شناخت و تشخیص دستگاهها و گوشه های موسیقی ایرانی

[Mahshar_sensational]

در مورد دستگاه چهارگاه هم، در چهارگاه راست کوک (مانند کتاب دوره ابتدایی، ردیف صبا و میرزاعبدالله) نت تونیک و شاهد در این دستگاه نت „دو” می باشد.
نت متغیر در این دستگاه نت „می” و „فا” است که هر دور در گوشه حصار تغییر میکنند به طوری که بجای „می” بکار از „می” کرن و بجای „فا” بکار از „فا” دیز در این گوشه استفاده میشود.
شاد باشید دوست عزیز

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

[Mahshar_sensational]

اقای رازو نیاز بعضی جاها خوندم ذی الکل یا ذورالاربع یا دو و نیم بزرگ اینا به چه معنی هستند؟

[r_a_m_i_n]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

گام به حالت مرتب توالی اون میگیم... که میشه از نت دو تا دو...
در ردیف میرزا عبدالله و غیره... ما در واقع در تنالیته ی دو هستیم ...
یعنی حالت بهم ریخته ی گام دو... پس دلیلی نداره که اجبارا قطعه از نت تنیک شروع بشه...

[bardyaa]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

من یه‌کم عبارت رامین رو دقیق کنم.

«گام»، «ساختار مودال» رو نشون می‌ده و تونیک نت اول «گام»ه. پس، وقتی می‌گیم فلان قطعه در بهمان «گام»ه [مثلاً، دو ماژور]، معناش این نیست که اولین نت اون قطعه الا و لابد همون «بهمان»ه [به مثال ما، «دو»]. درامد ماهور و جملهٔ اول مرغ سحر، هردو در گام دوی بزرگ هستن؛ هان؟ اولی با دو شروع می‌شه و دومی با سل.

درضمن، «چهارگاه» ردیف جناب میرزا چپ‌کوک‌ه؛ نه راست‌کوک. چهارگاهش، و ماهورش.

[Razoniaz]

سلام. در ردیف میرزا عبدلله با نت لا کرن شروع می کنیم. پس نت تونیک ما لا کرن میشه. شما روی چه حسابی میگید نت دو دوست عزیزم.

سلام دوست خوبم. امیدوارم با توضیحات خوب آقا رامین و جناب بردیا جواب سوالتون رو گرفته باشید. برای تکمیل بحث عرض کنم که همیشه نت شروع یک دستگاه نت تونیک آن دستگاه نیست به طور مثال در دستگاه همایون راست کوک نت تونیک نت „سل” هستش ولی اغلب درآمد این دستگاه از نت „لا” کرن که نت شاهد این دستگاه می باشد شروع میشه و یا دستگاه سه گاه که نت تونیک اون نت „فا” هست ولی شروع اون از نت „لا” کرن هستش و ...

اقای رازو نیاز بعضی جاها خوندم ذی الکل یا ذورالاربع یا دو و نیم بزرگ اینا به چه معنی هستند؟

دوست عزیز ذی الکل و ذی الاربع و ... اصطلاحات قدیمی موسیقی ایرانی هستند که الان خیلی کمتر استفاده میشوند.
ذی الکل معادل گام هست (8 نت متوالی)
ذی الاربع معادل دانگ هست (4 نت متوالی)
اصطلاحات دوم نیم بزرگ و ... هم برای نشان دادن فواصل نت ها استفاده میشود.
به طور مثال فاصله دوم نیم بزرگ معادل سه ربع پرده میباشد (مثلا فاصله „سل” تا „لا” کرن)
یا مثلا فاصله دوم کوچک معادل نیم پرده یا دو ربع پرده است (مثلا فاصله „سل” تا „لا” بمل)
یا دوم بزرگ معادل یک پرده است (فاصله „سل” تا „لا”)

[Mahshar_sensational]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است. این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند... میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

[Razoniaz]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است. این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند... میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

سلام دوست عزیز
سپاسگزارم بابت سوالات خوبی که پرسیدید. برای اینکه هم ما و هم دیگر دوستان بهتر متوجه بحث بشیم بهتره که سوالات رو یکی یکی و با توضیحات کافی بررسی کنیم تا نکته مبهمی باقی نمونه.

مورد اول: پیرامون گوشه های مغلوب و منصوری بحث شده و گستره ملودی در این گوشه ها را عنوان نموده است. در ابتدا درجه این دو گوشه مشخص شده اند. درجه گام : اکتاو یعنی اینکه اغلب این گوشه ها یک اکتاو بالاتر از درآمد اجرا میشوند. به طور مثال خواننده گوشه مغلوب و منصوری را یک اکتاو بالاتر از گوشه درآمد اجرا مینماید.

در قسمت بعدی گستره ملودی و نتهایی که در این گوشه ها مورد تاکید قرار میگیرند. مشخص شده است. برای گوشه مغلوب „بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو” بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه پنجم گام (در چهارگاه „دو” ، نت „سل”) و همچنین درجه اکتاو یعنی درجه هشتم (در چهارگاه „دو” ، نت „دو”) می باشند.
برای گوشه منصوری „با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم” بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه هفتم تا دهم می باشد (درچهارگاه „دو” تاکید روی نتهای „سی” تا „می”) میباشند.

امیدوارم که دیگر دوستان هم در این بحث شرکت کنند تا به جمع بندی کلی تر و بهتری برسیم به قول بزرگمهر حکیم „همه چیز را همگان دانند”... بهر حال اگر در مورد سوال 1 مورد مبهمی وجود داره عنوان بفرمایید.
شاد باشید دوست عزیز.

[Mahshar_sensational]

سلام دوست عزیز
سپاسگزارم بابت سوالات خوبی که پرسیدید. برای اینکه هم ما و هم دیگر دوستان بهتر متوجه بحث بشیم بهتره که سوالات رو یکی یکی و با توضیحات کافی بررسی کنیم تا نکته مبهمی باقی نمونه.

مورد اول: پیرامون گوشه های مغلوب و منصوری بحث شده و گستره ملودی در این گوشه ها را عنوان نموده است. در ابتدا درجه این دو گوشه مشخص شده اند. درجه گام : اکتاو یعنی اینکه اغلب این گوشه ها یک اکتاو بالاتر از درآمد اجرا میشوند. به طور مثال خواننده گوشه مغلوب و منصوری را یک اکتاو بالاتر از گوشه درآمد اجرا مینماید.

در قسمت بعدی گستره ملودی و نتهایی که در این گوشه ها مورد تاکید قرار میگیرند. مشخص شده است. برای گوشه مغلوب „بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو” بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه پنجم گام (در چهارگاه „دو” ، نت „سل”) و همچنین درجه اکتاو یعنی درجه هشتم (در چهارگاه „دو” ، نت „دو”) می باشند.
برای گوشه منصوری „با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم” بدین معنی که نتهای مورد تاکید در این گوشه درجه هفتم تا دهم می باشد (درچهارگاه „دو” تاکید روی نتهای „سی” تا „می”) میباشند.

امیدوارم که دیگر دوستان هم در این بحث شرکت کنند تا به جمع بندی کلی تر و بهتری برسیم به قول بزرگمهر حکیم „همه چیز را همگان دانند”... بهر حال اگر در مورد سوال 1 مورد مبهمی وجود داره عنوان بفرمایید.
شاد باشید دوست عزیز.

ممنون اقای دانشمندی. میشه بقیش را هم توضیح بدین

[Mahshar_sensational]

سلام . اقای رازونیاز ممنون از توضیحاتتون. میشه ادامش را هم بگید؟

[Razoniaz]

سلام . اقای رازونیاز ممنون از توضیحاتتون. میشه ادامش را هم بگید؟

سلام دوست من. حقیقتش شارژر لپ تاپم خراب شده و نوشتن متن طولانی با موبایل هم واقعا سخته. با اجازه شما توی همین دوسه روز آینده تاپیک را حتما ادامه میدم.

[Mahshar_sensational]

سلام. اقای رازونیاز لپتابتون درست نشد. من منتظر جوابهای بسیار شیوای شما هستم

[mary1510]

منم منتظرم ازتوضیحات استاد استفاده کنم .

[r_a_m_i_n]

دوستان من چندتا سوال دیگه هم دارم. ممنون میشم جواب بدید. پیشاپیش هم از اقای دانشمندی تشکر می کنم.

1- در دستگاه چهار گاه - گوشه مغلوب (درجه گام: اکتاو -بیشتر روی دانگ پنجم و اکتاو) و منصوری (درجه گام :اکتاو- با تاکید بر دانگ بین هفتم و دهم) ---- میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

2- فرود ها در گوشه مد گردان نیز اجرا میشود تا موسیقی را به محدوده تونیک گام هدایت کند. ----مدگردان یعنی چی ؟

3-مفهوم فاصله هم شامل تنالیته هستش و هم شامل گستره نت هایی که مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین یک بداهه نواز می تواند از فرود تا دو اکتاو پایین تر امده و به محدوده اصلی بر گردد. میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

4- درامد که دارای یک انگاره پایه است. این انگاره هیچ وقت از محدوده ی دانگ تجاوز نمی کند... میشه توضیح بدین که منظورش چیه. ؟؟

5- واریاسیون یعنی چه؟

درود
تا کامپیوتر محسن خان درست بشه... من در حد توانم یک جواب مختصر میدم
2. ببینید.. ردیف در اصل دلیل نامگذاریش اینه که گوشه ها ی اون به ترتیب پشت سر هم اومدن... معولا نت ایست دستگاه رو درآمد اون میدونن... در گوشه ها به تدریج شاهد ما از شاهد درآمد دور میشه... مثلا در چهارگاه... زابل درجه ی سوم... مویه درجه چهارم... حصار درجه ی پنجم... مخالف درجه ی ششم... منصوری درجه ی هشتم واقع شدن...
همونطور که دیدیم گاهی از نت شاهد درامد دور میشیم... و حتی گاهی با استفاده از بعضی گوشه ها وارد مد جدیدی میشیم... (وارد دستگاه دیگری میشیم) ...
در موسیقی ما 2 تا چیز وجود داره... مد و تن... مثلا وقتی میگیم شور سل میزنیم... در مد شور هستیم و در تن سل...
وقتی میگیم مدگری... یعنی مد قطعه عوض میشه...
وقتی میگیم فرود ...2 تا منظور میتونه داشته باشه... یا منظور بازگشت به دستگاه اولی هست (ممکنه در حین اجرا وارد مد دیگری (دستگاه دیگری) شده باشیم...
یا منظور بازگشت به نت ایست و شاهد درآمد اون دستگاه هست
تونیک هم همون شاهد درآمد دستگاه ما میشه
حالا با این وجود منظور این جمله اینه که بوسیله ی این گوشه به شاهد درآمد برمیگردیم یا به اصطلاح فرود میایم

[r_a_m_i_n]

3. فکر میکنم با توجه به جوابهام در مورد سوال 2... متوجه سوال سومتون هم شده باشید... یعنی وقتی از محدوده ی اصلیمون دور میشیم.. (شاهد درآمد) بعدا میتونیم به اون برگردیم
4. در موسیقی ایرانی... گوشه ها رو بر اساس دانگ یا تتراکورد دسته بندی میکنیم و تشخیص میدیم...
دانگ تشکیل شده از چهار نت متوالی که تشکیل فاصله چهارم درست بدهند (2.5 پرده)
یعنی گام که از 8 تا نت تشکیل شده... دانگ نصف اونه...
حالا یک گوشه در دستگاههای ما هست... که دانگ اون در هر دستگاه متفاوته...
اینجا منظورش اینه که نتهایی که در درآمد میزنیم فقط از دانگ اول استفاده میکنیم... و در محدوده ی همین 4 نت ساز میزنیم...
5. زیاد با این اصطلاح آشنا نیستم... اما میدونم مربوط به موسیقی کلاسیکه و اگه اشتباه نکنم به قسمتهایی از یک تم میگن... یا وقتی یک تم بزرگ باشه ... به چندتا از قسمتهای تشکیل دهنده ی اون تم ... واریاسیون میگن variation
حالا تم چیه ؟ تم به یک ایده ی موسیقایی میگن که در یک قطعه شروع قسمت مهمی از یک ملودی در قطعه هست و شامل قسمت مهمی از ملودی اون قطعه میشه... که میتونه از موتیف های بسیاری تشکیل شده باشه

امیدوارم تونسته باشم منظورمو خوب برسونم... باز دوستان دیگه میان و توضیحات بیشتری میدن

[R.M]

سلام دوستان
ميشه چهار مضراب اصفهان از کتاب سي قطعه استاد پايور رو برام تحليل کنيد و بگيد به چه گوشه هايي اشاره مي کنه و در چه زمانهايي ... شديدا نياز دارم بدونم ممنون ميشم

[R.M]

کسي نيست کمکم کنه؟... راز و نياز گرامي کجائيد