ريشه -رقص-آواز- گيتار-کمپاس** رومبا Rumba **

[Atta-Flamenco]

»» ریشه رومبا
کلمه Rumba در حقیقت آوایی تقلیدی از یک صدای رعدگونه و غُرّنده است.
ریشه این دستگاه ( اسپانیایی – آمریکایی) است. به رومبای فلامنکو به جهت تفاوتی که با نوع کوبایی اش یعنی رومبای کوبایی (Rumba Cubana) دارد ، رومبا خيتانا يا جیتانا (Rumba Gitana) می گویند .
دستگاه رومبا حتی تا نیم قرن اخیر ، چندان شناخته شده نبود ، تا اینکه از سال 1940 ، کولیهای کاتالان شروع به توسعه و تکامل این فرم نمودند . امروزه اگرچه رومبا در میان هواداران فلامنکوی اصیل از جایگاه بالایی برخوردار نیست ، ولی به طور گسترده ای در همه انواع میهمانیها و جشن های مردم (به عنوان پایه موسیقی «پاپ- فلامنکو») اجرا می شود و محبوبیت خاصی در بین عامه مردم یافته است.
دستگاه رومبا ، با اینکه از لحاظ قدمت و اصالت قابل مقایسه با بسیاری از فرمهای اصلی و قدیمی فلامنکو مانند سولئارس ، سگیریاس ، بولریاس و آلگریاس نیست ، ولی در دنيا به عنوان مظهر فلامنکو در آمده است.
توریستها به عنوان موسیقی فلامنکو ، رومبا را می شناسند و نادانسته به یک بخش سطحی وسبک از این همه عمق و اصالت موسیقی فلامنکو، بسنده می کنند . قطعات رومبا بسیار ریتمیک و با نشاط هستند و فضای مناسبی جهت رقصیدن به وجود می آورند ، ضمن اینکه همیشه به هنرمندان اجازه بداهه پردازی می دهند .

»» رقص رومبا
منشاء اولیه رومبا از یک رقص کوبایی است. در حوالی سالهای دهه 1940 میلادی ، هنرمندان فلامنکویی که در تئاترهای فلامنکو و نمایش های واریته به صورت سیّار و گاهی ثابت به هنرنمایی می پرداختند ، با ایجاد تغییراتی و به صورت ذوقی ، رومبای کوبایی را به سمت فلامنکو سوق دادند و باب سلیقه مردم کردند . بدین ترتیب رومبا شناخته شد و بین عامه مردم طرفدار یافت. این هنرمندان رومبا را با حس وحال شاد و جشنی اجرا مي كردند و غالباً بین یک قطعه تانگو و یک قطعه بولریاس ، قطعه ای از دستگاه رومبا می گنجانیدند .
زمانی که هنرمندان فلامنکو از دستگاه رومبا برای ارائه رقص استفاده کردند ، سبک كوليانه يا جیپسیِ اجرای رومبا بر نوع اندلسی آن برجستگی آشکاری یافت. سبک جیپسی پر از نیروی زندگی و احساسات و حرکات پرقدرت بود ؛ در حالی که نوع اندلسی از پونتِئادو (Punteado) و حرکات هماهنگ و ظریف تشکیل می شد و آرامش و وقار خاصی را القا می کرد .
در همه انواع رومبا دِسپِلانته های فراوان و حرکات پرجنبش شامل چرخش های زیاد دیده می شود . رومبا فلامنکوی سنتی به عنوان رقصی مخصوص رقاصان زن فلامنکو (Bailaora) شناخته شده است که معمولاً آن را به تنهایی اجرا می کنند .

»»آواز در رومبا

رومبا یک آواز فولکلوریک آمریکای لاتین نیز می باشد که تحت تاثیر موسیقی فلامنکو قرار گرفته و فلامنکو شده است. آواز این دستگاه به گروه Cantes de ida y Vuelta تعلق دارد و با دیگر دستگاههای برآمده از آمریکای لاتین مانند گِئاحیراس ، میلونگاس ، کلمبیاناس و بیدالیتاس هم گروه است. طرفداران متعصب فلامنکوی اصیل ، این دستگاه را یک دستگاه فرعی می دانند و به آن چیکو (Chico) می گویند .
اولین آثار آوازی ضبط و نشر شدة رومبا را از سال 1935 میلادی به بعد می توان یافت که توسط لانینیا دِ لُس پِی نِس (La Nina de Peines) ، برناردو ال دِ لُس لوبیتوس (Bernardo el de Los Lobitos) و مانوئل بالِخو (Manuel Valljo) اجرا شده اند
از دیگر خوانندگانی که در این دستگاه به اجرای آثار پرداخته اند می توان به خوزه اورتگا (Jose Ortega) ، دیِه گو آنتیونِس (Diego Antunez) و پِه پِه دِ لا ماترونا (Pepe de La Matrona) اشاره کرد
در دهه 1940 ، خوانندگانی مانند ال پِسکایّا (El Pescailla) و په رِت (Peret) که کولیهایی اهل کاتالان بودند ، با اجراهای زیبایشان تاثیر بسزایی در متداول شدن و به روز رسانی رومبا داشتند .
مادرید نیز برای خودش تبدیل به مرکزی برای سبک رومبا شد . کانیو روتو (Cano Roto) با تاسیس مدرسه رومبا سرآمد همه شد و مانسانیتا (Manzanita) با اجرای قطعات رومبا به شهرت مادرید افزود . دستگاه آوازی رومبا پر از شعر است که غالبا خواننده آنها را با اشعار دستگاه تانگوس رد و بدل می کند . کوپلاهای رومبا غالبا از اشعاری با ترکیب چهار جملة هفت یا هشت کلمه ای به وجود می آیند

»»گیتار در رومبا
رومبا جزء گروه ریتم های 4/2 و 4/4 دستگاههای فلامنکو است و از لحاظ حس و ساختار و اجرا شبیه به تی ینتوس و تانگوس می باشد که در تنالیته های لامینور(Am) ، می مینور(Em) ، لاماژور(A) و گاهی اوقات می ماژور(E) نواخته می شود .
البته گاهی در این دستگاه ، انتقال يا ترانسپوزيشن به سایر تنالیته ها (گامهای ماژور و مینور و مد فریژین نسبی گام اولیه) دیده می شود . با اینکه در موسیقی فلامنکو استفاده از مد فریژین (گام های اندلسی) نسبت به گامهای تنال (ماژور و مینور) رواج بیشتري دارد ، ولی در کلیه دستگاههایی که منشا آمریکای لاتین دارند یا تحت تاثیر موسیقی آمریکای لاتین واقع شده اند ، تفوق گامهای تنال مشهود است.
رومبا یکی از دستگاهای پرسرعت است و تمپوی آن 200 bpa می باشد . معمولا در دستگاه رومبا ، نوازنده از تکنیکی به نام رایادو (Rayado) استفاده می کند . این تکنیک که به طور یکنواختی اجرا می شود ، در حقیقت راخئویی با شدت ضرب کمتر می باشد . را یادو در کوبا به نام Tumbao „” معروف بوده ، جزء لاینفک کلیه آهنگهای زیر گروه „Son Music” است.
در رومبای کاتالان تکنیکی به نام „Ventilator guitar” وجود دارد که از ویژگیهای این رومباست و یک نوآوری ریتمیک می باشد که آن را به آنتونیوگونزالز (Antonio Gonzolez) معروف به ال پسکایا (El Pescailla) منسوب می کنند .

»» کمپاس در رومبا
رومبا سبکی است که تمایل به ساخت ریتم های چندگانه (پلی ریتم) از فرم موسیقی کوبایی در آن دیده می شود و گاهی اوقات با پالماس (Palmas) و پرکاشن (Percusion)همراهی می شود .
ساختار كمپاس رومبا را می توان به سادگي بصورت زیر در نظر گرفت :




ولي همانطور كه گفته شد در بيشتر مواقع كمپاس رومبا بصورت پلي ريتميك و با همراهي پالماس و كاخُن اجرا مي شود كه در اين صورت فرم زير را مي يابد:


ضربة پا (FOOT) يا پالماس



در اين حالت هر میزان از هشت نت تشکیل می شود که این هشت نت به سه گروه دسته بندی می شوند : دو گروه سه تایی و یک گروه دوتایی که در مقابل ضرب پیوسته اصلی قرار می گیرند .