کمانچه‌ی چپ‌دست

[jaametohi]

سلام دوستان،
یک سوال داشتم. اگر کسی بخواد کمانچه رو با دست چپ بنوازه به جز قرینه کردن سیم‌ها و خرک کار دیگری هم باید انجام بده یا نه؟

[Kamanche]

با سلام
گمان نکنم کار دیگه ای لازم باشه انجام داد. بعضی ها من دیدم که جای گوشی ها رو هم عوض می کنند.
بعد هم که باید آرشه رو با دست راست گرفت. (مزاح بود البته)
شما خودتون چپ دست هستید؟

[jaametohi]

بله چپ‌دست هستم و تازه می‌خواهم یادگیری کمانچه رو شروع کنم.

[tarooneh]

دوست عزیز به نظرم کمانچه چپ دست ها رو نگیر
من خودم هم چپ دست هستم ولی کمانچه رو به راحتی میزنم در صورتی که تو نواختن پیانو مشکل دارم
به نظرم اگر با همین کمانچه های معمول ساز رو یاد بگیری خیلی بهتره چون استادت هم براش کمی سخته که به یک چپ دست یاد بده
به هر حال من که خودم هیچ مشکلی ندارم، نه تو آرشه کشی و نه تو ایجاد صدای نت های مختلف
با تشکر،

[Kamanche]

با سلام
اتفاقا من هم همین پیشنهاد رو خواستم مطرح کنم که tarooneh جان زحمتش رو کشید.
خیلی ها رو میشناسم که چپ دست هستند ولی کمانچه رو با دست راست میزنند.
حتی یکی از نوازنده های مشهور کمانچه (که اسمش رو نمیبرم) هم چپ دست هستند و لی با راست مینوازند.
فکر نمی کنم مشکل ساز باشه . بعد از چند وقت براتون عادی میشه.
اما نوازندگی بادست چپ مشکلاتش بیشتره. یه نمونه ی کوچیک ش هم همون مشکل کمتر پیدا شدن کمانچه های چپ دسته.

[jaametohi]

اولاً از لطف همه‌ی شما ممنونم.
من نمی‌دانم این باور غلط که بهتر است سازها با دست راست نواخته شوند (حتا اگر نوازنده چپ‌دست باشد) از کجا آمده است؟ کدام نوازنده‌ی راست‌دست هست که بتواند با دست چپ ساز بزند؟ البته یک نکته‌ی صحیح وجود دارد و آن هم این‌که دستِ راستِ چپ‌دست‌ها از دستِ چپِ راست‌دست‌ها کاراتر و قوی‌تر است ولی این دلیل نمی‌شود که نوازنده‌ی چپ‌دست با دست راست آرشه بکشد یا زحمه بزند.
سال‌ها پیش که می‌خواستم نوازندگی تار را بیاموزم هم استادم گفت بهتر است با دست راست شروع کنیم و اگر نشد بعداً می‌رویم سراغ دست چپ. می‌دانید نتیجه‌اش چه شد؟ یک ماه بعد تارم را فروختم. آن‌وقت هم می‌گفتند: «امکان ندارد بشود تار را با دست چپ خوب نواخت. » اما شما مجید درخشانی را ببینید. با دست چپ تار می‌زند و هیچ مشکلی هم نیست.
من همین الان که آرشه را با دست چپ می‌گیرم کاملاً بر آن تسلط دارم، اما با دست راست هرگز چنین نیست. این هم که گفته‌اید ساز چپ‌دست کم پیدا می‌شود را من نمی‌فهمم. مگر ساز چپ‌دست با ساز راست‌دست چه فرقی دارد؟ سیم‌ها و خرک را قرینه کنید راست‌دست می‌شود چپ‌دست.
در ضمن کاش اسم آن نوازنده‌ی مشهور چپ‌دست را هم می‌گفتید. چه اشکالی دارد؟

[AliB]

دوستان سلام
این مساله محل مناقشات فراوانیست.
نظر شخصی من بی هیچ دلیل علمی این هست که با هر دستی که راحت تر است بنوازند . اما نکته: در کار گروهی مشکل ایجاد خواهد شد از نظر هماهنگی با بقیه ی اعضای گروه. مثلا در ارکستر های غربی هم به همچنین :) یک نفر چپ دست نظم گروه را به هم میریزد.

[Kamanche]

با سلام مجدد
دوست عزیز مشکل با دست چپ یا راست بودن و مسائل پیرامونش نیست.
شاید بیشتر این مسائل هم بر اساس عرف باشه.
نوازنده ی چپ دست هم هیچ فرقی با راست دست نداره . اما باید قبول کرد که یه مقدار از نظر نوازندگی محدودیت براتون پیدا میشه.
هر جایی نمی تونید ساز بزنید هر جا میرید باید سازتون همراهتون باشه
حتما دیدید کسانی از دوستانتون رو که مثلا جایی میرن قراره سازی زده بشه . اگه طرف ساز خودش باهاش نباشه ...
منظورم از کمتر پیدا شدن ساز همین محدودیت ها بود.
بگذریم از این مطلب
من چون فکر کردم این اولین ساز شماست که به دست میگیرید این پیشنهاد رو دادم ولی گویا شما قبلا تار رو با دست راست امتحان کردید و نتیجه نگرفتید.
منم بهتون حق میدم با هر دستی که راحت هستید کمانچه بکشید.
اما در کل این تعویض دست ها خیلی کار شاقی نیست که نشه انجامش داد.
راستی
اسم نوازنده ی کمانچه چپ دست مورد نظر من آقای کلهر بود. (نخواستم اسمشو بگم . دوستان ما رو متهم به کلهریسم میکردند .)

[jaametohi]

هر جایی نمی تونید ساز بزنید هر جا میرید باید سازتون همراهتون باشه
حتما دیدید کسانی از دوستانتون رو که مثلا جایی میرن قراره سازی زده بشه . اگه طرف ساز خودش باهاش نباشه ...
منظورم از کمتر پیدا شدن ساز همین محدودیت ها بود.
.)

بله دوست عزیز،‌ این یکی را واقعاً درست می‌فرمایید. حالا جداً حضرت کیهان چپ‌دست هستند؟ پناه بر خدا!

[Kamanche]

بله دوست عزیز،‌ این یکی را واقعاً درست می‌فرمایید. حالا جداً حضرت کیهان چپ‌دست هستند؟ پناه بر خدا!

بله دوست عزیز
آخه همین سوال شما رو از ایشون توی جمع کارگاه دانشجویان موسیقی از ایشون پرسیدند و ایشون هم گفتند که خودشون چپ دست هستند و با راست نوازندگی میکنند.

[bardyaa]

اولاً از لطف همه‌ی شما ممنونم.
من نمی‌دانم این باور غلط که بهتر است سازها با دست راست نواخته شوند (حتا اگر نوازنده چپ‌دست باشد) از کجا آمده است؟ کدام نوازنده‌ی راست‌دست هست که بتواند با دست چپ ساز بزند؟ البته یک نکته‌ی صحیح وجود دارد و آن هم این‌که دستِ راستِ چپ‌دست‌ها از دستِ چپِ راست‌دست‌ها کاراتر و قوی‌تر است ولی این دلیل نمی‌شود که نوازنده‌ی چپ‌دست با دست راست آرشه بکشد یا زحمه بزند.
سال‌ها پیش که می‌خواستم نوازندگی تار را بیاموزم هم استادم گفت بهتر است با دست راست شروع کنیم و اگر نشد بعداً می‌رویم سراغ دست چپ. می‌دانید نتیجه‌اش چه شد؟ یک ماه بعد تارم را فروختم. آن‌وقت هم می‌گفتند: «امکان ندارد بشود تار را با دست چپ خوب نواخت. » اما شما مجید درخشانی را ببینید. با دست چپ تار می‌زند و هیچ مشکلی هم نیست.
من همین الان که آرشه را با دست چپ می‌گیرم کاملاً بر آن تسلط دارم، اما با دست راست هرگز چنین نیست. این هم که گفته‌اید ساز چپ‌دست کم پیدا می‌شود را من نمی‌فهمم. مگر ساز چپ‌دست با ساز راست‌دست چه فرقی دارد؟ سیم‌ها و خرک را قرینه کنید راست‌دست می‌شود چپ‌دست.
در ضمن کاش اسم آن نوازنده‌ی مشهور چپ‌دست را هم می‌گفتید. چه اشکالی دارد؟

برادر، این‌قدرا هم خشن برخورد نکن! یعنی، ملت پیانیست چپ‌دست هم پیانو رو برعکس می‌کنن؟ سازهایی مثل قانون که قرینه نیستن تکلیفشون چی‌ه؟

بله، حق با شماست: هیچ دلیلی نیست که حتماً با این یا اون دست ساز بزنی؛ دقیقاً همون‌جور که هیچ دلیلی نیست که جهت مثبت محور طول‌ها رو روبه‌راست بگیری، یا فارسی رو از راست به چپ بنویسی، یا فرمولت رو از چپ به راست. اینها، معمولاً دلیلای تاریخی دارن و قیاسی، و نه لزوماً «منطقی». استدلال‌هایی هم که می‌شه، معمولاً خیلی سردستی و «توجیهی»ه و خیلی فوری مثالای نقضشون در می‌آد (از جمله، همین دور و برا یه چیزایی بود درباب این که چرا ویولن رو طرف چپ می‌گیرن) ؛ اما خوب، درمورد برعکسشون هم همین‌جوره دیگه!

در مورد شدن یا نشدن، من هیچ نمونهٔ خاصی ندیده‌م که اشکالی ایجاد کنه. چند تا از شاگردای خود من چپ‌دست بوده‌ن، و بعدش دوتاشون شاگرد آقای تهماسبی شدن و یکی‌شون شاگرد آقای علیزاده، و هرسه‌تاشون هم همون‌جور می‌گرفتن که من. به اجبار هم نبود: از اول، برعکس دست گرفتن و بعد یه یه‌ماهی خودشون این رو انتخاب کردن (دلیلش هم، شاید این شد که من تو اون دوره، سر لجبازی، برا اونا درساشون رو مثل خودشون می‌زدم، و راستش چندان هم سخت نبود، جز مشکل ناخن!) خودم هم، وقتی کمانچه شروع کردم، شده که محض تفریح جای دستام رو عوض کنم (و البته، یه بار هم درس تحویل دادم: دست چپم رو بریده بودم!) ، و باز هم مشکلی نبود. ویشتاسب آقای کلهر رو مثال زد، من یه مثال دیگه دارم: آقای [هوشنگ] ظریف هم چپ‌دست‌ن (می‌تونی عکس «گروه‌نوازی تمبک [...]» رو ببینی. من توی «آموزش تمبک» آقای تهرانی دارمش که مال ماهوره، چاپ دوم، 1368، صفحهٔ 21. تنها عکسی که تونستم «اینترنتاً[!]» پیدا کنم، [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]‌ه که از [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] برداشته‌م. تو این نسخهٔ کتاب، نوازنده‌های تمبک از راست به چپ این جور معرفی شدن: حسین تهرانی، نصرت‌الله گلپایگانی، هوشنگ ظریف، محمود رحمانی‌پور، حسن منوچهری،‌ ایرلو، حسین فرهادپور) ، ولی تارشون رو مثل راست‌دست‌ها می‌گیرن. [ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید] هم یه نمونه!

در مورد این که این «باور»، «غلط»ه یا نه، من حرف دارم. درست‌ه که بعضی از چیزای «جهتی» هستن که به راست‌دست یا چپ‌دست بودن آدم مربوطن (از جمله، «مداد دست گرفتن») ، اما خیلی چیزای «جهتی» دیگه هم هستن که ربطی به راست‌دست یا چپ‌دست بودن آدم نداره. مثلاً، یه آزمایش شناختی معروف هست که نشون می‌ده که آدما، تصویرهای جدای شروع تا پایان یه ماجرا (مثل موز کامل ـ موز پوست‌کنده ـ موز نصفه ـ پوست خالی) رو به ترتیب و در جهتی می‌چینن که می‌نویسن، و این مستقل از راست‌ـ یا چپ‌دست بودنشون‌ه! من نمی‌دونم که دست گرفتن ساز از کدوم نوع‌ه!

در مورد این‌که برای برعکس گرفتن ساز کافی‌ه که جای سیم‌ها رو عوض کنیم، من بدجوری مشکوکم:
-- سازهایی که ذاتاً قرینه نیستن، خوب، قاعدتاً اساساً بیرون این دایره‌ن.
-- من هیچ‌کس رو ندیده‌م که سیم‌های سنتورش رو برعکس کنه!
-- تار و سه‌تار، اقلاً این مشکل رو دارن که باید پرده‌شون رو هم جوری بست که گرهش تو جهت مخالف بیفته، که به دست گیر نکنه.
-- سه‌تار، مشخصاً، قرینه «نیست»: برای این که هر سیمی کیفیت مناسب خودش رو داشته باشه و مجموعه هم درست صدا بده، صفحه رو هم از تو و هم از رو زیر سیمهای مختلف تراش می‌دن.
-- در مورد کمانچه، به‌خاطر کج بودن خرک، این سیم عوض کردن رو نمی‌شه بدون عوض کردن پوست انجام داد. به‌علاوه، سازنده‌های به‌قدر کافی مشهور هم هستن که دوطرف روی دسته رو قرینه نمی‌تراشن (برای این‌که مشکل خطای انگشت‌گذاری ناشی از چرخش ساز رو کم کنن).

بعدالتحریر: الان که نگاه می‌کنم، احساس می‌کنم که این عبارت «برعکس» بدجوری «جانب‌دارانه» به نظرم می‌آد! منظورم، برعکس «عرف»ه؛ نه چیز دیگری.

[Hes_r]

دوستان به نظر شما انگشت گذاری با دست چب برای کسی که خودش چب دست هست راحت تر نیست ؟؟؟؟؟

من خودم امتحان نکردم چون راست دست هستم ولی به نظر من برای افرادی که خودشون چب دست هستن انگشت گذاری راحت تر باشه.

و با یه کم تمرین بتونن مشکل آرشه کشیشون رو حل کنن.

[jaametohi]

دوستان عزیز، اولاً من منظورم فقط کمانچه بود و به پیانو و سنتور و امثال آن کاری ندارم. ثانیاً اگر این‌که فرموده‌اند: «انگشت‌گذاری با دست چپ برای کسی که چپ‌دست است راحت‌تر است و با کمی تمرین هم مشکل آرشه‌کشی حل می‌شود» درست باشد خوب است راست‌دست‌ها هم با دست راست انگشت‌گذاری کنند و با دست چپ آرشه بکشند. ثالثا، من ظن قوی می‌برم که اگر جناب کلهر هم با دست چپ کمانچه می‌کشیدند الان نوازنده‌ی بهتری می‌بودند!!!

پی‌نوشت: سوء برداشت نشود؛ به گمانم آقای کلهر بهترین نوازنده‌ی کمانچه در جهان هستند.

[AliB]

با سلام مجدد
دوست عزیز مشکل با دست چپ یا راست بودن و مسائل پیرامونش نیست.
شاید بیشتر این مسائل هم بر اساس عرف باشه.
نوازنده ی چپ دست هم هیچ فرقی با راست دست نداره . اما باید قبول کرد که یه مقدار از نظر نوازندگی محدودیت براتون پیدا میشه.
هر جایی نمی تونید ساز بزنید هر جا میرید باید سازتون همراهتون باشه
حتما دیدید کسانی از دوستانتون رو که مثلا جایی میرن قراره سازی زده بشه . اگه طرف ساز خودش باهاش نباشه ...
منظورم از کمتر پیدا شدن ساز همین محدودیت ها بود.
بگذریم از این مطلب
من چون فکر کردم این اولین ساز شماست که به دست میگیرید این پیشنهاد رو دادم ولی گویا شما قبلا تار رو با دست راست امتحان کردید و نتیجه نگرفتید.
منم بهتون حق میدم با هر دستی که راحت هستید کمانچه بکشید.
اما در کل این تعویض دست ها خیلی کار شاقی نیست که نشه انجامش داد.
راستی
اسم نوازنده ی کمانچه چپ دست مورد نظر من آقای کلهر بود. (نخواستم اسمشو بگم . دوستان ما رو متهم به کلهریسم میکردند .)

چرخ مبارک بدجوری روی جدوله

[jaametohi]

من یک آموزگار کمانچه دیدم که پیشنهاد می‌کرد چپ‌دست‌ها همان کمانچه‌ی راست‌دست‌ها را با دست چپ بنوازند. نظر شما چیست؟

[Kamanche]

با سلام
این کار که شدنیه اما کاش مدرس عزیز دلایلشون رو هم می گفتند.
اگه اطلاعات بیشتری داری موضوع رو بیشتر باز کنید.
ممنون