نگاهی به موسیقی Jazz در آذربایجان

[Amirrelax]

موسیقی Jazz در آذربایجان شوروی، توسط ارکستر ملی State Popular Orchestra که به نام جز ملی (State Jazz) نیز شهرت دارد پایه گذاریشد. این ارکستر که در سال 1938 توسط توفیق قلی اف (Tofig Guliyev) و نیازی (Niyazi) به وجود آمد،که سازبندی آن شامل یک ترومبون، پنج ساکسوفون، سه ترومپت، یک پیانو،یک گیتار و مجموعه سازهای کوبه ای (درامز و پرکاشن) بود.

گروه Jazz ملی هم به اجرای Jazz کلاسیکمی پرداخت و هم به تجربیاتی در بداهه نوازی (Improvisations)، مقام (Mugam) و نیزموسیقی مودال (منظور موسیقی که بر پایه گامهایی غیر از مینور و ماژور معمول باشد) ملی آذربایجانی دست میزدند. بعنوان مثال پرویز رستم بایف (Parviz Rustambayov) نوازنده ساکسوفون، در اولین کنسرت Jazz ملی یک بداهه نوازی در مقام چهارگاه را اجراکرد.

این نوابغ موسیقی آذربایجانی یک هدف داشتند و آن برقرار کردن مکتب ملی Jazz بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، رئوف حاجی بایف (Rauf Hajibayov) مدیریت گروه Jazz ملی را به عهده داشت اما در سالهای 1960-1950، دستگاه تبلیغات کمونیستی ضربهبزرگی به پیشرفت موسیقی Jazz آذربایجان وارد کرد. مقامات شوروی، جاز را به عنوان یکموسیقی اغواگر غربی عنوان کردند و اجرای آنرا ممنوع اعلام کردند.

علیرغم این تحریم، علاقمندان Jazz در خفا دورهم جمعشده و از طریق رادیوهای غربی، به موسیقی گوش میدادند و سعی میکردند تا آنچه راشنیده اند اجرا کنند. در اواخر دهه 60، موسیقی Jazz، با راهنماییها و حمایتهای گاراگارایف (Gara Garayev)، نیازی، توفیق قلی اف و رئوف حاجی اف، زندگی دوباره ای آغازکرد. این دوران شاهد ظهور گایا (Gaya)، گروه چهارنفری رفیق بابایف و پس از آن گروهواقف مصطفی زاده (Vagif Mustafazade) بود.

گارا گارایف که آهنگساز برجسته سبک کلاسیک بود بهساختن موسیقی Jazz نیز میپرداخت. از جمله آثار او می توان به موسیقی برای The Bold Young Man of Gascony ، سه نوکتورن Nocturnes (قطعه موسیقی محزون ، شاعرانه وشبانه) ، تعداد زیادی پرلود و ... نام برد. پرلود (Prelude) شماره 28 از او قطعاتناب Classsic Jazz l می باشد و یکی از بهترین نوازندگان در این قطعات واقف مصطفیزاده است.

مقام، موسیقی سنتی آذربایجانی در واقع شامل بداهه نوازیهایی است که برروی تم اصلی این موسیقی انجام میشود و نوازندگان آن هر یک به نوبه خود منحصر به فردهستند زیرا هر کدام شیوه بداهه نوازی خاص خود را دارند. این بداهه نوازی آزادانه درواقع رابط اصلی بین موسیقی Jazz و مقام است. قابلیت تلفیق عناصر شرقی مقام باموسیقی غربی Jazz به این معنا است که Jazz میتواند در دنیای موسیقی شرق نیز موفقباشد.