تمبک نوازی

[sssorooshhh]

با سلام خدمت تمامی دوستان هنرمند و اهل ساز
چند مطلبی بود که لازم دونستم به اطلاع دوستان برسانم تا تونسته باشم کمکی به دوستان هنرمند بکنم.
البته بیشتر از تجربیات خودم که حدودا ده سال هست که تمبک می زنم و در جشنواره ها و گروهای مختلف اجرا داشتم استفاده میکنم.
صرف نظر از جزئیات تمبک که دوستان در حد کافی به اون پرداختن.
تمبک سازیست با انعطاف بسیار زیاد نسبت به سازهای کوبه ای دیگر. حتما شنیدین که تمبک را در یک گروه چشمه اون گروه میدونن. چون انعطاف زیادی داره، ریتم را میده، ظرافت کار را نشون میده و …
در خصوص اینکه یاد گرفتن تمبک راحت و آسان است باید بگویم نه چنین نیست به نظر من هر سازی سختی خود را در یاد گرفتن آموختن داره. به عبارت دیگه هر هنری یا بهتر بگم هر کاری وقتی حرفه ای شود و بسوی حرفه ای تر حرکت کند سخت تر و سخت تر میشه.
یاد گرفتن تمبک فقط دو تا نت تم و بک و پلنگ و … نیست. فرا تر از اینهاست.
از نظر من هنر اصلا پایان نداره و نخواهد داشت.
یک نوازنده تمبک خوب باید خوب گوش کنه، از هوش بالایی برخوردار باشه. باید بداند در چه زمانی چه ضربه ای بزند مثلا وقتی ریتمی 4/2 است باید نوازنده تمبک بدونه چطوری 4/2 بزنه. چه جایی آکسان بده یا چه جایی ساده بزنه (منظور اینکه نواختن تمبک در آهنگی که ریتم اون 4/2 است در یک آهنگ دیگه که اونم ریتمش 4/2 است متفاوت است در اینجا نوازنده تمبک است که باید بداند چطور بنوازد)
به نظر من یک نوازنده باید با ساز خودش حرف بزنه و همچنین از طریق ساز خودش با دیگر سازها بتونه حرف بزنه و رابطه برقرار بکنه.
در مورد پست تمبک باید بگم که سازهای تمبک با صدای زیر بیشتر معروفن به سازهای تک نوازی و سازهای با صدای بم تر بیشتر در گروه نوازی استفاده میشه، البته این گفته به منظور صادق بودن آن در همه جا نمی باشد و بیشتر صلیقه ای هست.
و اینکه در زمستان که هوا سرد تر است باید بگم که پوست سست تر میشه و صدا بم تر و در تابستان که هوا گرم تر است پوست کشیده تر میشه و صدا تیز یا زیرتر. البته برای بیشتر سازهای پوستی این ام صدق میکنه مثل دف.
هیچ گاه پوست تمبک را به دلیل اینکه جرم گرفته پاک نکنین چون باعث خشکی اون پوست میشه بیشتر سعی کنین اونو تمیز نگه دارین که دوست عزیز، خان به اون اشاره کردن.
از دوستان هنرمند تقاضا دارم اگه دنبال سازی میرن برای آموختن اونو رها نکنن با تمام مشکلات و سختیهایی که داره.
در پایان اگه سوالی هست در خدمتم.
تشکر میکنم ار دوستانی که این سایت رو راه اندازی کردن.
با تشکر.. سروش متولد 1366..

[خان]

به به سلام عزیز دل آقا سروش.
خوبی استاد . خیلی خوشحال هستم که هنر مندی والا مقام با این تجربه و این اطلاعات به سایت خودش اومده و میتونه به ما در پیشبرد اهداف کمک کنه مخصوصا که تخصص در زدن تنبک داری و میتونی سطح بحث های تنبک رو افزایش بدی.
عزیز مطالبی که گذاشتی خیلی عالی بود و واقعا لذت بردم.
در مورد نوازندگی تنبک با شما کاملا موافق هستم. اکثر مردم تنبک رو سازی ساده میدونن و فکر میکنن نواختنش ساده هست. شاید دلیله این طرز فکر این باشه که همه میتونن صدای تنبک رو در بیارن و یه ریتم ساده یه اون بدن . ولی نه این روش تمبک زدن نیست کار به اینجا ختم نمیشه. تنبک همانند بسیاری دیگر از سازها دارای خصوصیات تکنیکی هست. لطفا به دوستان نوازنده دیگه ساز ها بر نخوره ولی به نظر من تنبک یه سازی هست که نسبت به دیگر ساز ها از تکنیک ها و حرکات بیشتری برخوردار میباشد . این حرفو به جرات میگم که کمتر سازی_کوبه ای_ مثل تنبک پیدا میشه_شایدم نشه_که اینقدر تکنیک های گسترده داشته باشه و شما بتونین از تمامه پتانسیل و قدرت دستتاتون برای تنبک زدن استفاده کنین در حالی که میتوننین با ریتم هم بازی کنین .
یکی از دلایل اینکه تنبک رو دسته کم میگیریم اینه که همیشه تنبک به عنوان سازه مکمل استفاده میشده. سازی که ریتم میگیره تا تار بتونه خودشو نشون بده سازی که وقتی کمانچه آروم میزنه باید صدای خودشو پایین بیاره تا از هنر نمایی کمانچه چیزی کم نشه..
دلیله این کم توجهی هم از خوده نوازندگان تنبک شروع شد . ما فقط تنبک رو با سازهای دیگه میدیدیم نه به صورت تکی ولی خوشبختانه الان قدمهای خوبی برداشته شده خیلی از تنبک نوازان به تک نوازی روی آوردن با هم گروه های هم نوازی تشکیل میدن و سازهای کوبه ای از جمله تنبک رو دوره هم جمع میکنن تا حقشون رو از ساز های دیگه بگیرن تا یادشون بمونه که اگه تنبک نبود زندگی چیزی کم داشت.

[sssorooshhh]

سلام خدمت دوست عزیز خان
من خیلی کمتر از اونم که بهم بگن استاد و این نظر لطف شماست
دوست دارم اگه تجربه یا اطلاعاتی که به دوستان هنرمند کمک میکنه در اختیار اونها بذارم.
البته اگه لایق این باشم

[AliB]

آقا ما یه حال اساسی بدیم . محمد جان به نظر من اصلا سازی کوبه ای مثل تنبک در دنیا پیدا نمیشه به این ظرافت و با این گسترش تکنیکی . تنبک سازیست منحصر به فرد که همانند فرش ایرانی از ظرافت و جایگاه خاصی در بین ساز های مشابه برخوردار هست و خوشبختانه از سازهای پیشرو در موسیقی ایران هست که به واسطه ی بروز نوازندگان بزرگ و صاحب تفکر روز به روز بر دایره ی توانایی و اهمیت این ساز شریف افزوده می شود.
مخلص همه ی تنبک نواز ها
علی

[خان]

مرسی علی جان که میای یه حاله اساسی به ما میدی. بابا با مرام.
با حرف هایی که زدم موافق هستی ؟؟اون قسمتی که گفتم تنبک نوازا اونجوری که باید و شاید حق خودشونو از اهل موسیقی نگرفتن یعنی اونقدر بهشون ماننده دیگر نوازندگان توجه نشده. و همیشه در سایه دیگر ساز ها قرار میگیرن؟؟؟
دوستانه عزیز برای اطلاع بیشتر از منظورم میتونید به بخش زیر مراجعه کنید.
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[AliB]

بله محمد عزیز موافقم با شما. اونجور که امروز اهالی موسیقی ایرانی متوجه شدن و اون هم به دلیل رشادت ها و زحمات افرادی مثل جناب رجبی و همه ی تنبک نواز های دیگر (تعصبی در کار نیست از استاد تهرانی تا امروز همه ی نوازندگانی که در این ساز مطرح شدند زحمت کشیدند و در شناساندن اهمیت و جایگاه ساز تنبک سهیم بوده اند جناب رجبی را به عنوان سمبل جنگندگی و سخنوری و ارایه ی تفکرات نو مثال زدم) تنبک اهمیت زیادی در گروه نوازی و همنوازی ساز های ایرانی دارد . و روز به روز این اهمیت و جایگاه بیشتر تثبیت می شود. اما بله گاهی چنین دیدی که اهمیت این ساز که می توان گفت همانند فوندانسیون یک خانه برای یک گروه موسیقی اهمیت دارد را نادیده انگاشته اند وجود داشته است. نوازنده ی تنبک باید رهبر یک گروه برای دور هم جمع شدن و هماهنگی باشد اما بعضا(به دلیل البته گاهی اوقات کم کاری و کم انگاشتن خود توسط خود نوازنده ی تنبک) تبدیل می شود به فردی که از بقیه مطابعت می کند و نقش واقعی خود را به دوش نمی گیرد.
اما کلا با شما موافقم نوازندگان شریف تنبک اونجور که شایسته است در طول دوران های گذشته به حق خودشون نرسیدند.
مخلص همه ی تنبک نوازها
علی

[sssorooshhh]

با سلان خدمت دوستان
بله من هم کاملا با شما موافقم.
یک نوازنده تمبک میتونه نوازنده ی ساز دیگه رو کاملا بهم بریزه بطوری که نوازنده دیگر ساز ریتم و میزان رو گم کنه در صورتی که نوازنده تمبک به به نوازندگی خودش ادامه بده بدون اینکه میزانو گم کنه.
نوازنده تمبک در یک گروه تعیین کننده سرعت (مترنم) است و به نوعی حرف اول رو در یک گروه می زنه.
همچنین نوازنده ی تمبک بخاطر گوش قوی که از نظر موسیقی داره و همچنین هوش بیشتری میطلبه و همینطور از گوشه کنارا و ظرافت های کار در یک گروه بیشتر مطلع هست و ریتمها و میزانها رو کاملا میشناسه به نظر من میتونه رهبر خوبی برای یک گروه باشه (البته در صورتی که از اطلاعات کامل برخوردار باشه)
آیا به نظر شما یک گروه بدون تمبک کیتونه کامل باشه؟ (البته سنتی و ریتمیک)
ما می بینیم که بیشتر نوازنده های بزرک و حرفه ای دیگر سازها تا حدودی تمبک و یا اصول تمبک نوازی رو یاد گرفتن. (هر چند محدود). خوب این بخاطر اینه که به نوعی از نظر موسیقی تکمیل بشن و ریتمها را کاملا درک و بفهمن.
متاسفانه تمبک و تمبک نوازی در رتبه و جایگاه خود در موسیقی ما نیست و بیشتر جاها کوچک شمرده شده که می بینیم حقیقت چیز دیگری است.
(البته در تایید گفته دوست عزیز باید گفت که بله کم کاری نوازنده های تمبک هم بی تاثیر نیست)
***با تشکر سروش***

[AliB]

آقا همینجور از تنبک نوازا تعریف کنید ما هم کیف می کنیم.
سروش جان منظور شما از گوش قوی ، در تشخیص ریتم و سرعت اجراست و یا تشخیص فواصل موسیقایی؟
در اینکه نوازنده ی تنبک هم باید مانند نوانده ی سایر ساز ها از هوش و درک بالایی برخوردار باشد شکی نیست.
از این منظر که درک و تجزیه تحلیل و تقسیمات ریتم یکی از مواردیست در دنیای موسیقی که به ریاضیات بر می گردد و کلا فهم آن حالتی مفهومی دارد با شما موافق هستم که هرچه نوازنده ی تنبک باهوش تر باشد موفق تر است اما به نوازندگان دیگر هم نیازمند فهم و درک ریتم و وزن هستند .
در مورد نقش رهبری به نظر من این مساله به صورت جدی می تواند مورد توجه باشد چون در گروه نوازی ایرانی هنگامی که به طور مثال تعداد اعضا به 10 تا 15 نفر می رسد با توجه به اینکه وجود رهبر ارکستر در موسیقی ایرانی مرسوم نیست سازی که نقش سکاندار گروه برای جلوگیری از بی نظمی به عهده ی ساز تنبک است.
در سکوت ها و سرضرب ها و توقف ها و شروع های مججد نقش آن بسیار حیاتی و اساسی می باشد.
به هر حال یک دنیای موسیقی ایرانیست و یک تنبک به عنوان ساز ریتمیک این موسیقی (البته دف و سایر ساز ها جای خود را دارند ولی با کاربرد تنبک قابل مقایسه نیست به نظر من).

[خان]

تمامه حرکات و تفکرکات آدمی بر اساسه یه ریتم و آهنگ خاص میباشد. تمامه تحرکات و تغیرات در نظام هستی مبتنی بر یک ریتم دقیق و تنظیم شده هستش که رهبر این اکستر خداوند بزرگ میباشد. اساسا ما آدم ها هم به وجود ریتم و آهنگ موزون علاقه نشان میدهیم. در کنار این ضرب آهنگ ها و ریتم های دقیق هست که ذهن شما آرامش میگیرد.
در ایران تمبک به عنوان سازی قلمداد میشود که به راحتی قادر به حفظ این ریتم و بسط آن هستشوبرای نوازندگان دیگر ساز ها الزلمی هست که هر چند در سطحی پایین هم با ایم ساز کوبه ای و ملودیک آشنایی داشته باشن چون باعث پیشرفت هر چه بیشترشون میشه. یکی از نمونه های آشکار استاد جلیل شهناز میباشد که نوای تارش پیر و جوان رو در بر میگرفت. چرا؟؟چرا تار استاد شهناز به دل مینشست ؟؟چون ایشون در زمان جوانی تنبک میزده و با نوازندگی این ساز کاملا آشنا بوده و در شناسایی ریتم و سر ضرب ها یک استاد تمام عیار به حساب می اومد. با وجوده این که استاد با نت هم آشنایی نداشته ولی به عنوان یکی از اساتید موسیقی ازشون نام میبرن.
در هنرستان موسیقی هم به همین شکل هستش . فراگیری سازی مثل تنبک برای همه اجباری هست چون تمامی اهل فن به قدرت نوازنده این ساز در شناسایی ریتم و تنوع بخشی به ریتم واقف هستند. ولی متاسفانه در همین هنرستان موسیقی شما نمی تونی تنبک رو به عنوان ساز تخصصی انتخاب کنی!!!
در جایی دیگه هم گفته بودم که توجه جهانیان در حال حاضر به سمت ساز های کوبه ای جلب شده است و نسبت به این قبیل ساز ها واکنش بهتری نشان میدهند. ظاهری ساده و بدونه پیچیدگی تنوع صدا دهی فراوان پتانسیل تلفیق با ساز های دیگر امکان استفاده از هر ده انگشت_که این امکان رو تعداده کمی از ساز ها در جهان دارن_قابلیت استفاده از هر قسمت ساز و ده ها ویژگی دیگر تنبک این ساز رو نه تنها در میان ساز های کوبه ای بلکه در میان دیگر الات موسیقی درخشان کرده است.
در صورت ادامه معرفی تمبک توسط نوازندگان این ساز و کمی تبلیغ توسط دولت این ساز فاصله ای تا جهانی شدن ندارد.

[AliB]

محمد جان کاملا با شما موافقم. الان که به این مواردی که فرمودید جدی تر فکر کردم متوجه شدم که واقعا ما با ساز تنبک خیلی خیلی خیلی راحت و بی دردسر تر می تونیم گفتگوی جهانی داشته باشیم و این ساز رو به دلیل ویژگی های منحصر به فردش در تمام ارکستر های دنیا جا بندازیم (ویا حداقل در بخش وسیعی از موسیقی هایی که امروزه وجهه جهانی دارند) . مگر سازهایی مثل تومبا و خیلی از این گونه ساز ها مثلا از آفریقا به جهان راه پیدا نکرده؟ مگر ایران و این ظرافت موجود در هنر ما و همینطور ساز های ما چه چیزی کم دارد ؟
فقط همت می طلبد و واقعا میدانی باز و حمایت و تبلیغ و ...
به امید اون روز.

[خان]

شما یه نگاهی بین ساز های کوبه ای بنداز. کوزه دمام تمپو یا تبل. این ویژگی ها رو تنبک _نه حالا به صورت کامل_داره. خیلی از ساز های کوبه ای که در غرب استفاده میشه تا ریتم و با هاشون حفظ کنن به صورتی ساده نواخته میشه یعنی اینکه با کف دست و گاها با انگشتان حرکات ساده ای رو به نواحی مختلف ساز میزنن خب این کار رو میشه با تنبک انجام داد و اگر هم حرف از تکنیک و فوت و فن هم به میان بیاد که دیگه هیچی. و در اکثر موارد این ساز ها رو فقط و فقط برای این که آهنگ یه ریتم داشته باشه می خوان یه ریتم خیلی ساده نه ریتمی که همراه یا تنوع باشه. و در حاله حاضر میبینید که این کارو به وسیله آکورد به وسیله کیبورد یا چیزی مثل اون انجام میدن. یعنی در بسیاری از نقاط تصور افراد از سازه کوبه ای این هست که ریتم و گم نکن حالا اگه خواستی میتونی یه جاهایی هم تکنیک اجرا کنی. ولی در یه جاهایی هم مثل کشور هند_که یکی از مهد های اصلی ساز های کوبه ای هست_به شکلی اعجاب انگیز ساز میزنن. معروف ترین ساز در هند تابلا (اگر درست نوشته باشم) هستش این ساز هم مثل تبل محدودیت تکنیک دارد(نه اینکه تکنیک نداشته باشه ولی تعدادشون کمه) ولی در عوض هنرمندانه هندی روی ریتم مانور میدن . ریتمهایی که هوش از سر آدم میبره و به شیوه ای استادانه ریتم های دوازده ضربی به بالا رو میزنن. جالب اینکه این ساز یه جورایی تو هند اپیدمی هست وهمه میزنن. یکی از اساتید بزرگ تابلای هندی گفته بود که من به هبچ وجه جرات این که توی کو چه های هند ساز بزنم رو ندارم چون یقین دارم که کسانی از همین مردم عامی پیدا میشن که من حتی نمیتونم ریتمشون رو تشخیص بدم. این قضیه در کشور برزیل هم صدق میکنه . مردم برزیل هم ساز های کوبه ای خودشون رو دوست دارن و از در دست گرفتنشون افتخار میکنن. ساز هایی که فقط باهاش ریتمو عوض میکنن و ناگهان از ریتمی به ریتم دیگه ای میپرن ولی تکنیک اجرایی توسط انگشت زیاد ندارن(به طور ساده تر بگم ما تو تنبک هم از کل دست استفاده میکنیم هم از مچ و هم از انگشتها ولی بیشتر حرکات اونا از کل دست _یعنی حرکت از کتف _و مچ هست_بازم میگم اکثرا نه همشون_) حالا فکر کنین یه تنبک نواز حرفه ای بیاد و همون ریتم ها رو با تنبک و با تکنیک های خاصه خودش اجرا کنه.
ولی به نظر من این حرف رو باید قبول کنیم که در هر جایی نمیشه از تنبک استفاده کرد. چون صدا دهی هر سازی در یک جا محدود میشه. شما نیتونی از تمبک توقع داشته باشی که در خیلی جا ها مثل دف یا تبل صدا بده . بله شاید این ویژگی رو بشه برای چند ثانیه و در ضرب آهنگ های محدودی ایجاد کرد اما اولا شفافی صدای ساز های اصلی رو نداره و دیگر اینکه هدف از استفاده تنبک چیزه دیگه ای هست.تنبک یا همون ضرب خودمون در ظرافت کاری ها و اجرای تکنیک های بدیع از دیگر ساز های کو به ای متمایز میشه .

[sssorooshhh]

سلام
من که از نظرات شما آموختم
بله به نظر من هم تمبک میتونه یک ساز جهانی بشه.
البته نه تنها تمبک بلکه دیگر سازهای ایرانی هم میتونن در سطح جهانی خودشونو نشون بدن
ولی من کمی نگرانم. با این وضعی که برای موسیقی ایران پیش میره و کم توجهی به این هنر ایرانی والا (نمی دونم چی بگم) منو کاملا نگران میکنه.
من نگران این هستم که با این پس رفت موسیقی فعلی ما ...

[violin-m]

سلام من محمدم نوازنده تمبک نیستم ولی نوازنگان تمبک را خییییلی دوست دارم .
ودوستای زیادی هم دارم که ساز کوبه ای کار میکنن فکر میکنم منظور آقا سروش از گوش قوی درک فواصل موسیقی
نیست بلکه شناخت ریتم ها و استفاده به موقع از تکنیک ها ریتم ها و همچنین ظرافتهاست
مثلا ما چند نوع 6/8داریم که نوازنده باید بدونه چه موقع کدوم را بزنه.
با تشکر از همه محمد

[smd1369]

آقا سروش مرسی از نظریاتتون خیلی موثر بود. انشا ا... که بتونیم با هم بیشتر آشنا بشیم

[shahrdad]

ضمن سلام، گویا تنبک دوستان و تنبک نوازان دیر آمدند اما مثل شیر آمدند و محفل کم رونق ما درحال دراومدن از غربت است. انشااله که با طرح مسائل و نقطه نظرات فنی بتونیم آنچه رو میدونیم آموزش بدیم و آنچه رو نمیدونیم بیاموزیم.

[خادم]

باسلام
من خادم هستم بابیش از 23سال سابقه در نوازندگی تنبک
از نوازندگی در گروه باربد گرفته تا گروه همایون و هم اینک نیز در همدلان نوا
دوستان باید بگویم که خوشبختانه الان دیگر هم مردم و هم گروه های موسیقی نه تنها ساز تنبک را بعنوان یک ساز کمکی قلمداد نمی کنند بلکه آنرا از اصول انکار ناپذیر یک ارکستر می دانند
جالب است که بدانید در تعریف دقیق و کارشناسانه که از موسیقی بعمل آمده موسیقی را عبارت دانسته اند از تلفیق ریتم و ملودی
ملاحظه میفرمائید که موسیقی فقط به ملودی نمیگویند بلکه تا زمانیکه یک ریتم در کنار ملودی نباشد به آن موسیقی اطلاق نمیشود
حال اگر به تنبک بپردازیم باید عرض کنم که وقتی استاد عبدالهی و استاد زارع که از بزرگان آهنگسازی هستند آهنگی به فکر،ذهن و احساساتشان خطور میکند با حقیر تماس می گیرند و راجع به ریتمی که با آهنگشان سنخیت دارد میپرسند
یادتان باشد دوستان من این شمایید که باید با منشتان و تکنیک و دانش روز افزونتان در خصوص هنر والای تنبک نوازی دیگران را تحت الشعاع قرار دهید
من زمانیکه با مرحوم ایرج بسطامی در سفر به اتریش برای اجرای کنسرت رفته بودم دیدم که هم اعضای گروه و هم مخاطبین که عمدتا اتریشی و غیر ایرانی بودند چه احترامی به تنبک و نوازنده میگذاشتند
به هرحال من فکر میکنم و این را نیز تا حد دانش و توانایی خودم نیز انجام داده ام که یک نوازنده حرفه ای تنبک بایستی از حتی فواصل ملودیایی و دستگاه هایی که در آن تصانیف اجرا می شود آگاهی داشته باشد تا نوع سازی را که انتخاب میکند بیشترین هارمونی را به لحاظ صدا دهی داشته باشد چون تنبک کوک ندارد پس با داشتن چندین تنبک با صداهای مختلف باید ساز متناسب را همراه داشته باشید سپس راجه به استفاده ی تکنیکهای خاص برای هرقطعه و چینش دقیق آنها طراحی نمایید
ولی خدا وکیلی چند نفر را میشناسید که به هنگام نوازندگی به این مسائل توجه نمایند
دوستان مرا ببخشید اگر گزافه گویی کردم
به خدا میسپارمتان