ردیف سنتور زنده یاد استاد ابوالحسن صبا

[Razoniaz]

تعریف آواز ابوعطا از سایت ویکیپدیا:
"آواز ابوعطا، یکی از آوازهای چهار گانهٔ متعلق به دستگاه شور (به همراه افشاری، دشتی و بیات ترک) است. ابوعطا با القاب دیگری مانند سارنج (صلحی) و دستان عرب نیز شناخته می‌شود. انسان با گوش دادن به ابوعطا به فکر فرو می‌رود و به مسائل فلسفی پیرامونش می‌اندیشد.

گام آن با گام شور یکی است و تنها اختلاف آن با شور در توقّف مکرّر ابوعطا روی درجهٔ چهارم (نت شاهد) و درجهٔ دوم (نت ایست) می‌باشد و درجهٔ پنجم ثابت است. در نغمهٔ ابوعطا، نت متغیر وجود ندارد.

در ردیف موسیقی موسی معروفی گوشه‌های ابوعطا بعد از شش درآمد، عبارت‌اند از: محمد صادق خانی، کرشمه، سیخی، تک مقدم (که نوعی تحریر است) ، حزین، حجاز (که در سه قسمت ذکر گردیده و مهم‌ترین گوشهٔ ابوعطاست) ، بسته نگار، بغدادی (که شبیه حجاز است) ، دوبیتی، شمالی، چهار باغ، گبری، رامکلی، فرود و مثنوی.
در ردیف منقول ابوالحسن صبا، گوشهٔ خسروشیرین نیز در ابوعطا ذکر شده‌است. آواز ابوعطا در میان مقام‌های قدیم به چشم نمی‌خورد اما از مقام‌های قدیم، فواصل جان فزا، بوستان و حسینی با ابوعطا مطابقت دارند. این آواز چند گوشه هم که نامهای بخصوص دارد نواخته می‌شود که از همه مهمتر حجاز است که نخست روی درجه پنجم گام شور می ایستد و سپس بدرجه اول گام شور فرود می آید، ابوعطا در محدودهٔ حجاز دارای نغمه‌هایی نزدیک به الحان عربی است. اما آواز ابوعطا خود مورد پسند و به ذوق ایرانیان است."

حال به ارائه توضیحات کاملتری در خصوص آواز ابوعطا می پردازیم. قبل از آن بهتر است واژه „آواز” را مورد بررسی قرار دهیم و تفاوت آن را با „دستگاه” بیان کنیم. دستگاه در موسیقی ایرانی چنین تعریف می شود: توالی ای از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌‌دهد. نکته مهمی که از این تعریف می توان آموخت این است که توالی و فواصل پرده ها در هر کدام از دستگاههای موسیقی ایرانی منحصر به فرد است. یعنی فواصل پرده ها در هر دستگاه متفاوت از دیگر دستگاههاست و همین تفاوت در فواصل پرده ها، باعث متفاوت بودن حس و حال آن دستگاه از دستگاههای دیگر می گردد.
ولی آوازها زیر مجموعه دستگاه ها هستند یعنی آوازها از نظر پرده هایی که نواخته می شوند مانند آن دستگاهی هستند که جزو آن هستند. به طور مثال فواصل پرده ها در ابوعطا و یا دشتی دقیقا مشابه دستگاه شور هستند.
اگر دستگاههای موسیقی از این دید مورد بررسی قرار گیرند ممکن است این سوال پیش آید که توالی و فواصل پرده ها در شور و نوا و همچنین در ماهور و راست پنجگاه دقیقا مشابه به هم است پس چرا آنها را دستگاههای مجزا در نظر گرفته اند؟ در این خصوص باید گفت که زنده یاد استاد علینقی وزیری عقیده داشتند که در موسیقی ایرانی پنج دستگاه داریم نه هفت دستگاه. ایشان با توجه به همان تعریفی که در بالا از دستگاه و آواز شد بیان می داشتند که باتوجه به اینکه فواصل پرده ها در راست پنجگاه دقیقا مشابه ماهور است پس دستگاه جداگانه ای نیست بلکه می توان آن را به صورت آوازی که زیر مجموعه دستگاه ماهور است در نظر گرفت. همچنین چون فواصل شور و نوا نیز یکسان می باشد ایشان عقیده داشتند که نوا نیز مانند ابوعطا و بیات ترک و افشاری و دشتی آوازی است متعلق به دستگاه شور.
البته فعلا بحث ما درخصوص اینکه دستگاهها را مطابق معمول 7 در نظر بگیریم یا 5 نیست. لذا باتوجه به تعریفی که در بالا از دستگاه ارائه شد، تفسیر استاد وزیری منطقی تر به نظر می رسد.

نت شاهد ابوعطا درجه چهارم شور می باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که برخی از بزرگان اهل موسیقی معتقدند که آواز ابوعطا دارای دو نت شاهد است، یکی درجه دوم گام شور و دیگری درجه چهارم گام شور.
به هرحال ما همان تفسیر اولی را در نظر میگیریم و نت شاهد ابوعطا را درجه چهارم شور و نت ایست را که اهمیت زیادی در این آواز دارد درجه دوم گام شور در نظر می گیریم. گام شوری که در کتاب ردیف سنتور استاد صبا آمده گام شور „سل” می باشد. بنابر این در ابوعطایی که برگرفته از گام شور „سل” باشد، نت شاهد نت „دو” و نت ایست، نت „لا” می باشد.

اجرای آواز ابوعطا از کتاب ردیف سنتور زنده یاد استاد صبا

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید][ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]