بیوگرافی زنده یاد استاد فرامرز پایور

[sarveazad]

ستاد فرامرز پایور نام و نام خانوادگی : فرامرز پایور
تاریخ تولد : ۲۱ بهمن ۱۳۱۱
محل تولد : تهران
متولد21 بهمن ماه 1311، تهران، فرزند علی پایور استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران، آشنا به نواختن سه‌تار، سنتور و ویلن که وی نیز این هنرها را از پدرش مصورالدوله که از هنرمندان عصر قاجار بود(نقاش چیره دست دوره قاجار که آثارش را در کاخهای گلستان و صاحبقرانیه نگهداری می کنند وی با نواختن ویولن،سنتور و سه تار آشنایی داشت) فراگرفته و هنردوستی را به فرامرز فرزندش منتقل نمود. تولد درخانواده‌ای که اهل علم و هنربودند باعث شد تا فرامرز پایور از نوجوانی به موسیقی آشنا شود و برای توسعه و تکمیل آن از محضر ابوالحسن صبا استاد یگانه موسیقی به مدت بیش از هشت سال بهره‌مند شود. (وی در سن 17 سالگی آموزش موسیقی را نزد استاد ابوالحسن صبا آغاز کرد)
در دوران فراگیری در کلاس درس استاد صبا، پایور تاحدی پیشرفت نمود که بعضاً صبا شاگردان دیگر را به او می‌سپرد و در اواخر عمر صبا همه شاگردان در رشته سنتور را استاد به کلاس پایور می‌فرستاد. پایور در نوازندگی سنتور به حدی رسیده بود که در موارد مختلفی استادش را همراهی کرد و در همین میان قطعاتی می‌ساخت و با صبا اجرا می‌کرد مانند گفتگو در شور (سنتور و یلن).
هنگامی که فرامرز پایور برای فراگیری سنتور به کلاس درس استاد ابوالحسن صبا در خیابان ظهیرالاسلام رفت، سه سال از درگذشت آخرین بازماندهٔ سنتورنوازان افسانه‌ای از نسل قدیم، استاد حبیب سماعی، می‌گذشت. استاد ابوالحسن صبا که خود در دوره نوجوانی، سنتورنوازی را نزد علی اکبرخان شاهی و با تکنیکی متفاوت با روش خاندان سماعی فراگرفته بود، پس از مدتی معاشرت با حبیب سماعی، روش سنتورنوازی او را برتر از استاد پیشین خود یافت. بنابراین با تلاش فراوان پاره‌ای از بداهه‌نوازی‌های وی را نت‌نویسی کرد. سپس استاد صبا تلاش کرد تا با آموزش روش صحیح سنتورنوازی به تعدادی از شاگردانش، از منسوخ شدن روش سنتورنوازی نزدیک به موازین هنری و زیباشناسی موسیقی دستگاهی ایران جلوگیری کند. در همین دوران، فرامرز پایور، یکی از برجسته‌ترین شاگردان استاد صبا شد و تا سال ۱۳۳۶ که استاد صبا درگذشت، از آموزش‌های وی بهره برد.
بعد از صبا درحالی که پایور سبک خاصی را در نوازندگی سنتور ایجاد کرده بود از محضر اساتید دیگری چون عبدالله دوامی، نورعلی برومند، حاج آقا محمد ایرانی و ... استفاده‌ها برد و در این میان آنچه از منقولات ایشان می‌آموخت به خط نت درمی‌آورد و دراین حال آثار دیگری را که از قدما آموخته بود مانند رکن‌الدین‌خان و درویش‌خان و حبیب سماعی و دیگران را نیز به خط نت درآورد که برای از بین‌ نرفتن و تحریف نشدن بزرگترین خدمت ممکن بود که به مدد تسلط کامل وی برخط نت امکانپذیر شد تا حدی که نغمات و تصانیف را به نت بدون هیچ عیب و ایرادی درمي‌آورد که در کتاب 186 تصنیف عبدالله دوامی که به کوشش ایشان به چاپ رسید. درهمین حال از اساتید دیگر چون استاد حسین دهلوی و اصلانیان نیز مبانی آهنگسازی را آموخت. از سوی دیگر ادامه تحصیل ایشان در رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه کمبریج صورت پذیرفت. پایور جوان مصداق بارز „میاسای زاموختن یک زمان” و „زگهواره تا گور دانش بجوی” بود.
فرامرز پایور از سال ۱۳۳۳، فعالیت خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال ۱۳۳۷ تدریس سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز کرد. او اولین سنتورنوازی بود که روی سنتور، نواسازی می‌کرد و تنها در پی بداهه‌نوازی نبود. به بیان دیگر، اولین آهنگ‌سازی بود که ساز تخصصی او، سنتور بود.
دهه هاى ۱۳۳۰ و ،۱۳۴۰ عصر ويلن بود و تقريباً تمام نواسازان و قطعه نويسان و تنظيم كنندگان موسيقی ايرانى (به جز استاد جواد معروفى) ، با ساز تخصصى ويلن شناخته مى شدند. جالب اينكه ساز دوم استاد پايور، سه تار بود و مشقهاى اوليه آن را از صبا فراگرفته است ولى جز در خلوت خود، در جاى ديگر دست بر سه تار نبرد و اين برخلاف رسم هميشگى نوازندگان است كه اگر ساز اولشان كششى باشد، ساز دومشان مضرابى است.
او سپس هارمونی و کمپوزیسیون را در کلاس استاد بزرگ آن زمان، امانوئل ملیک اصلانیان آموخت.
در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیلات کلاسیک خود، از طرف وزارت فرهنگ و هنر به انگلستان فرستاده شد. از دانشگاه کمبریج در زبان و ادبیات انگلیسی دانشنامه گرفت و در تمام این سال‌ها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسیقی ایرانی و سنتور به محافل دانشگاهی انگلستان انجام داد که برنامه‌های دلپذیری از آن سال‌ها در آرشیو رادیو بی‌بی‌سی وجود دارد.
در این سال‌ها، برای شناساندن موسیقی اصیل ایرانی، از طرف دانشگاه لندن و دانشگاه کمبریج از او خواسته شد تا کنفرانس‌هایی در این زمینه همراه با ساز خود ترتیب دهد. همه این کنفرانس‌ها با موفقیت انجام شد و از سوی این دانشگاه‌ها به دریافت جوایزی نائل گردید.
ایشان قطعاً تأثیرگزارترین، متعهدترین و متبحرترین نوازنده سنتور در تاریخ موسیقی ما بوده‌اند و درجه عالی و نشان درجه یک هنر معادل دکتری را کسب نمودند.

فعالیت‌های فرامرز پایور را در زمینه موسیقی می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد :
بیش از هزار و پانصد ساعت اجرای گروهی و فردی روی صحنه‌های داخل و خارج از کشور
آهنگ‌سازی و تنظیم قطعات فراوان موسیقی
تدریس صدها شاگرد از چهار نسل متوالی
نت‌نویسی قطعات فراوانی از پیشینیان
حضور در هنرستان و هنرکده موسیقی ملی، اداره هنرهای زیبا و واحد موسیقی رادیو تلویزیون ملی ایران
نگارش کتب آموزشی سنتور (دومین کتاب «دستور سنتور» را در ۱۳۴۰ بعد از زنده یاد حسین صبا نوشت که تاکنون پرفروش‌ترین کتاب آموزش موسیقی در ایران بوده است.)
نظارت بر کار گروه‌های دیگر و تصحیح آنها
کار با خوانندگان بسیاری از جمله عبدالوهاب شهیدی ، شجریان ، محمود خوانساری ، احمد ابراهیمی ، خاطره پروانه ، سیما بینا ، نادر گلچین ، سروش ایزدی، شهرام ناظری، حمیدرضا نوربخش و علی رستمیان.
در واقع، تلاش‌های فرامرز پایور، پلی بود بین میراث صبا و محجوبی و جریانی که جوانان موسیقی‌دان و تحصیل‌کرده در دانشکده هنرهای زیبا از اوایل دهه ۱۳۵0 به راه انداختند و الگوی موسیقی ایرانی امروزی شدند. در فاصله زمانی بین این دو، یعنی حدود پانزده سال، هیچ کس جز فرامرز پایور، کار جدی و پی‌گیر در زمینهٔ موسیقی اصیل انجام نمی‌داد.
وی در اجراهای گروهی خود با تعدادی از نخبگان موسیقی ایرانی مانند جلیل شهناز و هوشنگ ظریف (تار) ، رحمت‌الله بدیعی و علی اصغر بهاری (کمانچه) ، حسن ناهید و محمد موسوی (نی) ، حسین تهرانی و محمد اسماعیلی (تنبک) همکاری کرده‌است. در دههٔ ۱۳۶۰ به همراهی جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، محمد موسوی و محمد اسماعیلی، «گروه اساتید» را تشکیل داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن به عهده گرفت. این گروه، آثار ماندگاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری ارائه دادند.

...
فرامرز پایور، در سال 1377 دچار عارضهٔ سکتهٔ مغزی شد و از آن زمان تاکنون نتوانسته فعالیت هنری خود را ادامه دهد.
با این وجود ، در این سال‌ها ، برخی آثار قدیمی وی با تنظیم مهرداد دلنوازی و خوانندگی سالار عقیلی و با تأیید او تهیه و اجرا شدند .


...
تألیف‌ها :
دستور سنتور، ۱۳۳۵
سی قطعه چهارمضراب برای سنتور، ۱۳۵۱
هشت آهنگ اجرای سنتور، ۱۳۵۷
گفتگو، ۱۳۵۸
ردیف (چپ‌کوک) برای سنتور، ۱۳۵۹
دوره چپ‌کوک ردیف استاد صبا، ۱۳۵۹
فانوس، ۱۳۶۱
رِنگ شهرآشوب، ۱۳۶۳
ردیف ابتدایی، ۱۳۶۷
رهگذر (دونوازی برای سنتور و فلوت) ، ۱۳۶۸
ردیف و تصانیف استاد دوامی، ۱۳۷۵
مجموعه پیش‌درآمد و رِنگ(به دو نت سنتور و ویولن) ، ۱۳۷۷

نظام آموزشى او، بيشتر نوازنده دقيق و منظم «اركسترى» را تربيت مى كند، نه بداهه نواز شوريده و شاعر. بدون ترديد، راه رسيدن به هر شهود و خلسه اى در هنر، ابتدا از تربيت منظم و آگاهانه شروع می شود. و بعد، اين مرحله را پشت سر مى گذارد تا به حد ظرفيت و استعدادش، به خلاقيت برسد. بسيارى از نوازندگانى كه بعدها به داشتن شيوه و روش ابتكارى خود شهرت پيدا كردند، با آموزشهاى پله به پله و سنجيده مكتب استاد فرامرز پايور ـ كه خود برجسته ترين نمونه اين مكتب و تكنيك درخشان آن است ـ آغاز كرده و سپس راه و روش دلخواه خود را يافته اند. همه آنها معترفند كه مكتب و دستور استاد پايور مطمئن ترين منزل براى آغاز راه آموزش سنتور است
منبع : ویکی پدیا

جمع آوری: میترا خزاعی