آموزش ردیف موسیقی ..

[mojgan]

موسيقي ايراني از 7 دستگاه و 5 آواز تشکيل شده است :

دستگاه ها : ماهور – شور – همايون – سه گاه – چهارگاه – نوا – راست پنجگاه .

آوازها : ابوعطا – دشتي – بيات ترک – افشاري – اصفهان .

بياييد از پايه موسيقي ، يعني نت ها آغاز کنيم :

همه مي دانيم که موسيقي از 7 نت ساخته مي شود :

دو – ر – مي – فا – سل – لا – سي .

پرسش 1) حال اين پرسش پيش مي آيد که چگونه تنها با 7 نت مي توان اين همه آهنگ ساخت ؟

براي روشن تر شدن مطلب به اين مثال توجه کنيد :

الفباي فارسي را در نظر بگيريد که از 32 حرف تشکيل شده است ولي اين 32 حرف داراي حروف کوچکي هستند که عملا تعداد آنها را بسيار زياد مي کند :

جمله زير را در نظر بگيريد :

بلبل به لب آب آمد .

همانطور که مي بينيد در اين جمله حرف ب ، با 4 ظاهر مختلف استفاده شده است.

الفباي موسيقي نيز داراي نت هاي فرعي مي باشد يعني هر نت داراي ربع پرده و نيم پرده هايي مي باشد .

مثلا نت سل داراي :

- سل بمل (نيم پرده بم تر)

- سل کرن (ربع پرده بم تر)

- خود سل

- سل سري (ربع پرده زيرتر)

- سل ديز (نيم پرده زيرتر)

مي باشد ، پس مجموعا داراي 5 نت سل گوناگون مي باشيم .

پس تعداد کل نت ها 35=7×5 مي شود

پس تا الان متوجه شديم که علت تفاوت دستگاهها در چيست؟

نکته 1- دسته بندي فوق بيشتر جنبه علمي و نظري دارد .

نکته 2 - طبق نظر استاد علي نقي وزيري راست پنجگاه زير مجموعه ماهور و نوا جزء شور است ، که از نظر علمي نيز درست تر است چون دقيقا پرده هايشان يکسان است.

بنابراين بر خلاف قدما در اين تقسيم بندي تعداد دستگاه ها 5 و آواز ها 7 مي شود .

نکته 3 - اگر جنبه نظري را نيز کنار بگذاريم دستگاه ها هنگام شنيدن هم کاملا با هم تفاوت مي کنند و ديگر اينکه برخلاف اين زيرمجموعه سازي ها بويژه در مورد دستگاه شور آوازهاي آن کاملا متفاوت و گاهي شبيه ديگر دستگاه ها هستند مثلا بيات ترک بيشتر از اينکه شبيه شور باشد مانند ماهور است و افشاري شبيه نوا و تا حدي سه گاه مي باشد بنابراين دکتر فرهت در کتابشان معتقد به نظريه 12 دستگاه مجزا هستند

[omid_1362]

سلام دوست عزیز
از مطالبی که روی سایت قرار دادید متشکرم
[ میهمان گرامی برای مشاهده لینک ها نیاز به ثبت نام دارید]
با آرزوی موفقیت

[fesghelbahal]

ممنون،
ادامه نمیدین؟

[ivi]

تشكر
خوبه

[.t.A.T.u]

دوستان عزیز!
برای تشکر فقط و فقط از دکمه تشکر استفاده کنید.

[saleh.yoosefian]

[MonaLisa]

ضمن تشکر از مژگان عزیز...
سوالی داشتم در مورداینکه تمام دستگاه ها در ساز سنتور قابل اجرا هستند؟ و اینکه سل کوک چه دستگاه هایی رو می تونه اجرا کنه
متعاقبا تشکر می کنم

سلام
دوست عزیز تاریخ تاپیک برای خیلی وقت پیش هست... و خانم مژگان الان در سایت حضور ندارن پس لطفا برای پرسیدن سوالتون یک تاپیک جداگانه بزنید ... ممنون

[arian]

به نظر دوستان زهی زخمه ی (تار وسه تار) و همینطور ویلن و کمانچه
آقا ماهور میرزا عبدالله رو می شه تو 1 ماه زد یا نه ؟ البته از روی کاست طلایی ؟

ببخشيد حميد رضا خان من دقيق متوجه منظور شما نشدم . آيا منظور شما اينه كه به رديف ماهوري كه آقاي طلايي اجرا ميكنند در مدت يك ماه مسلط شد؟

[arian]

البته شرايط و توانايي افراد فرق ميكنه ، و اينكه چه قدر بخواد براي تمرين روزانه وقت بگذاره . و چه قدر بخواد بر فرض دستگاه ماهور را كامل بدونه . ولي فكر كنم اگر فردي باشه كه روزي 2 ساعت تمرين ميكنه و گوش خوبي هم داره و ايرادات ابتدايي در نوازندگي نداره (يعني كسي است كه در نوازندگي ساز تخصصي اش به مرحله لازم براي شروع رديف رسيده است) به نظر من بايد بتونه زودتر از يك ماه رديف ماهور را ياد بگيره .

[mrm43665]

درود.
حمیدرضا جان من هم طبق تجربه ی شخصی خودم بگم که اگر صرف زدن ردیف میرزا باشه و آشنایی با اون با توجه به کارهای زیبایی که ازتون شنیدیم راحت می تونید یکی دو روزه اون رو کاملاَ تموم کنید و بگید که این ردیف رو هم زدید و باهاش آشنایید. ولی چیزی که مهم تره و اصل نواختن ردیف هست درک کردن کامل دستگاه و فضای اون ، درک احساس و لطائف اون و دنباله ی اون تکنیک های متناسب و جای مناسب اجرای اونها و مهم تر از همه بعد از بقیه درک و فهم جمله های اونه که در مرتبه ی بعدی از کار و بهره برداری از نوازندگی مطرح میشه و اونم اینه که بشه از غالب اصلی یا خود اون جملات در نوازنگی شخصی خود و بداهه نوازی یا جواب آواز استفاده کرد. که البتّه ای کار و این هدف اصلی ردیف نوازی مستلزم زمان کافی و تمرکز و فکر بر روی اون فضا و دستگاه است که برای هر کسی متفاوته.
ولی اگر شما ردیف های دیگرو زده باشید و فضای ماهور رو به خوبی درک کرده باشید میتونید تو همون 1 ماه با ممارست تا حدّ خودتون به این اهداف برسید. (البته تمام اینهارو برای ساز خودتون که عود باشه میگم که خود به خود رو این ساز بسیاری از تکنیک های دست و پا گیری که در تار و ستار برای اجرای این ردیف هست حذف میشه). اینم یادم نره که حالا اگه نگیم داشتن استاد ولی داشتن یه دوست کمی با تجربه تو این ردیف و حال و هوای میرزا عبدالله میتونه خیلی خیلی کمک کننده در کیفیت و سرعت درک و اجرای ای مقال باشه.
تمام اینها تجربه ی شخصی من و آموخته هام از اساتید . امیدوارم بد بیان نکرده باشم. به هر حال من برای هر کمکی حاضرم.
سپاس از اینکه تحمل کردین.

[alireza_amirsamimi]

به نظر دوستان زهی زخمه ی (تار وسه تار) و همینطور ویلن و کمانچه
آقا دستگاه ماهور میرزا عبدالله رو می شه تو 1 ماه زد یا نه ؟
شرایطم اینه که نوازنده ی متوسط از روی نت ژان دورین و گوش کردن نوار طلایی . بدون استاد ؟
می شه ؟ تو 1 ماه زد ؟
اگه نمی شه چقدر وقت می بره ؟
بدون استاد در هر صورت

بله توی یک هفته هم میشه زد ولی چه زدنی!!! ردیف ظرافت های خاصی داره که توی نت نیست و باید با یه استاد ردیف دان بزنی یا خیلی آدم حساسی باشی وبا تکنیک های اون ساز کاملا آشنا باشی و مدت زیادی کار کرده باشی که ظرافت ها رو از طریق نوار بگیری . این درست نیست که برداری گوشه ها رو طوطی وار بزنی و حفظ کنی. بلکه باید تک تک و با آنالیز این کار رو بکنی و زمان نیاز داره که هر گوشه رو بارها بزنی و جا بیفته. یه رفیقی داشتم تار میزد در حد تیم ملی برزیل!! ردیف رو هم کار کرده بود. یه جلسه رفت پیش استاد پیر نیاکان. استاد گفت یه کم از ردیف رو بزن . رفیق ما هم زد. استاد بهش گفت اگه بخوای با من کار کنی باید از اول با من ردیف رو بزنی!! تازه اگر هم خوب بزنی زمان میخوات که مدام ساز گوش بدی و اون رو دوره کنی تا برات جا بیفته.

[mrm43665]

بله توی یک هفته هم میشه زد ولی چه زدنی!!! ردیف ظرافت های خاصی داره که توی نت نیست و باید با یه استاد ردیف دان بزنی یا خیلی آدم حساسی باشی وبا تکنیک های اون ساز کاملا آشنا باشی و مدت زیادی کار کرده باشی که ظرافت ها رو از طریق نوار بگیری . این درست نیست که برداری گوشه ها رو طوطی وار بزنی و حفظ کنی. بلکه باید تک تک و با آنالیز این کار رو بکنی و زمان نیاز داره که هر گوشه رو بارها بزنی و جا بیفته. یه رفیقی داشتم تار میزد در حد تیم ملی برزیل!! ردیف رو هم کار کرده بود. یه جلسه رفت پیش استاد پیر نیاکان. استاد گفت یه کم از ردیف رو بزن . رفیق ما هم زد. استاد بهش گفت اگه بخوای با من کار کنی باید از اول با من ردیف رو بزنی!! تازه اگر هم خوب بزنی زمان میخوات که مدام ساز گوش بدی و اون رو دوره کنی تا برات جا بیفته.

این درسته .
البته حمید رضا جان به نظر من برای ساز شما یه مقداری مشکلات هموار تره . البته اینم بگم که دلیل نمیشه کار واسه عود نوازان آسون تر شه بالعکس. مشاهدات و رفقای عود نواز خود من ثابت کردن به همون اندازه که سازتون راه رو هموار تر میکنه نوازنده های این ساز چندین برابر تچه ماهور می زارن وسط راه. چون غالبن تو این ساز به لحن نوازندگی و فرم مضراب و تکنیک توجه لازم نمیشه و کار بسنده میشه به انگشتگذاری صحیح و ژوست که البته خالی از توجه هم نباید بمونه.
ولی نباید یادمون بره تو موسیقی ما اصل این چیزا یا دشیور یا سرعت بنز یا ماشینه تبدیل نگاره ها به آواها نیست. اصل موسیقی ما احساسات درونیه سالمه بر پایه ی گفتگو با زبانی عاری از تکلفات و الودگی های روز مرّه که فقط و فقط از قلب انسانهایی که دل پاک و قوی داشته باشند می تراود. و البته روشنه که بالطّبع از درونیّات و دل ها و قلب هایی که خوب پرورش یافتن و تربیت شدن. پس تا این موسیقی و لحن و احساسشو درک نکنی و تو قلبت نره زبونشو یاد نگرفتی هنوز . حالا دور از شأن دوستان،منِ زبون نفهم چجوری میخوام به زبونی که بلد نیستم،حرف بزنم اونم حرف دلمو .. (!).. نمیدونم والّآ !!!
فکر میکنم اینجاست که اساتیدی مانند پیرنیاکان میگن باید از اوّل بزنی تا فرصت خوب گوش کردن رو داشته باشیم در درجه ی اول...
ببخشید ولی عمل به این حرفا و توصیه هایی که از بزرگان این وادی به ما رسیده و میرسه،شده عُقده ی دل ما. شاید بیشتر گفتم که خودمو آروم کنم. به هر حال بازم عذر ِ تقصیر بابت زیاده گویی ها.
سپاس بیکران. محمدرضا.