0
موسيقي سنتّي ژاپن در گروههاي كوچك و با سازها و صداهاي محدودي اجرا ميشود. كمپوزيسيون اين موسيقي معمولاً از فرمهاي سه قسمتي به نام jo-ha-kyū تشكيل ميشوند و شامل يك پيشدرآمد است كه تأثير اصلي آن در بخش مركزي و محوري و نزديك به آخر قطعه است. اين فرم بخش اعظم آثار موسيقايي ژاپني را تشكيل ميدهد و هارموني به سبك غربي كه تأكيد آن بر ملودي و ريتم است، معمولاً در موسيقي ژاپني شنيده نميشود.
موسيقي براي عبادت
موسيقي شينتو (Shinto) ، يعني موسيقي ديني قديم ژاپن، kagura (موسيقي خدايان) ناميده ميشود. از اين موسيقي در مراسم رسمي معابد يا مراسم سلطنتي و در جشنوارههاي مردمي شينتو استفاده ميشود. كاهن معبد، دعاهاي شينتو (norito) را ميخواند تا از طريق آنها تزكيه يابد و نعمتهاي خدايان نصيب عبادتكنندگان شود. ترانهها و رقصهاي جشنوارهاي نيز براي سرگرمي خدايان خوانده و اجرا ميشوند. موسيقي آييني شينتو مشخصاً با سازي به نام suzu گانگ (kane) در جشنوارههاي موسيقي استفاده ميشود.
در اين جشنوارهها در داخل و خارج معابد، عدهاي همراه ذكر و دعا در برابر خدايان، حركات موزوني را انجام ميدهند.
ذكرهاي بودائي (shōmyō) به يكي از زبانهاي سانسكريت، چيني يا ژاپني نوشته ميشوند. اين اوراد با موسيقي يكنواخت و تكلحني كه ريتم آزاد دارد و با زنگ يا سازهاي كوبهاي همراهي ميشوند. اوراد و دعاهاي ژاپني سادهتر از ذكرها و معمولاً ريتميك هستند. حركات موزون دايرهوار (bon-odori) در جشنوارههاي مردمي بودائي معمولاً با صداي خوانندگان و گاهي فلوت، طبل و عودي سهسيمه به نام shamisen همراهي ميشوند. حركات موزون براي سنين مختلف و زنها و مردها، يكسان هستند.
موسيقي درباري
منشأ موسيقي قديمي درباري ژاپني (gagaku) به قرن ششم ميلادي يا پيش از آن برميگردد. اين موسيقي در قرن نهم به موسيقي komagaku (موسيقي كره و منچوري) و tôgaku (موسيقي چين و هند) تقسيم شد. اجراكنندگان اين موسيقي را، هم گروههاي آييني كوچك و هم اركسترهاي بزرگي كه سازهاي چوبي، زهي و كوبهاي را مينواختند، تشكيل ميدادند. سازهاي بادي شامل فلوتهايي با اسامي ryūteki، komabue يا kagurabue، نيهاي دوتايي به نام hichiriki و نوعي ارگ كه شامل هفده ني بامبو است كه با دهان نواخته ميشود (shō) هستند. فلوت و ني دوتايي، ملودي را مينوازند و ارگ دهاني، موسيقي پسزمينه را تشكيل ميدهد. در موسيقي رقص (bugaku) از سازهاي زهي استفاده نميشود.
موسيقي نمايشي
موسيقي تئاتري ژاپن در اوايل قرون وسطي تحت تأثير موسيقي بودائي و شامل تعدادي عود و روايتي بود كه heikebiwa ناميده ميشد و براي نمايش nō به كار گرفته ميشد. همنوازي عود شامل طرحهاي ملوديك و ريتميكي است كه احساسات و شرايط خاصي را نشان ميدهد. موسيقي nō شامل قسمتهايي براي آواز و سازهاست. هنرپيشهها يا گروه همسرايان ميخوانند و سازهايي چون طبل شانهاي (ko tsuzumi) و طبل روي زانو (ōTsuzumi) آنها را همراهي ميكنند. در يك گروه سازي كامل (hayashi) از فلوت (nōkan) هم استفاده ميشود كه در نمايشي، قسمتهاي رسمي را نشانهگذاري ميكند، به رنگ لحظات تغزّلي ميافزايد و با حركات موزون همراهي ميكند. در اين اركسترها از طبق taiko هم استفاده ميشود. در نمايش nō از ملوديهاي سنّتي و الگوهاي ريتميك در فرمهاي توصيفشده استفاده ميشود. آواز طبّالها (kakegoe) بخشي از هر طرح موسيقايي را تشكيل ميدهند و ممكن است بر زمانبندي موسيقي تأثير بگذارند.
محبوبترين فرم تئاتر سنتي ژاپن، كابوكي (kabuki) است. در موسيقي كابوكي از ساز و آواز استفاده ميشود كه غالباً در پشت صحنه يا بيرون از آن مينشينند تا بر تأثير جلوههاي صوتي ويژه بيفزايند. مهمترين فرم موسيقي در حركات موزون كابوكي، nagauta است كه توسط گروه سازي nō و shamisen نواخته ميشود. يكي ديگر از ژانرهاي روايي shamisen، gidayū نام دارد كه از آيين نمايشي مشهور عروسكي bunraku منشأ ميگيرد. نام ديگر آن Jōruri است.
تكنوازي
تكنوازي كه در دوره باستان ژاپن رواج داشت تا سال 1500 بعد از ميلاد از بين رفته بود، ولي در اين سال بار ديگر سازهاي shamisen، koto و shakuhachi (نوعي فلوت) مرسوم شد. در موسيقي koto، فرمهايي پديد آمدند كه منحصراً با ساز نواخته ميشوند (danmono). در فرمهاي ديگر ساز و آواز، همراه يكديگرند (Jiuta). موسيقي shamisen بر دو نوع است؛ utamano (قطعات تغزلي) و katarimono (موسيقي روايتي براي نمايشهاي كابوكي يا عروسكي).
دوره معاصر
پس از آنكه امپراتور ميجي (Meiji) در سال 1867 قدرت را به دست گرفت، موسيقي غربي تأثير زيادي بر موسيقي ژاپن گذاشت و آهنگسازان سنتّي و موسيقيدانان آموزشديده در غرب، آثاري را بر اساس الگوهاي غربي خلق كردند.
موسيقي غربي بر آموزش موسيقي در ژاپن احاطه دارد. در عين حال كه موسيقي سنّتي ژاپن (hôgaku) به شكلي مستقل به بقاي خود ادامه داد، اركسترها، شركتهاي اپرا و مدارس موسيقي بيشماري پديد آمدند. سوزوكي شين ايچي (Suzuki shin'ichi) روشهاي آموزشي ژاپن و غرب را درهم آميخت و شيوه آموزشي بينالمللي مشهوري را بنا نهاد. همزمان با اين تأثيرپذيريها، گروههاي سنّتي طبلنواز و نوازندگان shamisen به بازار موسيقي جهان راه پيدا كردند.
تورو تاكه ميت سو (Tōru takemitsu) معروفترين موسيقيدان ژاپني در به كارگيري سازهاي ژاپني به روش غربي است. اثر مشهور او گامهاي نوامبر (1967) يك دابل كنسرتو براي سازهاي biwa، shakuhachi و اركستر است. قطعه الكترونيك vocalism AI (1956) از بافت نمايشي nō الهام گرفته است و موسيقي فيلم kwaidan (1964) با استفاده از ساز biwa تنظيم شده است.
موسيقي ملي
موسيقي ملي ژاپن همچون موسيقي ساير كشورها در جشنوارههاي ديني، كار، عشق و ترانههاي بومي (محلي) تجلّي پيدا ميكنند. ژاپن مخصوصاً از نظر موسيقي تئاتر ملي كه در تاريخ آيينها و نمايشهاي باستاني انعكاس مييابد، بسيار قوي است. موسيقي Ainu كه نوعي موسيقي قبيلهاي در شمال ژاپن است، سنتهايي چون بازيهاي حلقي (rekkukara) را كه به فرهنگهاي سيبري و آلاسكا ارتباط دارند، حفظ ميكند، در حالي كه موسيقي اوكيناوا (Okinawa) كه مربوط به جنوب است شامل عناصري از موسيقي چين و جنوب شرقي آسياست. در سال 1920، راديو آگاهي مردم را نسبت به موسيقي محلي ژاپن بالا برد و نهتنها «ستارههايي» را پديد آورد، بلكه انجمنهاي حفظ موسيقي ملي (hozonkai) نيز پديد آمدند كه هدف آنها بازسازي و اجراي «كامل» ترانههاي ملي بود. با پديد آمدن karaoke در ژاپن، در زمينه ترانهخواني در انواع موسيقي، رقابتهاي جديد ايجاد شدند.
سوزوكي شين ايچي
در سال 1898 در ناگويا (Nagoya) به دنيا آمد. اين مربي موسيقي و خالق روش آموزشي مشهور سوزوكي، فرزند يك ويولنساز بود و نواختن اين ساز را در ژاپن و آلمان ياد گرفت و در سال 1946، شيوه بديع آموزشي خود را در ژاپن پياده كرد. بر اساس اين شيوه، همه افراد صاحب استعداد هستند و فقط بايد با شيوههاي آموزشي صحيح، اين استعدادها را شكوفا كرد. شيوه آموزشي ويولن به كودكان، بر اساس مشاهدات سوزوكي از آشنايي طبيعي و سريع كودكان با مهارتهاي زباني شكل گرفت. او بچههاي كوچك را از سن دو سالگي با سازهاي كوچك آموزش ميداد و بدون آنكه از متن نوشتهشدهاي استفاده شود، با تشويق پدر و مادرها در مشاركت در آموزش، سازها را به تناسب سن كودك، بزرگتر ميكرد. او در سال 1950 اولين مدرسه را در ماتسوموتو (Matsumoto) بنا نهاد و به زودي نوازندگان ويولن مشهوري از آنجا فارغ التحصيل شدند. موفقيت شيوه او موجب گرديد كه از اين روش در سراسر دنيا استفاده شود. او همچنين كتابهاي آموزشي فراواني را منتشر كرد. سوزوكي در سال 1998 درگذشت.
تورو تاكه ميتسو
در سال 1930 در توكيو به دنيا آمد و در چين بزرگ شد. خانواده او بعدها به ژاپن برگشت و او در فاصله سالهاي 1939 تا 1945 و در جنگ جهاني دوم در ارتش خدمت كرد. او كاملاً به صورت خودآموز موسيقي را ياد گرفت و عمدتاً تحت تأثير آهنگسازاني چون آرنولد شوئنبرگ و اوليويه مسين بود. او كه يكي از برجستهترين آهنگسازان معاصر ژاپني است، سعي كرد بر اساس شيوه موسيقي غرب از سازهاي ژاپني بهره بگيرد و آثاري را خلق كند.
او در سال 1955 از سازهاي الكترونيك بهره گرفت و اثري به نام پويايي آرامش را ساخت. آثار ديگر او عبارتاند از دو نغمه ملايم (1951) ، ركوئيم براي سازهاي زهي (1957) ، جزيره كورال (1962) ، گامهاي نوامبر (1967) ، در يك باغ پاييزي (1974) و گرگ و ميش (1987). او همچنين براي بيش از صد فيلم موسيقي ساخته است از جمله kwaidan (1964) و آفتاب طالع (1993).
منبع : سوره مهر
علاقه مندي ها (Bookmarks)