ردیف صبا برای کمانچه ( آموزشی )

[m_rv_2008]

سلام دوباره به همه. خب اون مسافرت كه قرار بود برم و اون وقت نشد، بعد يهويي درست شد و ما هم رفتيم بي خبر. براي همين يه چند مدتي نبودم كه پيشاپيش از همه عذر خواهي كرده بودم. دوباره هم پاپس از همه عذر ميخوام. توي اين مدت هم كه نبودم سه نفر توي راي گيري تاپيك شركت كردن و نظر مثبت هم داشتن كه باعث بسي خرسندي و خوش حالييست اين كه كمانچه نوازا كمن بيشتر شايد به اين خاطر باشه كه خب مدتي كسي فعاليتي نكرده. اميدوارم دوباره جمع بشن همه.
الان كه يه مروري به تاپيك كردم ديدم به جز اجراش كه با كمانچه هست بقيه چيزاش براي همه موسيقي كاراي ايراني قابل استفاده هست. فكر كنم باز هم اسم تاپيك رو اشتباه انتخاب كردم. ما كلا دو تا تاپيك درست كرديم هر دو هم اسماشون غلط شد. . تقريبا مباحث پيرامون رديف شد. فقط اجرا با كمانچه هست. كاشكي اسمش رو بهتر انتخاب ميكردم كه ساير دوستان هم نمونه ايي از اجراشون رو ميتونستن بذارن البته از آثار صبا كه امكان مقايسه هم بوجود ميومد. (البته منظورم مقايسه آثار هست نه مسابقه با هم) . خدا كنه مسئولين سايت ما رو به خاطر اين اشتباهات فاحش ببخشايند. اگر هم نبخشيدن ... .
خلاصه اين كه در اين هياهوي برگزاري مسابقه ويولن (يه كار پسنديده كه خدا باعث و بانيش رو خير بده. يه نشاطي در جمع ايجاد كرد. يه سال بود ما هي ميگفتيم مسابقه مسابقه مسابقه. هيشكي نبود. باز خدا پدر طائفي رو بيامرزه كه راهش انداخت. به مسئولين هم تبريك ميگم كه خوب حمايت كردن . البته از اون سيستم راي گيريشون خيلي شاكيم ، نشد درست راي بديم.) ما باز هم به كار خودمون مي رسيم. يعني برميگرديم سراغ صبا :

عرضم به حضورتون كه با پايان بحث ابوعطا از رديف چپ كوك به آواز افشاري ميرسيم. افشاري سومين آوازي كه از چهار آواز دستگاه شور در رديف صبا بهش اشاره شده. آواز سوزناكيه اما مثل دشتي جيگر پاره پاره نمي كنه. اون ديگه تقريبا درباره فاجعه بحث ميكنه. اما اين يه غم خاصي داره مثل پشيموني و اين چيزا. يعني تقريبا حسرت خوري. من خيلي دوسش دارم. تقريبا همه ملت ايران اين آواز رو شنيدن. به خاطر اون مثنوي افشاري كه سالها با صداي شجريان قبل از ربنا در مراسم افطار ماه رمضون از راديو و سيما پخش ميشد. (الان مدتيه كه خبري ازش نيست البته)
ميگن مربوط به ايل افشار ميشه اين آواز. البته فواصل و الحانش شبيه هست به موسيقي محلي اين طايفه. اما الان اگه گوش بديد متوجه نزديكي خيلي شديدي بينشون نميشيد. يعني در رديف خيلي تغيير كرده. (افشارها يكي از هفت طايفه قزلباش بودن كه از زمان تيمور لنگ اومدن در فلات ايران و از نظامي هاي خاص صفويه شدن بعدها . الان اين ايل كه بيشتر مردم ايران به عنوان قشقايي ميشناسن در حوالي فارس و كرمان و اون ورا ساكنن. اينا يه بار هم در ايران مستقيما حكومت ميكردن كه نادرشاه افشار از ايناست. آها ... حوالي شمال خراسان هم هستن. نادرشاه هم از شمال خراسان بود. حالا برا اين كه بهتر بشناسيد و منم يه كم تاريخم بد نيست بگم براتون كه اين تركهاي سوريه و عراق هم از همين دسته هستن كه به اسم تركمان ميشناسن. تركيشون هم با تركي آذربايجان فرق داره خيلي. تقريبا متوجه همديگه نميشن.)
اين آواز خيلي گوشه و كنار داره. در رديف اصفهان بالغ بر سي و چند تا هستن ، از تهرانش خبر ندارم . من خودم اصفهان كلاس رفتم. تو رديف اصفهان همه چي ثابته يعني با ملودي ها كار ميكنن. يعني يه نوع تحرير براي اين در آمد هست و ديگر هيچ . هيچ كس تغييري نميده توش. در رديف تهران با تناليته ها كار مي كنن. يعني مروجش هم خود استاد صبا بود. صبا اعتقادي به گوشه و گوشه بازي نداشت. رديفش رو هم مختصر نوشت. تحت تاثير كلنل وزيري به فواصل و صدا ها معتقد بود. بيشتر رديف رو ترانه و اهنگ ميدونست. در رديفش هم وارد نكرد. در مكتب تهران ، توي يه لحن، هر چي بسازن و بخونن ميگن از يه گوشه هست. اما در اصفهان در يه مايه اگه چند تا آهنگ هم بسازن براشون اسم ميذارن و وارد در رديف مي كنن . خب اون موقع ها چون قانون كپي رايت نبود سريع اسم مذاشتن و براش شناسنامه مي گرفتن كه كس ديگه اي صاحبش نشه. البته يه زمان هايي براي نگه داري اين آثار بد نبوده. براي همين اين رديف مرتب شاخ و برگ پيدا كرده در طول تاريخ. با اين حساب ، شاگرد موسيقي در زمان شاه عباس كمتر موسيقي ميدونسته تا شاگرد موسيقي دوره كريم خان و اين دومي هم كمتر بلد بوده از شاگرد موسيقي قاجار.
در مكتب اصفهان بعضي گوشه ها هستن كه اسمشون با اسم همون گوشه در مكتب تهران فرق مي كنه. البته الان ديگه حتي در خود اصفهان هم از رديف جامع تهران كه در همه كشور فراگير شده پيروي ميشه و جز همون قديميهاي اصفهان از اين چيزا كسي مطلع نيست.
اما چند تا از اين گوشه ها فقط خيلي مهم هستن. بقيش يا مشابه داره يا با گوشه هاي بعضي ديگه از آواز ها يكسانه. غالبا در شور بيشتر گوشه هاي اين چهارتا آواز ديده ميشن.
فرود و مرود و تنيك و پايه و فواصل و ايناش رو هم كه سر درنميارم كه بخوام براتون بگم. اگه كسي بلده همين جا بگه دوستان استفاده كنن. نميدونم ديگه. چه كنم !
توي پست بعدي ميريم سر وقت چهار مضراب افشاري. خدا رحمت كنه استاد علي اكبر شهنازي رو . ميگفت دستگاه افشار. با يه لحن خاصو خوشي هم مي گفت. ازش فيلم هست ميتونيد تو يوتيوب ببينيد. فعلا يا حق.