سازهای کوبه ای

**akanani** · Saturday 19 January 2008

سازهای کوبه ای از قدیمی ترین سازهایی هستند که از هزاران سال پیش تمدن بشری از آنها استفاده میکرده است. اولین استفاده بشر از سازهای کوبه ای برای برقراری ارتباط راه دور بوده و بتدریج برای مراسم شادی، عزا، تشریفات مذهبی و ... از آنها استفاده شده است.

سازهای کوبه ای به همراه سازهای بادی برنجی از زمانهای دور در خدمت موسیقی بوده اند که این نشان دهنده لزوم وجودی آنها در موسیقی است. ریتم نیاز طبیعی هر انسان است و شاید یادآوری این مطلب برای شما جالب باشد که در هر فرهنگ و کشوری که نگاه کنید، کودکان علاقه مفرط دارند تا با چوب روی سطل یا شیء مشابه بکوبند که این مسئله نیاز فطری انسان به ریتم را نمایش می دهد.

اصطلاح سازهای کوبه ای یا Percussion از ریشه Percutere لاتین به معنی to strike (ضربه زدن) است. اما در مجموع به تمامی سازهای که بوسیله ضربه زدن، تکان دادن و یا کشیدن با دست یا وسیله ای شبیه چکش، صوت تولید میکنند ساز کوبه ای گفته میشود.

گروهی از آنها که صوت خاصی را تولید نمیکنند بعنوان المانهای تولید کننده ریتم و تزئین در تنظیم و ارکستراسیون کاربرد بسیار دارند. انواع دیگر آنها که نت خاصی تولید میکنند برای نواختن ملودی بکار میروند.

سازهای کوبه ای با ارتفاع صوتی نا مشخص جزو جدایی ناپذیر ارکسترهای بزرگ جهان هستند و اگر کارهای بزرگ ارکسترال را دیده باشید حتما" در قسمت انتهایی نوازنده های سازهای بادی را مشاهده کردید که چگونه یک تنه در دادن ریتم به موسیقی یا تاکید برملودی سایر سازها نقش ایفا میکنند.

عنصر تولید کننده صوت در این سازها یک غشای پوسته ای کشیده شده یا صفحه ها و میله های فلزی یا چوبی و ... است که بوسیله مرتعش شدن تولید صوت میکنند.

سازهای کوبه ایی در انواع سبکهای کلاسیک و ارکسترال به هنگام به اوج رسیدن موسیقی کاربرد بسیار دارند و شور و هیجان موسیقی را بیشتر میکنند.

آنچه بطور قطع مشخص است اینکه از اواخر قرن نوزدهم با روی کار آمدن موسیقی Jazz و بعدها Rock و ... استفاده از سازهای کوبه ای به مراتب نسبت به قبل رواج بیشتری پیدا کرد. بطوریکه امروزه عنصر جدایی ناپذیر از کارهای کوچک و بزرگ موسیقی بشمار می آیند.

از سازهایی که نت مشخصی دارند میتوان به Timpani اشاره کرد که در ارکسترهای بزرگ بسیار کاربرد داره مثلا" هکتور برلیوز آهنگساز بزرگ فرانسوی در یکی از کارهاش از شانزده Timpani استفاده کرده است.

شاید جالب باشد که بدانید Naqara (همان ناقره خودمان) در واقع یک نوع Timpani است که در خاورمیانه استفاده میشده است.

هندی ها ساز بسیار خوش صدایی بنام Tabla دارند که حتما" صدای آنرا شنیده اید. این ساز هم کوک میشود و به قولی pitched است.

از دیگر سازهایی که بصورت واضح نت مشخص تولید میکنند و در این گروه قراردارند میتوان به Xylophones و سازهای مشابه آن در سایر کشورها مثل Marimba در آمریکای لاتین نام برد. این سازها از قدیم الایام در موسیقی Jazz کاربرد بسیار داشته و دارند.

اما از معروفترین سازهایی که نت مشخص تولید نمیکنند، باید به آنچه که امروزه Drum معروف است اشاره کرد که خود انواع مختلف دارد مانند bass یا snare. جالب است که بدانید در موسیقی آمریکای لاتین از نوعی drum استفاده میشود که درون آن پر از آب است!

تعداد سازها در این قسمت بسیار زیاد و متنوع است مثل انواع Cymbals (همان سنج) ، Triangle (مثلث) و ...

و باز شاید جالب باشد بدانید که دقیقا" نمونه ساز دف که در کشور ما مورد استفاده قرار میگرد در ایرلند نیز مورد استفاده است.

دقت کنید که یک نوازنده سازهای کوبه ای اغلب باید توانایی نوازندگی تمامی این سازها را باهم داشته باشد و از طرف دیگر توانایی درک انواع ریتم های موسیقی و نگاه داشتن آنها را. به همین دلیل برخلاف آنچه به ظاهر بنظر می آید نوازندگی کوبه ای ها میتواند بسیار دشوار باشد.