این پزیسیون میتونه در فرتهای مختلف باشه و مهم نحوه ی انگشت گذاری بود
شکل 8 تکنیکی از فلامنکو گذاشته شده که در پاپ هم استفاده میشه به اسم راسگوادوی 3 تایی یا آبانیکو که نمونه ی صوتیش هم هست.
دوستان من اینها مطالب ساده ای بود که فکر کردم برای کسانی که سازشون گیتار نیست و میخوان از پس نت نویسی در گیتار بر بیان مفید و کافیه. و اگه دوستان گیتاریست به نظرشون میاد مطلبی رو لازم بود بگم و نگفتم لطفا من رو آگاه کنند. امیدوارم بعد از این بقیه ی دوستان در اینکار مشارکت کنن. با تشکر از همه ی دوستان.

[Mohammad_ngml]

سلام دوستان عزیزم. اینطور که پیداست کسی حوصله ی همکاری رو نداره، درسته؟ این پست رو دادم که تاپیک یه بار دیگه بیاد بالا و ببینم کسی کمک میکنه یا نه... البته مطلب خیلی مفیدی خواهد شد اگه پربار تر بود.. ولی تنهایی که از پسش بر نمیام.. چند روز صبر میکنم.. اگه دوستان عزیز لطف کردن و یاری رسوندن بسیار خوشحال و سپاسگذار میشیم. اگر هم یاری نرسوندن که باز سپاسگذار میشیم ولی در کمال ناامیدی ناچار به حذف تاپیک... ممنون از همه

[makan]

محمد جان این تایپک تایپکه خوبی‌ می‌شه در صورتی‌ که همه بچه‌ها کمک کنن من خودم سازم گیتار که تو تقریبا همه چیز‌های مهم شو گفتی‌ ولی‌ باز هر کمکی‌ از دستم بر بیاد مطمئن باش دریغ نمیکنم موفق باشی‌

[Mohammad_ngml]

محمد جان این تایپک تایپکه خوبی‌ می‌شه در صورتی‌ که همه بچه‌ها کمک کنن من خودم سازم گیتار که تو تقریبا همه چیز‌های مهم شو گفتی‌ ولی‌ باز هر کمکی‌ از دستم بر بیاد مطمئن باش دریغ نمیکنم موفق باشی‌

ممنون داداش من. لطف داری. ولی برای داشتن یه آرشیو کامل احتیاج به همکاری دوستان در همه ی سازهاست.. مثل ویلون... پیانو و کیبور... سنتور... سازهای سنتی و بادی و حتی ساز های ضربی. فقط با گیتار که نمیشه آرشیو ساخت

[Mezrab]

من یک سری توضیحات کوتاه در باب نت نویسی در سنتور و مکان اون ها روی ساز خدمتتون میگم امیدوارم کافی باشه، اگر سوالی بود باز هم میتونم توضیح بدم..

ببینید در سنتور یک سری استاندارد هایی در همه زمینه ها هست، ما استانداردمون سنتور 9 خرک و خوش صدا ترین ساز و معمولترین هست و بر روی اون صحبت میکنیم.

سنتور از نظر محدوده صوتی دارای 3 اکتاو هست، هر اکتاو دارای نامی به خصوص هست، اکتاو اول یا سیم های زرد که بم ترین صدا ها رو تولید میکنه،اکتاو دوم یا سیم های سفید و صداهای متعادل و میانی، اکتاو سوم یا سیم های پشت خرک که صداهای زیر رو تولید می کنند.

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

ترتیب چینش نت ها در سنتور به شکل بالا هست، حالا با توجه به دستگاه ایرانی که ما توش ساز میزنیم بعضی از این نت ها بمل، دیز،سری،کرن میشند.
مثلا در دستگاه اصفهان دو:
نت A سیم زرد کرن
نت E خرک اول سیم های سفید کرن
نت A سیم های سفید کرن
نت E خرک هشتم سیم سفید بمل کوک میشند.

خرک ها همون چیز های سیاهی هستند که در شکل بالا مشاهده می کنید، اون ها در نقش پل عمل می کنند که در زیر سیم ها هستند، همونطور که میبینید سیم های پشت خرک با سیم های سفید در ارتباط هستند، در واقع سیم های پشت خرک فقط با جابه جایی خرک ها کوک میشند و اگر جاشون درست باشه با کوک شدن سیم های سفید اتوماتیک اون ها هم کوک میشند.

در سنتور همونطور که در عکس میبینید بعضی سیم های تکرار شدند و جاشون در نت نویسی یکسانه، یعنی E هشتم و F نهم سیم های زرد جاشون در نت نویسی با جای E اول و F دوم سیم های زرد یکسان هست. از این تکرار اینطور معمولا استفاده میشه که مثلا می هشتم سیم زرد رو بمل کوک می کنند، می اول سیم سفید رو بکار...

تنها کلید مورد استفاده در قطعات سنتور 9 خرک و معمول کلید سل هست. از کلید فا در سنتور بم استفاده میشه.

برای مشخص کردن مضراب های راست و چپ در سنتور از علامت های V و ^ استفاده میشه. برای زدن مضراب با دست چپ از علامت V و برای زدن با دست راست از قرار ندادن علامت یا قرار دادن علامت ^ در بالای نت مربوطه استفاده میشه.
---------------------------------------------------
تکنیک ها:

فرصت نمیشه همه تکنیک ها رو عنوان کرد، چون زیاد هستند، اون هایی که به ذهنم میرسه رو براتون عنوان میکنم.

ریز: در سنتور چند نوع ریز داریم که توضیح میدم.

ریز ساده: در آواز ها هر وقت نتی با ارزش زمانی بیشتر از چنگ باشه به صورت ریز اجرا میشه(در صورتی که علامت استاکاتو نداشته باشه). ریز ضربات پیوسته سه لاچنگ یا چهارلا چنگ هستند.

اچرای ریز ساده: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

ریز با آکسان: با یک ضربه آکسان(محکم) شروع میشه و سریع به اجرای ریز می پیونده.

اجرای ریز آکسان دار: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

ریز با تک: یک ضربه تک خورده میشه و سپس ریز ساده اجرا میشه.

اجرای ریز تک دار: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

ریز سینه مال: یک اشاره با مضراب راست، گرفتن ریز روی نت بعدی و دوباره یک یک اشاره با مضراب سمت چپ، سینه مال انواع مختلفی داره که توی فایل احرایی چند مدل رو اجرا کردم، نثلا الش از نت بالا به پایین یا برعکس.

اجرای سینه مال های مختلف: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

تکیه: حالت خاصی از اجرا هستند، در موسیقی سنتی برای اجرای تحریر های یک تصنیف یا آواز استفاده میشند.. در واقع نت های زینت در بین دو نت هستند. تکیه امکان اینکه فاصلشون هم مشخص بشه هست، معمولا فاصله سوم هست.

اجرای چند نت تکیه: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

دراب: نوعی تکنیک هست که برای پرتر کردن مضراب ها به خصوص در شروع قطعات استفاده میشه، اجرای سه نت به طور همزمان و سه لاچنگ و چسبوندن اون به یک نت دیگه.

اجرای چند دراب: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

گلیساندو: در همه ساز ها هست، در سنتور هم استفاده میشه، یک پاساژ سریع با انتهای مضراب بر روی سیم های سنتور هست.

اجرای یک قطعه با گلیساندو: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

مالش: یک ریز ساده و پیوسته به یک نت بالاتر یا پایین تر از نت اصلی هست. اجرا به این شکل هست که ریز روی یک نت شروع میشه و به نت بالا میره و دوباره به نت اصلی برمیگرده.

اجرای مالش: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

سرمضراب: شبیه دراب هست، اجرای سه نت با سرعت سریع که به طور یک صدا شنیده بشند. دو نت اول به صورت زینت نوشته میشه و نت سوم هم نت اصلی هست.

اجرای سر مضراب: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

دوبل مضراب: ضربه زدن به دو سیم همزمان توسط مضراب ها.

اجرای چند دوبل مضراب:[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

گرفته یا خفه کردن: در این تکنیک با دست راست بر روی یک سیم ضربه زده میشه و سریعا با دست چپ صای اون سیم خفه میشه. برای ناشن دادن این حرکت بر روی نت مینویسند „گرفته”

اجرای چند ضربه گرفته: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

نوانس: در آواز ها کاربرد زیادی داره، به کاهش و افزایش شدت ضربات نوانس میگند، در ریز بیشتر کاربرد داره.. به این ترتیب که نت به صورت پیانو شروع میشه و فورته میشه.

اجرای قطعه با نوانس: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

پاساژ: اجرای نت ها به صورت پشت سر هم گفته میشه.

اجرای یک پاساژ : [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

آرپژ: تکنیک نیست، اما میشه در بعضی قطعات از هارمونی استفاده کرد و یک آرپژ ساخت، آرپژ قطعات رو خیلی زیبا میکنه. نحوه اجرای اون استفاده از نت های هارمونی داره مثل سل دو می هست.

قطعه با آرپژ: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

پ. ن: تکنیک ها رو خودم اجرا کردم.

[makan]

mezrabجان من سنتور دارم بد شنیدم که هردست گاه ترتیب ٔنت‌هاشون با دیگری فرق داره اگه امکانش هست خیلی‌ دوست دارم همهٔ دستگاهارو با ترتیب ٔنت‌ها بلد شم

[Mezrab]

دوستان از هر تکنیک یه اجرای کوچیکی گزاشتم که به طور عملی با موضوع آشنا بشید. آرپژ و پاساژ هم اضافه شد.

----------------------------------------

mezrabجان من سنتور دارم بد شنیدم که هردست گاه ترتیب ٔنت‌هاشون با دیگری فرق داره اگه امکانش هست خیلی‌ دوست دارم همهٔ دستگاهارو با ترتیب ٔنت‌ها بلد شم

دوست عزیز این سوال رو در بخش سنتور بپرس و یا در قسمت جستجو سایت کوک دستگاه های ایرانی رو سرچ کن..

[Mohammad_ngml]

من یک سری توضیحات کوتاه در باب نت نویسی در سنتور و مکان اون ها روی ساز خدمتتون میگم امیدوارم کافی باشه، اگر سوالی بود باز هم میتونم توضیح بدم..

خیلی ممنونم دوست عزیزم مضراب جان. ممنون از وقتی که گذاشتی.. واقعا مفید بود.. در این اندیشه افتادم که شاید بتونم آهنگ دلخواهمو برای سنتور تنظیم کنم.. فقط عکسها برای من بالا نیومد... فکر میکنم مشکل داره... اگه زحمت بکشی و ضمیمه کنی یا یه جای مطمئن آپلود کنی لطف بزرگی میکنی. بازم ممنونم

[Mezrab]

خیلی ممنونم دوست عزیزم مضراب جان. ممنون از وقتی که گذاشتی.. واقعا مفید بود.. در این اندیشه افتادم که شاید بتونم آهنگ دلخواهمو برای سنتور تنظیم کنم.. فقط عکسها برای من بالا نیومد... فکر میکنم مشکل داره... اگه زحمت بکشی و ضمیمه کنی یا یه جای مطمئن آپلود کنی لطف بزرگی میکنی. بازم ممنونم

محمدجان، خوشحال میشم طنینی از نوای خوش سنتور توی موسیقیت بشنوم و احساس کنم.. فایل ها رو برات ضمیمه کردم.

[Mohammad_ngml]

محمدجان، خوشحال میشم طنینی از نوای خوش سنتور توی موسیقیت بشنوم و احساس کنم.. فایل ها رو برات ضمیمه کردم.

بازم ممنون عزیزم. فقط یه زحمت داشتم یه نمونه از نت یه آهنگ نسبتا حرفه ای و اجرای همون نت رو بهم نشون میدی لطفا؟ نیازی به ضمیمه کردن نیست.. اگه آدرس تاپیکی که نمونه توش هست بدی کفایت میکنه.. خیلی ممنونم محسن جان.

[Mezrab]

بازم ممنون عزیزم. فقط یه زحمت داشتم یه نمونه از نت یه آهنگ نسبتا حرفه ای و اجرای همون نت رو بهم نشون میدی لطفا؟ نیازی به ضمیمه کردن نیست.. اگه آدرس تاپیکی که نمونه توش هست بدی کفایت میکنه.. خیلی ممنونم محسن جان.

1) من چند قطعه بهتون معرفی میکنم که در همین انجمن نواخته شده، اولین قطعه قطعه انتظار اثر جناب آقای پژمان اختیاری هست که توسط شاگرد و دوست عزیزمون جناب آقای Razoniaz در انجمن نواخته شده، نت همراه اجرا هم هست:

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

2) قطعه دوم از استاد مشکاتیان هست که توسط دوست عزیزم mit2007 در انجمن اجرا شده:

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

نت ای قطعه: [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

3) قطعه سوم قطعه بهاردلنشین اجرای خودم هست :

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]