کتاب فالگوش، هفت قطعه برای سنتور را فقط مناسب برای دوره عالی سنتورنوازی میتوان دانست. چرا که قطعات این کتاب فراتر از قطعاتی است که در دوره متوسطه سنتور نوازی تمرین میشود. قطعات این کتاب جزو خاص ترین آثار استاد فرامرز پایور محسوب میشود و همان طور که از نام قطعات برمی آید استاد در خلق این آثار از عناصر طبیعی و موجود در طبیعت الهام گرفته و آنها را خلق نمودند.
حال به قطعات موجود دراین کتاب ارزشمند میپردازیم :
قطعه اول «فالگوش»
دونوازی سنتور و تار در دستگاه چهارگاهِ دو با میزان بندی دو-چهار است. به نقل از پیشگفتار کتاب ،«قطعه فالگوش در واقع مقدمه ای است برای تکنوازی در دستگاه چهارگاه که نمیتوان آن را پیش درآمد به حساب آورد، زیرا قطعه تندی است اما به هر حال سرعت آن در حدود آلگرو است. بخش تار در واقع تکرار ملدی سنتور است به استثانی جاهایی که احساس میشد ممکن است برای تار مشکلاتی در اجرا ایجاد کند، به همین خاطر ملدی های ساده تری متناسب با ملدی های سنتور انتخاب شده است. ضمنا ضربه های اول قطعه برای تار گویای همان مطلب فالگوش است که منتظر رسیدن اصل ملدی است». این قطعه در 149 میزان ساخته شده است و اشاراتی به گوشه های زابل، مخالف و حصار دارد.
قطعه دوم«مقدمه گفتگو»
دو نوازی سنتور و ویلن در شور لا با میزان بندی سه-چهار و مترونم88 که در 60 میزان ساخته شده و شامل برگردان هایی است که بین جملات مختلف می آید. در پیشگفتار میخوانیم که این قطعه «مقدمه ای است برای قطعه گفتگو».
قطعه سوم«سه مضراب ابوعطا»
ی دو از سور سل در میزان بندی دو-چهار و مترونم108 در 132 میزان با پایه ای یک میزانی و بسط و گسترش آن در اکثر جملات. در پیشگفتار آمده است که این قطعه بر پایه ی سه مضراب زابل سه گاه در ردیف استاد ابوالحسن صبا ساخته شده است، منتهی بسط مفصل تری دارد که خود میتواند قطعه ی مستقلی به حساب آید. ایجاد سنکپ و تبدیل میزان ساده ی دو-چهار به میزان های ترکیبی و نیز تقسیمات سه تایی به زیبایی این قطعه می افزاید. استفاده ی مکرر از نت میِ کرن فقط به منظور زیبایی و گردش آسان تر مضراب نوازی است و گوشه ی خاصی را در نظر ندارد.
قطعه چهارم«پرنده»
در شور سل با پنج بار تغییر میزان بندی و سرعت های متفاوت در 170 میزان ساخته شده است و در قسمت شش-شانزده، 16 میزان تکنوازی تمبک متناسب با آمادگی اجرایی و شنیداری در نظر گرفته شده است. در پیشگفتار کتاب میخوانیم که این قطعه در حقیقت مقدمه ی کوتاهی برای تکنوازی در شور است و سکوت های طولانی آن محل تکنوازی تمبک است که در اجرای نوار کاست مشخص است.
قطعه پنجم«پرچینن»
دشتی ر از شور سل. این قطعه به طور کلی در میزان بندی دو-چهار است که چهار بار سرعت آن از 50 به 138 تغییر میکند، به جز هشت میزان اول، که در حقیقت فضای متریک آزاد آن مقید به دو نوع میزان بندی مختلف شده است (چهار-چهار و شش-شانزده). سوال و جواب های تمبک مکمل بیان جملات است. این قطعه در 120 میزان بدون شمارش برگشت های بزرگ ساخته شده است. به نقل از پیشگفتار کتاب، این قطعه مقدمه ی کوتاهی است برای تکنوازی در دشتی.
قطعه ششم«پرستو»
در سه گاه لاکرن با میزان بندی دو-چهار و مترونم52 که بعد از ده میزان با مترونم 116 و با سوال و جواب های مکرر با تمبک در 142 میزان شنیده میشود.
قطعه هفتم«پراکنده»
در فا ماژور با میزان دو-چهار و مترونم 120 در 320 میزان. به نقل از مقدمه ی کتابف برای نشان دادن امکانات سنتور در تغییر گام(مدگردی) این قطعه نوشته شده است و توضیح بیشتر را به شرحی که در جلد نوار کاست آن نوشته اند ارجاع داده اند. در این توضیح آمده است :«این قطعه صرفا برای نشان دادن تغییر گام در سنتور نوشته و اجرا شده است، به این معنی که از گام فا بزرگ شروع میشود و به ترتیب به گام های دو بزرگ، دو کوچک، می بمل بزرگ، سی بمل بزرگ، سل کوچک، سل بزرگ، دو بزرگ، دو کوچک میرود و بالاخره به همان فا بزرگ فرود می آید که مجموعا در ده گام گردش کرده و به همین علت نام پراکنده بر آن نهاده شده است»
از نکات قابل توجه این قطعه میتوان به استفاده ی آگاهانه از مدگردی به گام های همسایه و گام های هم نام و نیز استفاده از تم های ریتمیک و ملدیک در فواصل مختلف و گذر هوشمندانه از نت هایی که نقش اساسی در بعضی از گام ها داشته و در کوک مورد استفاده ی سنتور موجود نبوده اند اشاره کرد، ضمن آنکه اجرای قطعه بسیار روان و تغییر گام ها کاملا مطبوع واقع میشود(شرح کامل این قطعه در فصلنامه ی موسیقی ماهور، پاییز1388، نوشته ارفع اطرایی موجود است).
علاقه مندي ها (Bookmarks)