دیدگاههای غلط و رایج در اموزش ویولن

[sigismond]

سلام

سلام در این مقاله به چند مورد از اشتباهات رایج و جا افتاده در امر اموزش ویولن اشاره میکنم. این موارد جنبه ی تئوریک و تقدم پداگوژیک نداشته و بیشتر بر حسب سوالاتی که از من پرسیده شده پاسخ داده میشود و دال بر این نمیشود که موارد مهمتری برای رسیدگی وجود ندارد:

1) تعصب استاد در رابطه با استفاده یا عدم استفاده از بالشتک:
طول گردن افراد یکسان نیست. بعضی افراد گردن کوتاهی دارند و فی الواقع همان زیرچانه به تنهایی فضای بین ترقوه تا خط فک را پر میکند که عموما هم این افراد با دست چپ وزن ویولن را هدایت میکنند و ویولن را روی ترقوه قرار میدهند. نکته ی قابل بحث اینجاست که اساتیدی که روی عدم استفاده از بالشتک تعصب دارند هیچ نکته یا اموزشی برای این اکول به هنرجو ارائه نمیدهند. چناچه جزو افرادی هستید که بدون بالشتک نوازندگی میکنید یا قبلا عادت به استفاده از بالشتک داشته اید توجه داشته باشید که در نوازندگی بدون بالشتک سر شما نقش فعالتری دارد و مخصوصا در پوزیسیون های بالا سر از حالت ثابت خارج شده و با بلند شدن فک از روی زیرچانه و قرارگیری دوباره به تنظیم صحیح میرسد. برخلاف نوازندگی با بالشتک که حالت فیزیکی قفل تری به شما میدهد در نوازندگی بدون بالشتک سر و گردن حالت شناورتری باید داشته باشند.

2) چرخش ارنج دست چپ در رفتن به پوزیسیونهای بالا:
طول دست افراد یکسان نیست. بعضی افراد دستهای بسیار کشیده و بلند دارند و به طبع ان انگشتان کشیده و بلند و بعضی افراد دست کوتاه. طول دست و اناتومی هر دو هنرجو مثل اثر انگشتشان منحصر به فرد است. متاسفانه در اموزش پوزیسیونها عموما اساتید بارها و بارها به هنرجو تکرار میکنند که ارنج را به سمت راست بچرخان. میزان این چرخش برای افراد یکسان نیست و مثلا کسی که دست خیلی بلندی دارد شاید تا پوزیسیون 4 اصلا نیازی به چرخش دست مشابه با نوازنده ای با دستان کوتاه نداشته باشد چرا که نوازنده ای با انگشتان کوتاه ممکن است از همان حدود پوزیسیون سوم شصتش به طرف زیر دسته چرخش داشته باشد.

3) محل قرارگیری شصت و سبابه دست چپ روی دسته ی ویولن:
برخی افراد کف دست را به دسته ویولن میچسبانند و یا شدیدا به بیرون قعر میدهند که در اکثر مواقع از پایه غلط است. (ممکن است استثنأ کسی با این وضعیت راحت باشد) افراد با دست های کوتاه شاید کمی بیرون روی مچ داشته باشند اما افراد با دستهای کشیده باید مچ و ساعدشان در یک راستا قرار بگیرد. افراد با دستهای کوتاه توصیه میشود برای راحتی در عملکرد مخصوصا انگشت چهارم و رسیدن به نت مربوطه دست را در پوزیسیونی قرار دهند که مثلا برای نواختن نت سی یا سی بمل روی سیم لا در پوزیسیون اول انگشت اول کمی بیشتر عقبگرد داشته باشد و در نتیجه در نواختن انگشت چهارم و گرفتن صحیح نت مشکل نداشته باشند. با توجه به اینکه انگشت اول انگشت بلندتری است و تاندون مستقلی دارد و مثل انگشت چهارم که با انگشت سوم تاندون مشترک دارد تنبل نیست این حالت دست را در بالانس مناسبی قرار میدهد. در رابطه با انگشت سبابه هرچه انگشتان دست نوازنده بلندتر است محل تماس با دست به ناکل دوم نزدیکتر و شصت بالاتر و در نتیجه ارنج دست چپ مایل به چپ تر. و هر قدر انگشتان کوتاهترند بالعکس.

4) استفاده از ادیت و انگشت گذاری یکسان برای همه ی هنرجوها:
برخی اساتید از پیش نت فرضا یک کنسرتو یا سونات ویولن را ادیت ارشه و انگشت گذاری و حتی دینامیک کرده اند و از همه ی هنرجویان هم میخواهند که همان انگشت گذاری را انجام دهند. این کار بسی احمقانه و غلط است. چرا که با توجه نکاتی که در بالا گفته شد شاید یک انگشت گذاری مناسب دست یک هنرجو باشد و مناسب دیگری نباشد. ضمن اینکه چنین کاری قدرت استدلال و ذوق و قریحه ی هنرجو را کور کرده و تبدیل به یک نوازنده ی روبات کپی کننده بدون شخصیت و کاراکتر میکند. ادیت باید سر کلاس و با پرسش و پاسخ و اشتراکی انجام شود و اگر گاها از جانب هنرجو ادیتی مطرح شد که منطقی نیست استاد دلیل انرا توضیح دهد. حتی در نواختن گامها هم با اینکه تلاش و چالش در نواختن یک گام با یک انگشت گذاری خاص مزایای خودش را دارد؛ اکثر نویسندگان گام در مقدمه کتاب خود درج میکنند که بنا به صلاحدید انگشت گذاری ها از حالت تئوریک به حالتی کاربردی تغییر یابند. به عنوان مثال خودم در نواختن ارپژ گام لا مینور در سه اکتاو از کتاب هریمالی با تغییر پوزیسیون از پنج به سه و شش به سه روی سیم می(دو به لا و ر به لا با انگشت اول) مدتها مشکل داشتم و یا اینکه هر دو تغییر پوزیسیون از نوع ساده بودند من با تغییر پوزیسیون پیچیده و نواختن هر دو نت لا با انگشت سوم و بازگشت به پوزیسیون اول راحت تر بودم!

5) صاف ارشه بکش! :
هیچکدام از ما نیست که با این حرف روزها و ساعتها جلوی اینه ساعتها نت لای دست باز ننواخته باشد.
برای یک هنرجوی مبتدی یا حتی متوسطه و نا اشنا به تکنیکهای پرشی این مهم غیر قابل کتمان است اما در مراحل پیشرفته تر ایجاد یک حالت کمانی دورانی در نوک و پاشنه را یاد میگیریم و اینکه نوک ارشه کمی به طرف گریف مایل باشد و پاشنه نزدیک به بدن و بالعکس. برای نواختن پاساژهای سرعتی پاشنه طرف بیرون و نوک به طرف داخل و پاساژهایی با جمله های طولانی و ارام بالعکس. مکانیزم این عملکردها همگی با فیزیک قابل توضیح است. البته یکی از این حالات به هیچ عنوان نباید تبدیل به عادت همیشگی شود. شاید در یک قطعه پایان جملات باید میرا و روی به ضعیف شدن باشند و اینجا تغییر زاویه مفید باشد و یک جای دیگری میخواهیم پر انرژی بنوازیم و این حالت مفید نباشد.
موفق باشید/

[sigismond]

ذکر یک نکته از قلم افتاد:

زاویه ی نگهداری ساز:
بعضی اساتید اصرار و پافشاری خاصی دارند روی اینکه نوک ساز به طرف پایین باشد. عده ای دیگر اصرار دارند که ساز به موازات زمین قرار بگیرد که در تایید ان هیچ تعریفی ارائه نمیدهند. دوستان وقتی شما ساز را دقیقا به موازات زمین نگه میدارید اگر در این وضعیت از بقل به ساز نگه کنید میبینید که از خرک به سمت گریف به واسطه ارتفاع خرک شیب وجود دارد. در نتیجه حتی در حالتی که ساز به موازات زمین قرار گیرد باز هم خطر سر خوردن ارشه حین نوازندگی به طرف گریف وجود دارد که تغییر دینامیک ناخواسته را در پی دارد.
پس حالت صحیح این خواهد بود که سیمهای ویولن به موازات زمین قرار گیرند یا بهتر است بگوییم نوک ساز کمی به طرف بالا نگهداشته شود. چرا که پایین گرفتن نوک ساز تمام وزن ویولن را روی دست شما می اندازد و ایجاد تنش و سختی در تعویض پوزیسیون رو به بالا با مشکل مواجه میشود. به قول هایفتز وقتی دارید به پوزیسیونهای بالاتر میروید در واقع دارید به سمت پایین حرکت میکنید.