شروه خوانی ، آواز اصیل بوشهری

[Don_Ramtin]

سلام رفقا !
می خوام درباره یِ آوازی اصیل و ریشه دار بنویسم که متعلّق به جنوبِ ایرانه . استانِ بوشهر و مردمِ خونگرمِ بوشهر . چیزی که باعث شد من این مطلب رو بنویسم ، از طرفی علاقه یِ شخصیِ من به این موسیقی و خاطرات و حسِّ نوستالژیکِ من به این موسیقی بود و از طرفی جایِ چنین مطالبی و اصولا پرداختنِ به موسیقیِ نواحیِ ایران رو در این سایت خالی می دیدم . امیدوارم این نوشته یِ کوچیک من هم باعث بشه برخی از رفقا با این ژانرِ موسیقی هم آشنا بشن و ضمنا بقیّه یِ رفقا هم ترغیب بشن اطلاعات خودشون رو درباره یِ موسیقیِ نواحیِ ایران بنویسند ، مخصوصا اهالیِ هر منطقه ، موسیقیِ منطقه یِ خودشون رو معرفی کنن و در آخر هم امیدوارم دوستانی که اطلاعاتِ بیشتری دارن ، اشتباهاتِ احتمالیِ منو اصلاح کنن و به این اطّلاعات بیفزایند .
شروه خوانی ، نوعی آوازِ محلّیِ متعلّق به استانِ بوشهره که با متری آزاد و بدونِ ریتم اجرا میشه . این آواز گاه به همراهِ نوایِ نی و گاهی نی انبان و گاهی هم بدون همراهیِ ساز و به شکلِ آوازِ سلو اجرا میشه .
به یه نمونه از این آواز که با همراهیِ سازِ نی اجرا شده گوش کنید :
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
حالا یه نمونه هم بدون همراهیِ ساز :
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

این موسیقی در تمامِ مراحلِ زندگی مردمِ محلّی جریان داره ، از بدوِ تولّد تا موقعِ مرگ . از لالایی هایی که مادران بر سرِ گهواره ی کودکانشون می خونند ، تا نوایی که در غمِ از دست دادنِ عزیزی و در مراسم عزاداریِ او سر می دهند .
نمونه ای از لالایی های خوانده شده به این شیوه :
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

خود من یادم میاد حدودا سالِ 73 بود که با جمعی از همسایگان و دوستان برای سیزده بدر رفته بودیم به جایی بیرونِ شهرِ آبادان و نزدیکِ مرز ایران و عراق (لازم به یادآوریه که من اهلِ آبادانم و اون موقع در آبادان زندگی می کردم) . یکی از دوستانِ ما که همسایه یِ ما هم بود و همکارِ پدرِ من هم محسوب میشد ، آقایی بود به نام کمیّزی که از شروه خوانان به نام هم بود . یکی دوبار هم آوازی خونده بود و شروه خونی ای کرده بود و من همراهش نی زده بودم . اونجا در اون نخلستان که ما استقرار پیدا کرده بودیم ، بعد از نهار ، یه آواز شروه خوند و قبلش هم گفت این آوازی بودن که وقتی دخترش توی گهواره بوده ، برایش می خونده . بگذریم ...

معمولا آوازِ شروه رو با اشعاری در قالبِ دوبیتی می خونن و معمولا هم از اشعارِ زنده یاد فایزِ دشتی (یا فایزِ دشتستانی) استفاده می کنند و گاهی هم از دوبیتی هایِ دیگر شعرا . نام اصلی فایز ، „زایر محمّد علی” بوده و از اهالیِ استانِ بوشهر . اشعارِ فایز در عین سادگی و روستایی بودن ، دارای معانی لطیف و عاشقانه ست و پُر از احساسات پاکه . گاهی هم ضعف هایِ تکنیکی کوچولویی توی شعرهایِ فایز به چشم می خوره ، اما در برابر زیبایی هایِ این اشعار ، اونا اصلا به چشم نمیاد .
نمونه هایی هم از شعر فایز می نویسم :
دلم رو جز تو کس محرم نباشد
بجز مهرِ تو ام در سر نباشد
دلِ فایز تو عمدا می کنی تنگ
که تا جایِ کسِ دیگر نباشد !

نه جالینوس می داند چه حالُم
نه افلاطون کنه فکری به حالُم
علاجِ دردِ فایز نیست درمان
بیا مطرب بزن تا مو بنالُم

برخی از اشعارِ فایز ، گاه گاه با تغییراتی جزئی توسط خوانندگان مختلف اجرا میشه که علت این ماجرا اینه که این اشعار در زمان خودش ؛ بیشتر به شکل سینه به سینه و از پدر به پسر و از خواننده ای به خواننده یِ دیگه منتقل میشده و خیلی مکتوب نبوده و برای همین گاهی تغییراتِ کوچیکی توش پیدا میشده . مثلا این دو بیتی رو ببینید :
خبر آمد که دشتستان بهاره
زمین از خونِ فایز لاله زاره
خبر بر دلبر زارش رسانید
که فایز یک تن و دشمن هزاره
که مصرعِ سوّمِ این شعر ، به این شکل هم روایت شده :
خبر بر مادرِ پیرش رسانید

اشعار فایز ، توسط استاد شجریان هم اجرا شده است. برای شنیدنش می تونید به آلبوم „یاد ایّامی” مراجعه کنید . با این شعر هم شروع میشه „به قربونِ خمِ زلفِ سیاهت” .
به نمونه ی دیگه ای از شروه خونی گوش بدین :
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

وقتی صحبت از شروه خونی میشه ، ناخودآگاه اسم „بخشو” هم به میون میاد . زنده یاد بخشو که نام اصلی اش „جهان بخش کردی زاده” ست ، یکی از مشهورترین شروه خوانان جنوبه .
می خواستم یه نمونه از آوازهایِ زنده یاد بخشو رو اینجا بذارم که متأسفانه هر کاری کردم ، آپلود نشد . نمی دونم چرا .
فکر می کنم دیگه کافیه و تا حدّ لزوم درباره یِ این موسیقی صحبت کرده ام . باقیِ کار رو به عهده یِ رفقایِ مطّلع تر و باسواد تر میذارم . خوش باشین . فعلا ، یا حق !

[Don_Ramtin]

رفقا !
هر کاری کردم ، نتونستم نمونه کاری که می خواستم رو اینجا بذارم . خیلی حیف شد . اصلا به نظر من اگه جایی بحثِ شروه و شروه خوانی باشه و کاری از زنده یاد بخشو پخش نشه ، ماجرا ابتر باقی مونده . حتّا یه نمونه از اجرایِ اذان توسّطِ زنده یاد بخشو رو هم دوست داشتم اینجا بذارم تا دوستان بشنوند که هرچند کیفیّتِ خوبی نداره ، امّا شنیدنی و جالبه . به هر حال شرمنده که نتونستم نمونه یِ آوازِ بخشو رو براتون آپلود کنم .

کماکان منتظرِ نظرات و نوشته هایِ تکمیلی شما هستم .

[iranzamin]

درود رامتین جان
اره خیلی جالب و غمناکه
پسر عموی خودم این نوع اواز رو میخونه
حیف که چیزی ازش ندارم که بذارم

[iranzamin]

این اواز شروه خوانی رو پیدا کردم که از بخشو هست
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[Don_Ramtin]

مرسی دوست من . من که هر کاری کردم نتونستم نمونه ای که دارم رو آپلود کنم . نمی دونم چه مشکلی برایِ این یکی وجود داشت که همه رو موفّق شدم اینجا بذارم به جز این یکی .
ازت سپاسگذارم که کارِ منو تکمیل کردی .

[Don_Ramtin]

یه چیز جالب بگم ؟ این کاری که گذاشته بودی رو دانلود کردم و شنیدمش ؛ دقیقا همون کاری بود که من می خواستم آپلود کنم و نتونستم ! میگن دل به دل راه داره ها !
البته شاعر میگه : غلط است اینکه گویند „به دل ره است دل را” / دلِ من ز غصّه خون شد ، دلِ تو خبر ندارد !

[iranzamin]

وای چه شعری جالبی
این شعر چیزی بود که من می خواستم به دوستم بگم اما نمیدونستم چه طور بگم
حرف دل من زد این شعر
میگن دل به دل راه داره ها !

[nayzan]

خوشحالم كه اينجا از بوشهر و شروه خواني نوشتين
من خودم بوشهري هستم البته يكي از شهراش بنام بردخون - همشهري مفتون شروه سرا و فايز - خودم چندين سال است در برنامه شروه خواني ني ميزنم و با اين حس و حال بزرگ شدم - شروه در خون مردم جنوب جريان دارد .

[Don_Ramtin]

nayzan عزیزم ! خوشحال میشم که تو هم اطّلاعاتِ خودت رو اینجا بنویسی و نوشته یِ منو کامل کنی و اگه چیزِ اشتباهی نوشته ام ، اصلاحش کنی . به هر حال برایِ اظهارِ نظر درباره ی این نوع موسیقی ،تو صلاحیّت بیشتری نسبت به من داری . چون تو نسبت به من „اورژینال” تری ! اگه نمونه یِ قشنگی از شروه خونی داری هم برامون بذار تا ما هم گوش کنیم و لذّت ببریم .

[mahbobeh_r]

از آقا رامتین و آقا عارف کمال تشکر رو دارم
بسیار زیبا بود و من خودم شخصا در اینباره اطلاعی نداشتم در حالیکه کم و بیش این آوازو شنیده بودم.
باتوجه به اینکه از جنوب کشور ، مردم زیادی به شیراز مهاجرت کردن. میتوان گفت این آواز در شیراز هم طرفدارای خودشو جذب کرده و در مناسبتهای خاص از این آواز زیاد شنیده میشه.
شاد باشید
یا حق

[Don_Ramtin]

مرسی محبوبه جون ! باز خدا رو شکر که هنوز کسانی هستند که به اینجور تاپیک ها هم واکنش نشون میدن و براشون اهمیّت داره .
من دیگه یواش یواش داشتم ناامید می شدم . ظاهراً برایِ اینکه تاپیکی هفته ها و ماه ها رو بورس باشه و داغ بمونه ، باید موضوعاتِ خاصّی داشته باشه ؛ مثلا موضوعاتی مثلِ : „حالا که شاهِ ساز ها رو مشخص کردیم ، بگید به نظرِ شما کدوم ساز ملکه یِ سازهاست ؟!” یا „دوست دارین ساز شما چه رنگی باشه ؟!” یا „شادمهر بهتره یا بتهون ؟!” و ...
بعد میگیم „چرا سطحِ سایت پایین اومده” و از این حرفا . خب وقتی ما نه خودمون مقاله یا مطلب موسیقایی بدرد بخور و تازه ای می نویسیم و نه اگه کسی این کار رو کرد ، نظری میدیم و یا تشویقش می کنیم ، انتظار داریم معجزه ای بشه و سطحِ علمی و موسیقاییِ سایت بالا بره ؟!
وقتی من تاپیکی بوجود میارم که یه کم مفیده و شاید برخی از دوستان رو با موسیقی ای که تا به حال نمیشناخته اند و یا کمتر می شناختند آشنا می کنه و چند نمونه یِ شنیداری هم اینجا میذارم و واکنش مناسبی ، حتّا به اندازه ی وقتی که برایِ نوشتن و آپلود کردنِ موسیقی هایِ آرشیو خودم صرف کردم ، نمی بینم و در مقابل استقبال خوب و همیشگی از تاپیک هایِ کم ارزش و گاه بی ارزش و خاله زنکی رو می بینم ، انتظار دارید بازم در این زمینه فعّالیّتی بکنم و باز هم از وقتِ خودم و زندگی ام برایِ ارتقایِ سطح علمی و هنریِ سایت تلاشی بکنم ؟!
مستمع صاحب سخن را بر سرِ ذوق آورد

به هر حال خوش باشین و پیروز . فعلا ، یا حق !

[r_a_m_i_n]

ایول رامتین خان
منم اصلیتم آبادانیه
منم هم از بخشو و هم فایز چند تا نوار دارم... اما متاسفانه کاست هستند و نمیتونم آپلودش کنم
بابت این تاپیک سپاسگذارم

[Avazekhan]

واقعا مرسی رامتین و سایر دوستان...
چقدر با این لالایی حس میگیرم...
تیتراژ سریال جدید مختار نامه هم از همین لالایی هست...

و من به شخصه با این نوا ها خیلی مانوس بودم و هستم و مدت زیادی هم دنبال یادگیری این آواز ها بودم...
و همچنین قصد دارم تعدادی ازین نواها رسما رو جایی با دوستان اجرا کنم..
چون درشیراز ازین نوع نواها در مراسم مذهبی ،عزاداری ها و ... زیاد استفاده میشه که این هم از حسن همجواری استان فارس به بوشهر و نزدیک بودن فرهنگ هاست...
البته توی شهر ما و تا حدودی هم خود بوشهر این نوع آواز به دشتی خوانی معروفه
با اینکه تا جایی که من شنیدم و دنبالش بودم چیزی حدود 70 درصد این آواز ها نزدیک به اواز شوشتری وهمایون خونده میشه

[Avazekhan]

از آقا رامتین و آقا عارف کمال تشکر رو دارم
بسیار زیبا بود و من خودم شخصا در اینباره اطلاعی نداشتم در حالیکه کم و بیش این آوازو شنیده بودم.
باتوجه به اینکه از جنوب کشور ، مردم زیادی به شیراز مهاجرت کردن. میتوان گفت این آواز در شیراز هم طرفدارای خودشو جذب کرده و در مناسبتهای خاص از این آواز شنیده میشه.
شاد باشید
یا حق

بله همونطور که محبوبه خانم گفتن ...

[r_a_m_i_n]

چه جالب ... واقعا نمیدونستم که بجز جنوبی ها... بقیه هم بخشو و فایز رو میشناسن...
واقعا تعجب کردم که همه ازشون نوار دارن و میشناسنشون
به دریا میرم نهنگه... به سحرا میرم پلنگه

[BaBak_ParSian]

درود - رامتین جان حالا این حرف من دلیل بر این نیست که من بوشهری هم و بخواهم از شما تعریف و تمجید کنم ولی واقعا با این کارت نشان دادی که شناخت و سطح موسیقی بالایی داری چند وقت پیش در یک جلسه نقد و بررسی بودم و در انجا یکی از شاعران و پزوهشگران موسیقی بود موسیقی رو دارای فلسفه و مفاهیم بسیار زیادی دونست واسه همین بود که من تصمیم گرفتم تمام زندگیم رو بر روی موسیقی بگذارم ولی متاسفانه دانشکده حقوق رفسنجان قبول شدیم و کمی دور شدیم ولی باز کلاسها و تمرینات ساز رو دارو در مورد این نوع موسیقی بوشهری تراک ۷۸ البوم حسین کشتکار رو گوش کن و ببین این نوع موسیقی رو چطور اجرا می کند تایمش هم حدود ۱۲ دقیقه است و ببین چه شروه ای می خونه و رامین شمس چه ویلنی می زنه