آموزش مضراب زدن در تار

[faghat_khoda_7]

سلام به همگی
من شش ماه هست که تار زدن رو شروع کردم و البته از سال 82 سه تار میزنم
حالا شرایطی که واسم پیش اومده اینه که با دست چپ هیچ مشکلی ندارم اما تو مضراب زدن مشکل دارم صداها پوک هست و توی ریز زدن مشکل دارم در ضمن تمام آموزش تار ها در اینترنت را خوندم لطفا با استفاده از تجارب خودتون راهنماییم کنید
ممنون

[محمد شفیعی]

با سلام, دوست عزیز بنده هم در زمینه تار وضعیتی مشابه شما دارم, چند وقت پیش یک مقاله ای خوندم که اون مقاله بعلاوه تمرین زیاد در ریز زدن, خیلی به مضرای زدنم کمک کردند, شاید به درد شما هم بخوره

[محمد شفیعی]

آموزش ويژه تار:

1- روش نشستن

2- شيوه قراردادن تار

3-شيوه گرفتن مضراب تار

4-روش مضراب زدن برای تار

5- تکنيکهای دست چپ

روش نشستن :
1- هنرجوی مبتدی برای تمرينات خود حتما" بايد از صندلی استفاده کند . زيرا تنها در اين صورت شرايط لازم فيزيكي برای تمرينات صحيح واصولی برای او فراهم خواهد شد .
2- به هنگام نشستن بر روی صندلی ، از تکيه دادن پرهيز شود وحتما„تقريبا” ازوسط صندلی استفاده شود .
3- قرار دادن پای راست بر روی پای چپ ويا استفاده از زير پايی برای دادن ارتفاع لازم به پای راست ضروری است.
4- تمرکز در جهت آرامش فيزيکی بدن وجلوگيری از هرگونه انقباض ، گرفتگی وسفت شدن عضلات بدن از مواردی است که در کليه مراحل تمرينات به صورت خيلی جدی بايد به آن توجه کرد .
شيوه قراردادن تار (1) :
1- قرار دادن نقاره روی ران پای راست.
2- زاويه دسته تار تقريبا"10 الی 15 درجه بالا تر از سطح افق قرار بگيرد .
3- دست راست به گونه ای روی کاسه تارتکيه کند که ساعد کاملا" از روی سيم گير عبور نمايد .
4- کف دست روبروی پوست کاسه تار ونرمه کف دست (گوشت انتهای انگشت شست) بالا ی خرک قرار بگيرد .
5- با شل کردن بالا تنه ، پشت کاسه تار به قسمت سمت راست سينه تکيه نمايد .
6- با رعايت موارد فوق (نقاره روی ران پا ، ساعد روی سيم گير و تماس سينه با پشت کاسه) بدون استفاده از دست چپ ، تار کاملا" بايد در حالت تعادل قرار گرفته باشد .
*1) بهتر است که افراد چپ دست نيز مانند افراد راست دست آموزش ببينند .
شيوه گرفتن مضراب تار:
1- چهار انگشت دست راست (به جز انگشت شست) کاملا"به يکديگر چسبيده ومجموع آنها در حالت خميده به سمت کف دست بايد قرار داشته باشند ، توجه شود که در کليه مراحل مضراب زدن ، اين چهار انگشت به هيچ وجه نبايد از هم جدا شوند .
2- انگشت اول (سبابه) کمی باز شده وموم مضراب روی سر انگشت دوم قرار بگيرد وسپس انگشت اول به موم تکيه بدهد .
3- بند اول انگشت شست بدون فشار وصاف روی موم مضراب قرار بگيرد . توجه شود که در کليه مراحل تمرينات، انگشت شست نبايد خم شود ، زيرا اين عمل نشانگر وجود فشار در دست راست است که نسبت به رفع آن حتما" بايد توجه جدی کرد .
4- زاويه مضراب بايد کمی به سمت نقاره منحرف باشد ، زيرا در اين حالت : الف : بيشترين سطح تماس برخورد فلز مضراب با سيم ايجاد شده ودر نتيجه صدا دهی ساز نيز مطلوبترخواهد بود .
ب: سطح برخورد فلز مضراب با سيم ها هميشه به صورت مماس خواهد بود و در نتيجه عبور مضراب از سيم ها پس از برخورد با آنهابه سهولت وراحتی انجام می پذيرد.
5- بعد از رعايت موارد فوق ، مضراب با زاويه ای به سمت نقاره از سه جهت (انگشت اول ، انگشت دوم وشست) به صورت کاملا"شل وبدون فشار ، مهار گرديده است.

روش مضراب زدن برای تار:

پس از قرار گرفتن دست راست روی کاسه و گرفتن مضراب به نحوی که در قبل گفته شد ، به وجود آوردن آرامش و جلوگيری از هر گونه انقباض در دست راست (کتف ، بازو و ساعد) از نکات اوليه مضراب زدن ميباشد. برخلاف آنچه که هنرجويان ميِپندارند ، هيچگونه نيرو يا فشاری برای عمل مضراب زدن نبايد اعمال شود (زيرا در اين صورت نوازنده ای که يک ساعت تار مينوازد بايد با خستگی عضلات مواجه شود که در واقع اين طور نيست.)
اعمال هر گونه نيروی زائد و فشار در حين مضراب زدن ، نه تنها باعث سفتی دست راست خواهد شد (در بخش آموزش دست چپ خواهيد ديد که انقباض دست راست باعث سفتی دست چپ نيز خواهد شد) ، بلکه اثر منفی در صدا دهی ساز نيز خواهد داشت.
تنها شيوه صحيح مضراب زدن استفاده از سنگينی و وزن دست راست ميباشد. برای رسيدن به اين مهم رعايت نکات ذيل ضروری است.
1- در تار حرکت از بالا به پايين مضراب را „راست” و از پايين به بالا را „چپ” مينامند.
2- قبل از مضراب زدن کف دست کاملا ً بايد به طرف پوست قرار داشته باشد.
3- بعضی از هنرجويان به غلط عادت دارند نوک مضراب را به سمت بالا نگه دارند . مضراب قبل از شروع حرکت به سمت بالا تقريباً بايد عمود بر سيمها قرار داشته باشد.
4- برای استفاده بهينه از وزن دست ، به هنگام مضراب زدن ، دادن ارتفاع لازم به دست راست (مضراب حداقل تا سيم بم بايد بالا بيايد.) ضروری است زيرا در اين حالت دست از حداکثر وزن و نيروی ثقل برخوردار ميباشد و به هنگام برخورد با سيم صدايی مطبوع ، عميق و حجيم به وجود خواهد آمد که باعث هيچگونه سفتی و فشار نيز در دست نخواهد شد.
برخلاف آنچه که هنرجويان تصور ميکنند ، صدای قوی در تار ، ارتباطی به محکم زدن مضراب ندارد. ريشه به وجود آمدن صدای حجيم ، در انتقال صحيح نيروی ثقل و وزن دست به وسيله مضراب بر روی سيم ها ميباشد. واضح است که با ارتفاع کم مضراب ، به هيچ وجه نيروِيي به وجود نخواهد آمد و صداها پوک خواهند شد. هنرجويان بايد دقت نمايند که از مضراب زدن با ارتفاع کم اکيداً خووداری کنند. تاثير تمرکز بر روی نحوه انتقال نيروی ثقل دست به وسيله مضراب بر روی سيمها ، از نکات بسيار مهم در عمل مضراب زدن ميباشد و هنرآموزان بايد به صورت مدام اين امر مهم را به هنرجويان تذکر دهند.
5- پس از دادن ارتفاع لازم به دست و مضراب که اين عمل با چرخش کامل مچ به سمت بالا خواهد بود ، وزن دست را به يکباره با دادن زاويه لازم به مضراب (برای جلوگيری از برخورد با سيمهای ديگر) بر روی سيمها (DO ياSOL) تخليه می کنيم و پس از برخورد مضراب با سيمها بايد توجه داشت که مضراب به هيچوجه پايين تر نرود و درست در زير سيمها توقف کند.
6- توجه شود در عمل مضراب زدن ، ساعد به هيچوجه روی سيم گير نبايد تغيير مکان بدهد.
7- تماس پوست نرمه کف دست با خرک ، به هنگام مضراب زدن ، در شکل گيری صحيِح اين عمل تاثير مثبت دارد.
8- سفت گرفتن مضراب باعث کندن سيمها و توليد صدای ناهنجار خواهد شد . مضراب بايد کاملاً شل باشد تا برخورد آن با سيمها به صورت مماس انجام شود.
9- هنرجويان ميبايست بين 2 تا 3 جلسه مطالبی را فقط با مضراب راست و به صورت کند (از سريع و پشت سر هم مضراب زدن خودداری شود زيرا در اين صورت دست ، زمان لازم را برای دادن ارتفاع به مضراب نخواهد داشت.) تمرين کنند و سپس به مضراب چپ بپردازند.
10- برای مضراب چپ ، مضراب دقيقاً از زير سيم ها (جاييکه مضراب راست خاتمه پيدا کرده بود.) به صورت شل که باعث کندن سيمها نشود ، به سمت بالا حرکت ميکند. پايان مسير حرکت مضراب چپ ، حداقل حدود سيم بم است. يعنی جاييکه حرکت راست بعدی شروع خواهد شد.

4-تکنيکهای دست چپ

برای رسيدن به بهترين نتيجه در نوازندگی تار وسه تار ، رعايت موارد ذيل در تکنيک دست چپ ، مهمترين نقش را ايفا ميکنند. قبل از هر چيز توضيح چند مورد ضروری می باشد.

الف - با استقرار صحيح کاسه تار روی پا، وزن دسته تار به هيچ وجه روی دست چپ نوازنده نخواهد بود اما در سه تار وزن دسته روی دست چپ نوازنده ميباشد.
ب - نحوه گرفتن ساز به گونه ای بايد باشد که پرده ها ، فقط از پشت دسته قابل رويت باشند .
ج - زاویه نگاه هنرجو هميشه بايد به سمت دست چپ باشد.
د - دست چپ در آرامش کامل باشد که این امر رابطه مستقيم با راحتی دست راست خواهد داشت .
1- وضعيت بازو ، ساعد و مچ دست :

دست چپ به گونه ای بايد دسته ساز را بگيرد که ساعد و بازو به هيچ وجه حالت افتادگی نداشته باشند. به اين معنی که ساعد ، مچ و کف دست همگی در يک راستا و بازو جدا از تنه نوازنده ولی در امتداد آن قرار داشته باشند. برای اطمينان از صحيح بودن شکل بازو و ساعد ، هنگام گرفتن پرده RE (زير خط اول حامل) بازو کاملا جدا از تنه هنرجو و ساعد با زاويه حدود 80 درجه نسبت به دسته بايد قرار داشته باشد و به هنگام حرکت دست به سمت پرده های انتهايی دسته ، در طول حرکت ساعد هميشه تقريباً عمود بر دسته ساز و بازو در امتداد تنه حرکت کند و به هنگام رسيدن به پرده SOL (بالای خط پنجم حامل) ساعد با زاويه تقريبی 45 درجه نسبت به دسته و بازو به تنه هنرجو برخورد نمايد.
2- نحوه قرار گرفتن دسته ساز :

دسته ساز بر روی قسمت سفت انتهای انگشت اول بايد قرارگيرد برای جلوگيری از لغزش و سر خوردن دسته ساز بر روی بند سوم انگشت اول ، دست بايد به گونه ای قرار گيرد که کمی شيب رو به بالا داشته باشد. بايد توجه داشت که در اين حالت انگشت اول بايد کاملاً آزاد باشد و دسته به هيچ وجه نبايد روی بند سوم انگشت اول تکيه کند زيرا در اين صورت از طول مفيد انگشت اول کاسته خواهد شد که نه تنها انگشت گذاری برای انگشت اول راحت نخواهد بود بلکه در حرکت انگشتان دوم و سوم نيز اثر نامطلوب ايجاد خواهد شد.

3- انگشت گذاری انگشت اول :

به هنگام انگشت گذاری انگشت اول هر سه بند انگشت اول کاملاً خم شده و گوشت نوک انگشت اول پشت پرده قرار ميگيرد . بايد توجه شود که انگشت به هيچ وجه روی پرده نرود زيرا در اينصورت صدا خفه و نامطلوب خواهد بود. در اين حالت از حرکت انگشتان دوم و سوم به زير دسته بايد جداً پرهيز شود که اين خود نشانه فشار زائد دست چپ ميباشد. در اين حالت به هنگام انگشت گذاری بر روی سيم DO ، انگشتان دوم و سوم بايد روبروی سيم DO ، و به هنگام انگشت گذاری بر روی سيم SOL ، انگشتان ديگر بايد روبروی سيم SOL قرار داشته باشند.
4- وضعيت شست:
شست دست چپ هميشه از اين قوانين پيروی ميکند .
الف - هر جا که انگشت اول قرار بگيرد ، شست نيز پشت همان پرده قرار ميگيرد.
ب - هرگونه خم شدن شست نشان از فشار زائد روی دسته ساز است که در آينده موجب کندی در حرکت دست چپ خواهد شد .
ج - بين انتهای شست و محل قرار گرفتن دسته ساز روی دست ، فضايی به اندازه عبور يک خودکار بايد وجود داشته باشد .
د - به هنگام حرکت دست در امتداد دسته ، شست هميشه بايد به موازات انگشت اول روی دسته ساز سر بخورد.
5- روش انگشت گذاری برای انگشتان دوم و سوم :
به هنگام انگشت گذاری انگشت دوم ، انگشت اول و به هنگام انگشت گذاری انگشت سوم ، انگشت اول و دوم ، حتماً بايد در محل استقرار خود ثابت بوده و به هيچ وجه از روی پرده های مربوطه بلند نشوند (مگر دستوری اين قانون را نقض کند.) عادت به اين تکنيک نقش بسيار مهمی در توانمندی دست چپ ايفا می کند. لازم به ياد آوری است که خم شدن بند انگشتان و قرار گرفتن گوشت نوک انگشتان در پشت پرده ها ، همانند تکنيک انگشت گذاری انگشت اول ، برای انگشتان دوم و سوم نيز صدق می کند. در اين نوع انگشت گذاری ، در اوائل تمرينات ممکن است کمی فشار به دست چپ وارد شود که ناشی از باز شدن فاصله بين انگشتان است که امری طبيعی است ، (مانند فشاری که ژيمناستها برای باز شدن فاصله بين دو پای خود به پاهايشان وارد میکنند.) و با ادامه تمرينات برطرف خواهد شد.
6- نحوه برداشتن انگشتان از روی پرده ها :
به هنگام برداشتن هر انگشت از روی هر پرده بايد توجه داشت که انگشت فقط سيم را بايد رها کند و چند ميلی متر به صورت عمودی از سيم فاصله بگيرد و به هيچ وجه عقب تر نرود. به علت خسته شدن انگشتان تحت فشار وارده برای گرفتن پرده ها ، به هنگام بلند شدن انگشت از روی پرده ، ميل به عقب رفتن انگشتان وجود خواهد داشت که بايد جداً از آن جلوگيری کرد تا اين امر تبديل به يک عادت نشود . این قضيه در سرعت انگشت گذاری يک نوازنده نقش بسيار مهمی دارد.
*ولله التوفیق*

[faghat_khoda_7]

محمد عزیز ممنون از بابت مقاله
البته من کل نت رو در این زمینه زیر و رو کردم
چند مورد هست که خودم تو این شش ماه لمسش کردم و با تمرین بهش رسیدم که عرض می کنم
اولین چیز اندازه مضراب هست
مضراب حتما باید 3 سانتی متر یا کمتر باشه
و موم مضراب هم باید متناسب با انگشتان دست باشه نباید خیلی بزرگ یا کوچیک
دوم اینکه مضراب رو باید شل تو دست بگیری
خیلی شل در حدی که احساس کنی می خواد بیوفته اما به مرور زمان عادت میکنی که از دستت در نره
و مورد سوم اینه که در زمان مضراب زدن مضراب باید حالت الا کلنگی داشته باشه و خیلی نرم بالا و پایین بشه
به قول یکی از اساتید به محکمیه چکش و به نرمی پنبه مضراب بزنید
چهارم اینکه حد اقل باید دو میلی متر از مضراب رو تو سیم در گیر کنی نه فقط نوک مضراب
پنج ساعد حتما باید رو سیم گیر باشه
شش کل بدن بخصوص دست راست و چپ باید آرام و ریلکس باشه
هفت مضراب زدن با چرخش مچ باشه یعنی خیلی نرم دست تا سیم بم بالا میاد و یهو نیرو رها میشه به سیم ها
نیازی نیست خودتون مضراب بزنید اینکارو با وزن دست انجام بدید

حالا لطفا اگه چیزی میدونید که من نمیدونم راهنماییم کنید
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]

[fagher]

برای مضراب ریز هم (برای سیم ها سفید) اگه دستو یکم کج بگیریم به طوری که به سیم پایین برخورد کنه خیلی خوب میشه در ضمن شاید بگید مضراب فقط به یک سیم میخوره ولی اصلا اینطور نیست میتونید امتحان کنید(این کاملا تجربیه)

[محمد شفیعی]

سلام, بابا دم شما گرم, خودت که استادی, پس حتما ناراحتی که مضراب زدنت مثل استاد شهناز نیست...!

[faghat_khoda_7]

استاد شهناز عجب پنجه شیرینی دارند
باید دستشان را بوسید
راستی 1یک تجربه دیگر که بیشتر در تار حرفه ای محسوس است اینکه تار را نباید در آغوش سفت و محکم گرفت
چون صدا خفه میشود و البته افراد مبتدی مثل من به سختی متوجه این موضوع می شوند

[faghat_khoda_7]

مطلب دیگر اینکه در حالتی که آماده اجرا هستید باید کف دست شما رو به پوست باشد و نکته مهم اینکه مضراب تقریبا عمود بر سیم ها باشد حالا مچ را می چرخانید مثل اینکه می خواهید کف دستتان را نگاه کنید
حالا که نوک مضراب تقریبا تا سیم بم بالا آمده و ارتفاع لازم را گرفته بدون اعمال فشاری مچ را رها می کنیم
در واقع از جاذبه زمین استفاده می کنیم این شد مضراب راست
حالا مچ را به بالا می چرخانیم و فقط مضراب به سیم پایین برخورد می کنه این شد چپ
فقط باید سر شانه بازو ساعد مچ ریلکس و روان و بدون اسپاسم باشه
دوستان لطفا وارد بحث بشن و تجربه شخصیشون رو بگن
ممنون

[faghat_khoda_7]

با تمام احترامی که واسه همه اعضا قائل هستم باید یک نکته مهم رو عرض کنم و اون اینکه بخیل نباشید لطفا
من که فقط شش ماه هست تار می زنم در حد اطلاعات خودم در مورد تار و کلا نواختن تار گفتم
حالا دوسنانی که چند ساله دارین با ساز تار زندگی می کنید کجا هستید؟

[fagher]

سلام به شما دوست خوبم...
بله شما درست می فرمایید تو این بخش هیچ کاربری نیست که جواب آدمو بده ...
اما اگه قراره تجربیات بیان بشه بهتر نیست تو تاپیکی باشه که مخصوص تجربیاته؟؟؟
یک نکته که باید همیشه تو مضراب زدن مورد توجه باشه اینه که اصلا نباید مضراب رو محکم تو دست گرفت و اگه دوست داری مثل استاد شهناز مضراب بزنی باید وقتی مضرابو تو دستت میگیری اونو یک عضو جدا نشدنی از خودت بدونی حتی میتونی همیشه یک مضراب تو جیبت داشته باشی و به صورت فرضی تمرین کنی (این به من خیلی تو مضراب زدن کمک کرد).

[faghat_khoda_7]

ممنون از شما
این که گفتی مضراب رو عضوی از خودمون بدونیم خیلی حرف عمیقی هست
تا حالا به این موضوع فکر نکرده بودم دوست من
وقتی آدم مضراب رو عضوی از خودش بدونه اونوقت صدای سیم ها زیر مضراب حال و هوای دیگری داره

[r_a_m_i_n]

درود دوستان عزيز
اينترنتي نميشه ساز ياد گرفت... اينارو از استادت بايد بپرسي
و عزيز من عجله نكن... ريز 1 سال زمان ميخواد
اگه صحيح بزني و تو 1.5 ريز ياد بگيري خيلي بهتر از اينه كه اشتباه بزني و 6ماهه ياد بگيري
تمرين مداوم چپ و راست روزي نيم ساعت
هيچ روش ديگه اي هم نداره

[rahim_nikzad550]

درود بر همه یاران،
اینکه چه مدت زمان میبره بستگی به نحوه تمرین و مدت زمان اون داره (من کمتر 6 ماه ریزم خوب شد)...
و اینکه مضراب رو شل بگیری اصلا کار جالبی نیست چون شما باید از ساز صدا بکشی... اگه مضرابت شل باشه که همچین چیزی اتفاق نمی افته...

[farid_64]

وتوضیحات جناب شفیعی خیلی عالی بود
حیفم اومد بدون پست تشکر کنم
ممنون دوست عزیز

[music6808]

من مضراب بودن موم استفاده میکنم
وقتی موم دورش بود بعضی وقتا که به سیم میخورد اعصابم رو خرد میکرد
البته این اتفاق به علت تازه مار بودنم میوفتاد
ولی خوب حالا حس میکنم بدون موم مضراب یه جورایی آزاد تر هست
و به قول شما راحت تر میشه یه جورایی شل گرفتش
من هم هنوز توی ریز زدن مشکل دارم
و بعضی وقتا وسط آهنگ بدجوری توی ذوق میزنه
همش مدیون تمرین زیاد هست
هرچی بیشتر تمرین کنی
زودتر ریز زدنت راه میوفته