تاملي براوضاع واحوال آموزشگاه هاي موسيقي

[sina_sb2008]

تاملي بر اوضاع و احوال آموزشگاه هاي موسيقي






آموزش گيتار در10 جلسه تضميني ... سازدهني را براي هميشه تنها با 5 جلسه آموزش نزد استاد ... برنده بهترين سازدهني‌نواز آسيا فرابگيريد ... 15 جلسه آموزش کامل سه‌تار و سپس تدريس در همان آموزشگاه ... آموزش تضميني پيانو با ارگ با مجوز شماره ... از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي..." حتما بارها و بارها اين نوع تبليغات را روي در و ديوار شهر ديده‌ايد و از تعجب چشمها‌تان گرد شده که مثلاً چطور مي‌شود سه‌تار را در 10 جلسه ياد گرفت؟


اوضاع آموزشگاه هاي موسيقي در ايران، با وجود اعتراض موسيقيدانان همچنان بلاتکليف و آشفته است. با شروع فصل گرما و زياد شدن اوقات فراغت دانش‌آموزان، بازار کلاس‌هاي موسيقي هم حسابي داغ شده و هر روز بر تعداد آموزشگاههاي موسيقي و معلمين آن اضافه مي‌شود. خلاصه آموزشگاهها هم طبق مصوبه‌اي که هر کدام به نوعي براي خود در نظر گرفته‌اند، با مشتري رفتار مي‌کنند و هر کدام معلمين آموزشگاهشان را بهترين و ماهرترين موسيقيدان مي‌دانند که حق دارد بالاترين هزينه را براي هر ساعت تدريس از هنرجو دريافت کند.

در اين ميان سوالي که هيچوقت پاسخ داده نمي‌شود، اين است که اين هزينه در جيب چه کسي مي‌رود و خرج چه چيزي مي‌شود؟ موسيقيدانان که هميشه از اوضاع مالي و کاري‌شان شکايت دارند، در آموزشگاهها کتاب‌ها و نوارها را خريداري نمي‌کنند و اين امر به عهده خود هنرجوست، فضاهاي آموزشي اغلب از آکوستيک ابتدايي (موکت يا چوب) هم برخوردار نيستند و نه نور کافي و نه تعداد کلاس مورد نياز را دارند. هزينه‌ها کاهش پيدا نمي‌کند و از سوي ديگر، هر روز تعداد مجوز آموزشگاههاي موسيقي افزايش پيدا مي‌کنند و متاسفانه نظارت دقيقي روي فعاليت‌ها و کيفيت آموزشي آنها انجام نمي‌گيرد.



حسن ناهيد، نوازنده برجسته ني ايراني که سالهاست در آموزشگاههاي مختلف به تدريس موسيقي اشتغال دارد و امر تدريس را علاوه بر ايران در قالب کارگاههاي آموزشي در کشورهاي ديگر هم دنبال کرده است، اوضاع صدور مجوز آموزشگاههاي موسيقي کشور را رضايت بخش نمي‌داند و معتقد است که اين اوضاع به شيوه‌اي است که به هر جوان بيست ساله‌اي مجوز تاسيس آموزشگاه موسيقي داده مي‌شود.



ناهيد که سالها در زمينه پرورش موسيقي فعاليت کرده است مي‌گويد: „سن و سال من ديگر اجازه اين تعداد ساعت تدريس در هفته را نمي‌دهد. بسياري از آموزشگاهها براي کسب اعتبار سعي مي‌کنند به هر شيوه‌اي که شده از موسيقيدانان بهره ببرند و به اين موضوع فکر نمي‌کنند که اين تدريس‌هاي مداوم به شاگرداني که هنوز از موسيقي هيچ چيز نمي‌دانند چه فشار عصبي را به مدرس منتقل مي‌کند. ما بايد در اين سن حقوق ثابتي داشته باشيم که براي گذران زندگي کافي باشد، نه اينکه مجبور باشم اين تعداد ساعت را در هفته تدريس کنم. تدريس موسيقي توسط اهل آن، اتفاق بسيار پسنديده‌اي است اما نه به قيمت از دست دادن سلامتي و تحمل فشار عصبي مضاعف. در حال حاضر من در 6 روز هفته در 8 آموزشگاه موسيقي تدريس مي‌کنم، آيا اين روند صحيح است؟ اين تعداد ساعت تدريس آنقدر براي من مشکل است که گاهي فکر مي‌کنم نزديک است سکته کنم.”



جالب اينجاست که نه تنها نظرات باتجربه‌هاي موسيقي در ايران در مورد اين اوضاع آموزشگاههاي موسيقي چندان اميدوارکننده نيست که جوانان موسيقي هم اوضاع بهتري را ترسيم نمي‌کنند. آيدين احمدي‌نژاد، نوازنده ويولن و عضو گروه زهي „پارسيان” که به تازگي آلبوم „فيه ما فيه” را منتشر کرده، ميان تعداد استادان موسيقي و آموزشگاهها تناسبي نمي‌بيند، بزرگترين مشکلش هم آموزش‌هاي سليقه‌اي است. او مي‌گويد: „ما مثلا اين همه آموزشگاه موسيقي و معلم موسيقي داريم، اما زماني که مي‌خواهيم براي اجراي يک قطعه پيانو از يک پيانيست دعوت کنيم، بايد تمام ايران را بگرديم، چون تعداد نوازندگاني که در سطح خوبي قرار داشته باشند، بسيار کم است. اين موضوع خصوصا در مورد معلمين گيتار رخ مي دهد، يعني زماني که شما با وجود اين همه آموزشگاه و معلم گيتار دنبال نوازنده خوب هستيد، کسي را پيدا نمي کنيد.”



احمدي نژاد دليل اين آشفتگي را استاندارد نبودن سيستم آموزش در ايران مي داند و خاطرنشان مي کند: „بعد از انقلاب در ايران به شدت خلا آموزش حس شد. چون آموزش ها استاندارد نبود. هرچند که آموزش موسيقي هم بايد مثل هر موضوع ديگري با استانداردهاي خاص خودش پيش برود، بايد سرفصل هاي درسي مشخص شود، ديالوگ هاي آکادميک برقرار شود. نبايد آموزش ها سليقه اي باشد، اما از آنجايي که هيچ استانداردي وجود ندارد، آموزش موسيقي در ايران بر مبناي سليقه پيش مي رود. وقتي هدف ما آموزش صحيح نباشد، تنها مي خواهيم که لحظه اي بگذرانيم و برود.”



***



سيري کوتاه در عملکرد ساليان گذشته برخي آموزشگاهها نشانگر اين نکته است که نبود يک نظارت دقيق و کارآمد بر نحوه فعاليت آموزشگاه و مدرسان آنها، لطمات جبران ناپذيري به روحيه و استعداد و اخلاقيات مراجعه کنندگان وارد کرده است که اين مسائل جداي از انحرافات تخصصي و آموزشي است که ناشي از نبود دانش لازم نزد مدرسان آن رشته هنري است. اهميت اين نکته ظاهرا در هفته هاي گذشته براي وزير ارشاد و همچنين تني چند از اعضاي خانه موسيقي بيش از پيش مشخص شد و بالاخره نخستين نشست مديران مسئول آموزشگاههاي آزاد هنري با حضور وزير و ديگرمسئولان وزارت ارشاد، مديران مسئول آموزشگاههاي هنري و جمعي از مدرسين رشته هاي مختلف هنري در تالار وحدت برگزار شد.



هوشنگ ظريف رديف دان، نوازنده تار و عضو هيات مديره خانه موسيقي، شرايط اقتصادي جامعه را مسبب کيفيت پايين آموزشگاهها مي داند. او که سالهاست در زمينه تدريس هم در دانشگاه و هم در آموزشگاه هاي مختلف اشتغال دارد، در اين زمينه با ناراحتي و نارضايتي اذعان دارد که شرايط بد اقتصادي هنرمندان و دست اندرکاران موسيقي در جامعه ما باعث شده است که همه به اين هنر به چشم امرار معاش نگاه کنند و تا دو سال ساز زدند به فکر کسب درآمد از اين راه باشند.



او که خودش از اعضاي تيمي است که آزمون معلمي آموزشگاههاي موسيقي را برگزار و سوالات آن را طراحي مي کنند، علاوه براين گلايه ها مي گويد: „در حال حاضر اداره گسترش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، براي افرادي که مي خواهند در آموزشگاههاي موسيقي تدريس کنند، امتحاناتي را برگزار مي کند که برخي از استادان اين رشته هم بر اين آزمون نظارت مي کنند. بسياري از افراد سواد موسيقي شان در حد دو کتاب مبتدي است، اما پيش مي آيد که به آنها گفته مي شود که مي توانند در حد ابتدايي تدريس کنند، بعضي ها هم که بهترند، خوب در سطوح بالاتر مي توانند تدريس کنند.”



بسياري بر اين برباورند که روند نظارت تنها تا همين مرحله ادامه پيدا مي کند، اين موضوع را با ظريف در ميان مي گذارم، او هم تصريح مي کند: „بله، متاسفانه روند نظارت فقط تا اين مرحله است و بعد از آن ديگر معلوم نيست که چه کسي دارد چه کاري انجام مي دهد و در آن آموزشگاه موسيقي چه خبر است؟ آقاي روشن روان هم به تازگي در نشستي که با مديران آموزشگاههاي موسيقي که نزديک به 800 نفر هستند، داشتند به آنها اوضاع بد آموزشگاهها را متذکر شدند. همچنين ايشان گفتند که مي دانيم که بسياري از آموزشگاهها بدون مجوز فعاليت مي کنند که اين موضوع به نوعي معضل جامعه محسوب مي شود.”

ظريف خاطرنشان کرد: „به هر حال تمام دانشجويان و فارغ التحصيلان موسيقي بعد از 5 سال مي توانند مجوز آموزشگاه بگيرند و ديگر از آنها امتحاني هم گرفته نمي شود و نظارتي روي اين آموزشگاهها نيست.”

چندي پيش وزارت ارشاد از خانه موسيقي در اين زمينه کمک خواست تا استادان خانه موسيقي در برگزاري آزمون معلمي و حتي در بخش هاي نظارتي دست راست مرکز موسيقي باشند و هم در زمينه جلوگيري از تخلفات و هم در زمينه نظارت بر آموزشگاههاي موسيقي حتي المقدور به مرکز کمک کنند، اما ظاهرا فعاليت هاي اجرايي و روزافزون خانه موسيقي اين اجازه را به اعضاي آن نداد تا بيشتر از برگزاري يک آزمون معلمي ، اقدام گسترده تري را در اين زمينه انجام دهند.



اعضاي خانه موسيقي ، به خصوص هيات مديره که در حال حاضر اغلب به اين متهمند که به دليل فعاليت هاي اجرايي ، کمتر به کارهاي موسيقايي مي پردازند، دليل اصلي پايين آمدن کيفيت آموزشي آموزشگاه ها را شرايط نابهنجار اقتصادي مي دانند و براين باورند که موسيقيدانان در اين مملکت جايگاه خاصي ندارند، ما خودمان هم نمي دانيم چه بايد بکنيم؟ تعداد فارغ التحصيلان و هنرمندان بيکار موسيقي هم کم نيست، طبيعي است که اين افراد دنبال شغل هستند و نمي دانند که بايد از چه راهي درآمد زايي کنند، اداراتي هم براي حمايت از آنها و اختصاص شغل ايشان طراحي نشده است، از اين رو طبيعي است که تنها راهي که مي توان راحت تر به آن فکر کرد، تاسيس يک آموزشگاه موسيقي باشد.



سامان احتشامي که خود از اعضاي خانه موسيقي است و چند سال پيش در آزمون معلمي اين خانه شرکت کرده است، مي گويد: بعضي ها در حد کلاس خودشان نمي بينند که بيايند و در اين آزمون شرکت کنند. فکر مي کنند چون چند سال است که ساز مي زنند، پس نبايد در هيچ آزموني شرکت کنند، چون حتما اتفاقي است غير حرفه اي. در حالي که هنوز متاسفانه مرز ميان نوازندگي و تدريس در ايران شناخته نشده است، شما شايد نوازنده خيلي خوبي باشيد، اما نتوانيد حتي ازپس تدريس مباني اوليه بربياييد. قرار بود که هرکس کارت معلمي خانه موسيقي را ندارد اجازه تدريس موسيقي را نداشته باشد تا همه مجبور باشند که در سيستم واحدي فعاليت کنند و از يک فيلتر خاص رد شوند. در حال حاضر بسياري از افرادي که کارت معلمي خانه موسيقي را ندارند، بدون اجازه به فعاليت مشغول هستند و اين نقطه ضعف را کسي جز خود موسيقيدانان به دست اين افراد سود جو نداده است.



او ادامه مي دهد: ضمن اينکه آنقدر مشکلات آموزشگاه هاي ما زياد است که شايد کمترينش مساله معلم باشد. بيشترين مشکل آموزشگاه هاي ما کمبود امکانات اوليه است. ما ساز پيانو را که ساز اصلي و پايه اي موسيقي است را به دليل قيمت نسبتا بالايش در بسياري از آموزشگاه ها نداريم. همچنين فضاي آموزشي کافي اصلا در مورد آموزشگاه هاي موسيقي ايران معنايي ندارد و به آن پرداخته نمي شود.



سامان احتشامي مي افزايد: همچنين بايد بگويم يکي ديگر از مهم ترين مشکلات آموزشگاه هاي موسيقي ايران در ناآشنايي هنرجويان با سازهاي مختلف و در نتيجه تصميم گيري هاي اشتباه است. از آنجا که بچه هاي ما ساز را نمي بينند و با نام آنها آشنا نيستند، وقتي که به آموزشگاه ها مراجعه مي کنند نمي دانند دقيقا مي خواهند چه سازي را فرا بگيرند. مثلا مراجعه مي کنند و مي گويند „مي خواهيم از آن ويولن بزرگ ها بزنيم” و پس از مدتي که از کلاس ها مي گذرد، سازشان را تغيير داده و اين دور باطل همينطور تکرار مي شود.



او هم مثل ديگر موسيقيدانان اوضاع اقتصادي و معيشتي هنرمندان موسيقي را از دلايل ضعف تدريس مي داند: علاوه بر اينها، بي تعهدي بسياري از معلمان باعث مي شود که هنرجويان سازشان را رها کنند، مثلا بلافاصله با يافتن کاري جديد از آن آموزشگاه مي روند و هنرجويان را بدون اينکه هيچ توضيحي بدهد، رها مي کند. اين مشکلات هم به چيزي جز شرايط اجتماعي و اقتصادي هنرمندان موسيقي بر نمي گردد.



***



طبق آمار موجود در مورد تعداد آموزشگاه هاي موسيقي در ايران، در حال حاضر 364 آموزشگاه موسيقي در سراسر کشور مشغول فعاليت هستند که تهران با 182آموزشگاه مقام نخست را دارد و استان هاي قزوين و مرکزي بدون آموزشگاه در رتبه آخر هستند. پس از تهران،اصفهان با 26 و مازندران با 24 مورد ، در رتبه هاي دوم و سوم قرار دارند.



با اين حال به نظر مي رسد که هنوز جايگاه آموزشگاه هاي موسيقي در تهران هم به نحو خوبي جا نيفتاده است،„سودابه سالم” آهنگساز و پژوهشگر موسيقي کودک مي گويد: وقتي که مساله اي جايگاه خودش را در جامعه پيدا نکرده است و براي کسي اهميت نداشته باشد، طبيعي است که مشکلات زيادي سر راهش قرار بگيرد. خصوصا در حوزه هاي مختلف هنري . اگر مقايسه اي بين مدارس غيرانتفاعي با آموزشگاه هاي موسيقي داشته باشيد مي بينيد که وقتي که ما به تعليم و تربيت و مسائل آموزشي مان به چشم سود مالي آن توجه مي کنيم و کوچکترين بهايي به فضاي آموزشي نمي دهيم، تکليف آموزشگاه هاي موسيقي روشن است. آموزش و پرورش ما که بودجه مشخص و هنگفت دولتي دارد و توجيه مالي و معنوي پشت آن است، هنوز نتوانسته است تکلفي خودش را با نوع تدريس و فضاي آموزشي مناسب روشن کند، چه برسد به موسيقي که در ايران هيچکدام از اين توجيه ها را دارا نيست.



„سودابه سالم” که کلاس هاي مربيگيري موسيقي نيز داير کرده است، با اشاره به نبود کلاس هاي معلمي موسيقي در ايران خاطر نشان مي کند: ما بارها و بارها گفته ايم که بايد رشته مربيگيري موسيقي در ايران داشته باشيم، اما متاسفانه مسئولين پاسخ مي دهند که به دليل محدوديت ها ما نمي توانيم اين رشته را داشته باشيم. خوب طبيعي است دانشجويي که در رشته آهنگسازي و نوازندگي مشغول است و وقتي فارغ التحصيل مي شود نه آهنگساز است و نه نوازنده چطور مي خواهد يک معلم خوب موسيقي باشد؟ اتفاقات موسيقي در ايران تصادفي و شانسي هستندو جنبه علمي ندارد، از اين رو نمي توان به چيزي در موسيقي به جز غريزه هنري يک فرد دل خوش کرد.



منبع : مهر