تاریخچه موسیقی آلبانی

[Amir]

فرهنگ، دين، ادبيات، سنن، تاريخ و موقعيت جغرافيايي يك كشور بر موسيقي خاص آن تأثير به‌سزايي دارد. از آنجا كه اطلاعات ما در‌خصوص آلباني‌كم است، نگاهي گذرا به اين كشور خالي از لطف نخواهد بود.
آلباني در جنوب قاره اروپا واقع شده و يكي از كشورهاي شبه‌ جزيره بالكان است. اين كشور با كشورهاي يونان و يوگسلاوي همسايه و پايتخت آن «تيرانا»ست. 70% مردم مسلمان و 30% مسيحي هستند.
آلباني يكي از كشورهاي قديمي اروپاست. اين كشور حدود سه قرن پيش از ميلاد مسيح جزو امپراتوري قديمي ايليريا بوده است.
براي بيشتر ما موسيقي آلباني در پرده‌اي از ابهام است زيرا اين كشور مدت طولاني منزوي بوده و كمتر كسي مجال شنيدن موسيقي آن را داشته است. عده‌اي معتقدند ويژگي خاصي در موسيقي آن نمي‌توان يافت، درواقع موسيقي شبيه به تركيه و يونان دارد. برخي ديگر بر اين باورند كه موسيقي سنتي آلباني از موسيقي هندي مشتق شده است. بعضي هم نمي‌دانند كه آلباني كجاست يا مردم آنجا به چه زباني سخن مي‌گويند. تعداد بسيار اندكي به اين حقيقت واقفند كه ايليريا1 (آلباني يا شكيپري2 امروزي) يكي از نخستين مناطقي بود كه دين مسيحيت را پذيرفت. سنت پائول3 در خصوص سفرش به اين منطقه در نامه‌هاي خود مطالبي نوشته است.
بنابراين مي‌توان گفت كه مراسم مذهبي مسيحيت كه در كليساهاي اوليه آن زمان وجود داشت ايليرينها را تحت تأثير قرار داد.
اين مسئله موضوع بحث دانشمندان آلباني بود زيرا دلايل كافي براي اثبات وجود موسيقي اصيل در آلباني وجود نداشت.
مي‌توان به اين واقعيت اشاره كرد كه موسيقي آغازين اين كشور بيشتر براي روح بخشيدن به كالبد مناسك و مراسم قبايل مختلف ايليرين بوده است. آوازهاي آن دوران متشكل از ملوديهاي ساده و مكرري بود كه اغلب با سازهاي كوبه‌اي، صداهاي زمينه و سازهاي بادي بدوي همراه بود. ما هنوز نمي‌دانيم كه آيا قبل از ميلاد مسيح از چنگهاي اوليه در اين منطقه استفاده مي‌شده است؟ مهم‌ترين واقعه تاريخي كه به وجود چنگ در منطقه بالكان صح‍ّه مي‌گذارد، هجوم امپراتوري روم است. روميها فرهنگ و آلات موسيقي خويش را نيز با خود آوردند.
آلباني كشوري است كه شاهد هجوم امپراتوريهاي ديگر مانند عثماني نيز بوده است، بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه موسيقي اين كشور حاوي فرهنگهاي هر يك از اين امپراتوريهاست. اين تأثير تا اوايل قرن حاضر كه آلباني از اشغال 500 ساله عثمانيها درآمد ادامه داشت. اكنون مي‌توان اين پرسش را مطرح كرد كه آيا موسيقي به نام موسيقي ويژه آلباني وجود دارد؟ تنها راه پاسخ به اين پرسش نگاهي دقيق و مبسوط به سرشت مردم آلباني است. آنها مردمي هستند كه همواره خواستار آزادي ومحفل گرم خانواده‌اند. مردمي كه جنگيدند و خود را از تمامي دنيا مجزا كردند. تهاجم دايمي، آلبانيها را مجبور به پناه بردن به كوههاي بلند و فرو رفتن در انزوا كرد، جايي كه هيچ يك از همسايگان به آنها دسترسي نداشته باشد. مي‌توان نتيجه گرفت كه اين انزوا سبب خالص‌تر ماندن موسيقي آنها نسبت به ساير كشورها شد.
به راستي اين مردم حافظ چه نوع موسيقي بودند؟ بايد نگاهي عميق‌تر به حقايق موجود قرن گذشته آلباني داشته باشيم. تا نيمه قرن گذشته، موسيقي فلكلور نقش تعيين‌كننده در موسيقي آلباني داشت. ويژگي اين موسيقي باستاني بودن آن است. نوع اجراي موسيقي مي‌تواند اطلاعات خوبي پيرامون مراحل رشد و نمو موسيقي كهن اروپا ارائه دهد. منابع كافي براي كنكاش علمي و تحقيق ميداني كه كل كشور را پوشش دهد وجود ندارد. مطالعات و مجموعه رمضان سوكولي4، نوشته‌هاي اريك استاكمن5 سياح آلباني ـ آلماني و فعاليتهاي موسسه فلكلور دانشگاه تيرانا كارهايي است كه در اين خصوص صورت گرفته است.
تفاوت آشكاري در موسيقي شمال و جنوب كشور كه به وسيله رود شكومبين6 از يكديگر جدا شده‌اند وجود دارد. نژاد قكها7 (شماليها) آوازهاي سنتي منوفنيك دارند؛ درحالي‌كه نژاد توسكها8 (جنوبيها) انواع مختلف آواز چند صدايي را توسعه دادند كه شايد بتوان گفت از ديگر مناطق اروپا بيشتر بوده است. شايد بيشتر آنها مربط به طبقات آغازين پلي ف‍ُني آواز اروپايي باشد.

---------------------------------------------------------------------------

1. Illyria
2. shqiperia
3. St. Paul
4. SoKoli
5. Eric Stockman
6. Shkumbin
7. Geg
8. Tosk

منبع : سوره مهر