زندگی نامه واشعارپروین اعتصامی

[gheisar]

پروین اعتصامی که نام اصلی او „رخشنده” است در بيست و پنجم اسفند ١٢٨۵ ھجری شمسی در تبریز متولد شد ، در کودکی با خانواده اش به تھران آمد . پدرش که مردی بزرگ بود در زندگی او نقش مھمی داشت ، و ھنگاميکه متوجه استعداد دخترش شد ، به پروین در زمينه سرایش شعر کمک کرد.

„پدر پروین”
یوسف اعتصامی معروف به اعتصام الملک از نویسندگان و دانشمندان بنام ایران بود. وی اولين „چاپخانه” را در تبریز بنا کرد ، مدتی ھم نماینده ی مجلس بود. اعتصام الملک مدیر مجله بنام „بھار” بود که اولين اشعار پروین در ھمين مجله منتشر شد ، ثمره ازدواج اعتصام الملک ، چھار پسر و یک دختر است.

„مادر پروین”
مادرش اختر اعتصامی نام داشت. او بانویی مدبر ، صبور ، خانه دار و عفيف بود ، وی در پرورش احساسات لطيف و شاعرانه
دخترش نقش مھمی داشت و به دیوان اشعار او علاقه فراوانی نشان می داد.

„شروع تحصيلات و سرودن شعر”
پروین از کودکی با مطالعه آشنا شد . خانواده او اھل مطالعه بود و وی مطالب علمی و فرھنگی به ویژه ادبی را از لابه لای گفت و گوھای آنان درمی یافت در یازده سالگی به دیوان اشعار فردوسی ، نظامی ، مولوی ، ناصرخسرو ، منوچھری ، انوری ، فرخی که ھمه از شاعران بزرگ و نام آور زبان فارسی به شمار می آیند ، آشنا بود و از ھمان کودکی پدرش در زمينه وزن و شيوه ھای یادگيری آن با او تمرین می کرد. گاھی شعری از شاعران قدیم به او می داد تا بر اساس آن ، شعر دیگری بسراید یا وزن آن را تغيير دھد ، و یا قافيه ھای نو برایش پيدا کند ، ھمين تمرین ھا و تلاشھا زمينه ای شد که با ترتيب قرارگيری کلمات و استفاده از آنھا آشنا شود و در سرودن شعر تجربه بياندوزد.

ھر کس کمی با دنيای شعر و شاعری آشنا باشد ، با خواندن این بيت ھا به توانائی او در آن سن و سال پی می برد برخی از زیباترین شعرھایش مربوط به دوران نوجوانی ، یعنی یازده تا چھارده سالگی او می باشد ، شعر „ای مرغک” او در ١٢ سالگی سروده شده است:

ای مُرغک خُرد ، ز آشيانه
پرواز کن و پریدن آموز
تا کی حرکات کودکانه؟
در باغ و چمن چميدن آموز
رام تو نمی شود زمانه
رام از چه شدی ؟ رميدن آموز
مندیش که دام ھست یا نه
بر مردم چشم ، دیدن آموز
شو روز به فکر آب و دانه
ھنگام شب آرميدن آموز

با خواندن این اشعار می توان دختر دوازده ساله ای را مجسم کرد که اسباب بازی اش „کتاب” است ؛ دختری که از ھمان نوجوانی ھر روز در دستان کوچکش ، دیوان قطوری از شاعری کھن دیده می شود ، که اشعار آن را می خواند و در سينه نگه می دارد.

شعر „گوھر و سنگ” را نيز در ١٢ سالگی سروده است.
شاعران و دانشمندانی مانند استاد علی اکبر دھخدا ، ملک الشعرای بھار ، عباس اقبال آشتيانی ، سعيد نفيسی و نصر لله تقوی از دوستان پدر پروین بودند ، و بعضی از آنھا در یکی از روزھای ھفته در خانه او جمع می شدند ، و در زمينه ھای مختلف ادبی بحث و گفتگو می کردند. ھر بار که پروین شعری می خواند ، آنھا با علاقه به آن گوش می دادند و او را تشویق می کردند.

„ادامه تحصيلات”
پروین ، در ١٨ سالگی ، فارغ التحصيل شد ، او در تمام دوران تحصيلی ، یکی از شاگردان ممتاز مدرسه بود. البته پيش از ورود به مدرسه ، معلومات زیادی داشت ، او به دانستن ھمه مسائل علاقه داشت و سعی می کرد ، در حد توان خود از ھمه چيز آگاھی پيدا کند. مطالعات او در زمينه زبان انگليسی آن قدر پيگير و مستمر بود که می توانست کتابھا و داستانھای مختلفی را به زبان اصلی (انگليسی بخواند . مھارت او در این زبان به حدی رسيد که ٢ سال در مدرسه قبلی خودش ادب يات فارسی و انگليسی تدریس کرد.

„سخنرانی در جشن فارغ التحصيلی”
در خرداد ١٣٠٣ ، جشن فارغ التحصيلی پروین و ھم کلاس ھای او در مدرسه برپا شد. او در سخنرانی خود از وضع نامناسب اجتماعی ، بی سوادی و بی خبری زنان ایران حرف زد. این سخنرانی ، بعنوان اعلاميه ای در زمينه حقوق زنان ، در تاریخ معاصر ایران اھميت زیاد دارد.


پروین در قسمتھای از اعلاميه „زن و تاریخ” گفته است:
داروی بيماری مزمن شرق منحصر به تعليم و تربيت است ، تربيت و تعليم حقيقی که شامل زن و مرد باشد و تمام طبقات را از خوان گسترده معروف مستفيذ نماید و درباره راه چاره اش گفته است:
„پيداست برای مرمت خرابی ھای گذشته ، اصلاح معایب حاليه و تمھيد سعادت آینده ، مشکلاتی در پيش است. ایرانی باید ضعف را از خود دور کرده ، تند و چالاک این پرتگاه را عبور کند.”

„اخلاق پروین”
یکی از دوستان پروین که سال ھا با او ارتباط داشت ، درباره او گفته است :
پروین ، پاک طينت ، پاک عقيده ، پاکدامن ، خوش خو و خوش رفتار ، نسبت به دوستان خود مھربان ، در مقام دوستی فروتن و در راه حقيقت و محبت پایدار بود. کمتر حرف می زد و بيشتر فکر می کرد ، در معاشرت ، سادگی و متانت را از دست نمی داد . ھيچ وقت از فضایل ادبی و اخلاقی خودش سخن نمی گفت ھمه این صفات باعث شده بود که او نزد دیگران عزیز و ارجمند باشد.

مھمتر از ھمه این ھا ، نکته ای است که از ميان اشعارش فھميده می شود . پروین ، با آن ھمه شعری که سروده ، در دیوانی با پنج ھزار بيت ، فقط یک یا دو جا از خودش حرف زده و درباره خودش شعر سروده و این نشان دھنده فروتنی و اخلاق شایسته اوست.

منبع: کتاب زندگی نامه پروین اعتصامی

اشعارموجود:

ای خوشامستانه ... (غزل)
ای خوش تن ازکوچ کردن ...
سرو عقل گر خدمت جان کنند
آرزوی پرواز
تهی دست
بام شکسته
مست وهشیار
اشک یتیم
ناتوان
شرط نیک نامی
فریادحسرت
بی روی دوست
خون دل
هرکه با پاک دلان ...
ای خوش اندر گنج دل...