استاد گل گلاب

[sara]

استاد گل گلاب
سراينده سرود „اي ايران اي مرز پر گهر”




استاد گل گلاب در سال 1276 شمسي در تهران متولد شد. تحصيلات را در مدرسه علميه و دارالفنون طي کرد. او فرزند ابوتراب خان (مصورالملک) نقاش زمان قاجار بود که به ادامه تحصيل فرزندش خيلي علاقه داشت.

چند تن از معلمين دارالفنون فرانسوي بودند که گل گلاب نزد آنها فرانسه آموخت و چون شاگرد برجسته اي بود ضمن تحصيل به کار تدريس هم پرداخت.

استاد گل گلاب اولين کسي است که کتاب طبيعي نوشت. او از سال 1304 تا سال 1317 دوازده جلد کتاب در رشته جغرافيا و طبيعي تهيه کرد که در مدارس تدريس مي شد.

استاد گل گلاب از سال 1307 مسئول تحقيقات علمي گياه شناسي شد و از زمان تاًسيس دانشگاه تهران تا سال 1345 به تدريس اشتغال داشت و هيچگاه گرد سياست و تجارت نگشت.

استاد گل گلاب با همکاري کلنل کاظم وزيري و علينقي خان وزيري به کار موسيقي پرداخت و براي تعليم تار به کلاس او مي رفت. پس از سرودن (سرود اي ايران) که تحت تاً ثير اشغال ايران توسط متفقين در ايران ساخته شد، روح الله خالقي آهنگ آن را ساخت و بنان نيز آن را خواند که جاودانه شد.

بعد از انقلاب به علت خواندن سرود (اي ايران) چند تن بازداشت و زنداني و مجازات شدند و خواندن اين سرود ميهني جرم تلقي شد ولي هنگام جنگ ايران و عراق براي تهييج جوانان از اين سرود استفاده شد و دشمني با سراينده و خوانندگان سرود از بين رفت.

استاد گل گلاب در فرهنگستان ايران عضويت داشت و لغات زيادي خصوصاً در رشته علوم طبيعي پيشنهاد کرد که تصويب شد و اکنون در زبان فارسي رواج کامل دارد.

استاد گل گلاب در 86 سالگي به تنظيم فرهنگ نامه و بيولوژي و گياهان ايران اشتغال داشت که عمر وفا نکرد و معلوم نيست که مطالعات او به کجا رسيد.

استاد گل گلاب در اسفند ماه 1363 در 87 سالگي درگذشت و آثار گرانبهائي از خود به يادگار نهاد است.

روحش شاد

[sara]

ماجرای سرود جاودانه ای ایران:
اين قطعه را روح الله خالقی آهنگساز نامدار روی شعری از حسين گل گلاب ساخت. ويژگی شعر ای ايران آن است که تمام واژگان آن به زبان فارسی است و واژگان بيگانه در آن راه نيافته است.
سرود ای ايران در فضايی حماسی و در آواز دشتی ساخته شده است. گفته می شود که ملودی اصلی و پايه ای کار از برخی نغمه های موسيقی بختياری که از فضايی حماسی برخوردار است، گرفته شده است.
با پرداخت و تنظيم حرفه ای زنده ياد خالقی اين سرود در اجرای نخست به صورت کر خوانده شد، اما ساختار محکم شعر و موسيقی آن سبب شد تا در دهه های بعد خوانندگان آن را به صورت تک خوانی اجرا کنند.
نقل میکنند در شهریور ۱۳۲۳ ،که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین، تهران را اشغال کرده بودند،حسین گل گلاب در خیابان هدایت می بیند که یک سرباز انگلیسی در حال کتک زدن و فحاشی به یک بقال ایرانیست. حتی به یک افسر نظامی هم که به قصد مداخله وارد ماجرا میشود، سیلی محکمی میزند.
گل گلاب، پس از دیدن این صحنه، با چشمان اشک آلود به دیدن روح الله خالقی، موسیقی دان می رود و ماجرا را تعریف می کند و می گوید:
«کار ما به اینجا رسیده که سرباز اجنبی توی گوش نظامی ایرانی می زند؟»
روح ا... خالقی میگوید:ناراحتی تأثیری ندارد بیا کاری کنیم و سرودی بسازیم.
همان جا مرحوم گل گلاب شروع به زمزمه شعری میکند که با تکمیل آن خالقی موسیقی را می نویسد. بنان نیز آن را می خواند. ظرف یک هفته، تصنیف ای ایران با یک ارکستر بزرگ ساخته می شود.
ای ایران بارها در زمان حیات خالقی و شاعرش، گل گلاب، اجرا شد. در ارکستری که اکثرا توسط هنر جویان هنرستان موسیقی در دوره مدیریت خالقی تشکیل شده یود، و چهره های آشنایی چون ارفع اطرایی، هوشنگ ظریف، افلیا پرتو، گلنوش خالقی و انوشیروان روحانی در آن قرار داشتند.
پای اين سرود به سينما هم کشيده شد. در سال های پايانی دهه شصت ناصر تقوايی فيلمساز صاحب نام ايرانی از زنده ياد حسين سرشار، خواننده صاحب نام موسيقی کلاسيک و اپرا، خواست نقش معلم سرودی را بر عهده بگيرد که به دانش آموزان سرود ای ايران را آموزش می دهد. اين فيلم که نام ای ايران را بر خود داشت در فضايی کميک ماجرای ساخت و اجرای اين سرود و همزمان وقوع انقلاب ايران را در يکی از شهرهای کوچک شمالی به تصوير می کشد.
متن کامل شعر ای ایران...
متن کامل سرودبه این شرح است:
ای ایران ای مرز پر گهر ... ای خاکت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان... پاینده مانی ، تو جاودان
ای دشمن ار تو سنگ خاره ای ، من آهنم... جان من فدای خاک پاک میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام... دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو کی ارزش دارد این جان ما... پاینده باد ، خاک ایران ما
سنگ کوهت در و گوهر است... خاک دشتت بهتر از زر است
مهرت از دل کی برون کنم... بر گو بی مهر تو چون کنم
تا گردش جهان و دور آسمان بپاست... نور ایزدی همیشه رهنمای ما است
مهر تو چون شد پیشه ام... دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو کی ارزشی دارد این جان ما... پاینده باد ، خاک ایران ما
ای ایران ای خرم بهشت من... روشن از تو سرنوشت من
گر آتش بارد به پیکرم... جز مهرت بر دل نپرورم
از آب و خاک و مهر تو سرشته شد گلم... مهر اگر برون رود تهی شود دلم
مهر تو چون شد پیشه ام... دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو کی ارزشی دارد این جان ما... پاینده باد خاک ایران ما...
----------------------------------------------------------------
تمامی ایرانیان از هر نژاد و قوم و در هرکجا که ساکن باشند، نسبت به این سرود احساس خاصی دارند و آن را به عنوان یگانه سرود ملی میشناسند.