كمانچه و ويولن

[AliB]

دوستان عزیز سلام.
ابتدا از دوستان خوب و گرامیم آرین و ویشتاسب عزیز تشکر می کنم که با پشتکار و جدیت به پیشبرد مباحث مطروحه کمک می کنند که جای تقدیر دارد.
بعد به طور ویژه از ارین عزیز تشکر می کنم که مطالب مستدل و همراه با نمونه و مثال و تحلیلی رو ارایه کردند.
مطلبی که به نظر من می رسد و شاید در تداوم بحث کمک بکند این است که هنگامی که حقایق و آنچه که اتفاق افتاده به صورت مستند و مستدل بیان می شود نباید در برخورد با آن جبهه گیری کرد. در امر تحلیل باید بی طرف بود و منصفانه و صادقانه به بررسی مطالب پرداخت.
می توان در آسیب شناسی و تحلیل البته به مواردی اشاره کرد که شاید از دید شخصی تحلیل گر در علل و دلایل یک مطلب موثر بوده باشد و این اشکالی ندارد به نظر من.
در مورد ویلن و کمانچه هم من مطالب آرین عزیز رو مطالعه کردم و استفاده کردم مطالب ویشتاسب عزیز هم خوندم و از اون ها هم استفاده کردم به نظر من نباید بحث را حیثیتی کرد مثال کمانچه بهتر است یا ویلن یا مثلا ویلن ایرانی بهتر است یا ویلن کلاسیک به اینگونه نگاه کردن مشکل زا خواهد بود.
ما اساسا باید تفاوت ماهوی موسیقی خودمان و موسیقی کلاسیک را بپذیریم از نظر فم و محتوا و به هر روی هر کدام از این موسیقی ها مختصات و ویژگیهای خود را دارند و باز بالطبع آن سازهایی که در این دو موسیقی کاربرد دارند متفاوت خواهد بود. شیوه های نوازندگی و تکنیک ها و توانایی های موجود و بالفعل این ساز ها هم با توجه به استفاده ای که از آن میشده متفاوت خواهد بود . حال ممکن است بالقوه در این ساز ها توانایی های تکنیکی و اجرایی باشد که تا به امروز مورد استفاده نبوده و شاید با یک دید جدید بتوان آنها را بارور کرد اما در هر صورت تا به امروز از هر کدام از این ساز ها به گونه ی مشخصی استفاده شده و دارای توانایی ها و امکاناتی هستند که مشاهده می کنیم.
پس اگر کمانچه به طور مثا در دوره ای با استقبال کم در محافل موسیقایی و گروه ها رو به رو می شود نباید نسبت به آن جبهه گرفت روند حرکت اجتماعی و موسیقی ما اینگونه بوده و این چیزیست که اتفاق افتاده. ببینید دوستان اساسا به نظر شخصی من کمانچه سازیست که برای موسیقی ایرانی طراحی شده همانند سایر ساز های با اصالت ایرانی و این ساز برای اجرای موسیقی ایرانی یک ساز کامل و بی عیب و نقص به شمار می رود. وقتی با این دید بنگریم مشکلی نخواهد بود . حال در دوره ای حالات و تکنیک های موسیقی غربی رایج می شود . مثلا کارهای پلی فونی و ارکستر های بزرگ و همنوازی و طبیعیست که سازی که پیش روی موزیسین های ایرانیست ویلن است که سالیان سال در این فرم در موسیقی کلاسیک غربی مورد استفاده بوده و توانایی ها و صدادهی این ساز مطلوب آن فرم موسیقیست. به همان سان که در ارکستر موسیقی ملی باید کمانچه نواخته شود . اساسا فضای صوتی و لحن بیان و حتی فرم موسیقی که با این دو ساز در وادی موسیقی ملی ایران ارایه می شود متفاوت بوده و هست. بنا بر این هر کدام را باید در وادی و محدوده ی خود مورد بررسی قرار دهیم و از بر هم نشانی این دوساز خود داری کنیم.
ما به هیچ روی ادعای این را نداریم که عینا کمانچه همان کاری را می تواند و می خواهد بکند که ویلن انجام می دهد. ببینید اساسا به دلیل متفاوت بودن اول صدا دوم فرم و ساختار این دو ساز و سوم تکنیک های نوازندگی این دو ساز که به دلایلی که در بالا توضیح دادم می باشد این دو متفاوت هستند و اصلا قرار نیست به جای هم و یا کار هم را انجام دهند. مثلا وقتی که ویلن بر روی شانه قرار دارد و آرشه ی آن با نیروی گرانش به سهولت بر روی سیم ها قرار می گیرد و همینطور پنجه بر همه ی قسمت های دسته ی ساز مشرف است و ساز از ثبات برخوردار است بالطبع نوازنده توان مانور بالا همه در حرکت دادن ارشه دارد و هم در حرکت دادن پنجه . مثلا بسیاری از چالاکی آرشه و تکنیک های آن به مدد جاذبه ی زمین و لنگریست که آرشه بر روی سیمها ایجاد می کند که این امر همانطور که گفتم با توجه به فرم موسیقی که با ویلن اجرا می شده هم خوانی دارد باید چنین می بوده . اما در کمانچه داستان به گونه ی دیگریست با توجه به عمودی بودن ساز و نیاز به چرخاندن آن توسط نوازنده برای دسترسی ارشه به همه ی سیم ها نمی توان برخی تکنیک های ویلن نوازی را اجرا کرد(که در موسیقی کلاسیک البته این تکنیک ها مطرح است) و اساسا چرا باید بتوان آن ها را اجرا کرد بر روی کمانچه؟ اصلا نیازی به این کار نیست پس این نقصی هم برای کمانچه نیست. امکانات کمانچه برای موسیقی ایرانی در همه ی فرم ها کافیست و از نظر تکنیکی هم مشکلی نیست به نظر من بنابر این با این دید مشکلی نخواهیم داشت