تغيير كوك در گيتار فلامنكو (قسمت اول)
0
براي يک موسيقي دان (نوازنده) مد و تناليته ابزاري است براي ايجاد فضا و شخصيتي خاص. در گيتار از آنجا که هر تناليته مکانيسم ، منطق و انگشت گذاري خاص خود را دارد اين ابزار ظريفتر و قويتر است. قابليت تغيير کوک موجب گسترش دامنه هارموني در گيتار مي شود.
بنابراين 3 مرحله متفاوت براي خلق يک آهنگ براي گيتار وجود دارد :
مد – کليد – کوک.
در فلامنکو کوک گيتار خيلي زود مورد توجه قرار گرفت و در ابتدا تنها به صورت يک کنجکاوي يا بيشتر يک نوع حکايت جديد بود. اما بعد ها جدي تر و با قاعده تر صورت گرفت و در حال حاضر اهميت بسياري يافته و ما را برمي انگيزد تا سير تکاملي آن را ترسيم کنيم.
بدون داشتن ادعاي نوآوري ، اين مبحث ما را در درک نحوه عمل کرد و دورنماي تغيير کوک ياري مي بخشد.
تنظيم کوک در حالت سنتي :
در اين حالت گيتار در مي کوک مي شود که به آن تناليته فطري آن را مي دهد. با دو سيم آزاد در مي که شامل باس نيز هست انگشت گذاري ساده اي را در اختيار قرار مي دهد (چه در ماژور ، مينور يا فريژين).
سولئا که مادر آواز خوانده مي شود بطور سنتي در مي اجرا مي شود از اين رو مي توان کوک مي را مادر تناليته در گيتار فلامنکو ناميد.
در تاريخ گذشته فلامنکو، گيتار منحصرا در کوک مي نگه داشته مي شد تا زماني که جسارت آزمايش چيزي جديد ايجاد شد. حقيقت امر اين است که کافي است به خواهر بزرگتر يعني گيتار کلاسيک نگاه کنيم که همه جا حاضر بود و اين ايده را پيشنهاد مي کرد
1 . اولين گذر از کوک اصلي به کوک ر صورت گرفت ، سيم 6 يک نت پايين آورده شد و در اين لحظه ساز داراي دو سيم آزاد ر شد. اولين دليل بديهي اين تغيير کوک استفاده از سيم 6 در تناليته ر بود که در حالت مي چندان مفيد نبود. پايين آوردن سيم 6 اثر ديگري را نيز در پي داشت و آن تقويت باس و گسترش فضا بود و به این ترتیب گيتار به هارموني هاي جديدي دست مي يابد ، آکوردهاي که براي شنوندگان فلامنکو غير منتظره بود. اين تغيير کوک فقط در اجراي گيتار پديدار شد و در همراهي آواز وارد نشد.
به نظر مي رسد که رامون مونتويا با يک گواخيرا پيشگام بود. اما کوک ر بطور جدي در danza mora محبوب شد که بيشتر آن با سابيکاس بود. در اين حالت انتخاب سيم 6 به صورت ر کوششي براي تقليد ريتم باس ساز عود بود. يکي از اين قطعات “Amanecer arabe” بود که کسي نمي توانست بهتر از اين عمل کند. آثار مهم ديگري که سابيکاس در اين کوک خلق کرد Guajira melodica (الهام گرفته از رامون مونتويا) ، زاپاتئادو و سگريا در- ر -بود که در نمونه آخر براي اولين بار کوک - ر- در فريژين مد ظاهر شد.
بعدها اين کوک بسيار استادانه توسط مانوئل کانو در لا فريژين استفاده شد. در زير نمونه اي برگزيده از آلگرياس او موجود است:
تصوير شماره 1
سرايتو نيز اين کوک را در بسياري از کارهاي خود چون فاروکا ، کامپانيلروس و در بعضي از تم هاي محبوب آندلسي به کار برد. سابيکاس نيز از اين کوک در فاروکا براي سه گيتار استفاده کرد. در آخر البته از نظر ترتيب نه از نظر کيفيت پاکو د لوسيا ، فاروکا د لوسيا را خلق کرد که نهايت پيروزي در اين گونه مي باشد. از آن به بعد در کوک ر به استثناي گيتار کلاسيک و قطعه زيباي Limonera اثر انريکه د ملچور قطعه قابل توجه ديگري خلق نشد.
با استثنا قرار دادن مانوئل کانو و سگرياس سابيکاس ديده مي شود که کوک ر تنها در فرم هاي به کار رفته که فرم هاي مرکزي فلامنکو نبودند. در اين مرحله با محدود شدن اين کوک به زمينه سازي (نه آوازي) و فرم هاي حاشيه اي ، کوک ر يک پديده حاشيه اي در گيتار فلامنکو باقي ماند.
2. وضعيت با لا براي کوک ديگري که رامون مونتويا در اثر روندنيا خود به فلامنکو معرفي کرد نيز صادق است. سيم ها از بم به زير به صورت مقابل : ر ، لا ، ر ، فاديز ، سي ، مي . تنها کليدي که از اين کوک استفاده مي کند دو ديز فريژين است که هارموني مجللي خلق مي کند اجتماع فواصل نامطبوع و بمي عميق فضاي مرموز و پر اسرار را بدست مي دهد . گيتار ما را به دور نماي جادوي مي برد که ذهن در آن سرگردان مي ماند.
بگذاريد با مقدمه قطعه Doblan campanas اثر پاکو د لوسيا به رويا فرو رويم :
تصوير شماره 2
در حقيقت روندنيا يک تارانتا است که به فاصله پنجم بالاتر منتقل شده است و تناليته آن در گام دو روي فرت دوم ساخته مي شود که آکورد پايه آن عادي نيست. به هر حال گيتاريست ها در اين حيطه با خلق فضاي آرام و صداي با شکوه مومان هاي عاطفي با عظمتي خلق مي کنند با اجراي آرپژ هاي که تا پنج سيم آزاد را در بر دارد و باسي قوي ملودي بدون نيازي به باره روي بخش زيادي از صفحه انگشت گذاري به اجرا در مي آيد.
بدون هيچ شبهه اي ساخته مونتويا به عنوان مرجعي براي روندنيا به شمار مي رود.
اين قطعه به صورت يک سمبل براي گيتاريست ها در هر دوره اي از زمان در آمده است. دوباره مانوئل کانو و سرانيتو جزو اولين کاوش کنندگان اين کوک اند . اين دو قطعات با ارزشي چون Zorongo, Romance del Pastor و Las Tres Morillas را به جاي گذاشتند . در اينجا مقدمه Las Tres Molrillas اثر سرانيتو آورده شده :
تصوير شماره 3:
3. قطعه مشهور Mantilla de Feria اثر استبان سانلوکار کوک سل را در اختيار ما قرار مي دهد. از بم به زير : ر ، سل ، ر ، سل ، سي ، مي. مقدمه اين قطعه آورده شده :
تصوير شماره4
اين کوک همچنين در قطعه danza mora اثر سابيکاس مشاهده مي شود که تم سنتی آن از شمال اسپانيا (Gallegadas) آمده مانند قطعه Los Peregrinitos اثر مانوئل کانو .
اين کوک به کليد سل ماژور محدود شده که معمولا مورد استفاده قرار نمي گيرد. اين کوک نيز مزايايي مشابه حالت هاي قبل دارد و براي مثال آکورد پايه گام با چهار سيم آزاد ايجاد مي شود و حتي در حالت معکوس دوم با پنج سيم آزاد خلق مي شود. گرچه رافائل ريکويني گاروتيني گرانبها در اين کوک ساخت اما در کل در فلامنکوي مدرن چندان توجهي به اين کوک نشد.
دو باره بايد تکرار کنيم که تا اينجا کوک هاي جايگزين نقش بسيار محدودي را بازي مي کنند و در رابطه با قطعات خاص به کار برده شدند و نه براي فرم هاي پايه اي فلامنکو (آنهايي که در ارتباط با آواز اند) .
همچون انواع ديگر موسيقي گيتار فلامنکو نيز از سرنوشت خود رهاي ندارد و آن گشوده شدن کوک هاي خارجي و سهيم شدن آنها در نوسازي توکه و گسترش قدم به قدم به ديگر فرم ها تازماني که معمول شده و جزيي از شخصيت فلامنکوي روز به حساب آيد. در آغاز تغيير کوک شامل همين موارد بحث شده مي شد اما انواع جديدي آشکار شد که از گيتار کلاسيک سرچشمه نگرفت بلکه توسط گيتاريست هاي فلامنکو ابداع شد. آنها شخصيت يکتاي فلامنکو را تقويت کرده و راهنمايي در زمينه نوآوري مي باشند.
ترجمه و تدوین :مصطفی هدایتی
پاسخ با نقل قول
علاقه مندي ها (Bookmarks)